Thaùnh Leã Khaùnh Thaønh Giaùo Xöù Hoøa Loan

Giaùo Phaän Baéc Ninh

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

Thaùnh Leã Khaùnh Thaønh Giaùo Xöù Hoøa Loan, Giaùo Phaän Baéc Ninh.

Hoøa Loan, Baéc Ninh, Vieät Nam (25/05/2008) - Giaùo xöù Hoaø Loan, giaùo phaän Baéc Ninh haân hoan höôùng veà ngaøy leã taï ôn Thieân Chuùa, khaùnh thaønh vaø thaùnh hieán ngoâi thaùnh ñöôøng mang töôùc hieäu: caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam.

Vôùi doøng thôøi gian, maûnh ñaát giaùo xöù Hoaø Loan ñaõ chöùng kieán vaø traûi qua khoâng bieát bao nhieâu thaêng traàm thöû thaùch. Haït gioáng ñöùc tin cuûa cha oâng ñaõ vaát vaû gieo troàng, ñaõ coù nhöõng luùc töôûng chöøng nhö bò vuøi daäp, maát ñi vónh vieãn. Nhöng trong söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa, ngaøy höùa heïn moät muøa maøng boäi thu cuõng ñang loù raïng. Ngöôïc thôøi gian, chuùng ta cuøng ñieåm laïi ñoâi neùt veà lòch söû moät chaëng ñöôøng gaàn hai theá kyû qua cuûa giaùo hoï nhaø xöù Hoaø Loan.

Giaùo Xöù Hoaø Loan toaï laïc trong khu vöïc Kinh Ñoâ Phong Chaâu töø thôøi caùc Vua Huøng ñeán ñôøi Lyù Thaùi Toå, mieàn ñaát naøy thuoäc huyeän Vónh Töôøng, noåi tieáng vôùi quan phuû laø choàng cuûa thi só noåi danh Hoà Xuaân Höông, thuoäc tænh Sôn Taây. Laøng Hoaø Loan cuõng gaàn laøng Thoå Tang, queâ höông cuûa nhaø caùch maïng Nguyeãn Thaùi Hoïc. Nay Hoaø Loan thuoäc xaõ Luõng Hoaø huyeän Vónh Töôøng tænh Vónh Phuùc.

Theo caùc cuï truyeàn keå: vaøo ñaàu theá kyû 19 (khoaûng naêm 1820), maûnh ñaát Hoaø Loan ñöôïc ñoùn nhaät haït gioáng Tin Möøng. Ban ñaàu coù ba chi hoï treân hai chuïc gia ñình, goàm khoaûng 100 nhaân danh laõnh nhaän pheùp Röûa Toäi. Cuï Döông Vaên Höông 83 tuoåi keå laïi: vaøo Thôøi vua Töï Ñöùc, naêm 1861 coù Linh Muïc Pheâroâ Thaïc, sinh quaùn taïi Xöù Hoaø Loan chòu töû ñaïo nhöng nay chöa tìm ñöôïc tö lieäu veà vò töû ñaïo naøy.

Vaøo khoaûng naêm 1881-1882, hoï giaùo Hoaø Loan ñaõ laøm ñöôïc 5 gian nhaø nguyeän baèng tre goã lôïp tranh, soá tín höõu daàn daàn ñöôïc taêng leân. Ñeán ñaàu theá kyû 20, giaùo hoï Hoaø Loan ñaõ coù treân 60 hoä, vôùi hôn 300 nhaân danh.

Naêm 1910, thôøi Ñöùc cha Veâ- las-coâ Khaâm laøm Giaùm Muïc Giaùo Phaän Baéc Ninh, Ngaøi ñaõ thieát laäp giaùo Xöù Hoaø Loan, vôùi 4 hoï ñaïo laø Hoaø Loan, Boà Sao, Cöûa Soâng, Höông Nghóa. Hoï Hoaø Loan ñöôïc naâng leân laøm nhaø xöù. Ñöùc Cha Giaùo Phaän ñaõ boå nhieäm Linh Muïc Mac-ti-noâ Thaønh veà laøm Cha chaùnh xöù tieân khôûi, vaø cha phoù xöù laø Cha Ñònh. Töø khi coù cha xöù tröïc tieáp coi soùc vaø ôû cuøng, giaùo daân ñaõ ñöôïc caùc ngaøi höôùng daãn, daïy doã caùch soáng ñaïo, giöõ ñaïo, taêng tröôûng veà ñöùc tin, luoân ñöôïc döï thaùnh leã vaø lónh thuï caùc Bí Tích Thaùnh.

Vaøo naêm 1913 cha xöù Thaønh ñaõ toå chöùc xaây döïng moät nhaø nguyeän baèng töôøng gaïch maùi ngoùi, coù chieàu daøi 12m roäng 6m vôùi toång baèng 72m. vaø moät nhaø giaùo lyù quy moâ, dieän tích 80m, coù ngaên caùch caùc phoøng nhö phoøng khaùch, phoøng nghæ, goïn gaøng saïch ñeïp.

Giaùo xöù Hoaø Loan ñaõ vinh döï laàn löôït ñöôïc ñoùn nhaän caùc Cha xöù veà coi soùc nhö sau: keá tieáp Cha Thaønh laø cha giaø Lyù, chaùnh xöù; cha Pheâroâ Tòch, phoù Xöù; tieáp ñeán cha gìa Linh, chaùnh xöù; cha Nguyeãn Quang Hieån laø Phoù xöù, tieáp laø Cha giaø Tuaán, chaùnh xöù. Cha Ñoã Thaønh Nhaân, phoù xöù; roài ñeán Cha giaø Thaän, chaùnh xöù; cha Quyeàn laø phoù Xöù. Tieáp theo cha giaø Bích, chaùnh xöù; cha Ngoâ Vaên Toá laøm phoù Xöù.

Vaøo naêm 1941, Cha giaø Bích ñaõ khôûi coâng xaây döïng ngoâi Thaùnh Ñöôøng coù chieàu daøi 41m, roäng 10m. Coâng trình ñang xaây döïng töôøng bao xung quanh cao treân 3m, thaùp cao 5 ñeán 6m, thì vaøo naêm 1943 do hoaøn caûnh khoù khaên phaûi taïm döøng. Ñeán naêm 1948- 1949, ñaát nöôùc laâm caûnh chieán tranh, cha giaø Bích taûn cö leân xöù Vaên Thaïch, khoâng veà laïi ñöôïc, vaø Ngaøi ñaõ qua ñôøi taïi xöù Vaên Thaïch, cha phoù cuõng di dôøi ñi nôi khaùc. Naêm 1950, Ñöùc Cha cöû cha Giuse Nguyeãn Khaéc Maãn ñeán laøm Cha chính xöù Hoaø Loan.

Naêm 1954 chieán tranh Vieät - Phaùp taïm döøng, ñaát nöôùc chia hai mieàn Nam - Baéc. Moät bieán coá xaûy ra: giaùo daân caùc giaùo phaän Mieàn Baéc uøn uøn di cö vaøo Mieàn Nam. Giaùo daân nhaø xöù Hoaø Loan cuõng di cö vaøo Mieàn Nam quaù nöûa nhaân danh. Caû cha xöù cuõng theo Giaùo daân vaøo Nam. Caûnh giaùo xöù, gia ñình, keû Baéc ngöôøi Nam: tan ñaøn xeû ngheù, giaùo xöù khoâng chuû chieân, bô vô, vöôøn khoâng nhaø troáng. Maõi cho ñeán Muøa Chay naêm 1957, thôøi Ñöùc Cha Pheâroâ Khuaát Vaên Taïo, Giaùm Muïc Haûi Phoøng, Giaùm Quaûn Giaùo Phaän Baéc Ninh cöû cha giaø Ña Minh Hoaøng Nghóa Chaâu, ñeán laøm cha xöù Vónh Yeân, vaø quaûn xöù Hoaø Loan. Haøng naêm, cha giaø lo cho giaùo daân ñöôïc lónh thuï caùc nhieäm tích, caùc ngaøy leã troïng Cha ñeán daâng leã, ñoäng vieân an uûi giaùo daân vöõng tin vaøo Thieân Chuùa, tin töôûng theá naøo cuõng coù ngaøy giaùo xöù seõ coù chuû chaên. Ñeán Muøa Chay naêm 1960, Ñöùc Cha giaùo phaän laïi chuyeån ñoåi cha giaø Chaâu ñi nôi khaùc, giaùo xöù laïi trôû neân troáng vaéng. Keå töø Muøa Chay naêm 1960 Cho ñeán muøa Chay naêm 1994: 34 naêm nhaø xöù Hoaø Loan khoâng coù moät linh muïc naøo ñeán daâng leã nöõa. Giaùo daân muoán döï leã vaø lónh thuï caùc nhieäm tích phaûi ñi boä 30 km veà xöù Trung Xuaân, luùc ñoù laø Cha Micae Leâ Baù Caàm. Cuoái naêm 1962 Cha giaø Caàm qua ñôøi. Töø ñaây, giaùo Xöù Hoaø Loan muoán ñi döï leã hoaëc lónh thuï caùc nhieäm tích laïi phaûi veà giaùo xöù Yeân Myõ, caùch xa treân 40 km nhôø caäy Cha giaø Giuse Nguyeãn Höõu Taát. Thaùng 4 naêm 1971, cha giaø Taát qua ñôøi, caû tænh Vónh Phuùc goàm 12 xöù ñaïo, treân 30 ngaøn giaùo daân maø khoâng coù boùng moät linh muïc naøo coi soùc.

Trong suoát 34 naêm; hôn moät phaàn ba theá kyû, giaùo xöù Hoaø Loan coù nhieàu cuï giaø khi saép lìa ñôøi khoâng ñöôïc laõnh caùc nhieäm tích sau heát, caùc treû em khoâng ñöôïc hoïc hoûi Giaùo Lyù, ñeán tuoåi khoân lôùn khoâng hieåu bieát gì veà ñaïo. Nôi duy nhaát coù linh muïc ñoù laø: Toaø Giaùm Muïc Baéc Ninh caùch Hoaø Loan hôn 100 km. Ñôøi soáng kinh teá thì thieáu thoán, ñoùi ngheøo, khoâng tieàn taøu xe, phöông tieän khaùc khoâng coù, neân coù nhieàu ngöôøi ñoä tuoåi: töø 25 ñeán 30 naêm khoâng bieát Thaùnh Leã laø gì, khoâng ñöôïc lónh thuï caùc nhieäm tích, ñöùc tin nhö taøn luïi. Muøa Chay naêm 1994, Ñöùc Cha Giuse Nguyeãn QUang Tuyeán cöû cha Giuse Traàn Quang Vinh veà laøm quaûn haït giaùo haït Vónh Phuùc, tôùi naêm 1998 chuyeån giao cho Cha Giuse Buøi Xuaân Bính. Vôùi 12 Giaùo Xöù, gaàn moät traêm hoï ñaïo treân 30 ngaøn Giaùo daân, moät gaùnh naëng quaù söùc cho moät linh muïc. Keå töø Muøa Chay naêm 1994 cho ñeán Muøa Chay naêm 2005, giaùo hoï Hoaø Loan coù caùc Cha ñeán daâng leã moãi naêm moät laàn, ban caùc nhieäm tích cho Giaùo daân.

Traûi qua naêm thaùng daøi chieán tranh, coäng theâm thieân tai möa baõo, thôøi tieát khaéc nghieät, ngoâi nhaø nguyeän xuoáng caáp traàm troïng, söûa ñi söûa laïi nhieàu laàn. Daân hoï ít ngöôøi, töø cuï giaø baïc ñaàu ñeán em beù boàng treân tay toång soá coù treân 100 ngöôøi, ñôøi soáng kinh teá quaù khoù khaên, thieáu thoán.

Ngaøy 9 thaùng 10 naêm 2005, Cha xöù môùi laø Cha Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Huy Lieäu veà tröïc tieáp coi soùc caùc xöù: Daân Truø- Trung Xuaân vaø Hoaø Loan. Keå töø ñoù, caùc ngaøy Chuùa Nhaät vaø Leã Troïng luoân luoân coù Thaùnh Leã, caùc bí tích ñöôïc ban thöôøng xuyeân hôn khi co nhu caàu.

Cuøng chung noãi baên khoaên, traên trôû vôùi Ñöùc Cha Coá Giuse Nguyeãn Quang Tuyeán, cha xöù Phanxicoâ Xavieâ ñaõ baét tay xaây döïng nhaø thôø. Ngaøi ñaõ caàu nguyeän, keâu goïi, khích leä tinh thaàn giaùo daân, theá laø caû giaùo xöù ñoàng taâm nhaát trí vôùi nhau, moïi thaønh phaàn daân Chuùa trong 10 hoï ñaïo cuûa xöù cuøng chung söùc chung loøng, ñoùng goùp tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát, ñoàng thôøi keâu goïi quí aân nhaân, quí vò haûo taâm trong nöôùc cuõng nhö Haûi Ngoaïi, ñaõ taän taâm giuùp ñôõ baèng lôøi caàu nguyeän, baèng taøi chính, vaät chaát ñeå giaùo hoï Hoaø Loan coù ñöôïc ngoâi Thaùnh Ñöôøng khang trang naøy. Tuy nhoû beù so vôùi caùc nôi khaùc, nhöng cuõng tin raèng ngoâi thaùnh ñöôøng môùi naøy seõ laø nôi xöùng ñaùng laøm ñeàn Thôø ñeå Chuùa ngöï, vaø daâng Kính caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam. Ngoaøi ra, ngoâi thaùnh ñöôøng coøn laø moät bieåu töôïng cuûa nieàm tin lôùn maïnh, cuûa giaùo daân giaùo xöù Hoaø Loan sau bao nhieâu thöû thaùch maø vaãn kieân cöôøng ñöùng vöõng. Ngoâi thaùnh ñöôøng theo chuùng toâi ñöôïc bieát, noù coøn laø moät bieåu töôïng cuûa söï ñoaøn keát, hôïp nhaát, yeâu thöông giöõa nhöõng ngöôøi Coâng Giaùo cuõng nhö nhöõng baø con toân giaùo baïn.

Öôùc mong sao, Ngoâi thaùnh ñöôøng mang danh hieäu: Caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam seõ nhôø lôøi caàu baàu cuûa caùc ngaøi, ñeå maõi maõi seõ laø bieåu töôïng cuûa nieàm tin thuyû chung, son saét, kieân ñònh vaø hieäp nhaát trong yeâu thöông treân maûnh ñaát taùi truyeàn giaùo naøy.

Nguyeãn Thaønh Coâng

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page