Töôøng thuaät Khoùa hoïp
Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu
kyø II ngaøy 6/10/2009
Töôøng thuaät Khoùa hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II ngaøy 6/10/2009.
Vatican (Vat. 7/10/2009) - Thöù Ba muøng 6-10-2009 Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II ñaõ böôùc sang ngaøy thöù 3. Vaøo ban saùng ñaõ coù buoåi hoïp khoaùng ñaïi laàn thöù 3 trong ñoù caùc nghò phuï baàu UÛy ban soaïn thaûo söù ñieäp göûi daân Chuùa. Ban chieàu caùc nghò phuï ñaõ baét ñaàu cuoäc thaûo luaän chung.
Tröôùc heát xin toùm löôïc caùc sinh hoaït cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc chieàu thöù Hai muøng 5 thaùng 10 naêm 2009. Caùc nghò phuï ñaõ nghe caùc baøi töôøng trình cuûa ñaïi dieän caùc chaâu luïc veà töông quan vôùi Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu.
- Trong baøi phaùt bieåu Ñöùc Cha Orlando Quevedo, Toång Giaùm Muïc Cotabato beân Phi Luaät Taân, kieâm toång thö kyù Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ chaâu, ñaõ neâu baät caùc töông ñoàng giöõa Giaùo Hoäi taïi AÙ chaâu vaø Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu. Vaøo thôøi caùc toâng ñoà Kitoâ giaùo ñaõ lan sang Ai Caäp vaø Baéc Phi do coâng taùc truyeàn giaùo cuûa thaùnh söû Marco, vaø tín höõu AÁn ñoä vaãn töï haøo hoï laø con caùi thieâng lieâng cuûa thaùnh toâng ñoà Toâma.
Roài trong lòch söû hieän kim nhieàu nöôùc cuûa caû hai chaâu luïc ñaõ bieát tôùi Kitoâ giaùo trong thôøi thuoäc ñòa nhôø coâng taùc truyeàn giaùo cuûa caùc thöøa sai. Kitoâ giaùo ñaõ tieáp xuùc vôùi nhieàu neàn vaên hoùa, haøng ngaøn tieáng noùi vaø truyeàn thoáng phong phuù cuõng nhö vôùi Hoài giaùo, toân giaùo coå truyeàn vaø caùc toân giaùo khaùc. Vaø daân chuùng cuûa caû hai ñaïi luïc ñeàu ngheøo vaø treû.
Trong hai toâng huaán haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu naêm 1995 vaø haäu Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ chaâu naêm 1998, Ñöùc Gioan Phaoloâ II cuõng ñöa ra nhieàu suy tö gioáng nhau lieân quan tôùi caùc thaùch ñoá muïc vuï nhö: vieäc hoäi nhaäp Tin Möøng vaøo neàn vaên hoùa ñòa phöông, ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc, neàn vaên hoùa toaøn caàu duy töông ñoái vaø duy vaät töông ñoái ñöôïc caùc phöông tieän truyeàn thoâng phoå bieán, heä luïy tieâu cöïc cuûa neàn kinh teá toaøn caàu treân ngöôøi ngheøo, söï suy ñoài caùc giaù trò luaân lyù trong cuoäc soáng xaõ hoäi kinh teá chính trò vaø caùc ñe doïa choáng laïi baûn chaát cuûa hoân nhaân vaø gia ñình, caùc boä maët khaùc nhau cuûa baát coâng vaø baïo löïc taøn phaù söï haøi hoøa cuûa caùc xaõ hoäi Phi chaâu vaø AÙ chaâu.
Trong boái caûnh naøy caû hai Giaùo Hoäi ñeàu ñöa ra caùc caâu hoûi lieân quan tôùi baûn chaát coäng ñoaøn moân ñeä, söï ñaùng tin caäy cuûa vieäc laøm chöùng cho Chuùa vaø Tin Möøng, caùc giaûi ñaùp cho caùc thaùch ñoá muïc vuï keå treân vaø coâng taùc loan baùo Chuùa Kitoâ laø Ñaáng cöùu ñoä.
Tieáp tuïc baøi phaùt bieåu Ñöùc Cha ñaïi dieän Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ chaâu noùi trong khi Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu khai trieån caùc ñoøi buoäc thaàn hoïc vaø muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi nhö laø Gia ñình cuûa Thieân Chuùa, thì Giaùo Hoäi taïi AÙ chaâu khaùm phaù neàn thaàn hoïc Giaùo Hoäi nhö söï hieäp thoâng vaø laø toâi tôù khieâm nhöôøng phuïc vuï Tin Möøng vaø caùc daân toäc AÙ chaâu. Caû hai höôùng ñi ñeàu nhaèm muïc ñích trieät ñeå canh taân Giaùo Hoäi. Trong 35 naêm qua Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÙ chaâu ñaõ daán thaân trong chieàu höôùng ñaøo saâu noäi taâm, ñoái thoaïi vôùi caùc neàn vaên hoùa, toân giaùo vaø truyeàn thoáng trieát lyù khaùc cuõng nhö ñoái thoaïi vôùi caùc daân toäc AÙ chaâu ñaëc bieät laø ngöôøi ngheøo, canh taân haøng nguõ giaùo daân ñeå hoï laõnh ñaïo vieäc bieán ñoåi xaõ hoäi, canh taân yù thöùc truyeàn giaùo vaø coi gia ñình nhö laø ñieåm chính cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng, soáng Thaùnh Theå xaùc tín hôn trong caùc thöïc taïi AÙ chaâu.
Vieäc canh taân ñoù laø lôøi Thieân Chuùa Tình Yeâu môøi goïi coáng hieán hy voïng cöùu roãi vaø thuùc ñaåy yeâu thöông trong chaân lyù. Giaùo Hoäi taïi AÙ chaâu vaø Phi chaâu phaûi soáng cuøng caùc kinh nghieäm buoàn thöông nhö nhieàu söùc maïnh cuûa neàn vaên hoùa söï cheát, caûnh ngheøo ñoùi vaø bò gaït ngoaøi leà xaõ hoäi gia taêng, caùc taán kích choáng laïi hoân nhaân vaø gia ñình truyeàn thoáng, caùc baát coâng ñoái vôùi phuï nöõ vaø treû em, khuynh höôùng thích mua saém vuõ khí taøn phaù hôn laø ñaàu tö cho söï phaùt trieån toaøn veïn, thieáu khaû naêng choáng laïi traät töï kinh teá toaøn caàu khoâng ñöôïc caùc luaät leä luaân lyù höôùng daãn, söï baát khoan nhöôïng toân giaùo thay vì ñoái thoaïi baèng lyù trí vaø ñöùc tin, luaät gian tham thaéng luaät cuûa cuoäc soáng coâng coäng, chia reõ vaø xung ñoät thay vì taïo döïng hoøa bình, vaø caûnh suy ñoài moâi sinh. Ngoaøi ra coøn coù nhieàu tai öông thieân nhieân nhö baõo luït, haïn haùn, ñoäng ñaát vaø soùng thaàn tsunami vaø khí haäu thay ñoåi. Tuy nhieân cuõng coù kinh nghieäm cuûa nieàm vui vaø hy voïng trong caùc phong traøo coâng lyù vaø hoøa bình, ngöôøi treû yù thöùc hôn ñoái vôùi caùc vaán ñeà ngheøo tuùng vaø bieán ñoåi xaõ hoäi, cuõng nhö caùc nhoùm daân söï baûo veä cuoäc soáng coâng coäng vaø moâi sinh, lieân ñôùi giöõa caùc taàng lôùp xaõ hoäi vaø truyeàn thoáng toân giaùo trong vieäc taïo döïng moät traät töï xaõ hoäi hoøa bình vaø huynh ñeä hôn. Ñöùc Cha Quevedo cuõng ñaõ khoâng queân chuyeån lôøi chaøo thaêm cuûa caùc Giaùm Muïc toaøn AÙ Chaâu tôùi caùc nghò phuï, vaø caùm ôn Giaùo Hoäi Phi chaâu ñaõ tieáp nhaän caùc thöøa sai vaø coâng nhaân AÙ chaâu sang laøm vieäc taïi Phi chaâu.
- Baøi phaùt bieåu thöù hai laø cuûa Ñöùc Cha William Ingham, Giaùm Muïc Wollongon Australia, Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Ñaïi döông chaâu bao goàm Australia, Niu Dilen, Papua Taân Guinea, quaàn ñaûo Salomong vaø vuøng Thaùi Bình Döông.
Cuõng gioáng Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu Giaùo Hoäi Ñaïi döông chaâu naûy sinh trong thôøi thöïc daân cuûa ngöôøi Anh, Phaùp vaø Boà Ñaøo Nha. Noù hieän höõu nhôø coâng lao moà hoâi nöôùc maét cuûa caùc thöøa sai Ailen, Phaùp, Ñöùc vaø Italia. Vaø ñöùc tin ñaõ laøm naûy sinh ra nhieàu boâng hoa ñeïp laø caùc thaùnh nam nöõ. Tuy nhieân cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân Ñaïi döông chaâu cuõng in ñaäm daáu veát ngheøo tuùng, kyø thò, huûy hoaïi söï soáng vaø phaåm giaù con ngöôøi. Nhöng Giaùo Hoäi ñòa phöông coá gaéng trôï giuùp ñeå thaêng tieán caùc quyeàn con ngöôøi qua hoaït ñoäng cuûa Caritas Ñaïi döông chaâu vaø Caritas quoác gia. Tuy ngheøo nhöng tín höõu ñaïi luïc naøy vaãn quaûng ñaïi ñoái vôùi caùc quyeân goùp cho Boä Truyeàn Giaùo.
Coù hai teä naïn ñang ñeø naëng treân cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ñoù laø beänh Sida, nhaát laø taïi Papua Taân Guinea, vaø vieäc khai thaùc caùc quaëng moû. Giaùo Hoäi ñaõ luoân luoân naém giöõ vai troø laø caây caàu hoøa giaûi coâng lyù vaø hoøa bình cuõng nhö beânh vöïc nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi. Chính trong boái caûnh aáy vai troø vaø söï ñaán thaân trao ban hy voïng cuûa caùc Chuû chaên raát quan troïng.
Cuõng gioáng nhieàu vuøng beân Phi chaâu, ngöôøi daân Ñaïi döông chaâu phaûi gaùnh chòu nhieàu tai öông thieân nhieân nhö haïn haùn, maát muøa, luït loäi gaây ra caûnh ñoùi keùm vaø di cö ñi nôi khaùc sinh soáng. Caùc toå chöùc cuûa Giaùo Hoäi tìm trôï giuùp caùc anh chò em xaáu soá naøy. Ñöùc Cha Ingham ñaõ ñaëc bieät xin caùc nghò phuï caàu nguyeän cho caùc naïn nhaân ñoäng ñaát vaø soùng thaàn taïi Samoa vaø Tonga.
Kyõ ngheä khai thaùc quaëng moû taïi Phi chaâu vaø Ñaïi döông chaâu cuõng taïo ra thaùch ñoá lôùn ñoái vôùi Giaùo Hoäi, vì noù laø goác reã gaây ra baát oån vaø tranh chaáp, khi quyeàn lôïi cuûa ngöôøi daân khoâng ñöôïc toân troïng. Giaùo Hoäi laø thaân mình cuûa Chuùa Kitoâ coù nhieäm vuï xaây caùc caây caàu hoøa giaûi vaø hoøa bình. Ñaây cuõng laø ñieàu Giaùo Hoäi taïi Ñaïi döông chaâu coù theå hoïc hoûi töø kinh ngheäm cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu.
Sau cuøng Giaùo Hoäi Ñaïi döông chaâu saün saøng tieáp ñoùn nhieàu anh chò em Phi chaâu di cö tôùi ñaây vì chaïy troán caùc xung khaéc boä toäc, baïo löïc vaø ñaøn aùp cuûa caùc theå cheá ñoäc taøi. Hoï ñeán töø Sudan, vuøng söøng Phi chaâu vaø caùc nöôùc vuøng Ñaïi Hoà. Nhieàu ngöôøi khaùc laø caùc sinh vieân vaø coù moät soá tôùi laøm vieäc nhö giaùo só vaø tu só. Chính giaùo phaän cuûa Ñöùc Cha cuõng nhaän caùc chuûng sinh goác Phi chaâu. Xaõ hoäi Ñaïi döông chaâu laø moät xaõ hoäi ña vaên hoùa vì bao goàm 60% toång soá daân laø ngöôøi di cö tò naïn vaø con chaùu hoï. Haøng naêm vaøo Chuùa Nhaät cuoái cuøng cuûa thaùng 8 Giaùo Hoäi vaãn cöû haønh Ngaøy Di Cö Tò Naïn vôùi muïc ñích khích leä vieäc tieáp ñoùn vaø hoäi nhaäp ngöôøi di cö tò naïn vaøo coäng ñoaøn ñòa phöông.
Saùng thöù Ba 6-10-2009 caùc nghò phuï ñaõ nhoùm phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù 3. Trong soá caùc vò phaùt bieåu coù Ñöùc Thöôïng Phuï Paulos cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng Etiopia. Ñöùc Thöôïng Phuï Abuna Paulos Gebre Yohannes sinh naêm 1935 taïi Adoua mieàn baéc Etiopia, vaø töø ngaøy muøng 5 thaùng 7 naêm 1992 laø Thöôïng Phuï Giaùo Hoäi Chính Thoáng Etiopia, moät trong nhöõng coäng ñoaøn Kitoâ coå kính nhaát theá giôùi vì ñaõ naûy sinh vaøo naêm 35 sau coâng nguyeân. Sau möôøi naêm bò baùch haïi vaø ngoài tuø döôùi thôøi nhaø ñoäc taøi Menghistu, naêm 1983 Ñöùc Cha Paulos tò nan sang Hoa Kyø cho tôùi khi ñöôïc baàu laøm Thöôïng Phuï naêm 1992. Ñöùc Thöôïng Phuï raát tin töôûng nôi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø laø ngöôøi daán thaân hoøa giaûi caùc nöôùc trong vuøng Söøng Phi chaâu. Töø naêm 2006 ngöôøi cuõng thuoäc ban chuû tòch cuûa Hoäi Ñoàng Ñaïi Keát caùc Giaùo Hoäi Kitoâ. Ngaøy nay Giaùo Hoäi Chính Thoáng Etiopia ñang phaùt trieån maïnh. Vôùi hôn 50,000 nhaø thôø vaø 1,500 tu vieän Giaùo Hoäi chính thoáng Etiopia laø giaùo ñoaøn vöõng vaøng nhaát trong soá caùc giaùo ñoaøn tieàn Calcedonia vaø laø moät loaïi oác ñaûo Kitoâ giöõa ñaát hoài giaùo.
- Môû ñaàu baøi phaùt bieåu Ñöùc Thöôïng Phuï Paulos ñaõ caùm ôn Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI môøi ngaøi tham döï Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu nhö daáu chæ tình yeâu thöông Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho Phi chaâu. Trong phaàn ñaàu cuûa baøi phaùt bieåu Ñöùc Thöôïng Phuï ñeà cao theá ñöùng vaø vai troø cuûa Phi chaâu trong lòch söû ñaïo ñôøi cuûa theá giôùi. Phi chaâu vaø Etiopia laø chieác noâi cuûa nhaân loaïi ghi daáu chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Lòch söû caùc daân toäc Phi chaâu xa xöa ñöôïc khaéc treân caùc buùt thaùp Axum, caùc kim töï thaùp Ai Caäp, caùc ñeàn ñaøi vaø caùc taøi lieäu. Kinh Thaùnh cho thaáy Phi chaâu ñaõ laø vuøng ñaát nôi caùc daân toäc khaùc tìm tôùi truù aån trong caùc thôøi kyø haïn haùn maát muøa ñoùi keùm. Chuùa Gieâsu vaø Thaùnh Gia cuõng di cö sang Ai Caäp traùnh cuoäc baùch haïi cuûa vua Heároát. Hoaøng haäu Saba ñaõ hoïc ñöôïc töø daân Israel vaø daäy Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc cho ngöôøi Etiopi. Con baø laø vua Menelik I ñaõ tìm ñöa Hoøm Bia Thaùnh sang thaønh phoá Axum cuûa Etiopia. Daân Etiopi tuaân giöõ luaät Mosheâ hôn ngöôøi Do thaùi.
Moät trong ba vua tìm ñeán thôø laäy Chuùa Haøi Nhi laø ngöôøi Etiopi. OÂng Simeon ngöôøi thaønh Cyrene vaùc ñôõ thaùnh giaù Chuùa laø ngöôi Libia. Vieân hoaïn quan ñöôïc Philipheâ röûa toäi ñaõ truyeàn baù Kitoâ giaùo cho caùc ngöôøi ñoàng höông vaø Etiopia trôû thaønh quoác gia thöù hai tin vaøo Chuùa Gieâsu, vaø Giaùo Hoäi Etiopia laø Giaùo Hoäi ñaàu tieân taïi Phi chaâu.
Kinh Thaùnh tieáng Hy Lap ñaõ ñöôïc dòch taïi Alessandria beân Ai Caäp vaø danh saùch caùc taùc phaåm Kinh Thaùnh cuõng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh laàn ñaàu tieân beân Phi chaâu. Phi chaâu cuõng laø queâ höông cuûa caùc thaùnh giaùo phuï noåi tieáng nhö Agostino, Tertulliano, Cipriano, Athanasio vaø Kerlo. Baéc phi cuõng laø nôi caùc Kitoâ höõu chòu töû ñaïo vaø nhieàu Kitoâ höõu bò baùch haïi vaø truy naõ taïi nhieàu nôi treân theá giôùi ñaõ tìm ñeán Phi chaâu ñaëc bieät laø Etiopia ñeå sinh soáng.
Etiopia cuõng giöõ moät maûnh goã thaùnh giaù cuûa Chuùa Gieâsu. Vaø tín höõu cuõng ñaõ phaûi vaùc thaùnh giaù vì caùc cuoäc baùch haïi: chaúng haïn Ñöùc Petros ñaõ bò gieát trong thôøi ngöôøi Italia chieám ñoùng Etiopia. Döôùi cheá ñoä ñoäc taøi coäng saûn ñaõ coù nhieàu tín höõu töû ñaïo trong ñoù coù Ñöùc Thöôïng Phuï Theophilos. Chính Ñöùc Thöôïng Phuï Paulos khi laø Giaùm Muïc cuõng ñaõ ngoài tuø nhieàu naêm tröôùc khi bò ñaày sang Hoa Kyø.
Tieáp tuïc baøi phaùt bieåu Ñöùc Thöôïng Phuï Paulos khaúng ñònh Phi chaâu laø ñaïi luïc giaàu taøi nguyeân thieân nhieân vaø nhieàu quaëng moû. Trong quaù khöù caùc taøi nguyeân naøy ñaõ bò thöïc daân xaâm chieám vaø khai thaùc. Ngaøy nay chuùng trôû thaønh muïc tieâu cuûa söï theøm muoán, vaø ngöôøi ta chæ nhôù tôùi Phi chaâu khi caàn taøi nguyeân cuûa noù, nhöng ñaõ khoâng trôï giuùp ñaïi luïc naøy chieán ñaáu cho söï phaùt trieån. Ngoaøi ra Phi chaâu coøn bò teä naïn nôï naàn nöôùc ngoaøi ñeø naëng treân caùc theá heä hieän nay vaø trong töông lai. Beân caïnh ñoù coøn coù möùc soáng thaáp vaø neàn giaùo duïc thieáu thoán khieán cho ngöôøi treû khoâng coù caùc cô may tieán thaân giuùp ñaïi luïc naøy phaùt trieån vaø thònh vöôïng. Beänh dòch Sida cuõng laø moät veát thöông traàm troïng khaùc cuûa Phi chaâu. Caàn phaûi laøm sao ñeå ngöôøi daân Phi chaâu cuõng ñöôïc saên soùc thuoác men nhö caùc beänh nhaân AÂu chaâu. Ngoaøi ra coøn coù caùc hoãn loaïn do caùc nhoùm tín höõu cuoàng tín gaây ra. Giôùi laõnh ñaïo Kitoâ vaø caùc toân giaùo khaùc caàn saùt caùnh vôùi nhau ñeå baøi tröø teä naïn naøy.
Taïi nhieàu nöôùc Phi chaâu vaãn coøn thieáu caùc nhu caàu toái thieåu nhö nöôùc uoáng trong laønh, nhaø ôû, thöïc phaåm vaø caùc cô caáu haï taàng caàn thieát. Thôøi thöïc daân daõ heát nhöng Phi chaâu vaãn tuøy thuoäc caùc nöôùc giaàu Taây aâu. Neàn noâng nghieäp vaãn theo loái canh taùc coøn truyeàn thoáng vaø chöa maùy moùc hoùa ñuû neân chöa coù an ninh thöïc phaåm. Naïn di cö ra nöôùc ngoaøi cuõng khieán cho Phi chaâu maát chaát xaùm. Sau cuøng laø naïn treû em chieán binh. Ñaây laø söï vi phaïm quyeàn con ngöôøi traéng trôïn. Vì theá Ñöùc Thöôïng Phuï Paulos hy voïng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II naøy coù theå ñeà ra caùc höôùng daãn giuùp tìm ra caùc giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà nghieâm troïng cuûa ñaïi luïc naøy.
- Sau baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï Paulos Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI caùm ôn Ñöùc Thöôïng Phuï ñaõ nhaän lôøi môøi tham döï Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø II. Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï laøm chöùng huøng hoàn cho söï kyø cöïu vaø truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu. Giaùo Hoäi Etiopia tieáp tuïc laøm chöùng cho Tin Möøng vaø söï tuaân phuïc luaät leä yeâu thöông cuûa Chuùa, maëc duø coù caùc baùch haïi vaø hy sinh cuûa caùc vò töû ñaïo. Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng vieäc loan baùo Tin Möøng khoâng theå taùch rôøi khoûi daán thaân xaây döïng moät xaõ hoäi phuø hôïp vôùi yù muoán cuûa Thieân Chuùa vaø baûo veä phaåm giaù vaø söï voâ toäi cuûa caùc treû em... Trong Chuùa Kitoâ chuùng ta bieát raèng hoøa giaûi laø ñieàu coù theå, coâng lyù coù theå thaéng theá vaø hoøa bình coù theå laâu beàn. Ñöùc Thaùnh Cha caàu mong moïi ngöôøi hoaït ñoäng ñeå cho ngöôøi daân Phi chaâu ñöôïc phaùt trieån toaøn dieän, cuûng coá gia ñình, giaùo duïc ngöôøi treû vaø goùp phaàn xaây döïng moät xaõ hoäi lieâm chính, toaøn veïn vaø lieân ñôùi hôn.
Caùc phaùt bieåu cuûa saùng thöù Ba 6/10/2009 cuõng taäp trung vaøo ñeà taøi giaùo duïc. Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu coù tôùi 56,000 tröôøng hoïc vôùi 19 trieäu hoïc sinh vaø 23 ñaïi hoïc coâng giaùo. Tieáp ñeán laø ñeà taøi ñoái thoaïi vôùi Hoài giaùo ñaây laø kinh nghieäm tích cöïc trong vuøng Baéc Phi nôi coù ña soá daân theo Hoài giaùo. Caùc vò töû ñaïo Phi chaâu cuõng laø moät ñeà taøi khaùc ñöôïc nhaéc tôùi: ñoù laø caùc naïn nhaân cuûa nhieàu cheá ñoä ñoäc taøi trong nhieàu cöôøng ñoä khaùc nhau.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)