Phieân hoïp ngaøy 8-10-2009
cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II
Phieân hoïp ngaøy 8-10-2009 cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II.
Vatican (Vat. 8/10/2009) - Saùng 8-10-2009, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø 2 ñaõ nhoùm phieân khoaùng ñaïi thöù 6 tröôùc söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16. Gaàn 230 nghò phuï ñaõ boû phieáu baàu UÛy ban soaïn Söù ñieäp göûi toaøn theå Daân Chuùa vaøo cuoái coâng nghò Giaùm Muïc naøy.
Tieáp ñoù, moïi ngöôøi tieáp tuïc nghe caùc nghò phuï leân tieáng phaùt bieåu yù kieán. Nhieàu vaán ñeà ñaõ ñöôïc caùc nghò phuï ñeà caäp ñeán nhö lyù thuyeát veà gioáng (gender) phuû nhaän keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa xaùc ñònh caên tính cuûa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, töø ñoù hoï huûy hoaïi gia ñình truyeàn thoáng vaø ñeà ra nhöõng luaät uûng hoä phaù thai vaø ngöøa thai. Caùc nghò phuï cuõng noùi veà caùc hoaït ñoäng cuûa UÛy ban coâng lyù vaø hoøa bình, nhöõng ñe doïa vaø thaùch ñoá do caùc nhoùm Tin Laønh taân Pentecostal ñeà ra, ñang thu huùt nhieàu ngöôøi treû ñi theo hoï. Vaán ñeà baïo löïc, tham oâ hoái loä cuõng ñöôïc baøn tôùi, cuõng nhö taàm quan troïng cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng. Cuoái phieân hoïp, caùc nghò phuï ñaõ leân tieáng keâu goïi hoøa bình taïi Coäng hoøa Daân Chuû Congo.
Vieäc phaùt bieåu naøy coøn ñöôïc tieáp tuïc trong phieân khoaùng ñaïi thöù 7 baét ñaàu luùc 4 giôø röôõi chieàu 8-10-2009.
Sau ñoù, vaøo luùc quaù 6 giôø, ÑTC ñaõ ñeán thính ñöôøng ôû ñöôøng Hoøa giaûi, caïnh Ñaøi Vatican ñeå tham döï buoåi hoøa nhaïc nhaân dòp kyû nieäm 70 naêm theá chieán thöù hai buøng noå. Hieän dieän taïi buoåi hoøa nhaïc naøy cuõng coù Toång thoáng Italia, OÂng Giorgio Napolitano.
Sau ñaây, chuùng toâi xin göûi ñeán quí vò noäi dung caùc baøi phaùt bieåu cuûa moät soá nghò phuï trong caùc phieân hoïp cuûa nhöõng ngaøy qua.
1) Ñöùc Hoàng Y Angelo Sodano, nieân tröôûng Hoàng Y ñoaøn vaø töøng laøm Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh trong 15 naêm trôøi. Trong baøi phaùt bieåu ñaõ nhaéc ñeán ñònh cheá Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñaõ ñöôïc thieát laäp caùch ñaây 44 naêm vaø cho ñeán nay ñaõ coù 22 khoùa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, trong ñoù Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñöôïc tham döï 12 khoùa hoïp gaàn ñaây; nay ngaøi vui möøng tham döï khoùa hoïp naøy, trong tö caùch ñaïi dieän töôïng tröng cho 185 vò thuoäc Hoàng y ñoaøn.
Ñöùc Hoàng Y Sodano ñaëc bieät noùi ñeán chöông thöù 4 trong Taøi lieäu laøm vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu hieän nay, nhaán maïnh söï caàn thieát phaûi coù söï coäng taùc giöõa caùc Giaùm Muïc vôùi caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc lieân heä, vaø giöõa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vôùi Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu vaø Madagascar. Ñöùc Hoàng Y noùi: "Cuõng caàn nhôù raèng tröôùc tieân caàn coù söï coäng taùc chaët cheõ vôùi Toøa Thaùnh, nghóa laø vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc coäng söï vieân cuûa ngaøi. Vaø taïi caùc nöôùc Phi chaâu, coù caùc ñaïi dieän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng: 26 vò Söù thaàn Toøa Thaùnh ñang giöõ lieân heä vôùi caùc Giaùm Muïc taïi ñaïi luïc naøy cuõng nhö ñoái thoaïi xaây döïng vôùi caùc chính quyeàn daân söï ñeå beânh vöïc töï do cuûa Giaùo Hoäi, goùp phaàn vaøo coâng trình hoøa giaûi, coâng lyù vaø hoøa bình: laø 3 muïc tieâu cuûa Coâng nghò Giaùm Muïc hieän nay.
Ñöùc Hoàng Y Sodano nhaän xeùt raèng "Ngaøy nay chuùng ta thaáy roõ hôn thaûm traïng kinh khuûng do chuû nghóa quoác gia vaø söï ñeà cao yù nieäm chuûng toäc gaây ra. ÔÛ AÂu Chaâu naøy chuùng toâi ñaõ traûi qua kinh nghieäm ñau buoàn trong theá kyû vöøa qua, ñeán ñoä ñi tôùi theá chieán thöù 2, trong 5 naêm trôøi, ñaõ gaây ra cheát choùc cho 55 trieäu ngöôøi. Giôø ñaây taát caû chuùng ta phaûi laøm vieäc ñeå nhöõng thaûm traïng nhö theá khoâng taùi dieãn nöõa. Laøm sao queân ñöôïc raèng taïi Phi chaâu cuõng ñaõ xaûy ra cuoäc taøn saùt döõ tôïn giöõa caùc nhoùm chuûng toäc khaùc nhau vaø ñaõ ñaûo loän nhieàu nöôùc? Chæ caàn nghó ñeán Ruanda vaø caùc nöôùc laùng gieàng! Hoài naêm 1994 vaø nhöõng naêm sau ñoù, yù thöùc heä boä toäc chuû nghóa ñaõ laøm cho hôn 800 ngaøn ngöôøi cheát, trong ñoù coù nhieàu vò Giaùm Muïc quaûng ñaïi, caùc giaùo só vaø nhieàu tu só.
"Toâi tin raèng chuùng ta caàn phaûi tha thieát laäp laïi cho taát caû moïi ngöôøi raèng yeâu meán quoác gia chuûng toäc cuûa mình laø moät nghóa vuï cuûa Kitoâ höõu, nhöng chuùng ta cuõng phaûi noùi theâm raèng nhöõng sai traùi cuûa chuû nghóa quoác gia boä toäc laø ñieàu hoaøn toaøn töông phaûn vôùi Kitoâ giaùo... Kitoâ giaùo ñaõ giuùp taäp hôïp daân chuùng taïi moät mieàn naøo ñoù, laøm naûy sinh yù nieäm daân toäc hoaëc quoác gia, vôùi caên tính vaên hoùa rieâng. Nhöng Kitoâ giaùo luoân luoân leân aùn moïi söï xuyeân taïc yù nieäm quoác gia, söï sai traùi naøy thöôøng laøm cho ngöôøi ta rôi vaøo chuû nghóa quoác gia hoaëc chuû nghóa chuûng toäc, voán laø ñieàu phuû nhaän ñaëc tính phoå quaùt cuûa Kitoâ giaùo. Trong thöïc teá 2 nguyeân taéc cô baûn giuùp caùc tín höõu Kitoâ soáng chung vôùi nhau, ñoù laø phaåm giaù cuûa moãi ngöôøi, vaø söï hieäp nhaát cuûa nhaân loaïi.
Vaø Ñöùc Hoàng Y Nieân tröôûng Hoàng y ñoaøn keát luaän raèng: 53 quoác gia Phi chaâu hieän nay seõ ñöôïc moät töông lai raïng rôõ trong ñaïi gia ñình 192 nöôùc cuûa toaøn theå gia ñình nhaân loaïi, neáu hoï bieát khaéc phuïc nhöõng chia reõ vôùi nhau vaø cuøng coäng taùc vaøo söï tieán boä vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn cuûa caùc daân toäc lieân heä. Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy, moät laàn nöõa, muoán chöùng toû cho caùc anh chò em chuùng ta ôû Phi chaâu raèng Giaùo Hoäi gaàn guõi vôùi hoï vaø muoán giuùp ñôõ hoï trong söù maïng kieán taïo hoøa giaûi, coâng lyù vaø hoaø bình treân toaøn ñaïi luïc".
2) Ñöùc Hoàng Y Polycarp Pengo , Toång Giaùm Muïc Dar-es-Salem, thuû ñoâ Tanzania, kieâm Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu vaø Madagascar, trong baøi tham luaän ñaõ nhaän ñònh raèng ñeà taøi Coâng nghò Giaùm Muïc hieän nay laø ñieàu raát caáp thieát cho Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu. Ñeå khai trieån vaø ñaøo saâu ñeà taøi naøy, caàn can ñaûm vaø coâng khai ñeà caäp tôùi caùc vaán ñeà nhö söï ích kyû, ham hoá cuûa caûi vaät chaát, caùc vaán ñeà chuûng toäc ñöa tôùi xung ñoät vaø nhöõng nguyeân nhaân khaùc gaây ra tình traïng thieáu hoøa bình taïi nhieàu xaõ hoäi Phi chaâu, ñeå roài ñöa ra nhöõng ñöôøng höôùng muïc vuï chuyeân bieät. Chieán tranh vaø xung ñoät ñang laøm thöông toån ñaïi luïc chuùng ta, chia reõ caùc daân toäc, gieo raéc moät neàn vaên hoùa baïo löïc vaø phaù huûy caùc teá baøo tinh thaàn, xaõ hoäi luaân lyù trong xaõ hoäi chuùng ta.
Ñöùc Hoàng Y noùi: "Thaät laø buoàn khi phaûi nhìn nhaän raèng moät vaøi vò trong soá caùc chuû chaên chuùng ta bò caùo laø coù dính líu tôùi nhöõng xung ñoät aáy, hoaëc vì sô soùt hoaëc tham gia tröïc tieáp. Trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy, chuùng ta phaûi can ñaûm toá giaùc, keå caû choáng laïi chính chuùng ta, nhöõng vuï laïm duïng vai troø vaø vieäc thöïc thi quyeàn bính, chuû nghóa duy boä laïc vaø coi chuûng toäc mình laø trung taâm, hoaëc söï kieän caùc vò laõnh ñaïo ñöùng veà moät phe phaùi chính trò, v.v.. Giaùo Hoäi Phi chaâu khoâng theå ñoàng thanh noùi veà söï hoøa giaûi, coâng lyù vaø hoøa bình, neáu taïi ñaïi luïc naøy thieáu söï ñoaøn keát, thieáu hieäp thoâng moät caùch toû töôøng vaø thieáu söï toân troïng cuûa moãi Giaùm Muïc, cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc quoác gia vaø mieàn ñoái vôùi Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu vaø Madagascar, goïi taét laø Secam. Chuùng ta caàn coù söï hieäp thoâng saâu roäng vaø moät tình lieân ñôùi muïc vuï maïnh meõ hôn giöõa loøng Giaùo Hoäi Phi chaâu.
Ñöùc Hoàng Y Pengo cho bieát tröôùc khi nhoùm Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu naøy, theo chöông trình seõ coù Ñaïi hoäi thöù 15 cuûa Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu vaø Madagascar, tieán haønh taïi thaønh phoá Frascati gaàn Roma. Nhöng raát tieác laø Ñaïi hoäi Secam naøy chæ ñöôïc trieäu taäp vaøo phuùt choùt vì thieáu söï hoã trôï taøi chaùnh cuûa nhieàu Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc thaønh vieân. "Ñieàu naøy xaûy ra giöõa luùc chuùng ta ñang möøng kyû nieäm 40 naêm thaønh laäp Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy. Toâi hy voïng vaø caàu nguyeän ñeå Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy laøm cho chuùng ta daán thaân hôn ñoái vôùi Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu vaø Madagascar."
3) Ñöùc Hoàng Y Franc Rodeù, ngöôøi Sloveni, Toång tröôûng Boä caùc doøng tu, trong baøi tham luaän, ñaõ noùi veà soá 113 trong Taøi lieäu laøm vieäc, ghi nhaän söï gia taêng maïnh meõ ôn goïi tu trì, laø daáu chæ söùc sinh ñoäng cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu, cuøng vôùi naêng löïc tinh thaàn xuaát phaùt töø caùc Ñan vieän chieâm nieäm.
Ñöùc Hoàng Y noùi: "Caùc Giaùm Muïc Phi chaâu veà Roma vieáng moä hai thaùnh Toâng Ñoà thöôøng cho bieát söï hieän dieän cuûa caùc tu só nam nöõ ngaøy nay ôû Phi chaâu noåi baät nhaát trong laõnh vöïc y teá, giaùo duïc vaø töø thieän baùc aùi. Söï daán thaân ñaùng ca ngôïi naøy khoâng theå khoâng ñeå yù tôùi nhöõng thaùch ñoá lôùn Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu ñang gaëp phaûi, nhaát laø vieäc phaân ñònh ôn goïi vaø huaán luyeän khôûi ñaàu vaø vieäc thöôøng huaán cho caùc tu só. Ñôøi soáng thaùnh hieán taïi Phi chaâu ñang caàn caùc nhaø ñaøo taïo nam nöõ ñöôïc chuaån bò kyõ löôõng, cuõng nhö moät coäng ñoàng giaùo duïc: chöùng taù veà ñôøi soáng tu trì cuûa caùc coäng ñoaøn, loøng trung thaønh vôùi caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, vôùi Hieán phaùp vaø ñaëc suûng cuûa doøng, ñoù laø ñieàu kieän khoâng theå thieáu ñöôïc ñeå huaán luyeän caùc moân ñeä ñích thöïc cuûa Chuùa Kitoâ.
Ngoaøi ra, caùc tu só nam nöõ Phi chaâu ñöôïc keâu goïi soáng troïn veïn giaù trò vaø veû ñeïp cuûa caùc lôøi khuyeân Phuùc AÂm, trong moät neàn vaên hoùa trong ñoù thaät laø khoù laøm chöùng veà ñöùc thanh baàn, vaâng phuïc vaø khieát tònh, ñöôïc soáng thöïc söï vì loøng yeâu meán.
4) Ñöùc Cha Maroun Elias Lahham, Giaùm Muïc giaùo phaän Tunis thuû ñoâ Tunisie, trong baøi phaùt bieåu ñaõ nhaán maïnh söï khaùc bieät lôùn lao giöõa Hoài giaùo ôû Baéc Phi vaø Hoài giaùo ôû nam sa maïc Sahara, vaø taøi lieäu laøm vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy haàu nhö khoâng ñeå yù tôùi. Phaàn lôùn ngöôøi Hoài giaùo Phi chaâu soáng ôû Baéc Phi, moät mieàn ñòa lyù haàu nhö hoaøn toaøn vaéng boùng trong Taøi lieäu laøm vieäc.
Ñöùc cha Lahham cho bieát 80% trong soá 350 trieäu ngöôøi Hoài giaùo Araäp hieän soáng taïi caùc nöôùc Baéc Phi. Ñieàu naøy cho thaáy quan heä giöõa caùc tín höõu Kitoâ vaø Hoài giaùo taïi Baéc Phi khaùc haún vôùi caùc quan heä ôû AÂu Chaâu, Phi chaâu nam Sahara vaø caùc nöôùc Araäp ôû Trung Ñoâng. Ñaëc tính quan heä Kitoâ vaø Hoài giaùo ôû Baéc Phi coù theå laøm cho kinh nghieäm ñoái thoaïi ôû nôi khaùc ñöôïc theâm phong phuù vaø laøm dòu bôùt nhöõng phaûn öùng sôï haõi vaø töø khöôùc Hoài giaùo nhö ñang xaûy ra taïi moät soá nöôùc.
Ñöùc cha Lahham moâ taû ñaëc ñieåm kinh nghieäm cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ taïi Baéc Phi:
- Tröôùc tieân ñaây laø moät Giaùo Hoäi gaëp gôõ. Tuy khoâng ñöôïc töï do nhö mong öôùc, nhöng khoâng bò baùch haïi.
- Ñaây laø moät Giaùo Hoäi soáng taïi nhöõng nöôùc 100% daân chuùng laø Hoài giaùo vaø tín höõu Coâng Giaùo chæ goàm haàu heát laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, hoï chæ löu laïi ñoù vaøi naêm trôøi.
- Giaùo Hoäi taïi Baéc Phi, töø khi caùc nöôùc naøy ñöôïc ñoäc laäp, maïnh meõ daán thaân phuïc vuï veà maët nhaân baûn, xaõ hoäi, vaên hoùa, giaùo duïc. Hoï ñöôïc töï do phuïng töï khaù roäng raõi, nhö tröôøng hôïp taïi Tunisie.
- Ñaây laø moät Giaùo Hoäi soáng taïi caùc nöôùc Hoài giaùo trong ñoù ñang naûy sinh moät phong traøo tö töôûng pheâ bình ñoái vôùi thöù Hoài giaùo cöïc ñoan vaø cuoàng tín.
Ngöôøi ta thöôøng xin söï coäng taùc cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo trong caùch thöùc môùi meû quan nieäm vaø soáng Hoài giaùo. Lôøi môøi goïi naøy ñöôïc göûi ñeán caùc LM vaø GM ñaõ soáng laâu naêm taïi caùc nöôùc Baéc Phi.
Sau nhöõng nhaän ñònh treân ñaây, Ñöùc Cha Lahham ñeà nghò raèng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Trung Ñoâng vaøo thaùng 10 naêm 2010 cuõng bao goàm caû caùc giaùo phaän ôû mieàn Baéc Phi. Ngoaøi ra, khi thaûo luaän veà Hoài giaùo ôû Phi chaâu, caàn ñeå yù ñeán söï khaùc bieät kinh nghieäm Phi chaâu, töø Tunisi ñeán Johannesburg ôû Nam Phi.
5) Ñöùc Cha Francois Xavier Maroy Rusengo, Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Bukavu laø mieàn soâi ñoäng nhaát vì chieán tranh töø nhieàu naêm nay ôû Coäng hoøa Daân chuû Congo. Trong baøi phaùt bieåu ngaøi ñaõ noùi veà noã löïc cuûa Giaùo Hoäi ñòa phöông trong vieäc kieán taïo hoøa bình vaø hoøa giaûi. Ñöùc Toång Giaùm Muïc noùi:
"Chuùng toâi thaáy raèng hoøa giaûi khoâng theå chæ thu heïp vaøo vieäc hoøa hôïp caùc quan heä giöõa caù nhaân vôùi nhau. Chaéc chaén noù phaûi ñeå yù tôùi nhöõng nguyeân do saâu xa gaây ra cuoäc khuûng hoaûng giöõa caùc quan heä. Nhöõng nguyeân do naøy coù lieân heä tôùi nhöõng lôïi loäc vaø taøi nguyeân thieân nhieân cuûa ñaát nöôùc Congo, caàn phaûi ñöôïc khai thaùc vaø quaûn lyù moät caùch minh baïch vaø lieâm chính, ñeå möu ích cho taát caû moïi ngöôøi. Nhöõng nguyeân nhaân gaây ra baïo löïc ôû mieàn ñoâng Coäng hoøa daân chuû Congo chuû yeáu laø do söï tranh daønh caùc taøi nguyeân thieân nhieân.
"Vôùi muïc ñích ñoù, chuùng toâi nhaéc ñeán coâng vieäc maø UÛy ban coâng lyù vaø hoøa bình ñang thöïc hieän trong toång giaùo phaän Bukavu ñeå vieäc hoøa giaûi ñöôïc thöïc hieän qua söï taùi taïo coäng ñoaøn. Muïc ñích laø ñeå giuùp con ngöôøi hoøa giaûi vôùi nhau vaø vôùi lòch söû cuûa hoï cuõng nhö daán thaân cuøng nhau xaây döïng moät töông lai môùi. Chuùng toâi ñaëc bieät chuù troïng ñeán giôùi treû. Chuùng toâi ñeå nghò nhöõng hoaït ñoäng coù tính caùch saùng taïo vaø vaên hoùa coù khaû naêng taïo ñieàu kieän cho söï hoøa giaûi giöõa hoï vôùi nhau, nhôø söï can döï cuûa taát caû vaø töøng ngöôøi vaøo vieäc taùi taïo moâi tröôøng sinh soáng cuûa hoï.
Phöông phaùp naøy caàn ñöôïc hieåu nhö moät giaûi phaùp cho nhöõng chaán thöông cuûa coäng ñoaøn thöôøng bò queân laõng, vôùi muïc ñích giuùp daân chuùng coù tinh thaàn traùch nhieäm vaø giöõ vai chính trong vieäc caûi tieán. Noù ñoøi phaûi taêng cöôøng neàn giaùo duïc cô baûn vaø toå chöùc daân chuùng ñeå hoï tham gia nhieàu hôn caùc coâng vieäc cuûa coäng ñoàng. Noù cuõng ñoøi phaûi kieán taïo khoâng gian vaø khuoân khoå ñeå coù söï trao ñoåi vaø ñoái thoaïi haàu giuùp daân chuùng thöïc söï tham gia vaøo vieäc quaûn lyù caùc taøi nguyeân phong phuù, duøng chuùng vaøo vieäc taùi thieát, phaùt trieån, hoøa giaûi vaø soáng chung hoøa bình.
Ñöùc Toång Giaùm Muïc Maroy Rusengo nhaéc ñeán tình traïng khoù khaên taïi ñòa phöông cuûa ngaøi vaø noùi raèng "Trong khi chuùng toâi leân tieáng taïi khoùa hoïp naøy, caùc nhaân vieân muïc vuï cuûa toång giaùo phaän chuùng toâi bò nhöõng keû thuø cuûa hoøa bình taán coâng. Trong caùc giaùo xöù cuûa chuùng toâi ñaõ bò thieâu huûy hoâm 2-10-2009, caùc linh muïc bò ngöôïc ñaõi, moät soá khaùc bò nhöõng ngöôøi maëc ñoàng phuïc baét laøm con tin vaø ñoøi phaûi traû nhöõng moùn tieàn lôùn ñeå chuoäc maïng. Chuùng toâi ñang buoäc loøng phaûi traû ñeå cöùu vaõn sinh maïng cuûa caùc linh muïc aáy. Vôùi nhöõng haønh ñoäng aáy, chính Giaùo Hoäi laø söï naâng ñôõ duy nhaát cho daân chuùng ôû Bukavu ñang soáng trong kinh hoaøng, tuûi nhuïc, bò boùc loät, thoáng trò, vaø phaûi im laëng.
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)