Bieán ñoåi caùc giaù trò gia ñình
ñeå caûi thieän soá phaän cuûa ngöôøi lao ñoäng
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Bieán ñoåi caùc giaù trò gia ñình ñeå caûi thieän soá phaän cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Baøi cuûa NJ Viehland
Manila (UCAN PR04948.1496 Ngaøy 7-5-2008) -- Theo nhö mong ñôïi, caùc lieân ñoaøn lao ñoäng, nhöõng ngöôøi uûng hoä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø caùc nhaø pheâ bình khaùc kyû nieäm Ngaøy Lao ñoäng Quoác teá taäp trung vaøo vieäc chính phuû khoâng theå söû duïng quyeàn haønh vaø caùc nguoàn löïc ñeå ñaûm baûo tieàn löông xöùng ñaùng vaø vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng.
Ñoái vôùi toâi, ngaøy 1-5-2008 luoân gôïi nhôù ñeán hai ngöôøi baïn "lao ñoäng" treû em laø Andy vaø Marivic.
Andy baét ñaàu giuùp oâng chuù veõ caùc baûng quaûng caùo phim ôû tænh Leyte luùc 14 tuoåi. Trong caùc chuyeán vieáng thaêm Manila, em keå ñaõ nhieàu laàn maïo hieåm ngoài gaàn nhö suoát caû ngaøy treân moät taám vaùn coù hai daây coät treo cao khoaûng 15 feet.
Marivic ñöôïc 13 tuoåi, chuaån bò toát nghieäp tieåu hoïc, qua ñôøi ôû beänh vieân khi ñang ñöôïc ñieàu trò ung thö phoåi. Tröôùc khi bò khoù thôû, em ñaõ giuùp meï may ñoà ñeå baùn treân caùc ñöôøng phoá. Soá ñoà naøy ñöôïc laøm baèng caùc maûnh vaûi do moät thöông gia ñöa ñeán ngoâi nhaø luïp xuïp cuûa em.
Khi coâ beù qua ñôøi, caùc baùc só noùi vôùi UCA News raèng hoï khoâng theå noùi laø sôïi vaûi vaø buïi ñaõ gaây ra beänh öng thö phoåi cuûa em, nhöng caùc chaát lieäu naøy khoâng coù lôïi cho söùc khoûe cuûa em.
Taïi leã tang, meï cuûa Marivic khoùc than thöông tieác söï ra ñi cuûa ñöùa con maø gia ñình hy voïng seõ giuùp hoï coù moät töông lai "ñaày höùa heïn". Baø quaû phuï giaûi thích ngöôøi thaân trong gia ñình ñaõ hy voïng coâ con gaùi thoâng minh naøy seõ giuùp hoï thoaùt khoûi caûnh khoán khoå.
Marivic khoâng "may maén" baèng Andy. Andy cho bieát chuù em laø ngöôøi "toát buïng" ñaõ cho em soáng trong nhaø oâng "mieãn phí". Ngoaøi veõ tranh ra, Andy coøn phuï xaùch nöôùc töø moät gieáng nöôùc gaàn ñoù. Caäu beù chöa bao giôø ñöôïc ñi hoïc trung hoïc vaø khoâng moät doanh nghieäp naøo thueâ em, vì theá em noùi em "may maén" coù moät ngöôøi baø con nhö theá.
Trong luùc Andy töï lo lieäu cho mình, caùc anh chò em cuûa em ñôõ hôn nhôø ñoàng löông ít oûi cuûa ngöôøi boá laøm vieäc ôû noâng traïi vaø töø soá tieàn meï em ñi laøm ôû thaønh phoá Olongapo, phía taây baéc Manila, göûi veà.
Theo moät cuoäc khaûo saùt vaøo naêm 2001 do Vaên phoøng Thoáng keâ Quoác gia toå chöùc, Marivic vaø Andy naèm trong soá hôn hai trieäu treû em Philippines tuoåi töø 5-14 tham gia caùc hoaït ñoäng kinh teá. Baûn baùo caùo cho bieát trong soá naøy coù 11% treû em Philippines nhö theá. Khoaûng 1.4 trieäu laø treû em nam, vaø khoaûng 300,000 trong taát caû treû em trong nhoùm tuoåi ñoù ñang laøm vieäc, khoâng ñöôïc ñi hoïc.
Boán thaäp nieân qua, ñaõ coù hôn 10 ñaïo luaät vaø chæ thò haønh chính ñöôïc ban haønh nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà naøy, nhöng treû em vaãn phaûi laøm vieäc -- ña soá laø laøm noâng, ngoaøi ra coøn khai thaùc moû, laøm vieäc döôùi nöôùc, thu gom pheá lieäu ôû caùc baõi raùc, baùn haøng rong vaø laøm nhieàu coâng vieäc khaùc.
Nhaø nöôùc coù quyeàn vaø nguoàn löïc ñeå ñi ñaàu trong noã löïc giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa ngöôøi lao ñoäng, trong ñoù coù treû em, vì theá pheâ bình hoï trong Ngaøy Lao ñoäng Quoác teá laø hôïp lyù. Nhöng nhöõng ngöôøi thueâ lao ñoäng treû em hay baûo trôï haønh vi kinh teá coù lieân quan ñeán lao ñoäng treû em cuõng bò chæ trích nhö theá. Ngoaøi ra nhöõng boá meï eùp con nghæ hoïc ñeå ñi laøm - thaät ñaùng buoàn trong ñoù coù maïi daâm - cuõng coù loãi.
Toâi höùng thuù khi thaáy moät soá lieân ñoaøn lao ñoäng kyû nieäm Ngaøy Lao ñoäng Quoác teá gaàn ñaây baèng caùc hoaït ñoäng nhaán maïnh ngöôøi lao ñoäng ñang ñaáu tranh vôùi giôùi chuû vaø nhaø nöôùc, vaø coøn giöõa hoï vôùi nhau trong lieân ñoaøn hay gia ñình.
Caùc phöông tieän truyeàn thoâng quoác gia trích daãn lôøi Nenita Gonzaga, ngöôøi ñoàng saùng laäp Kilusang Mayo Uno (Phong traøo ngaøy 1-5), noùi vôùi khoaûng 100 thôï moû taïi moät dieãn ñaøn Ngaøy Lao ñoäng Quoác teá ôû mieàn baéc Philippines raèng ngöôøi lao ñoäng neân tham gia caùc cuoäc dieãu haønh ñuùng giôø vaø caùc lieân ñoaøn lao ñoäng cuõng neân ñaáu tranh cho nhaân phaåm, khoâng chæ rieâng tieàn löông.
Tuy nhieân, moät soá gia ñình noùi vì tuyeät voïng buoäc hoï phaûi cho con caùi nghæ hoïc vaø baét chuùng ñi laøm. Caùc thöøa taùc vuï cuûa Giaùo hoäi daønh cho ngöôøi lao ñoäng roõ raøng phaûi taêng cöôøng vieäc ñaøo taïo caùc giaù trò vaø cuõng coá taâm linh cho ngöôøi lao ñoäng. Ngheøo ñoùi laøm maát tinh thaàn, nhöng noù cuõng coù theå truyeàn caûm höùng giuùp xaây döïng tình ñoaøn keát ñaëc bieät laø nôi nhöõng ngöôøi caàn giuùp ñôõ.
Treân ñaûo Mindanao ôû mieàn nam Philippines, giaùo daân ñaõ thaønh laäp "caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi Cô baûn cho thieáu nhi" nôi caùc gia ñình noâng daân, ngö daân vaø coâng nhaân. Caùc phong traøo canh taân gia ñình do giaùo daân ñöùng ñaàu coù theå laøm taêng theâm quan heä cuûa hoï vaø coäng taùc höõu hieäu hôn vôùi caùc thöøa taùc vuï muïc vuï ngöôøi lao ñoäng ôû caáp giaùo phaän vaø giaùo xöù.
Trong khi choáng naïn khai thaùc treû em cuûa gia ñình, giôùi chuû vaø xaõ hoäi noùi chung, caùc söù vuï nhö theá coøn coù theå giuùp söûa ñoåi caùc giaù trò gia ñình ôû Philippines voán coù xu höôùng xem treû em chæ laø caùc nguoàn kinh teá vaø vaät chaát.
Hy voïng luùc ñoù caùc gia ñình seõ trôû thaønh tröôøng daïy lao ñoäng ñaàu tieân nhö ñöôïc mieâu taû trong Laborem Exercens (Lao ñoäng cuûa con ngöôøi). Trong thoâng ñieäp 1981 ñoù cuûa Ñöùc Thaùnh cha Gioan Phaoloâ II, treû em ñöôïc giôùi thieäu laøm vieäc trong boái caûnh phuïc vuï ngöôøi khaùc, hôïp taùc vaø goùp phaàn vaøo lôïi ích chung.
Trong moät cuoäc phoûng vaán ñöôïc Ñaøi Chaân Lyù AÙ chaâu phaùt hoâm 30-4-2008, Ñöùc Toång Giaùm muïc Angel Lagdameo cuûa Jaro, chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc Coâng giaùo Philippines, löu yù ñieåm naøy khi nhaéc nhôû ngöôøi Coâng giaùo raèng Giaùo hoäi coøn möøng Leã Thaùnh Giuse Thôï vaøo Ngaøy Lao ñoäng Quoác teá.
Ngaøi thuùc giuïc thính giaû caàu nguyeän cho taát caû ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình hoï, ñaëc bieät laø trong thôøi ñieåm naøy möùc thu nhaäp thaáp, coâng vieäc baát oån vaø giaù löông thöïc taêng cao.
Ñöùc Toång Giaùm muïc Lagdameo keâu goïi ngöôøi Coâng giaùo caàu xin cho chính quyeàn taïo cô hoäi vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, vaø ngöôøi lao ñoäng "bieát phoù thaùc nôi Chuùa" vaø tieáp tuïc hy voïng vôùi "tình yeâu thieâng lieâng" - nhö Thaùnh Giuse Thôï, ngöôøi cha khieâm nhöôøng ñaõ coäng taùc vôùi Thieân Chuùa vaø giuùp hoaøn thaønh chöông trình cöùu ñoä cuûa Ngaøi.
- - - - - - - - - - - - -
* NJ Viehland laøm vieäc vôùi UCA News töø naêm 1985. Baø phuï traùch caùc hoaït ñoäng cuûa UCA News ôû Philippines.
UCA News