Nhöõng baøi phaùt bieåu cuûa caùc Döï thính vieân
trong khoùa hoïp
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II
Nhöõng baøi phaùt bieåu cuûa caùc Döï thính vieân trong khoùa hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II.
Vatican (Vat. 13/10/2009) - Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II ñaõ tieán haønh ñöôïc hôn moät nöûa. Trong 10 ngaøy qua chuùng toâi ñaõ trình baày noäi dung caùc baøi phaùt bieåu cuûa caùc nghò phuï. Hoâm nay xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn noäi dung moät vaøi baøi phaùt bieåu cuûa caùc döï thính vieân, trong phieân khoaùng ñaïi thöù 9 chieàu thöù Saùu muøng 9 thaùng 10 naêm 2009 vaø phieân khoaùng ñaïi thöù 10 saùng thöù Baåy muøng 10 thaùng 10 naêm 2009.
1) Chieàu thöù Saùu muøng 9-10-2009 ñaõ coù 4 döï thính vieân phaùt bieåu. Tröôùc heát laø oâng Laurien Ntezimana, giaùo sö thaàn hoïc thuoäc giaùo phaän Butare beân Rwanda. OÂng ñaõ keå laïi kinh nghieäm laø thaàn hoïc gia giaùo daân cuûa mình trong vieäc kieám tìm moät neàn tu ñöùc mang daáu veát cuûa tính chaát ñôøi, khieán cho giaùo daân trôû thaønh moät ngöôøi con cuûa Giaùo Hoäi soáng ñoäng giöõa loøng theá giôùi ñeå bieán ñoåi theá giôùi töø beân trong nhö men, muoái, hôi thôû vaø aùnh saùng.
Naêm 1990 sau khi keát thuùc chöông trình thaàn hoïc taïi ñaïi hoïc Coâng giaùo Louvain beân Bæ, oâng ñaõ vieát moät cuoán saùch töïa ñeà "Caùc lôøi noùi töï do cuûa moät thaàn hoïc gia Rwanda: ñeà nghò töôi vui cuûa söùc maïnh toát laønh". Söùc maïnh toát laønh maø oâng noùi tôùi ôû ñaây laø söùc maïnh cuûa Chuùa Kitoâ, vì caùc söùc maïnh khaùc ñeàu laø caùc söùc maïnh giaû doái, nghóa laø caùc aûo töôûng löøa doái con ngöôøi. Söùc maïnh toát laønh coù ba khía caïnh: thöù nhaát laø söï an ninh hay khoâng sôï haõi; thöù hai laø söùc maïnh ñeå soáng hay thaùi ñoä khoâng chòu traän; vaø thöù ba laø vieäc trieät ñeå tieáp nhaän ngöôøi khaùc hay thaùi ñoä khoâng loaïi tröø tha nhaân. Ñieàu maø oâng goïi laø nguyeân lyù cuûa "söùc maïnh toát laønh", nhö theá, laø vieäc dieãn taû caùc nhaân ñöùc ñoái thaàn ra moät caùch cuï theå.
Giöõa caùc naêm 1990-1994 giaùo sö Ntezimana ñaõ duøng nguyeân lyù "söùc maïnh toát laønh" trong laõnh vöïc linh hoaït thaàn hoïc, maø Ñöùc Cha Jean Baptist Gahamanyi, Giaùm Muïc giaùo phaän Butare, ñaõ trao phoù cho oâng, ñeå ñaøo taïo haøng laõnh ñaïo caùc coäng ñoaøn Kitoâ cho chieàu kích coâng coäng cuûa loøng tin. Giöõa thaùng 4 vaø thaùng 7 naêm 1994 khi xaûy ra cuoäc dieät chuûng chính nguyeân lyù "söùc maïnh toát laønh" ñaõ giuùp oâng soáng coøn vaø duøng moïi söùc löïc cuûa mình ñeå trôï giuùp caùc anh chò em ñoàng chuûng toäc Tutsi. Roài giöõa caùc naêm 1994-1999 giaùo sö Ntezimana ñaõ söû duïng nguyeân lyù "söùc maïnh toát laønh" ñeå ñaøo taïo caùc nam nöõ linh hoaït vieân ñem Tin Möøng tôùi cho daân chuùng soáng treân caùc vuøng ñoài nuùi cuûa Butare, trong boái caûnh kinh hoaøng sau cuoäc dieät chuûng.
Coâng vieäc naøy ñaõ khieán cho oâng ñöôïc giaûi thöôûng cuûa toå chöùc Coâng Lyù vaø Hoøa Bình quoác teá naêm 1998. Naêm 1999 giöõa haøng giaùo só giaùo phaän vaø oâng ñaõ xaûy ra caûnh chia tay nhö giöõa thaùnh Phaoloâ vaø Barnaba (Cv 15,39), oâng ñaõ laïi döïa treân "söùc maïnh toát laønh" ñeå thaønh laäp hieäp hoäi "Khieâm toán vaø Voâ toäi". Töø naêm 2000 cho ñeán nay, tuy gaëp nhieàu khoán khoù vaø caû caûnh bò tuø nöõa, hieäp hoäi ñaõ hoaït ñoäng vaø thaønh coâng trong vieäc hoøa giaûi ngöôøi Rwanda vôùi nhau. Do ñoù naêm 2003 hoäi ñaõ nhaän ñöôïc giaûi thöôûng "Theodor Haecker cho loøng can can ñaûm chính trò vaø lieâm chính" do thaønh phoá Esslingen am Neckar trao taëng, nhìn nhaän daán thaân cuûa hoäi trong vieäc hoøa giaûi daân nöôùc Rwanda.
2) Döï thính vieân thöù hai phaùt bieåu chieàu ngaøy thöù Saùu muøng 9-10-2009 laø anh Armand Garin, ñaëc traùch caùc Tieåu Ñeä Chuùa Gieâsu caùc nöôùc vuøng Baéc Phi chaâu laø Algeria vaø Maroc.
Anh cho bieát trong caùc nöôùc vuøng Magreb coù ñaïi ña soá daân theo Hoài giaùo, moät vaøi Kitoâ höõu noi göông Chuùa Gieâsu Nagiareùt vaø theo veát chaân cuûa chaân phöôùc Charles de Foucauld trung thaønh vôùi Tin Möøng coá gaéng soáng tình huynh ñeä vôùi caùc ngöôøi chung quanh vaø caùc baïn beø ngöôøi hoài. Hoï xaùc tín raèng coù theå soáng moät cuoäc soáng chia seû, laéng nghe, tieáp ñoùn vaø phuïc vuï ñích thaät baèng caùch soáng gaàn guõi caùc anh chò em hoài, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ngheøo naøn beù nhoû. Ñieàu naøy ñoøi buoäc phaûi hieåu bieát caùc truyeàn thoáng vaên hoùa vaø toân giaùo cuûa hoï töø beân trong. Khi ñoù vôùi caùc ngöôøi hoài cuõng tin nôi Thieân Chuùa duy nhaát, coù theå naûy sinh ra moät tình lieân ñôùi thieâng lieâng, qua caùc cöû chæ ñoâi khi coù muøi vò vónh cöûu vaø laø daáu chæ cuûa moät söï hieäp thoâng ñích thaät. Chuùa Gieâsu hieän dieän moät caùch maàu nhieäm trong caùc cuoäc gaëp gôõ ñoù vôùi caùc anh chò em hoài.
3) Döï thính vieân thöù ba phaùt bieåu chieàu ngaøy thöù Saùu muøng 9-10-2009 laø giaùo sö Raymond Ranjeva, ngöôøi Madagascar, nguyeân phoù chuû tòch Toøa AÙn Coâng Lyù Quoác Teá Hoøa Lan vaø laø thaønh vieân cuûa Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Coâng Lyù vaø Hoøa Bình. OÂng ñaõ noùi veà caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa söï thaät lieân quan tôùi caùc söï kieän, caùc daán thaân vaø vieäc thi haønh traùch nhieäm vaø soáng chöùng taù. Noù quan troïng ñoái vôùi vieäc hoøa giaûi, vì chaân lyù khöôùc töø vieäc leøo laùi thuø haän vaø laøm sai laïc hoøa giaûi, noù giuùp löôïng ñònh ñuùng ñaén caùc tình traïng baát coâng vaø xung khaéc vaø söûa chöõa caùc tình traïng ñoù. Ñaëc bieät vieäc aùp duïng giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh vaøo laõnh vöïc luaân lyù, luaät leä vaø cô caáu coù theå giuùp thay ñoåi taâm thöùc vaø caùc cô caáu, vaø ñaây laø boån phaän cuûa toaøn theå Giaùo Hoäi.
4) Döï thính vieân thöù tö phaùt bieåu chieàu ngaøy thöù Saùu muøng 9-10-2009 laø baø Elena Giacchi, baùc só saûn khoa thuoäc Trung taâm nghieân cöùu dieàu hoøa sinh saûn töï nhieân cuûa Ñaïi hoïc Thaùnh Taâm Roma, kieâm chuû tòch UÛy ban phoái hôïp quoác gia Italia veà phöông phaùp ngöøa thai töï nhieân.
Theo baø vieäc daäy doã vaø phoå bieán phöông phaùp ngöøa thai töï nhieân treân toaøn theá giôùi luoân luoân ñoàng haønh vôùi caùc ñeà nghò moät kieåu soáng thaêng tieán tình yeâu hoân nhaân, söï hieäp nhaát gia ñình, vieäc toân troïng nöõ giôùi, vaø roäng môû tieáp ñoùn söï soáng. Moïi caëp vôï choàng thuoäc moïi trình ñoä, toân giaùo vaø tình traïng xaõ hoäi ñeàu coù theå aùp duïng phöông phaùp ñôn sô naøy moät caùch höõu hieäu. Noù ñöôïc tín höõu moïi toân giaùo chaáp nhaän. Nhôø ñoù hai vôï choàng coù theå ñieàu khieån vieäc coù con hay khoâng coù con moät caùch töï nhieân trong moïi tình traïng cuûa cuoäc soáng.
Ngoaøi vieäc thaêng tieán gia ñình vaø vieäc sinh con caùi coù traùch nhieäm trong vieäc toân troïng söï soáng, tình yeâu vaø loøng chung thuûy, phöông phaùp naøy cuõng giuùp traùnh phaù thai, hay thuï thai nhaân taïo, ngaên ngöøa caùc thöù beänh trong laõnh vöïc tính duïc, daäy doã ngöôøi treû soáng tính duïc tröôûng thaønh bao goàm caùc khía caïnh tinh thaàn theå xaùc vaø taâm lyù. Noù cuõng giuùp phoå bieán caùc giaù trò nhaân baûn vaø Kitoâ, vaø goùp phaàn tích cöïc vaøo daán thaân muïc vuï vaø coâng taùc truyeàn giaùo.
5) Saùng ngaøy muøng 10-10-2009 sau phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù 10 ñaõ coù 4 döï thính vieân phaùt bieåu tröôùc caùc nghò phuï. Tröôùc heát laø oâng Edem Kodjo, nguyeân toång thö kyù Toå chöùc Lieân Hieäp Phi chaâu, nguyeân thuû töôùng Togo, vaø hieän laø giaùo sö khoa Giaùo phuï taïi Hoïc vieän St. Paul Lomeù, thuû ñoâ Togo.
Trong baøi phaùt bieåu giaùo sö ñaõ nhaán maïnh caùc ñieåm sau ñaây: thöù nhaát Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu tieán trieån, nhöng tình hình ñaïi luïc naøy ít toát ñeïp hôn, vì coù quùa nhieàu baát coâng laøm naûy sinh ra caùc xung ñoät traàm troïng. Caùc baát coâng vaø aùp böùc aáy hieän dieän trong caùc laõnh vöïc chính trò, kinh teá xaõ hoäi vaø caû toân giaùo nöõa. Thöù hai, chính vì theá Phi chaâu caàn coù hoøa giaûi vaø hoøa bình giöõa caùc chuûng toäc vaø caùc quoác gia ñeå coù theå tieán trieån. Giaùo sö Kodjo ñöa ra caâu hoûi taïi sao ngöôøi Phi chaâu laïi khoâng hoøa giaûi ñöôïc vôùi nhau? Laøm theá naøo ñeå giuùp hoï hoøa giaûi vôùi nhau? Vaø muïc ñích cuûa söï hoøa giaûi laø gì? Tieáp ñeán giaùo sö ñaõ khai trieån ñeà taøi cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc lieân quan tôùi söï hoøa giaûi, coâng lyù vaø hoøa bình loàng khung trong boái caûnh hieän nay cuûa Phi chaâu. Roài oâng ñeà caäp tôùi vai troø cuûa giaùo daân Kitoâ nhö laø "muoái ñaát vaø aùnh saùng theá gian" vôùi caùc tieàn ñeà laø söï yù thöùc vaø vieäc ñaøo taïo. Sau khi khai trieån veà vieäc ñaøo taïo giaùo sö Kodjo ñaõ ñöa ra moät soá caùc ñeà nghò khaùc nhau.
6) Döï thính vieân thöù hai phaùt bieåu laø baø Genevieøre Amalia Mathide Sanze, ngöôøi Coâte d'Ivoire, phuï traùch toå chöùc Coâng trình cuûa Ñöùc Maria thuoäc phong traøo Toå AÁm. Baø cho bieát phong traøo Toå aám ñaõ hieän dieän trong vuøng Phi chaâu nam sa mac Sahara töø naêm 1963, vaø lan traøn sang moïi quoác gia phi chaâu khaùc. Hieän nay coù tôùi 170 ngaøn ngöôøi soáng theo linh ñaïo cuûa phong traøo xaây döïng treân söï hieäp thoâng vaø thöïc thi Tin Möøng. Phong traøo ñaøo taïo caùc "con ngöôøi môùi" ñöôïc canh taân bôûi Tin Möøng trong moïi khía caïnh cuoäc soáng, neân coù theå goùp phaàn bieán ñoåi xaõ hoäi, thaêng tieán hoøa giaûi coâng lyù vaø hoøa bình. Naêm 2000 chò Chiara Lubich saùng laäp vieân phong traøo ñaõ vieáng thaêm chuûng toäc Fontem beân Camerun, vaø ñeà nghò vôùi hoï soáng yeâu thöông hoøa bình vaø hoøa giaûi, moãi ngöôøi trong tín ngöôõng vaø taäp tuïc cuûa mình. Cuøng vôùi nhaø vua moïi ngöôøi ñaõ ñeà ra caùc chöông trình cuï theå vaø thöïc hieän trong 10 laøng khaùc nhau: caùc thaønh phaàn trong cuøng gia ñình hay trong thoân xoùm ñaõ xin loãi vaø hoøa giaûi vôùi nhau. Ngaøy nay coù 16 toäc tröôûng cuøng vôùi boä toäc cuûa hoï tham gia chöông trình Truyeàn giaùo môùi naøy.
Naêm 1992 chò Chiara Lubich cuõng thaønh laäp moät tröôøng hoäi nhaäp vaên hoùa taïi Nairobi beân Kenya, ñeå ñem Tin Möøng vaøo caùc neàn vaên hoùa phi chaâu döôùi aùnh saùng ñaëc suûng hieäp nhaát cuûa phong traøo. Moãi khoùa hoïc ñaøo saâu moät ñeà taøi nhö caùc truyeàn thoáng phi chaâu, Kinh Thaùnh vaø huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi.
7) Ngöôøi thöù ba phaùt bieåu saùng ngaøy muøng 10-10-2009 laø nöõ tu Jacqueline Manyi Atabong, ngöôøi Camerun, Phuï taù beà treân toång quyeàn doøng Thaùnh Terexa Haøi ñoàng Gieâsu thuoäc giaùo phaän Buca, ñieàu hôïp vieân UÛy ban coâng giaùo quoác teá ñaëc traùch muïc vuï nhaø tuø.
Chò Jacqueline noùi xaõ hoäi ngaøy nay soáng trong sôï haõi vì naïn toäi phaïm gia taêng. Cho tôùi nay heä thoáng tö phaùp toû ra voâ hieäu, vaø caùc phöông phaùp ñoái xöû vôùi tuø nhaân thöôøng coù tính caùch voâ nhaân, baïo löïc vaø ñaøn aùp, ñoâi khi gaây thieät maïng cho hoï. Nhaø tuø thöôøng quùa chaät choäi khoâng ñuû choã vaø caùc cô caáu haï taàng khoâng thích hôïp. Caùc quyeàn lôïi cuûa tuø nhaân khoâng ñöôïc toân troïng vaø vieäc taùi hoäi nhaäp caùc tuø nhaân gaëp nhieàu khoù khaên. Taïi raát nhieàu nöôùc khoâng coù coâng taùc toâng ñoà muïc vuï cho caùc tuø nhaân. Chính trong boái caûnh naøy Giaùo Hoäi coù cô may thi haønh söù vuï hoøa giaûi cuûa mình, tröôùc heát baèng caùch soáng hoøa giaûi cuõng nhö thaønh laäp caùc vaên phoøng tuyeân uùy muïc vuï nhaø tuø treân bình dieän quoác gia, giaùo phaän vaø giaùo xöù baèng caùch loâi cuoán söï tham gia cuûa caùc coäng ñoaøn, vaø toå chöùc caùc khoùa ñaøo taïo caùc nhoùm cho coâng taùc naøy. Moät trong caùc phöông thöùc giuùp taùi phuïc hoài caùc tuø nhaân ñoù laø "coâng lyù boài boå chöõa laønh" giuùp ngöôøi tuø gaëp gôõ ñeå cuøng nhau yù thöùc haäu quûa caùc haønh ñoäng cuûa hoï, chia seû caùc caûm nghó cuõng nhö caùc hoái haän veà caùc veát thöông ñaõ gaây ra cho ngöôøi khaùc, cho xaõ hoäi vaø cho chính mình.
8) Sau cuøng laø lôøi phaùt bieåu cuûa baùc só Pierre Titi Nwell, ngöôøi Camerun, ñieàu hôïp vieân UÛy ban Coâng Lyù vaø Hoøa Bình cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Camerun. OÂng nhaán maïnh taàm quan troïng vieäc nhaân daân töï do baàu cöû giôùi laõnh ñaïo vaø kieåm soaùt haønh ñoäng cuûa hoï. Raát tieác laø taïi ña soá caùc nöôùc phi chaâu vieäc leân naém quyeàn vöôït thoaùt söï kieåm soaùt cuûa ngöôøi daân vaø giôùi laõnh ñaïo muoán laøm gì thì laøm. Ñaây laø lyù do gaây ra raát nhieàu dau khoå cho caùc daân toäc Phi chaâu. Giaùo Hoäi caàn ñoàng haønh vôùi caùc daân toäc Phi chaâu trong vieäc phaùt huy daân chuû, thaêng tieán yù thöùc traùch nhieäm vaø quyeàn töï do cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi caùc thöïc taïi chính trò daân söï, trong vieäc baàu cöû vaø caû vieäc truaát pheá haøng laõnh ñaïo, khi hoï baát xöùng vaø khoâng phuïc vuï coâng ích. Ngoaøi ra cuõng caàn phaûi coù caùc toå chöùc ñeå caûn ngaên vieäc tieám quyeàn qua caùc luaät leä xaáu xa.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)