Moät soá nhaän ñònh veà böùc thö
ÑTC göûi caùc Giaùm Muïc treân theá giôùi
Vuï tha vaï tuyeät thoâng cho 4 Giaùm Muïc Huynh ñoaøn thaùnh Pio X.
Vatican (Avvenire 13-3-2009) - Moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y Georges Cottier, nguyeân thaàn hoïc gia Phuû Giaùo Hoaøng, veà böùc thö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI göûi caùc Giaùm Muïc treân theá giôùi lieân quan tôùi vuï tha vaï tuyeät thoâng cho 4 Giaùm Muïc Huynh ñoaøn thaùnh Pio X.
Ngaøy 21-1-2009 Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ tha vaï tuyeät thoâng cho 4 Giaùm Muïc thuoäc huynh ñoaøn thaùnh Pio X. Ñoù laø caùc Ñöùc Cha: Bernard Fellay, Bernard Tissier de Mallerais, Richard Williamson vaø Alfonso de Galarreta. Boán Giaùm Muïc naøy thuoäc Huynh ñoaøn thaùnh Pio X ñaõ ñöôïc Ñöùc Toång Giaùm Muïc Marcel Lefeøvre taán phong baát hôïp phaùp caùch ñaây 21 naêm taïi Ecoâne beân Thuïy Só.
Trong cuøng ngaøy ñaøi truyeàn hình Thuïy Ñieån cho chieáu laïi moät baøi phoûng vaán Ñöùc Cha Williamson ngaøy muøng 1 thaùng 11 naêm 2008, trong ñoù Ñöùc Cha Williamson choái boû cuoäc dieät chuûng Do thaùi vaø cho raèng ñaõ chæ coù 200 tôùi 300 ngaøn ngöôøi Do thaùi bò cheát trong caùc traïi taäp trung ñöùc quoác xaõ hoài theá chieán thöù hai, vaø ñaõ khoâng coù ai bò cheát vì hôi ngaït. Bieán coá naøy ñaõ khieán cho theá giôùi Do thaùi phaûn ñoái maïnh meõ cho raèng Toøa Thaùnh uûng hoä laäp tröôøng cuûa Ñöùc Cha Williamson. Moät vaøi Giaùm Muïc cuõng nhö moät soá giaùo daân coâng giaùo, ñaëc bieät taïi Ñöùc, cuõng baày toû baát bình cho raèng Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ nhöôïng boä Huynh ñoaøn thaùnh Pio X vaø choái boû tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II.
Ngaøy 12-3-2009 Phoøng baùo chí Toøa Thaùnh ñaõ coâng boá laù thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI göûi caùc Giaùm Muïc coâng giaùo toaøn theá giôùi ñeå giaûi thích lyù do vieäc giaûi vaï tuyeät thoâng cho cho 4 Giaùm Muïc noùi treân.
Trong buoåi hoïp baùo giôùi thieäu laù thö, linh muïc Federico Lombardi, Giaùm ñoác Phoøng baùo chí Toøa Thaùnh, cho bieát ñaây laø moät ñieàu ñaëc bieät, khoâng thoâng thöôøng. Böùc thö ñöôïc vieát vôùi gioïng vaên cuûa caùc cô quan trung öông Toøa Thaùnh nhöng moät caùch caù nhaân, vôùi thaùi ñoä "khieâm toán, thaúng thaén, nhaän laáy traùch nhieäm vaø vôùi söï can ñaûm tinh thaàn".
Trong thö Ñöùc Thaùnh Cha daán thaân laøm saùng toû baûn chaát vaø yù nghóa yù höôùng trong bieän phaùp tha vaï. Ngaøi giaúi thích raèng vaï tuyeät thoâng laø moät söï tröøng phaït ñoái vôùi nhöõng caù nhaân ñaõ phaïm moät haønh vi gaây nguy hieåm cho söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi qua vieäc khoâng nhìn nhaän quyeàn bính cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Vì theá giôø ñaây sau khi caùc ñöông söï baày toû vieäc nhìn nhaän quyeàn bính cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, vieäc tha vaï laø moät lôøi môøi goïi noàng nhieät trôû veà vôùi söï hieäp nhaát.
Tuy nhieân Ñöùc Thaùnh Cha phaân bieät roõ raøng vieäc tha vaï thuoäc laõnh vöïc kyû luaät, vôùi vaán ñeà nhìn nhaän phaùp lyù Huynh ñoaøn thaùnh Pio X trong Giaùo Hoäi. Vieäc nhìn nhaän naøy tuøy thuoäc vieäc laøm saùng toû moät soá vaán ñeà ñaïo lyù quan troïng lieân quan tôùi söï chaáp nhaän Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II vaø caùc giaùo huaán tieáp theo cuûa caùc Vò Giaùo Hoaøng. Bao laâu chöa coù söï nhìn nhaän naøy, thì caùc vò höõu traùch cuûa Huynh ñoaøn thaùnh Pio X khoâng theå thi haønh hôïp phaùp moät thöøa taùc vuï ñöôïc nhìn nhaän trong Giaùo Hoäi. Söï thaät nhö ñaõ bieát laø Huynh ñoaøn thaùnh Pio X khoâng thöøa nhaän Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II vaø caùc huaán quyeàn cuûa caùc Giaùo Hoaøng. Huynh ñoaøn ñaëc bieät choáng laïi caùc caûi toå phuïng vuï, tinh thaàn ñaïi keát vaø cuoäc ñoái thoaïi lieân toân.
Ñieåm chính cuûa laù thö ñoù laø quyeát ñònh cuûa Ñöùc Thaùnh Cha gaén lieàn UÛy ban "Ecclesia Dei" ñaëc traùch caùc tín höõu coâng giaùo thuû cöïu vôùi Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, vì baûn chaát chuû yeáu cuûa caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát. Caùc quyeát ñònh seõ ñöôïc thaûo luaän do caùc cô quan coù tính chaát ñoaøn theå cuûa Boä, trong caùc cuoäc hoäi hoïp, vôùi söï tham döï cuûa caùc vò Toång tröôûng caùc Boä vaø caùc cô quan khaùc cuõng nhö cuûa haøng Giaùm Muïc.
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng nhaéc laïi caùc öu tieân haøng ñaàu trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa ngaøi laø: daãn ñöa con ngöôøi trôû veà vôùi Thieân Chuùa ñöôïc noùi tôùi trong Kinh Thaùnh vaø töï toû hieän nôi Chuùa Kitoâ; hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ; ñoái thoaïi lieân toân kieám tìm hoøa bình; vaø laøm chöùng cho tình yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa trong chieàu kích xaõ hoäi. Do ñoù Tin Möøng yeâu thöông phaûi laø tieâu chuaån höôùng daãn moïi söï. AÙp duïng vaøo tröôøng hôïp cuûa Huynh ñoaøn thaùnh Pio X, maëc duø caùc ñaïi dieän cuûa Huynh ñoaøn cho thaáy caùc khuyeát ñieåm traàm troïng nhö söï kieâu ngaïo, töï phuï huyeânh hoang, moät chieàu... Giaùo Hoäi phaûi bieát toû ra quaûng ñaïi bao dung, nhìn xa thaáy roäng, coù khaû naêng nhìn ra caùc khuyeát ñieåm nôi chính mình, tìm caùch phuïc hoài caùc thaønh phaàn cuûa mình, vaø khoâng döûng döng ñeå cho moät coäng ñoaøn ñoâng ñaûo nhö Huynh ñoaøn thaùnh Pio X troâi giaït xa lìa Giaùo Hoäi.
Huynh ñoaøn thaùnh Pio X ñöôïc Ñöùc Toång Giaùm Muïc Marcel Lefeøvre thaønh laäp naêm 1970 vôùi söï ñoàng yù cuûa Ñöùc Cha Francois Charrieøre Giaùm Muïc Fribourg vôùi moät chuûng vieän taïi Ecoâne, vaø ñöôïc Toøa Thaùnh chaáp thuaän naêm sau ñoù. Caùc baát ñoàng yù kieán baét ñaàu töø naêm 1975, khi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Lefeøvre quyeát ñònh truyeàn chöùc linh muïc cho caùc chuûng sinh ñöôïc ñaøo taïo taïi Ecoâne, maø khoâng coù söï ñoàng yù cuûa Giaùm Muïc sôû taïi.
Tröôùc khuynh höôùng baûo thuû vaø laäp tröôøng choáng Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II cuûa Huynh ñoaøn, Toøa Thaùnh ruùt giaáy thöøa nhaän vaø yeâu caàu ñoùng cöûa ñaïi chuûng vieän Ecoâne. Nhöng Ñöùc Toång Giaùm Muïc Lefeøvre töø choái thi haønh leänh naøy. Töø ñoù trôû ñi Huynh ñoaøn ngaøy caøng xa rôøi Giaùo Hoäi vaø trôû thaønh moät toå chöùc ly giaùo, sau khi Ñöùc Cha Lefeøvre baát chaáp moïi can giaùn cuûa Toøa Thaùnh taán phong Giaùm Muïc cho 4 linh muïc noùi treân ngaøy 30-6-1988. Ngaøy muøng 1 thaùng 7 naêm 1988 Boä Giaùm Muïc coâng boá vaï tuyeät thoâng cho caùc Giaùm Muïc thuoäc Huynh ñoaøn thaùnh Pio X.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y Georges Cottier, nguyeân thaàn hoïc gia Phuû Giaùo Hoaøng, veà böùc thö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI göûi caùc Giaùm Muïc treân theá giôùi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Hoàng Y nghó gì veà böùc thö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ vieát cho caùc Giaùm Muïc ñeå giaûi thích lyù do tha vaï tuyeät thoâng cho 4 Giaùm Muïc thuoäc Huynh ñoaøn Pio X?
Ñaùp: Böùc thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñem laïi cho toâi moät nieàm vui lôùn. Noù ñaõ ñaùnh ñoäng toâi vì veùn môû cho thaáy söï khieâm toán, nhaõ nhaën vaø cao thöôïng lôùn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Vaø noù ñaõ ñaùnh tan ñi noãi lo aâu ñeø naëng treân chuùng toâi vì baàu khí ñaõ xaûy ra sau khi tha vaï tuyeät thoâng cho caùc Giaùm Muïc theo Ñöùc Cha Lefevre. Moät laàn nöõa Ñöùc Thaùnh Cha cho thaáy quyeàn bính tinh thaàn cuûa ngöôøi chöù khoâng phaûi quyeàn bính cuûa con ngöôøi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, söï kieän Ñöùc Thaùnh Cha göûi thö cho caùc Giaùm Muïc laø moät cöû chæ baát thöôøng vaø chöa töøng coù. Taïi sao Ñöùc Thaùnh Cha laïi höôùng tôùi caùc Giaùm Muc chöù khoâng höôùng tôùi taát caû moïi tín höõu coâng giaùo?
Ñaùp: Vaâng, ñaây laø cöû chæ baát thöôøng vaø chöa töøng coù. Nhöng Ñöùc Thaùnh Cha phaûi töï do löïa choïn caùc phöông tieän thích hôïp nhaát trong vieäc phuïc vuï Giaùo Hoäi. Trung thaønh vôùi tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ muoán neâu baät taàm quan troïng cuûa tính caùch giaùm muïc ñoaøn. Vieäc tha vaï tuyeât thoâng ñaõ khieán cho nhieàu Giaùm Muïc kinh ngaïc: moät vaøi vò ñaõ phaûn öùng raát thaúng thaún, nhöng khoâng phaûi vôùi tinh thaàn noåi loaïn. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ muoán taùi xaùc ñònh raèng ngaøi khoâng muoán laøm gì maø khoâng coù caùc Giaùm Muïc cuûa ngaøi. Vieäc lieân luïy cuûa chính Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin khoâng chæ noùi raèng vaán ñeà caàn ñoái phoù giôø ñaây coù baûn chaát giaùo lyù chöù khoâng phaûi chæ laø chuyeän kyû luaät, vaø cuõng caøng ngaøy caøng lieân luïy ñeán tính caùch giaùm muïc ñoaøn.
Hoûi: Vaø ñaây laø moät trong caùc nuùt thaét cuûa böùc thö noùi treân, coù phaûi theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaäy. Trong thö Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích roõ raøng söï phaân bieät giöõa vaï tuyeät thoâng nhö haønh ñoäng kyû luaät vaø khía caïnh giaùo lyù cuûa vieäc chaáp nhaän Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II vaø huaán quyeàn cuûa caùc Giaùo Hoaøng.
Vaï tuyeät thoâng laø moät haønh ñoäng nhaém muïc ñích sö phaïm, trong nghóa giuùp loä trình hoaùn caûi. Nhö theá giaûi vaï tuyeät thoâng laø moät cöû chæ nhaèm taùi saùt nhaäp vaøo Giaùo Hoäi caùc Giaùm Muïc ñaõ ñöôïc Ñöùc Toång Giaùm Muïc Lefeøvre taán phong khoâng coù pheùp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Nhöng nhö laø caùc thaønh vieân cuûa Huynh ñoaøn Thaùnh Pio X caùc vò phaûi chaáp nhaän Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II. Coâng Ñoàng Chung laø moät haønh ñoäng toái cao cuûa tính caùch Giaùm Muïc Ñoaøn döôùi söï höôùng daãn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Vì theá khöôùc töø chaáp nhaän söï kieän naøy nhö Huynh ñoaøn thaùnh Pio X ñaõ laøm laø ñieàu raát traàm troïng. Cho tôùi khi naøo chöa giaûi thích roõ raøng caùc khía caïnh giaùo lyù, thì Huynh ñoaøn seõ khoâng coù quy cheá giaùo luaät naøo trong Giaùo Hoäi, vaø caùc thaønh vieân seõ khoâng theå thi haønh chöùc thöøa taùc moät caùch hôïp phaùp trong Giaùo Hoäi. Coù leõ neân giaûi thích caùc khaùc bieät naøy tröôùc cho daân chuùng hieåu.
Caùc chuyeân vieân thaàn hoïc vaø giaùo luaät thì khoâng caàn ñeán giaûi thích naøy, nhöng giaùo daân coù theå laãn loän vaø bò chao ñaûo. Chuùng ta phaûi nghó tôùi bieán coá naøy nhö moät tai naïn thoâng tin. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ thöøa nhaän noù vôùi taát caû söï lieâm chính. Cuõng nhö lieân quan tôùi vuï Ñöùc Cha Williamson phuû nhaän naïn dieät chuûng Do thaùi, maø Toøa Thaùnh khoâng bieát, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khaúng ñònh raèng: taïi Vaticaêng chuùng ta phaûi hoïc söû duïng lieân maïng moät caùch toát ñeïp hôn...
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ caùm ôn anh em Do thaùi vì ñaõ giuùp ñaùnh tan moïi hieåu laàm. Ñöùc Hoàng Y coù ngaïc nhieân khoâng?
Ñaùp: Khoâng, toâi khoâng ngaïc nhieân. Vì anh em Do thaùi ñaõ hieåu - coù leõ hoï hieåu roõ hôn laø moät soá tín höõu coâng giaùo - hoï ñaõ hieåu roõ raèng Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ khoâng ñöôïc thoâng baùo veà laäp tröôøng choái boû cuoäc dieät chuûng Do thaùi cuûa Ñöùc Cha Williamson. Caùc lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ minh giaûi raèng lieân quan tôùi cuoäc dieät chuûng Do thaùi Giaùo Hoäi khoâng quay trôû laïi ñaøng sau.
Hoûi: Coù ngöôøi noùi raèng Giaùo Hoäi coù nhöõng ñieàu quan troïng caàn phaûi lo hôn laø chuyeän cuûa nhoùm Lefeøvre. Ñöùc Hoàng Y nghó sao?
Ñaùp: Caû trong böùc thö naøy nöõa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI cuõng nhaéc raèng nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi laø taùi trao ban cho con ngöôøi yù thöùc veà Thieân Chuùa: ñoù laø ñieàu Ñöùc Gioan Phaoloâ II goïi laø taùi truyeàn giaûng Tin Möøng. Vì theá chuùng ta ñöôïc môøi goïi loan baùo vaø laøm chöùng cho loøng tin. Vaø baèng caùc vieäc laøm phaûi chöùng minh cho thaáy Giaùo Hoäi thöïc söï laø coäng ñoaøn hieäp thoâng baùc aùi. Töø ñoù naûy sinh ra söï caàn thieát cuûa phong traøo ñaïi keát, laø phong traøo bò nhöõng ngöôøi theo Ñöùc Toång Giaùm Muïc Lefeøvre phaûn ñoái. Nhöng keå caû nhöõng ngöôøi thuoäc nhoùm Lefeøvre cuõng khoâng bò loaïi tröø khoûi noã löïc ñaïi keát naøy. Vì theá Ñöùc Thaùnh Cha ghi daáu nhu caàu ñoù cuûa keû thuø, cuûa con deâ ñeàn toäi, ñoâi khi cuõng xuaát hieän giöõa haøng nguõ coâng giaùo.
Hoûi: Ñaây laø moät böùc thö ñaõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha suy tö vaø ñau khoå, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Ñuùng vaäy. Noù laø moät böùc thö coù keát caáu, ñöôïc suy nieäm vaø ñau khoå. Ñöùc Thaùnh Cha chöùng minh cho thaáy ngaøi ñaõ nhaän ñöôïc caùc tin töùc lieân quan tôùi caùc phaûn öùng ñoái vôùi vieäc tha vaï tuyeät thoâng. Toâi tin laø ngaøi ñaõ soáng nhöõng luùc raát coâ ñôn. Vaø thaät laø ñieàu hay ñeïp, khi môùi ñaây ngaøi xin moïi ngöôøi caàu nguyeän cho ngaøi vaø cho söù meänh laø ngöôøi canh giöõ vaø baûo ñaûm cho söï hieäp nhaát vaø tình hieäp thoâng trong Giaùm Muïc Ñoaøn vaø trong toaøn Giaùo Hoäi. Ñoù laø nhieäm vuï maø ngaøi ñaõ caûm thaáy vaø soáng ngay töø khi baét ñaàu trieàu ñaïi cuûa ngaøi. Trong tröôøng hôïp naøy söï ñôùn ñau ñaõ raát saâu ñaäm, bôûi vì vôùi cöû chæ cuûa ngaøi thay vì ñöa tôùi hieäp nhaát, thì xem ra noù môû roäng cho söï chia reõ vaø hoãn loaïn. Toâi tin laø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ soáng moät thaûm caûnh tinh thaàn raát lôùn. Khi ngaøi môøi goïi chuùng ta caàu nguyeän cho ngaøi, Ñöùc Thaùnh Cha canh taân caùi nhìn cuûa chuùng ta ñoái vôùi Giaùo Hoäi: tröôùc khi laø moät thöïc taïi xaõ hoäi hoïc hay cô caáu, Giaùo Hoäi laø moät maàu nhieäm cuûa loøng tin, moät nôi thaùnh hoùa, laø "nhaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn". Vì theá Giaùo Hoäi khoâng theå chæ ñöôïc cai quaûn vôùi caùc phöông theá nhaân loaïi, maø caàn coù lôøi caàu nguyeän nöõa. Caàn tín thaùc nôi Chuùa Thaùnh Thaàn. Vaø toâi tin raèng bieán coá naøy seõ ñem laïi caùc hoa traùi thieâng lieâng.
Hoûi: Sau cuøng Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñaõ trích thö thaùnh Phaoloâ göûi tín höõu Galaùt, ñôùn ñau vì caûnh tín höõu "caén xeù nhau", ngaøy nay vaãn coøn toàn taïi trong loøng Giaùo Hoäi.
Ñaùp: Vaâng. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi traùnh caûnh ñoäc thoaïi cuõng nhö söï xaâu xeù xung khaéc nhau. Ñöùc Hoàng Y Journet, thaày daäy thaàn hoïc cuûa toâi ñaõ töøng noùi raèng bieân giôùi cuûa Giaùo Hoäi ñi ngang qua con tim cuûa chuùng ta. Chính trong caùi luaän lyù cuûa tình baùc aùi, nhö caùc vò ñaïi thaùnh ñaõ daäy, maø söï töï do cuõng nhö caùc khaùc bieät vaø ñaëc thuø cuûa chuùng ta xaây döïng söï hieäp thoâng.
(Avvenire 13-3-2009)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)