Phieân hoïp ngaøy 12/10/2009 cuûa
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø 2
Phieân hoïp ngaøy 12/10/2009 cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø 2.
Vatican (Vat. 12/10/2009) - Hoâm 12-10-2009, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu kyø 2 baét ñaàu tuaàn leã thöù 2 trong 3 tuaàn nhoùm hoïp, vôùi 2 phieân khoaùng ñaïi thöù 11 vaø 12, saùng vaø chieàu, tröôùc söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 vaø hôn 220 nghò phuï. Moïi ngöôøi ñaõ laéng nghe caùc baøi phaùt bieåu cuûa 20 nghò phuï, sau ñoù yù kieán cuûa nhieàu döï thính vieân nam nöõ.
Caùc vò ñaõ ñeà caäp ñeán vaán ñeà di daân noäi ñòa, quan heä vôùi caùc toân giaùo truyeàn thoáng ôû Phi chaâu. Hai Giaùm Muïc ngöôøi Nigeria keâu goïi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy ñaåy maïnh vieäc giaùo duïc caùc tín höõu veà söï hieän höõu cuûa ma quyû, vaø loaïi boû caùc troø phuø pheùp, phuø thuûy, vaø caùc hình thöùc meâ tín khaùc. Moät Giaùm Muïc Congo toá giaùc caùc vuï baïo haønh, haõm hieáp oà aït choáng laïi caùc phuï nöõ ôû Phi chaâu nhö moät "voõ khí chieán tranh". Ñöùc Hoàng Y Napier, ngöôøi Nam Phi, caûnh giaùc choáng laïi caùc cheá ñoä ñoäc taøi, ñoäc ñaûng, v.v.
Saùng thöù Ba ngaøy 13-10-2009, trong phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù 13, caùc nghò phuï seõ tieáp tuïc laéng nghe caùc yù kieán, ñaëc bieät laø caùc baøi phaùt bieåu cuûa ñaïi bieåu caùc Giaùo Hoäi Kitoâ anh em, goàm Chính Thoáng, Anh giaùo vaø Tin Laønh. Sau ñoù, trong phieân hoïp ban chieàu, Ñöùc Hoàng Y Turkson, ngöôøi Ghana, Toång töôøng trình vieân cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc hieän nay seõ ñoïc baûn ñuùc keát caùc baøi phaùt bieåu trong 10 ngaøy tröôùc ñoù, ñoàng thôøi xaùc ñònh caùc vaán ñeà caàn ñöôïc ñaøo saâu trong caùc phieân hoïp nhoùm keå töø saùng thöù Tö 14-10-2009.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi ñeán quí vò noäi dung caùc baøi phaùt bieåu cuûa moät soá nghò phuï trong nhöõng ngaøy qua:
1) Ñöùc Hoàng Y Bernard Agreù, nguyeân Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Abidjan, Coâte d'Ivoire, toá giaùc nhieàu toå chöùc taøi chaùnh quoác teá ñöa caùc quoác gia treû taïi Phi chaâu vaøo voøng nôï naàn. Ngaøi noùi:
"Cuõng nhö taát caû caùc nöôùc ñaõ coù toå chöùc, caùc quoác gia treû taïi Phi chaâu ñaõ phaûi tìm ñeán caùc ngaân haøng quoác teá vaø caùc toå chöùc taøi chaùnh khaùc ñeå thöïc hieän nhieàu döï aùn nhaém phaùt trieån ñaát nöôùc. Raát nhieàu khi caùc giôùi laõnh ñaïo ít ñöôïc chuaån bò cuûa caùc nöôùc naøy khoâng ñeå yù neân ñaõ rôi vaøo troøng cuûa nhöõng ngöôøi coù theå ñöôïc goïi laø 'nhöõng keû saùt nhaân taøi chaùnh', nhöõng keû boùc loät do caùc toå chöùc ñaày kinh nghieäm göûi tôùi, vaø ñeà nghò nhöõng hôïp ñoàng thieáu löông thieän, nhaém laøm giaàu cho caùc toå chöùc taøi chaùnh quoác teá, voán ñöôïc söï naâng ñôõ kheùo leùo cuûa caùc quoác gia hoaëc caùc toå chöùc khaùc, can döï vaøo aâm möu im laëng vaø gian doái.
Nhöõng keû saùt nhaân taøi chaùnh thu ñöôïc nhöõng lôïi loäc keách xuø. Cuõng vaäy ñoái vôùi caùc coâng ty lieân quoác vaø moät soá nhaân vaät huøng maïnh cuûa chính quoác gia ñoù, hoï laøm bình phong cho caùc coâng vieäc kinh doanh vôùi nöôùc ngoaøi nhö vaäy. Theá laø phaàn lôùn caùc nöôùc Phi chaâu tieáp tuïc moøn moûi trong ngheøo ñoùi vaø trong söï thaát voïng maø heä thoáng baát chính aáy gaây ra.
"Nhöõng keû saùt nhaân taøi chaùnh aáy" mang nhöõng soá tieàn to lôùn cho vay möôïn, thoûa thuaän vôùi nhöõng nhaø laõnh ñaïo ñòa phöông, laøm sao ñeå vôùi heä thoáng laõi xuaát, caùc nöôùc ngheøo aáy khoâng bao giôø coù theå hoaøn toaøn hoaøn traû soá tieàn vay möôïn trong thôøi gian ngaén. Caùc kheá öôùc thi haønh vaø baûo trì thöôøng ñöôïc daønh cho caùc ñaïi dieän cuûa chuû nôï, döôùi hình thöùc ñoäc quyeàn. Caùc nöôùc vay möôïn tieàn phaûi cho caùc nöôùc chuû nôï ñoäc quyeàn khai khaùc caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa mình. Vaø theá laø daân chuùng taïi caùc nöôùc ñoù, qua bao theá heä, bò raøng buoäc, trôû thaønh tuø nhaân cho heä thoáng boùc loät nhö vaäy trong nhieàu naêm trôøi. Ñeå traû nhöõng moùn nôï khoâng bao giôø caïn aáy, gioáng nhö chieác göôm cuûa Democles treân ñaàu mình, caùc quoác gia con nôï phaûi daønh töø 40 ñeán 50% toång saûn löôïng quoác gia.
"Bò kìm keïp nhö theá, quoác gia con nôï thaät laø khoù thôû, phaûi thaét löng buoäc buïng tröôùc vaán ñeà ñaàu tö, vaø nhöõng chi tieâu caàn thieát cho vieäc giaùo duïc, y teá, phaùt trieån noùi chung.
"Tình traïng nôï naàn aáy nhieàu khi trôû thaønh moät caùi bình phong chính trò ñeå khoâng thoûa maõn nhöõng ñoøi hoûi chính ñaùng, töø ñoù naûy sinh tình traïng baát maõn nôi daân chuùng, vaø nhöõng xaùo troän xaõ hoäi, v.v. OÂng John Perkins (Ed. Al Terre) ñaõ moâ taû raát roõ haäu tröôøng cuûa vieän trôï quoác teá voán khoâng bao giôø höõu hieäu trong vieäc trôï giuùp phaùt trieån laâu daøi.
Ñöùc Hoàng Y Agreù noùi theâm raèng:
"Vaán ñeà chuû yeáu ngaøy nay laø öôùc muoán, laø yù chí baõi boû moïi hình thöùc noâ leä. Caùc theá heä môùi, nhöõng ngöôøi treû taïi moät vaøi nöôùc ñaõ phaùt trieån vaø taïi theá giôùi thöù ba, ñang yù thöùc raèng thay ñoåi theá giôùi, thay ñoåi nhöõng huyeàn thoaïi vaø nhöõng aûo töôûng cuûa theá giôùi laø moät döï phoùng thöïc teá vaø coù theå thöïc hieän ñöôïc. Töø ñoù ñaõ naûy sinh caùc toå chöùc Phi chính phuû ñeå baûo veä moâi sinh vaø beânh vöïc quyeàn lôïi cuûa caùc daân toäc bò aùp böùc.
Giaùo Hoäi, trong tö caùch laø aùnh saùng theá gian, coù theå thi haønh vai troø ngoân söù cuûa mình, phaûi daán thaân cuï theå trong cuoäc chieán ñaáu naøy ñeå laøm cho söï thaät troåi vöôït leân. Töø nhieàu naêm nay, caùc chuyeân gia bieát raèng phaàn lôùn caùc moùn nôï ñaõ ñöôïc traû laïi roài. Xoùa boû hoaøn toaøn caùc moùn nôï aáy khoâng phaûi laø moät haønh vi baùc aùi, nhöng laø ñieàu thuoäc veà ñöùc coâng baèng. Vì theá, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy caàn cöùu xeùt vaán ñeà nôï naàn ñang aûnh höôûng naëng neà tôùi moät soá daân toäc.
Ñeå khoâng chæ döøng laïi ôû khía caïnh tình caûm, toâi ñeà nghò laäp moät UÛy ban quoác teá goàm caùc chuyeân gia taøi chaùnh, caùc muïc töû am töôøng vaán ñeà, nhöõng ngöôøi thuoäc caùc nöôùc giaøu vaø nöôùc ngheøo, ñeå cöùu xeùt vaán ñeà. UÛy ban naøy ñöôïc uûy thaùc 3 söù maïng:
- nghieân cöùu xem hoaït ñoäng coù theå huûy boû nôï naàn hay khoâng, vì hieån nhieân laø hoaøn caûnh khaùc nhau moãi nôi.
- ñeà ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ñeå traùnh rôi vaøo cuøng moät tình traïng nôï naàn.
- canh chöøng moät caùch cuï theå vieäc söû duïng minh baïch nhöõng soá tieàn tieát kieäm ñöôïc, ñeå thöïc söï möu ích cho taát caû nhöõng yeáu toá trong caùc taàng lôùp xaõ hoäi: caùc noâng daân vaø daân chuùng taïi thaønh thò.
- Traùnh laøm sao ñeå nhöõng ngöôøi, nhöõng nôi vaø nhöõng ngöôøi ngoaïi quoác ñöôïc lôïi loäc töø nhöõng nguoàn doài daøo nhö vaäy vaãn laø nhöõng ngöôøi cuõ nhö töø tröôùc ñeán nay.
2) Ñöùc Cha Ignatius Chama, Giaùm Muïc giaùo phaän Mpika beân Zambia, trong baøi phaùt bieåu cuõng toá giaùc nhöõng baát coâng trong neàn kinh teá vaø noâng nghieäp maø nhieàu mieàn queâ ôû Phi chaâu, trong ñoù coù giaùo phaän cuûa ngaøi phaûi chòu. Ñöùc Cha noùi:
"Toâi muoán nhaán maïnh nôi ñaây cuoäc khuûng hoaûng kinh teá ñòa phöông maø toâi vaø daân toäc chuùng toâi ñang traûi qua trong giaùo phaän mieàn queâ ôû mieàn ñoâng baéc Zambia. Ñoù laø cuoäc khuûng hoaûng veà noâng phaåm thu hoaïch cuûa caùc noâng daân. Hoï laøm vieäc khoâng bieát meät moûi, nhöng noâng phaåm cuûa hoï khoâng ñi vaøo thò tröôøng ñöôïc hoaëc khoâng ñöôïc traû giaù ñuùng möùc. Nguyeân do cuoäc khuûng hoaûng laø vì nhöõng nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cung caáp cho caùc sieâu thò cuûa hoï nhöõng noâng saûn nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi. Cuoäc khuûng hoaûng naøy laø do nhöõng ñöôøng loái thöông maïi, noäi ñòa hoaëc quoác teá, vôùi nhöõng haøng hoùa ñöôïc taøi trôï, nhaäp khaåu töø AÂu chaâu, baùn vôùi giaù reû khieán cho caùc noâng saûn ñòa phöông khoâng caïnh tranh noåi. Ñaây laø moät söï caïnh tranh baát chính.
Ngoaøi ra, taïi Zambia ngaøy nay, caùc mieàn queâ cuûa chuùng toâi coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi chieán dòch ñoùn nhaän moät kieåu maãu noâng nghieäp bieán thaùi heä di truyeàn. Ñaây laø ñieàu ñaõ bò taøi lieäu laøm vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy pheâ bình trong soá 58.
Nhöõng ñoäng thaùi baát chính aáy laø daáu hieäu cho thaáy coù hoá chia caùch ngaøy caøng saâu roäng giöõa thaønh thò vaø thoân queâ, ñe doïa söï phaùt trieån toaøn dieän vaø laâu daøi cuûa Zambia ngaøy nay. Caû chính phuû Zambia cuõng noùi vôùi chuùng toâi raèng söï ngheøo ñoùi taïi thaønh thò giaûm bôùt trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhöng naïn ngheøo ñoùi taïi mieàn queâ thì laïi gia taêng ñaùng keå.
Ñöùc Cha Chama ñaët caâu hoûi:
"Nhöng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy coù theå laøm ñöôïc gì ñöùng tröôùc tình traïng nhö vaäy? Toâi chæ muoán nhaéc nhôû anh em Giaùm Muïc cuûa toâi raèng chính Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 1994 ñaõ ñoùn nhaän moät yeâu caàu töông töï veà söï coâng baèng kinh teá qua lôøi môøi goïi haõy uûng hoä chieán dòch trong Naêm Thaùnh keâu goïi xoùa nôï, vaø lôøi keâu goïi aáy ñaõ trôû thaønh taïi Zambia böôùc tieán quan troïng höôùng ñeán söï nhaân baûn hoùa laõnh vöïc kinh teá taïi Zambia vaø caùc nôi khaùc. Ngaøy nay chuùng ta cuõng caàn moät lôøi keâu goïi töông töï veà coâng baèng, chaúng haïn trong vieäc ñöông ñaàu vôùi chính saùch thöông maïi nhö Hieäp ñònh ñoái taùc kinh teá giöõa Phi chaâu vaø AÂu Chaâu, cuõng nhö nhöõng quan taâm veà moâi sinh nhö söï haâm noùng traùi ñaát.
"Vì theá, toâi xin Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy uûng hoä nhöõng lôøi thænh caàu thöïc hieän moät neàn kinh teá coâng baèng hôn, baûo veä caùc quyeàn lôïi vaø töông lai daân chuùng taïi mieàn queâ."
3) Ñöùc Cha Martin Munyanyi , Giaùm Muïc giaùo phaän Gweru beân Zimbabwe ôû mieàn nam Phi chaâu, cuõng noùi ñeán nhöõng baát coâng vaø ngheøo ñoùi ñoàng thôøi keâu goïi thöïc thi hoøa giaûi laâu beàn vaø coâng baèng trong boái caûnh khoù khaên aáy. Ngaøi noùi:
"Giaùo Hoäi taïi Zimbabwe ñaùnh giaù raát cao taøi lieäu laøm vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy, ñeå yù ñeán nhöõng vaán ñeà maø ñaát nöôùc chuùng toâi raát quan taâm, nhö naïn ngheøo ñoùi, baïo löïc, thaùi ñoä khoâng nhìn nhaän phuï nöõ, treû em vaø caùc nhoùm thieåu soá, vaø caû nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán coâng baèng trong Giaùo Hoäi, nhö nhöõng ñieàu kieän laøm vieäc cuûa nhöõng ngöôøi laøm vieäc cho Giaùo Hoäi.
"Zimbabwe ñaõ traûi qua nhöõng kinh nghieäm xaõ hoäi chính trò raát khoù khaên vaø voâ nhaân ñaïo, coù töø thôøi thuoäc ñòa vaø haäu thuoäc ñòa, nhöõng vaán ñeà naøy caàn caáp thieát ñöôïc giaûi quyeát. Trong khi tìm kieám hoøa giaûi laâu beàn, thaät laø ñieàu sai laàm khi yeâu caàu daân chuùng phaûi queân ñi quaù khöù.
"Caàn coù söï hoøa giaûi khoâng nhöõng trong quoác gia noùi chung nhöng caû trong Giaùo Hoäi nöõa, xeùt vì chuùng ta thaáy söï caêng thaúng gia taêng taïi moät soá giaùo xöù chuùng toâi do söï khaùc bieät ngoân ngöõ vaø chuûng toäc.
"Taïi Phi chaâu, khi chuùng ta noùi veà coâng baèng, coâng lyù, chaéc chaén laø chuùng ta noùi veà nhöõng phe lieân heä, vaø goàm caû caùc gia ñình nöõa. Caùc coäng ñoaøn caàn tuï hoïp laïi ñeå thaûo luaän nhöõng vaán ñeà cuûa mình, theo phong tuïc cuûa Phi chaâu. Caàn coù moät söï coâng baèng phaân phoái vaø chöõa laønh tröôùc khi moät phe lieân heä bò töû vong. Caùc vaán ñeà coâng baèng trong Giaùo Hoäi coù lieân heä toû töôøng tôùi söï kieän caùc coâng nhaân cuûa chuùng ta khoâng ñöôïc traû löông xöùng ñaùng vaø coù nhöõng linh muïc söû duïng tieàn baïc cuûa Giaùo Hoäi moät caùch sai traùi, gaây thieät haïi cho coäng ñoaøn. Ngoaøi ra trong Giaùo Hoäi ñòa phöông, vaãn coøn nhöõng thaønh kieán ñoái vôùi treû nöõ, ví duï treû nöõ thì bò phaït coøn treû nam thì khoâng. Trong tö caùch laø Giaùo Hoäi ñòa phöông, chuùng toâi ñaõ thaønh laäp caùc cô caáu UÛy ban coâng lyù vaø hoøa bình ñeå cöùu xeùt caùc khía caïnh lòch söû tieâu cöïc trong kinh nghieäm chuùng ta.
Toaøn theå caùc coâng taùc aáy phaûi baét ñaàu töø gia ñình, nhö ÑTC Bieån Ñöùc 16 ñaõ noùi raát ñuùng: "Gia ñình laø nhaø giaùo duïc ñaàu tieân vaø khoâng theå thay theá ñöôïc veà hoøa bình.. vì gia ñình giuùp coù ñöôïc nhöõng kinh nghieäm quan troïng veà hoøa bình".
Khi laøm nhö theá, caàn phaûi coi troïng nhöõng lôøi Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ 2 ñaõ noùi: "Khoâng coù hoøa bình neáu khoâng coù coâng lyù, vaø khoâng coù coâng lyù neáu khoâng coù tha thöù". Ñoù laø vöông quoác coâng lyù maø Taøi lieäu laøm vieäc ñaõ coå voõ khi toùm taét söù ñieäp tin möøng veà hoøa giaûi, coâng lyù vaø hoøa bình".
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)