Nhöõng ñieàu kieän caàn thieát
cho tieán trình hoøa bình taïi Thaùnh Ñòa
Nhöõng ñieàu kieän caàn thieát cho tieán trình hoøa bình taïi Thaùnh Ñòa.
Moät soá nhaän ñònh cuûa Linh Muïc Pierbattista Pizzaballa, Beà treân tænh doøng Phanxicoâ Quaûn Thuû Thaùnh Ñòa, veà tieán trình hoøa bình taïi Thaùnh Ñòa.
(Tracce, Febbraio 2009, trang 26-29) - Ngaøy 2-3-2009 hoäi nghò thöôïng ñænh caùc aân nhaân trôï giuùp taøi chaùnh taùi thieát vuøng Gaza ñaõ khai dieãn taïi Sharm El Shekh, vôùi söï tham döï cuûa giôùi laõnh ñaïo quoác teá. Muïc ñích cuûa hoäi nghò laø ñeå cuûng coá moät cuoäc ngöng baén laâu daøi nhaèm baét ñaàu moät con ñöôøng hoøa bình troïn veïn vaø toaøn dieän cho Thaùnh Ñòa. Toång thoáng Phaùp Nikolas Sarkozy ñeà nghò laø töø nay cho tôùi cuoái naêm 2009 phaûi thöïc hieän moät hoäi nghò hoøa bình cho Vuøng Trung Ñoâng. Caàn phaûi "aùp ñaët" noù, vaø ñaây laø thôøi ñieåm phaûi laõnh nhaän söï lieàu lónh cuûa hoøa bình.
Muïc ñích cuï theå cuûa hoäi nghò Sharm El Shekh laø tìm ra ngaân khoaûn 3 tyû myõ kim ñeå taùi thieát vuøng Gaza. Thuû töôùng Berlusconi cuûa Italia ñaõ höùa giuùp 100 trieäu myõ kim, vaø Hoa Kyø höùa taøi trôï 900 trieäu myõ kim, trong ñoù coù 300 trieäu daønh cho vieäc taùi thieát vuøng Gaza vaø soá coøn laïi daønh cho chính quyeàn Palestine.
Toång thoáng Palestine Abu Mazen caûnh baùo laø neáu khoâng tìm ra moät giaûi phaùp chính trò, thì caùc ngaân khoaûn cuõng khoâng giuùp giaûi quyeát vaán ñeà.
Nhö ñaõ bieát hoài thaùng 2 naêm 2009 quaân ñoäi Israel ñaõ taán coâng löïc löôïng Khamas taïi vuøng Gaza trong 22 ngaøy lieân tieáp, khieán cho 1.330 ngöôøi Palestine bò cheát vaø 5,000 bò thöông. Tuy ngaøy 2-3-2009 löïc löôïng Khamas ñaõ baén hoûa tieãn vaøo laõnh thoå Israel, khieán cho tình hình laïi caêng thaúng, nhöng caùc ngaõ giao thöông giöõa hai beân vaãn ñöôïc môû cöûa. Vaø Israel ñaõ laäp töùc traû ñuõa baèng caùch oanh kích 60 ñòa ñieåm khaùc nhau.
Trong söù ñieäp göûi ñaïi hoäi veà ñeà taøi "Giaù trò cuûa caùc Giaùo Hoäi taïi Trung Ñoâng", do coäng ñoaøn thaùnh Egidio trieäu taäp taïi Roma ngaøy 25-2-2009, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI caàu mong Trung Ñoâng laø "moät vuøng ñaát cuûa ñoái thoaïi vaø coäng taùc huynh ñeä" giöõa caùc tín höõu cuûa caùc toân giaùo khaùc nhau. Söï hieän dieän cuûa caùc Kitoâ höõu taïi Trung Ñoâng laø moät söï giaàu coù ñích thaät cho toaøn xaõ hoäi vaø laø moät baûo ñaûm cho söï phaùt trieån xaõ hoäi, vaên hoùa vaø toân giaùo.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Linh Muïc Pierbattista Pizzaballa, 44 tuoåi, töø naêm 2004 laø Beà treân tænh doøng Phanxicoâ quaûn thuû Thaùnh Ñòa, veà tieán trình hoøa bình taïi Thaùnh Ñòa.
Hoûi: Thöa cha, chieán tranh trong vuøng Gaza ñaõ chaám döùt, nhöng ngöôøi ta coù caûm töôûng ñang chöùng kieán caûnh ñoái thoaïi giöõa hai ngöôøi ñieác, vaø tình hình trong vuøng xem ra quùa phöùc taïp, ñeán ñoä khoâng ai tin laø mình naém trong tay chieác ñuõa thaàn giuùp giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng taïi ñaây. Ñaâu laø caùc ñieàu kieän phaûi coù ñeå giuùp taùi khôûi haønh vieäc xaây döïng moät neàn hoøa bình laâu daøi taïi Thaùnh Ñòa?
Ñaùp: Ñieàu kieän thöù nhaát laø chaám döùt moïi thöù baïo löïc töø phía quaân ñoäi cuõng nhö töø phía daân quaân. Neáu tieáng suùng khoâng im laëng, thì moïi thöông thuyeát ñeàu thaát baïi. Theá roài phaûi ñoái thoaïi vôùi nhau vaø thöøa nhaän söï hôïp phaùp cuûa nhau. Trong nghóa naøy vai troø cuûa caùc ngöôøi trung gian vaø cuûa caùc giôùi chöùc ngoaïi giao raát laø quan troïng. Trong theá giôùi hoài giaùo thì Ai Caäp coù theå naèm vai troø chìa khoùa, vì uy tín cuûa noù ñöôïc thöøa nhaän trong vuøng. Beân Taây Phöông thì caàn coù caùc khôûi ñoäng cuûa taân chính quyeàn Hoa Kyø, töø tröôùc tôùi nay vaãn coù nhieàu aûnh höôûng treân Israel; trong khi AÂu chaâu coù theå laøm trung gian nhaát laø vôùi ngöôøi Palestine, nhöng caàn phaûi coù khaû naêng ñi theo moät höôùng ñoàng nhaát chöù khoâng ñöôïc sô taùn, nhö thöôøng xaûy ra cho tôùi nay. Sau cuøng coøn coù Lieân Hieäp Quoác laø toå chöùc quoác teá coù uy tín khoâng thieân vò, nhöng ñaõ maát ñi söï tín nhieäm cuûa ngöôøi daân trong vuøng. Daàu sao ñi nöõa thì caùc hoaït ñoäng ngoaïi giao laø ñieàu kieän caàn thieát, nhöng khoâng ñuû. Ñeå xaây döïng moät neàn hoøa bình laâu daøi caàn phaûi coù nhieàu yeáu toá khaùc nöõa.
Hoûi: Ñoù laø caùc yeáu toá naøo thöa cha?
Ñaùp: Trong caùc naêm qua ñaõ xaûy ra nhieàu chia reõ vaø ñoå vôõ saâu roäng, do ñoù caàn phaûi tính soå vôùi caùc taâm tình xung ñoät haèn saâu trong taâm loøng ngöôøi daân taïi ñaây. Caùc noã löïc chính trò phaûi ñöôïc yeåm trôï bôûi moät coâng taùc haøn gaén xaõ hoäi daân söï, vaø phaùt trieån moät naõo traïng môùi, trong ñoù caùc cô quan giaùo duïc vaø truyeàn thoâng coù moät vai troø quan troïng ñònh ñoaït. Ña soá ngöôøi daân Israel vaø Palestine quùa meät moûi vôùi chieán tranh, baïo löïc vaø hoaøn caûnh soáng baáp beânh khoâng an ninh vaø khoâng coù ngaøy mai. Ai cuõng öôùc mong coù hoøa bình, nhöng cho tôùi nay haøng laõnh ñaïo ñaõ khoâng coù khaû naêng ñöa ra caùc caâu traû lôøi vöõng chaéc vaø laâu daøi cho öôùc mong hoøa bình ñoù.
Hoûi: Thöa cha, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ nhieàu laàn leân tieáng keâu goïi coù moät haønh ñoäng ña phöông cho ñieàu maø ngöôøi goïi laø "moät söï hoøa giaûi khoù khaên nhöng caàn thieát". Vaø Ñöùc Thaùnh Cha xin moïi ngöôøi caàu nguyeän khoâng ngöøng vaø naøi van ôn hoøa bình cho Thaùnh Ñòa. Laäp tröôøng naøy thöïc teá tôùi möùc naøo thöa cha?
Ñaùp: Neáu chuùng ta nhìn vaøo nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong caùc tuaàn vöøa qua, thì chuùng ta thaáy hieån nhieân laø caùi luaän lyù cuûa söï khieám nhieäm vaø baùo thuø ñang huït hôi vaø hít thôû raát khoù khaên. Caàn phaûi coù hôi thôû saâu vaø daøi hôn, nhöng noù chæ phaùt xuaát töø vieäc saün saøng chaáp nhaän moät thöù luaän lyù cao hôn caùi luaän lyù cuûa con ngöôøi, vaø lôøi caàu nguyeän giaùo duïc con ngöôøi coù ñöôïc ñieàu naøy. Caàu nguyeän cho hoøa bình khoâng phaûi laø daáu chæ cuûa moät söï khuaát phuïc, maø noù naûy sinh töø öôùc muoán thay ñoåi hoaït ñoäng trong cuøng thaúm taâm hoàn con ngöôøi, vaø ñoàng thôøi noù thöøa nhaän laø hoøa bình chæ coù theå ñeán töø Moät Vò Khaùc hieän dieän vaø laø taùc nhaân cuûa lòch söû, khieán cho con ngöôøi coù theå chung soáng vôùi ngöôøi khaùc mình. Döôùi aùnh saùng cuûa taát caû nhöõng ñieàu ñoù, ngaøy caøng hieån nhieân laø laäp tröôøng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI laø laäp tröôøng thöïc teá, vì noù chuù yù tôùi taát caû moïi yeáu toá caàn thieát baét ñaàu töø caùc cô quan quoác teá vaø vieäc ñöông ñaàu vôùi caùc nuùt thaét töø laâu nay vaãn naèm treân baøn thöông thuyeát maø vaãn chöa ñöôïc giaûi quyeát, cho tôùi bình dieän cuûa töøng caù nhaân.
Hoûi: Caùc lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ coù tieáng vang naøo ñoái vôùi daân chuùng soáng taïi Thaùnh Ñòa? Vaø caùc Kitoâ höõu xem ra laø caùc bình saønh giöõa caùc bình baèng saét, coù theå coù vai troø naøo trong tieán trình hoøa bình naøy taïi Thaùnh Ñòa thöa cha?
Ñaùp: Giaùo Hoäi hoaøn vuõ, vaø ñaëc bieät lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, raát ñöôïc laéng nghe taïi Trung Ñoâng vaø coù uy tín raát lôùn. Haàu nhö ai cuõng thöøa nhaän raèng thaùi ñoä cuûa Toøa Thaùnh vaø hoaït ñoäng ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh ñöôïc huy ñoäng bôûi öôùc muoán coäng taùc ñeå ñem laïi hoøa bình cho vuøng naøy vaø hoøa giaûi caùc taâm hoàn. Taïi Thaùnh Ñòa söï hieän dieän cuûa caùc Kitoâ höõu ngaøy caøng yeáu ôùt hôn, vaø haàu nhö taát caû caùc Kitoâ höõu ñeàu laø ngöôøi Palestine. Dó nhieân ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø hoï khoâng coù aûnh höôûng naøo. Traùi laïi, hoï coù theå naém giöõ moät vai troø quan troïng.
Hoûi: Vai troø quan troïng naøy cuûa Kitoâ höõu taïi Thaùnh Ñòa coù theå ñöôïc dieãn taû nhö theá naøo thöa cha?
Ñaùp: Tröôùc heát laø trong quyeát ñònh tieáp tuïc soáng vaø ôû laïi taïi Thaùnh Ñòa nhö laø maàm gioáng cuûa cuoäc soáng môùi, baèng caùch nhaäp theå caùi luaän lyù cuûa Tin Möøng: moät thöù luaän lyù khoâng loaïi tröø ngöôøi khaùc, nhöng coi ngöôøi khaùc nhö laø phaàn cuûa chöông trình cöùu roãi duy nhaát. Vôùi cung caùch soáng cuûa mình Kitoâ höõu coù theå laøm chöùng raèng phaûi luoân luoân coi ngöôøi khaùc nhö chuû theå, khoâng theå bò giaûn löôïc vaøo baát cöù löôïc ñoà hay döï aùn chính trò naøo. Vaø ñieàu naøy ñöôïc theå hieän ra qua bieát bao nhieâu coâng taùc baùc aùi, giaùo duïc do Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc ñaûm traùch. Caùc tröôøng hoïc do doøng Phanxicoâ Quaûn Thuû Thaùnh Ñòa vaø caùc doøng tu khaùc nhau ñieàu hôïp, coù uy tín raát lôùn ñoái vôùi daân chuùng ñòa phöông töø bieát bao nhieâu theá kyû qua, vaø chuùng sinh hoa traùi nôi caùc thaønh quûa maø sinh vieân hoïc sinh ñaït ñöôïc trong laõnh vöïc vaên hoùa vaø ngheà nghieäp. Coù haøng ngaøn ngöôøi treû hoài giaùo theo hoïc taïi caùc tröôøng coâng giaùo naøy cuûa Giaùo Hoäi vaø hoï laøm thaønh phoøng thí nghieäm quan troïng cuûa söï chung soáng hoøa bình. Kieåu chung soáng naøy ñeà nghò vaø laøm chöùng cho caùc giaù trò ñònh ñoaït trong moät boái caûnh nhö boái caûnh vuøng trung ñoâng: giaù trò khoâng theå khöôùc töø ñöôïc cuûa con ngöôøi trong taát caû moïi chieàu kích cuûa noù, söï töï do, caùc quyeàn con ngöôøi, phaåm giaù cuûa nöõ giôùi, söï toân troïng ngöôøi khaùc, khöôùc töø baïo löïc. Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeå laïi moät daáu veát khoâng theá xoùa nhoøa ñöôïc trong trí oùc vaø con tim cuûa ngöôøi treû theo hoïc trong caùc tröôøng Kitoâ; vaø chuùng goùp phaàn vaøo vieäc taïo ra vaø phoå bieán moät taâm thöùc môùi. Dó nhieân ñaây khoâng phaûi laø ñieàu töï ñoäng maø coù ñöôïc: chuùng ta khoâng cheá taïo maùy moùc hoøa bình, vaø söï töï do laø nôi con tim cuûa moïi ngöôøi. Neáu moät ngöôøi treû Kitoâ vaø moät ngöôøi treû hoài giaùo soáng vaø lôùn leân beân caïnh nhau trong nhieàu naêm trôøi nhö laø baïn hoïc cuøng lôùp, vaø taäp hieåu bieát vaø quùy meán nhau, thì khi lôùn leân hoï seõ ñöôïc chuaån bò nhieàu hôn ñeå ñaùnh ñoå caùc thaønh kieán vaø caùc ñoá kò, vaø ñem laïi caùc vieân ñaù giuùp xaây döïng cuoäc soáng chung hoøa bình. Trong caùc tröôøng hoïc cuûa chuùng toâi ngöôøi treû ñeàu soáng chung vôùi nhau moïi ngaøy: ñoù laø moät thaùch ñoá haèng ngaøy goùp phaàn taïo ra moät maûnh ñaát maàu môõ cho söï tröôûng thaønh cuûa "caùc con ngöôøi môùi", maø xaõ hoäi raát caàn.
Hoûi: Thöa cha, coù ngöôøi cho raèng chæ trong vaøi thaäp nieân nöõa laø seõ khoâng coøn coù caùc Kitoâ höõu taïi Thaùnh Ñòa. Nhö theá Thaùnh Ñòa seõ coù theå bieán thaønh vieän baûo taøng cuûa Kitoâ giaùo hay khoâng?
Ñaùp: Caùc chieàu höôùng daân soá chöùng minh cho thaáy söùc naëng ñaëc thuø cuûa Kitoâ höõu treân toång soá daân, so vôùi tín höõu do thaùi vaø hoài giaùo, tieáp tuïc suy giaûm. Caøng ngaøy caøng khoù duy trì ñaát ñai hôn; nguy cô taøi saûn cuûa caùc Kitoâ höõu bò ngöôøi khaùc mua laïi ngaøy caøng gia taêng. Nhöng toâi khoâng tin laø caùc Kitoâ höõu seõ bieán maát khoûi Thaùnh Ñòa, ñeán ñoä caùc nôi thaùnh trôû thaønh vieän baûo taøng. Ñuùng hôn laø chuùng ta seõ chöùng kieán soá Kitoâ höõu giaûm daàn, vaø söï hieän dieän cuûa hoï ít höõu hình hôn cuõng nhö ít phaåm chaát hôn, ñaëc bieät laø taïi Beátlehem.
Hoûi: Coù nhieàu ngöôøi töï hoûi: toâi coù theå laøm gì cho Thaùnh Ñòa? Caâu traû lôøi thöôøng khoâ khan laø "caàu nguyeän vaø ñeán vieáng thaêm Thaùnh Ñòa". Naêm 2008 vöøa qua laøn soùng tín höõu töø Italia cuõng nhö caùc nöôùc khaùc ñeán haønh höông Thaùnh Ñòa ñaõ gia taêng. Ngoaøi ñoùng goùp taøi chaùnh phaùt xuaát töø ngaønh du lòch caùc tín höõu haønh höông dieãn taû ñieàu gì ñoái vôùi Kitoâ höõu soáng taïi nhöõng nôi Chuùa Gieâsu ñaõ soáng?
Ñaùp: Caùc tín höõu haønh höông laø caùc chöùng nhaân cuûa tình yeâu thöông cuûa Giaùo Hoäi hoaøn vuõ ñoái vôùi caùc anh chò em Kitoâ soáng taïi Thaùnh Ñòa. Hoï giuùp caùc anh chò em soáng taïi Thaùnh Ñòa thaéng vöôït ñöôïc söï chaùn naûn ngaõ loøng vaø söï coâ ñôn, hay ñoâi khi caûm töôûng bò "vaây haõm", vaø giuùp hoï yù thöùc mình laø thaønh phaàn cuûa moät ñaïi gia ñình roäng lôùn. Vaø thöôøng khi caùc tín höõu haønh höông cuõng khích leä caùc Kitoâ höõu taïi Thaùnh Ñòa höôùng nhìn leân cao, vöôït thaéng nhöõng ghen töông vaø caõi vaõ coù nguy cô laøm suy yeáu yù thöùc hieäp nhaát, laø ôn hoï ñaõ nhaän laõnh vaø ñöôïc môøi goïi laøm chöùng tröôùc maët moïi ngöôøi. Caùc cuoäc gaëp gôõ cuûa ngöôøi haønh höông vôùi tín höõu ñòa phöông, caùc keát nghóa anh em vôùi caùc giaùo phaän hay hieäp hoäi hoaëc phong traøo khaùc treân theá giôùi, hoaëc söï trôï giuùp caùc döï aùn giaùo duïc vaø baùc aùi töø xa: taát caû ñeàu taïo ra caùc töông quan vaø caùc coâng trình döôõng nuoâi söï tin töôûng nôi töông lai, vaø söï caûm nhaän ñöôïc mình laø thaønh phaàn cuûa moät chöông trình quan phoøng. Noù laø phöông theá giuùp loaïi boû yù muoán di cö ra nöôùc ngoaøi, ñaùnh baïi söï bi quan yeám theá vaø ñöôõng nuoâi nieàm hy voïng, khieán cho caùc anh chò em Kitoâ taïi Thaùnh Ñòa laø moät thöïc taïi sinh ñoäng treân vuøng ñaát nôi con ngöôøi ñöôïc gaëp gôõ Maàu Nhieäm cöùu chuoäc.
(Tracce, Febbraio 2009, trang 26-29)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)