Thö Muïc Vuï 2008
cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam
Thö Muïc Vuï 2008 cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam.
Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam
Thö Muïc vuï Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam
göûi Coäng ñoàng Daân Chuùa
Veà Moâi Tröôøng Giaùo Duïc
Gia Ñình Coâng Giaùo
Kính göûi Coäng ñoàng Daân Chuùa Vieät Nam
Lôøi Môû
1- Chuùng toâi, Hoàng y, Toång Giaùm muïc vaø Giaùm muïc thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, xin göûi tôùi anh chò em lôøi chaøo thaân aùi vaø lôøi caàu chuùc bình an trong Chuùa Kitoâ.
2- YÙ thöùc söù maïng giaùo huaán ñöôïc trao phoù cho nhöõng chuû chaên, dòp Ñaïi hoäi cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc laàn thöù X naêm 2007 taïi Haø Noäi, chuùng toâi ñaõ göûi ñeán anh chò em Thö Chung vôùi chuû ñeà "Giaùo duïc hoâm nay, xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi ngaøy mai". Chuùng toâi vui möøng thaáy Thö Chung naøy ñaõ ñöôïc ñoùn nhaän vaø aùp duïng vôùi nhöõng saùng kieán phong phuù taïi caùc Giaùo phaän. Xin caùm ôn anh chò em ñaõ nhieät tình höôûng öùng lôøi môøi goïi cuûa chuùng toâi ñeå coäng taùc phaàn mình vaøo neàn giaùo duïc ñöùc tin vaø vaên hoùa, nhaèm xaây döïng Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi Vieät Nam, hoâm nay vaø töông lai.
3- Tieáp noái tinh thaàn Thö Chung 2007 veà giaùo duïc Kitoâ giaùo, naêm nay chuùng toâi môøi goïi anh chò em haõy cuøng vôùi chuùng toâi suy tö vaø haønh ñoäng ñeå goùp phaàn chaán chænh moâi tröôøng giaùo duïc taïi gia ñình (x. Thö Chung 2007, soá 38). Giaùo duïc taïi gia ñình laø vaán ñeà quan troïng vaø caàn thieát, taïo tieàn ñeà cho vieäc phaùt trieån neàn giaùo duïc noùi chung, vì gia ñình laø neàn taûng cuûa Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi. Neáu neàn taûng gia ñình ñöôïc cuûng coá chaéc chaén, Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi töông lai seõ phoàn thònh vaø phaùt trieån. Qua Thö Muïc vuï naøy, chuùng toâi muoán baøy toû moái öu tö ñoái vôùi hieän traïng gia ñình Vieät Nam vaø neâu leân nhöõng ñeà nghò cuï theå ñeå goùp phaàn canh taân muïc vuï trong laõnh vöïc naøy, moät laõnh vöïc caên baûn cuûa ñôøi soáng con ngöôøi vaø ñôøi soáng Giaùo Hoäi.
I- Neàn Taûng Cuûa Vieäc Giaùo Duïc Gia Ñình
4- Gia ñình trong yù ñònh cuûa Thieân Chuùa laø nôi giaùo duïc tình yeâu
Thieân Chuùa laø Tình Yeâu (1 Ga 4,8). Chính vì yeâu thöông maø töø hö voâ Ngaøi ñaõ taïo döïng con ngöôøi gioáng hình aûnh Ngaøi ñeå thoâng ban cho hoï vinh quang vónh cöûu. Ngaøi döïng neân con ngöôøi coù nam coù nöõ, tuy khaùc bieät veà phaùi tính nhöng hoaøn toaøn bình ñaúng vôùi nhau vaø boå tuùc cho nhau.Ngaøi ban cho hoï coù khaû naêng yeâu meán ñeå höôùng veà nhöõng öôùc voïng chaân chính toát laønh. Nôi ñôøi soáng hoân nhaân, tình yeâu lieân keát ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ caùch maät thieát ñeán noãi hoï khoâng coøn phaûi laø hai, maø chæ laø moät xöông moät thòt. Tình yeâu hoân nhaân coøn phaûn aùnh chính tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø ñöôïc Chuùa chuùc laønh.
5- Gia ñình laø maùi tröôøng ñaàu tieân cuûa Con Thieân Chuùa nhaäp theå
Khi sinh xuoáng traàn gian, Ñöùc Gieâsu ñaõ soáng trong moät gia ñình. Ngöôøi coù moät queâ höông, coù cha coù meï vaø haøng xoùm laùng gieàng. Nhöõng ngöôøi ñoàng höông bieát roõ Ngöôøi laø "con baùc thôï moäc" vaø "meï Ngöôøi laø baø Maria" (Mt 13,55). Thaùnh Giuse vaø Ñöùc Maria ñaõ nuoâi döôõng vaø giaùo duïc Haøi Nhi Gieâsu ngay töø luùc chaøo ñôøi. Chính trong khung caûnh gia ñình, Ñöùc Gieâsu ñaõ hoïc nhöõng baøi hoïc caên baûn veà ñôøi soáng ñöùc tin vaø vaên hoùa. Veà phaàn Ñöùc Gieâsu, "Ngöôøi tuaân phuïc hai oâng baø" (Lc 3,51). Coù theå noùi, loái giaùo duïc cuûa Thaùnh Giuse vaø Ñöùc Maria ñaõ goùp phaàn laøm phong phuù lôøi giaûng daïy cuûa vò Ngoân söù thaønh Nazareth sau naøy. Ngöôøi ñaõ vaän duïng nhöõng ca dao tuïc ngöõ, nhöõng hình aûnh bình daân cuûa neàn vaên hoùa ñòa phöông ñeå rao giaûng Nöôùc Trôøi. Nhö theá, gia ñình Nazareth cho thaáy taàm quan troïng cuûa gia ñình trong vieäc giaùo duïc. Thaùnh Gia thaát chính laø maãu göông cho caùc gia ñình, nhaát laø nhöõng ngöôøi laøm cha meï, trong moïi neàn vaên hoùa vaø moâi tröôøng xaõ hoäi.
Laø Con hieáu thaûo cuûa moät gia ñình, Ñöùc Gieâsu cuõng laø Con yeâu daáu cuûa Chuùa Cha. Chính Chuùa Cha ñaõ xaùc nhaän ñieàu ñoù: "Ñaây laø con yeâu daáu cuûa Ta, Ta haøi loøng veà Ngöôøi. Caùc ngöôi haõy vaâng nghe lôøi Ngöôøi" (Mt 17,5). Ngöôøi luoân lo laéng chu toaøn söù maïng cuûa Chuùa Cha, töø thôøi nieân thieáu, khi ôû laïi trong Ñeàn Thôø giöõa caùc baäc tieán só, cho ñeán giôø phuùt khoå naïn thaäp giaù. Ñöùc Gieâsu ñaõ luoân theå hieän yù Chuùa Cha trong lôøi noùi cuõng nhö vieäc laøm. Vaâng phuïc thaùnh yù Chuùa Cha chính laø löông thöïc cuûa Ngöôøi (x.Ga 4,34).
6- Gia ñình dieãn taû tình yeâu giöõa Chuùa Gieâsu vaø Giaùo Hoäi
Trong Cöïu Öôùc, caùcNgoân söù thöôøng möôïn hình aûnh hoân nhaân ñeå dieãn taû moái lieân keát giöõa Thieân Chuùa vaø Daân Ngaøi. Sau naøy, Thaùnh Phaoloâ coøn cuï theå hôn khi duøng hình aûnh kheá öôùc tình yeâu nam nöõ ñeå dieãn taû moái gaén boù giöõa Ñöùc Gieâsu vaø Giaùo Hoäi (x. Ep 5,21 tt). Hoân nhaân coâng giaùo ñöôïc naâng leân haøng bí tích, trôû thaønh daáu chæ vaø khí cuï cuûa tình yeâu giöõa Ñöùc Kitoâ vaø Giaùo Hoäi. Ñoù laø tình yeâu quaûng ñaïi, hy sinh vaø hieán maïng soáng vì ngöôøi mình yeâu. Vì theá, nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ laøm göông qua vieäc Ngöôøi hieán mình vì Giaùo Hoäi, tình nghóa vôï choàng phaûi ñöôïc xaây döïng treân maãu möïc neàn taûng ñoù. Ñöùc Gioan Phaoloâ II nhaéc laïi ñieàu naøy trong Toâng huaán veà gia ñình: "Hoân nhaân cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän bí tích Thaùnh Taåy trôû neân bieåu töôïng thaät cuûa giao öôùc môùi vaø vónh cöûu ñöôïc kyù keát trong maùu Ñöùc Kitoâ. Thaùnh Thaàn maø Chuùa Cha ñaõ ñoå traøn xuoáng, ban cho hoï moät traùi tim môùi vaø laøm cho caû ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ coù khaû naêng yeâu thöông nhau nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ yeâu thöông chuùng ta" (Toâng huaán Gia Ñình, soá 13).
7- Gia ñình laø maùi tröôøng giaùo duïc tình hieäp thoâng
"Gia ñình, ñöôïc thieát laäp do tình yeâu vaø ñöôïc sinh ñoäng cuõng do tình yeâu, laø coäng ñoàng caùc ngoâi vò: ñoâi baïn nam vaø nöõ, cha meï vaø con caùi, hoï haøng. Boån phaän ñaàu tieân cuûa gia ñình laø trung thaønh soáng thöïc taïi cuûa söï hieäp thoâng... " (Toâng huaán Gia Ñình, soá 18). Moái hieäp thoâng naøy ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån nhôø tình töông thaân töông aùi vaø nhôø söï naâng ñôõ laãn nhau trong ñôøi soáng nhaân baûn cuõng nhö ñôøi soáng ñöùc tin. Quaû vaäy, neáu moïi thaønh vieân trong gia ñình soáng thuaän hoøa vaø ñuøm boïc laãn nhau, gia ñình seõ trôû neân aám cuùng. Tình hieäp thoâng giöõa caùc thaønh vieân trong moät gia ñình seõ goùp phaàn cuûng coá gia ñình nhaân loaïi vaø gia ñình Thieân Chuùa, töùc laø Giaùo Hoäi.
8- Gia ñình laø maùi tröôøng giaùo duïc loøng hieáu thaûo vaø thôø phöôïng Thieân Chuùa
Luaät Cöïu Öôùc ñaõ ñeà caäp ñeán loøng hieáu thaûo ñoái vôùi cha meï ngay sau khi noùi ñeán boån phaän thôø phöôïng cuûa con ngöôøi ñoái vôùi Thieân Chuùa trong ba giôùi raên ñaàu. Ñieàu ñoù cho thaáy tình töông thaân töông aùi trong gia ñình ñi lieàn vôùi vieäc toân thôø Thieân Chuùa. Noùi caùch khaùc, hieáu thaûo vôùi caùc baäc sinh thaønh döôõng duïc laø boån phaän quan troïng chæ ñöùng sau vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa. Tieáp ñoù, caùc taùc giaû vaên chöông khoân ngoan ñaõ ca tuïng nhöõng ngöôøi con hieáu thaûo. Hieáu thaûo khoâng chæ laø vieäc ñeàn ñaùp nghóa sinh thaønh, nhöng coøn vì "Ai thôø cha thì buø ñaép loãi laàm, ai kính meï thì tích tröõ kho baùu# ai toân vinh cha seõ ñöôïc tröôøng thoï, ai vaâng leänh Ñöùc Chuùa seõ laøm cho meï an loøng" (Hc 3, 3-6). Coù theå noùi, vieäc toân thôø Chuùa baûo ñaûm cho haïnh phuùc gia ñình vaø vieäc thaûo kính cha meï laø boån phaän thieát yeáu ñoái vôùi nhöõng ai yeâu meán Chuùa vaø muoán neân troïn laønh. Gia ñình chính laø chieác noâi aáp uû, laø maùi tröôøng ñaøo taïo con ngöôøi bieát thöïc haønh boån phaän cao quyù naøy.
II- Gia Ñình Trong Boái Caûnh Vieät Nam Hoâm Nay
9- Nhaän ñònh chung
Xaõ hoäi Vieät Nam noùi rieâng vaø theá giôùi noùi chung ñang chuyeån mình caùch maïnh meõ vôùi nhöõng thay ñoåi tích cöïc nhöng cuõng vôùi nhöõng maát maùt to lôùn, trong ñoù ñaùng keå nhaát laø nhöõng giaù trò cô baûn lieân quan ñeán söï beàn vöõng cuûa hoân nhaân-gia ñình vaø tình lieân ñôùi giöõa caùc thaønh vieân. Xin anh chò em cuøng vôùi chuùng toâi nhaän ñònh veà tình traïng gia ñình Vieät Nam trong xaõ hoäi hoâm nay ñeå tìm ra höôùng ñi muïc vuï ñaùp öùng nhöõng nhu caàu thieát thöïc vaø caáp baùch naøy.
10- Nhöõng khuûng hoaûng gia ñình
Laø ngöôøi Vieät Nam, chuùng ta töï haøo veà moät truyeàn thoáng gia ñình treân thuaän döôùi hoøa, trong ñoù loøng hieáu thaûo coù vò trí quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng gia ñình vaø xaõ hoäi. Coù theå noùi ñoù laø moät yeáu toá caên baûn ñeå con ngöôøi coù theå thaønh nhaân vaø thaønh taøi. Nhöng truyeàn thoáng toát ñeïp ñoù ñang coù nguy cô bò xoùi moøn vaø mai moät. Coù nhöõng gia ñình ñang trôû thaønh moät thöù quaùn troï thay vì laø toå aám yeâu thöông. Coù nhieàu ngöôøi cao tuoåi bò con caùi boû rôi, khoâng nôi nöông töïa. Naïn baïo haønh gia ñình coøn khaù phoå bieán, ñaëc bieät nhieàu phuï nöõ chöa ñöôïc toân troïng vaø yeâu thöông xöùng ñaùng vôùi phaåm giaù con ngöôøi. Tyû leä ly hoân ngaøy caøng gia taêng vaø haäu quaû laø nhöõng treû em thaát hoïc, treû em boû nhaø ñi buïi ñôøi ngaøy caøng nhieàu. Nhöõng phöông tieän thoâng tin ñeà caäp thöôøng xuyeân ñeán nhieàu vuï vieäc toäi phaïm maø caû naïn nhaân vaø hung thuû ñeàu laø vò thaønh nieân. Phaàn lôùn nhöõng em naøy ñeàu xuaát thaân töø nhöõng gia ñình baát hoøa, ly taùn vaø ñoå vôõ. Cuøng vôùi nhöõng maâu thuaãn vaø khuûng hoaûng gia ñình, nhöõng con soá thoáng keâ cho thaáy naïn phaù thai caøng ngaøy caøng nghieâm troïng, ngay caû nôi nhöõng em coøn ôû ñoä tuoåi hoïc troø. Cuøng vôùi nhöõng haäu quaû taát yeáu veà theå lyù, haønh ñoäng phaù thai ñaõ ñeå laïi nhöõng veát thöông taâm lyù theâ thaûm nôi ñöông söï vaø nhöõng ngöôøi coù lieân quan
11- Gia ñình tröôùc aûnh höôûng cuûa toaøn caàu hoùa vaø di daân
Cuoäc soáng cuûa ngöôøi Vieät Nam tröôùc ñaây gaén lieàn vôùi noâng thoân. Moïi sinh hoaït xaõ hoäi, kinh teá, vaên hoaù vaø toân giaùo ñeàu dieãn ra trong phaïm vi "luõy tre laøng". Trong caùc Giaùo xöù, vieäc daïy giaùo lyù, hoaït ñoäng töø thieän baùc aùi, sinh hoaït phuïng töï coù theå toå chöùc saép xeáp raát thuaän lôïi. Ngöôøi giaùo daân coù nhieàu cô hoäi gaëp gôõ vaø chia seû trong nhieàu laõnh vöïc khaùc nhau. Caùc thaønh vieân trong moät gia ñình luoân ôû beân caïnh nhau trong moïi sinh hoaït. Söï gaàn guõi thöôøng xuyeân nhö theá giuùp moïi ngöôøi coù theå nhaéc nhôû, ñoäng vieân nhau soáng ñaïo caùch deã daøng vaø hieäu quaû. Nhö vaäy, moâi tröôøng Giaùo xöù mieàn queâ laø moät moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc moái quan heä lieân baûn vò vaø cho neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo.
Moâi tröôøng ñoù nay ñang daàn daø thay ñoåi tröôùc laøn soùng ñoâ thò hoaù vaø coâng nghieäp hoaù. Ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi rôøi noâng thoân ñeå tìm vieäc laøm taïi caùc ñoâ thò, phaàn lôùn trong soá naøy laø giôùi treû. Nhöõng ngöôøi di daân laø sinh vieân, hoïc sinh, coâng nhaân, nhöõng ngöôøi buoân baùn nhoû vaø coøn nhieàu thöù dòch vuï khaùc. Cuõng vì cuoäc soáng, coù nhieàu ngöôøi ñi lao ñoäng hoaëc nhieàu phuï nöõ ñi laøm daâu taïi nöôùc ngoaøi. Hoï phaûi ñoái dieän vôùi raát nhieàu khoù khaên ñeå hoäi nhaäp vaøo moät neàn vaên hoùa môùi, coù nhöõng phong tuïc taäp quaùn hoaøn toaøn xa laï vôùi neàn vaên hoùa cuûa queâ höông, ñaëc bieät xa laï vôùi ñôøi soáng gia ñình coâng giaùo Vieät Nam. Hoï raát vaát vaû trong cuoäc vaät loän möu sinh, khoâng coøn thôøi gian daønh cho ñôøi soáng thieâng lieâng. Trong hoaøn caûnh ñoù, quan nieäm veà tình yeâu hoân nhaân, veà ñôøi soáng gia ñình cuõng bò bieán daïng. Ñaõ xuaát hieän nhöõng traøo löu thieáu laønh maïnh vaø sai laàm nhö soáng thöû, soáng ngoaøi hoân nhaân vaø töï do ly dò. Ñaõ vaø ñang toàn taïi nhöõng gia ñình tan vôõ khi vôï hoaëc choàng ñi xuaát khaåu lao ñoäng ôû nöôùc ngoaøi.Quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi di daân laø moät hình thöùc muïc vuï môùi ñoái vôùi Giaùo Hoäi Vieät Nam hoâm nay.
12- Haäu quaû cuûa moät neàn giaùo duïc coøn nhieàu khieám khuyeát
Tröôùc söï kieän haøng loaït nhöõng vuï vieäc tieâu cöïc coù lieân quan ñeán ngaønh giaùo duïc ñöôïc coâng boá, ñaõ coù nhieàu ngöôøi leân tieáng keâu goïi chuù troïng ñeán chaát löôïng thöïc thuï cuûa söï nghieäp troàng ngöôøi. Moät neàn giaùo duïc chæ lo ñeán baèng caáp, chæ phaán ñaáu ñeå ñöôïc ñieåm thi ñua maø khoâng chaêm lo ñeán "tieân hoïc leã, haäu hoïc vaên" seõ taïo ra moät theá heä thieáu trung thöïc vaø baát taøi. Chính vì thieáu khía caïnh "leã" maø truyeàn thoáng toân sö troïng ñaïo ñang bò mai moät, vaø haäu quaû laø baïo löïc traøn lan trong hoïc ñöôøng. Nhöõng hoïc sinh ôû tuoåi thô ngaây ñaõ trôû thaønh thuû phaïm cuûa bieát bao toäi aùc, caù nhaân cuõng nhö taäp theå. Nhaø tröôøng ñaùng leõ laø nôi ñaøo taïo nhöõng chuû nhaân töông lai bieát toân troïng söï thaät, ñoâi khi laïi laø moâi tröôøng cho caùc em hoïc söï gian doái. Moät soá phuï huynh coù nhöõng haønh ñoäng phaûn giaùo duïc nhö mua ñieåm mua baèng cho con em, hoaëc luoàn laùch ñeå ñöôïc leân lôùp. Ñieàu naøy ñaõ taïo cô hoäi cho treû em baét chöôùc söï doái traù. Ñoù laø moät trong nhöõng thaûm kòch nghieâm troïng ñe doaï töông lai cuûa Giaùo Hoäi, xaõ hoäi vaø daân toäc Vieät Nam.
III- Moät Soá Chæ Daãn Muïc Vuï
13- Nhö chuùng toâi ñaõ ñeà caäp trong Thö Chung 2007, giaùo duïc Kitoâ giaùo laø traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi vaø töøng ngöôøi. Ñoái töôïng maø neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo nhaém tôùi cuõng laø moïi thaønh phaàn xaõ hoäi, khoâng loaïi tröø ai. Sau khi ñaõ cuøng nhìn laïi toaøn caûnh tình hình gia ñình Vieät Nam hoâm nay, chuùng toâi ñeà nghò moät soá thöïc haønh giaùo duïc khôûi ñi töø laõnh vöïc gia ñình, vì gia ñình laø tröôøng hoïc ñaàu tieân, nôi hình thaønh nhaân caùch vaø laø nôi ñònh höôùng cho töông lai cuûa moät con ngöôøi.
14- Gia ñình vaø vieäc giaùo duïc ñöùc tin
"Cha meï ñöôïc môøi goïi ñeå bieán tình thöông con caùi thaønh daáu chæ höõu hình cho chuùng nhaän ra ñöôïc tình yeâu cuûa Thieân Chuùa laø 'nguoàn goác moïi tình phuï töû treân trôøi ñöôùi ñaát' (Ep 3,15)" (Toâng Huaán Gia Ñình, soá 14). Thieân chöùc laøm cha meï nhaén nhuû nhöõng baäc phuï huynh coù traùch nhieäm thoâng truyeàn ñöùc tin cho caùc theá heä keá tieáp. Chính cha meï laø nhöõng giaùo lyù vieân ñaàu tieân cho con caùi. Haõy giôùi thieäu cho con caùi bieát Thieân Chuùa ngay khi con coøn beù qua nhöõng lôøi nguyeän baäp beï ñôn sô vaø cöû chæ ñôn giaûn (laøm daáu Thaùnh Giaù, voøng tay, cuùi ñaàu...). Nhöõng lôøi caàu nguyeän ngaén goïn, nhöõng noäi dung giaùo lyù caên baûn, nhöõng caâu chuyeän laáy töø Thaùnh Kinh, neáu ñöôïc cha meï aân caàn chæ baûo, seõ taïo nôi caùc em moät neàn taûng giaùo lyù vöõng chaéc vaø moät ñôøi soáng thieâng lieâng saâu ñaäm sau naøy. Traùch nhieäm cuûa cha meï khoâng döøng laïi ôû ñoù, maø coøn theå hieän qua vieäc höôùng daãn, nhaéc nhôû con em mình ñi hoïc giaùo lyù, tham gia caùc hoäi ñoaøn ñaïo ñöùc ñeå tröôûng thaønh hôn trong ñôøi soáng ñöùc tin.
Hình aûnh moät gia ñình coâng giaùo Vieät Nam ñöôïc ghi ñaäm neùt do vieäc moïi thaønh vieân cuøng caàu nguyeän chung vôùi nhau. Giôø caàu nguyeän chung giuùp caùc thaønh vieân trong gia ñình gaàn guõi vaø coù traùch nhieäm vôùi nhau hôn. Caàu nguyeän chung laø yeáu toá quan troïng giuùp hoøa giaûi nhöõng maâu thuaãn gia ñình vaø laøm cho moïi ngöôøi deã tha thöù cho nhau.
Sinh hoaït ñaïo ñöùc naøy ñang bò mai moät vì nhieàu lyù do, nhaát laø vì coâng vieäc, vì hoïc haønh, vì khoâng cuøng toân giaùo trong moät gia ñình, vì ham meâ giaûi trí. Chuùng toâi keâu goïi anh em Linh muïc, caùc baäc phuï huynh vaø nhöõng coäng söï vieân toâng ñoà haõy nhieät thaønh coå voõ vaø khoâi phuïc vieäc ñoïc kinh taïi gia ñình. Nhöõng caâu kinh lôøi nguyeän, nhöõng baøi ñoïc Lôøi Chuùa, neáu ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân trong gia ñình seõ taïo nôi giôùi treû moät thoùi quen caàu nguyeän. Nhöõng thöïc haønh ñaïo ñöùc aáy seõ theo caùc em suoát ñôøi, keå caû khi caùc em rôøi xa gia ñình ñeå soáng taïi moät moâi tröôøng khaùc. Lôøi caàu nguyeän moãi ngaøy vang leân töø gia ñình, seõ laøm taêng theâm haïnh phuùc vaø nieàm vui, vì qua nhöõng sinh hoaït ñaïo ñöùc naøy, chuùng ta laøm cho gia ñình trôû neân ñeàn thôø cuûa Thieân Chuùa Toái Cao.
15- Gia ñình vaø vieäc giaùo duïc ñöùc aùi
Vôùi nhöõng khuûng hoaûng gia ñình trong xaõ hoäi hoâm nay, chuùng ta caàn yù thöùc raèng töø ban ñaàu gia ñình laø caáu truùc cuûa tình yeâu vaø gia ñình theo ñuùng thaùnh yù Chuùa phaûi toàn taïi vaø phaùt trieån trong tình yeâu. Do ñoù gia ñình phaûi laø moâi tröôøng giaùo duïc ñaëc bieät veà tình yeâu. Giaùo duïc ñöùc tin phaûi ñi ñoâi vôùi giaùo duïc ñöùc aùi. Caàn giaùo duïc tình yeâu cho con caùi bieát yeâu thöông hieáu thaûo vôùi oâng baø, cha meï, bieát yeâu thöông kính troïng baø con hoï haøng, bieát yeâu thöông vaø kính troïng moïi ngöôøi. Cuõng caàn giaùo duïc con caùi bieát yeâu thöông, toân troïng, naâng ñôõ vaø hy sinh cho nhau. Con ngöôøi khoâng bieát soáng yeâu thöông trong gia ñình thì khoâng theå bieát soáng yeâu thöông ñuùng nghóa trong caùc moâi tröôøng xaõ hoäi. Vieäc giaùo duïc tình yeâu caàn phaûi kieân nhaãn vaø nhaát laø caàn ñeán göông yeâu thöông giöõa cha meï, giöõa vôï choàng. Göông maãu cuûa giaùo duïc tình yeâu chính laø Thaùnh Gia, cao hôn nöõa chính laø göông Chuùa Gieâsu yeâu thöông vaø phuïc vuï Hoäi Thaùnh, yeâu thöông vaø hy sinh ñeán cheát vì moãi ngöôøi chuùng ta. Thaät lyù töôûng khi moïi thaønh vieân trong gia ñình ñeàu caûm nhaän saâu xa laø mình ñöôïc moïi ngöôøi trong gia ñình yeâu thöông vaø tình yeâu cuûa mình ñöôïc moïi ngöôøi ñoùn nhaän, ñaùp traû.
16- Gia ñình vaø vieäc daïy con caùi soáng theo löông taâm vaø söï thaät
Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñictoâ XVI khaúng ñònh raèng: "Neáu tieán boä kyõ thuaät khoâng ñi ñoâi vôùi tieán boä trong vieäc giaùo duïc ñaïo ñöùc con ngöôøi, trong söï taêng tröôûng con ngöôøi noäi taâm, thì ñoù chaúng phaûi laø moät söï tieán boä, nhöng laïi laø moät moái ñe doïa ñoái vôùi con ngöôøi vaø theá giôùi" (Thoâng ñieäp Spe Salvi, soá 22). Theo ñoù, löông taâm ngay chính vaø ñôøi soáng noäi taâm saâu xa laø yeáu toá caên baûn cho söï beàn vöõng vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Nhöõng hoaït ñoäng xaõ hoäi, vaên hoùa, chính trò ñeàu phaûi xaây döïng treân neàn taûng löông taâm ngay chính môùi mang laïi hieäu quaû tích cöïc. Gia ñình laø moâi tröôøng quan troïng vaø khoâng theå thay theá cho vieäc huaán luyeän naøy. Ngöôøi cha ngöôøi meï chính laø nhöõng nhaø huaán luyeän löông taâm cho theá heä töông lai.
Ñeå cho vieäc huaán luyeän löông taâm coù hieäu quaû, caàn phaûi coù söï coäng taùc cuûa moïi thaønh phaàn Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi, vì xaõ hoäi ñöôïc coi nhö söï noái daøi cuûa gia ñình trong söù maïng giaùo duïc. Thaät laø maâu thuaãn neáu trong nhaø cha meï daïy con thaät thaø maø ra khoûi gia ñình cha meï laïi gian laän doái traù ñoái vôùi nhöõng ngöôøi xung quanh. Göông saùng cuûa cha meï vaø nhöõng baäc cha anh ñoùng vai troø quan troïng ñeå giaùo duïc löông taâm cho nhöõng theá heä noái tieáp. Daân toäc vaø Giaùo Hoäi Vieät Nam trong töông lai seõ ra sao neáu theá heä hoâm naybaøng quan nhaém maét tröôùc söï man traù löøa loïc? Ñoù laø caâu hoûi khieán cho caùc baäc phuï huynh, caùc giôùi höõu traùch giaùo duïc phaûi ñaët ra moät caùch nghieâm tuùc ñeå kòp thôøi tìm bieän phaùp cöùu vaõn tình theá.
17- Gia ñình vaø vieäc giaùo duïc caùc ñöùc tính nhaân baûn
Do ñôøi soáng coâng nghieäp vaø ñoâ thò phaùt trieån, con ngöôøi thôøi nay coù nguy cô soáng kheùp kín, thieáu tình yeâu vaø thieáu quan taâm ñeán tha nhaân. Gia ñình laø moâi tröôøng thuaän lôïi giuùp cho caùc thaønh vieân soáng tình lieân ñôùi, vò tha, haøi hoøa vaø quaûng ñaïi.
Khi chuù troïng giaùo duïc cho con caùi nhöõng ñöùc tính nhaân baûn nhö khoân ngoan, coâng baèng, can ñaûm vaø tieát ñoä, caùc baäc phuï huynh ñang huaán luyeän con caùi mình "thaønh ngöôøi". Giaùo duïc nhaân baûn coøn nhaèm huaán luyeän con ngöôøi coù traùch nhieäm ñoái vôùi tha nhaân vaø coâng ích, goùp phaàn baûo veä vaø phaùt trieån cuoäc soáng xaõ hoäi, toân troïng thieân nhieân, coå voõ nhöõng hoaït ñoäng baùc aùi. Vieäc vaän ñoäng moïi thaønh vieân trong gia ñình cuøng tham gia vaøo moïi sinh hoaït vaên hoùa laønh maïnh, cuõng laø ñöôøng loái sö phaïm cuï theå vaø hieäu quaû ñeå giaùo duïc nhaân baûn cho theá heä töông lai.
18- Gia ñình vaø söù maïng toân troïng, baûo veä söï soáng
Thaùnh Kinh noùi vôùi chuùng ta raèng Thieân Chuùa laø Ñaáng haèng soáng. Ngaøi chia seû vaø thoâng ban söï soáng cho con ngöôøi, vì con ngöôøi ñöôïc taïo döïng gioáng hình aûnh cuûa Ngaøi (x. St 1,27). Chính Thieân Chuùa chuùc laønh vaø naâng niu söï soáng con ngöôøi ngay töø luùc vöøa ñöôïc hình thaønh trong loøng meï. Ñeán löôït mình, con ngöôøi ñöôïc coäng taùc vôùi Thieân Chuùa ñeå thoâng ban söï soáng mình ñaõ nhaän. Maëc duø coù khaû naêng thoâng truyeàn söï soáng, con ngöôøi khoâng coù quyeàn huûy hoaïi söï soáng cuûa mình. Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ vieát: "Söï soáng cuûa con ngöôøi laø thaùnh thieâng, noù mang tính baát khaû xaâm phaïm ñöôïc khaéc ghi trong loøng ngöôøi, trong löông taâm con ngöôøi" (Thoâng ñieäp Tin Möøng söï soáng, soá 40). Vì söï soáng laø aân ban cuûa Thieân Chuùa, laø voán quyù giaù nhaát cuûa ñôøi ngöôøi, neân 'Söï soáng con ngöôøi phaûi ñöôïc toân troïng vaø baûo veä moät caùch tuyeät ñoái töø giaây phuùt thuï thai'" (Saùch GLGHCG, soá 2270). Con ngöôøi duø ñeïp hay xaáu, duø thoâng minh hay toái daï, ñeàu laø ngöôøi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân vaø ñöôïc Ngaøi yeâu thöông. Söï soáng cuûa ngöôøi aáy naèm trong tay Thieân Chuùa vaø Con Thieân Chuùa ñaõ cheát treân thaäp giaù cho ngöôøi aáy. Do ñoù, nhöõng can thieäp cuûa khoa hoïc nhaèm löïa choïn giôùi tính, nhöõng haønh vi gieát ngöôøi nhö phaù thai, laøm cheát eâm dòu... ñeàu ñi ngöôïc vôùi phaåm giaù con ngöôøi vaø choáng laïi Thieân Chuùa, vì chuùng bieán con ngöôøi thaønh moät thöù haøng hoùa hay moät saûn phaåm thay vì laø moät sinh linh cao quyù mang hình aûnh cuûa Ñaáng Toái Cao. Nhöõng lôùp giaùo lyù hoân nhaân caàn phaûi giuùp hoïc vieân hieåu roõ giaùo huaán naøy. Caùc baäc laøm cha meï cuõng caàn phaûi hieåu bieát ñeå daïy con caùi mình toân troïng söï soáng
19- Naêm Thaùnh Phaoloâ vaø giaùo duïc gia ñình
Noùi veà giaùo duïc gia ñình, chuùng ta khoâng theå khoâng nhaéc ñeán Thaùnh Phaoloâ, ñaëc bieät naêm nay Giaùo hoäi kyû nieäm sinh nhaät thöù 2000 cuûa Ngaøi. Giaùo huaán cuûa Thaùnh Phaoloâ veà gia ñình môû ra cho ta nhöõng chaân trôøi môùi khi maëc cho gia ñình nhöõng chieàu kích saâu xa: chieàu kích Ba Ngoâi vaø vónh cöûu.
Theo Thaùnh Phaoloâ, moãi moät con ngöôøi ra ñôøi ñöôïc keâu goïi vaøo söï soáng "trong chaân lyù vaø tình yeâu" (Ep 4,15). Söï keâu goïi ñoù khoâng chæ lieân heä ñeán cuoäc soáng traàn gian nhöng coøn höôùng tôùi söï soáng vónh cöûu. Thieân Chuùa Cha chính laø nguoàn goác cuûa moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát, laø tình phuï töû maãu möïc tuyeät haûo (x. Ep 3,14-15). Mang maãu möïc tuyeät haûo ñoù trong mình, Kitoâ höõu, xuaát phaùt töø gia ñình, leân ñöôøng xaây döïng moät neàn vaên minh tình thöông nhôø tình yeâu "Thaùnh Thaàn ñoå lai laùng trong loøng chuùng ta" (Rm 5, 5), giuùp con ngöôøi coù theå kieân taâm phuïc vuï vaø "chòu ñöïng taát caû" (1 Cr 13, 7). Tuyeät vôøi hôn caû laø nhôø Ñöùc Kitoâ, neàn giaùo duïc cuûa con ngöôøi ñöôïc dieãm phuùc mang chieàu kích cöùu ñoä vaø ñaït ñeán ñænh ñieåm cuûa nhaân tính nôi maàu nhieäm Phuïc sinh (x. Ep 3, 14-15).
Vôùi nhöõng lôøi khuyeân chi tieát cho töøng thaønh vieân cuûa gia ñình trong thö göûi coäng ñoaøn tín höõu EÂpheâsoâ (x. Ep 5-6), Thaùnh Phaoloâ cho chuùng ta thaáy moät quan nieäm vaø giaùo huaán cuûa Ngaøi veà haïnh phuùc gia ñình. Moät gia ñình coù neà neáp, treân kính döôùi nhöôøng khoâng nhöõng chæ laø moät toå aám yeâu thöông, maø coøn phaûn aùnh tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ ñoái vôùi Giaùo Hoäi. Caùc thaønh vieân trong gia ñình caàn hy sinh cho nhau, trong taâm tình cuûa Ñöùc Gieâsu Ñaáng ñaõ hy sinh vaø hieán mình cho Giaùo Hoäi. Ñoù laø khôûi ñieåm cuûa haïnh phuùc vaø laø ñieàu kieän ñeå ñaït tôùi söï troïn laønh.
Toùm laïi, theo Thaùnh Phaoloâ, qua gia ñình vaø giaùo duïc theo tinh thaàn Tin Möøng, con ngöôøi vöøa xaây döïng xaõ hoäi traàn gian caùch tích cöïc, vöøa chu toaøn ñöôïc söù meänh xaây döïng Giaùo Hoäi vaø cuoái cuøng ñöôïc sieâu thaêng cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ toaøn thaéng.
Lôøi Keát
20- Vôùi nhöõng ñieàu noùi treân, chuùng toâi môøi goïi moïi thaønh phaàn Daân Chuùa haõy coäng taùc trong vieäc vun troàng nhöõng theá heä töông lai. Neáu gia ñình laø nhaân toá quyeát ñònh söï toàn vong cuûa Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi, thì vieäc ñaàu tieân chuùng ta phaûi nghó tôùi laø cuûng coá vaø thaêng tieán gia ñình, ñeå baûo ñaûm cho hoân nhaân vaø gia ñình coù ñöôïc söùc soáng yeâu thöông traøn ñaày vaø söï thaêng tieán veà nhaân baûn cuõng nhö loøng ñaïo ñöùc.
Chuùng ta phoù thaùc nhöõng döï tính muïc vuï naêm nay nôi lôøi baàu cöû cuûa Thaùnh Caû Giuse vaø Ñöùc Maria. Caùc Ngaøi laø nhöõng baäc cha meï göông maãu, luoân bieát ñoùn nhaän thaùnh yù Chuùa vaø ñem ra thöïc haønh. Trong gia ñình Nazareth moïi thaønh vieân ñeàu toân troïng nhau, mong muoán cho nhau ñieàu toát vaø cuøng nhau thöïc hieän yù cuûa Cha treân trôøi. Thaùnh Giuse vaø Ñöùc Maria laø nhöõng nhaø giaùo duïc taøi gioûi ñaõ chu toaøn söù maïng ñöôïc trao phoù trong söï khoân ngoan vaø trung tín. Xin caùc Ngaøi chuyeån caàu vaø luoân phuø trôï cho caùc gia ñình chuùng ta.
Kính chuùc anh chò em ñöôïc traøn ñaày aân suûng cuûa Thieân Chuùa, luoân haïnh phuùc vaø bình an.
Haø Noäi ngaøy 05 thaùng 12 naêm 2008
TM/HÑGMVN
Gm. Pheâroâ Nguyeãn vaên Nhôn
Chuû tòch
Gm.Giuse Ngoâ quang Kieät
Toång thö kyù