Baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng y Maãn
suy nghó veà 10 naêm laøm toång giaùm muïc
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng y Maãn suy nghó veà 10 naêm laøm toång giaùm muïc.
Saigoøn, Vieät Nam (UCAN VT04815.1493 Ngaøy 18-4-2008) - Ñöùc Hoàng y Gioan Baotixita Phaïm Minh Maãn vöøa kyû nieäm troøn 10 naêm laøm toång giaùm muïc cuûa toång giaùo phaän Saigoøn.
Trong baøi phoûng vaán vôùi UCA News, ngaøi noùi veà nhöõng thaùch thöùc vaø thay ñoåi trong suoát 10 naêm ñoù trong toång giaùo phaän cuûa ngaøi cuõng nhö veà quan heä giöõa Giaùo hoäi vaø chính quyeàn Vieät Nam.
Ñöùc hoàng y, 74 tuoåi, thaûo luaän veà nhöõng thaùch thöùc töø caùc vaán ñeà trong caùc giaùo xöù ñeán vieäc Giaùo hoäi noã löïc xin nhaø nöôùc cho pheùp Giaùo hoäi cung caáp caùc dòch vuï xaõ hoäi. Ngaøi cho bieát ngaøi ñaõ noã löïc caûi thieän quan heä laøm vieäc vôùi caùc giôùi chöùc nhaø nöôùc thoâng qua gaëp gôõ vaø laøm vieäc vôùi hoï.
Ngaøi noùi ngaøi coù theå "thoâng baùo" vôùi chính quyeàn veà nhieàu hoaït ñoäng maø ngaøi töøng phaûi coù söï cho pheùp baèng vaên baûn cuûa hoï vaø coøn coù theå mong söï giuùp ñôõ töø phía chính quyeàn. Maët khaùc ngaøi thöøa nhaän vieäc nhaø nöôùc tieáp tuïc coù nhöõng haïn cheá veà maët toân giaùo "cuõng laø raøo caûn cho söï phaùt trieån vaø phuïc vuï cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông".
Ñöùc Hoàng y Maãn coøn ñöùng ñaàu UÛy ban Di daân thuoäc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam. Ngaøi hoïc taïi Myõ töø naêm 1968-1971 vaø laáy baèng thaïc só veà quaûn trò giaùo duïc.
Ngaøi ñang laøm giaùm ñoác Ñaïi chuûng vieän Thaùnh Quyù ôû Caàn Thô, phía nam thaønh phoá Saigoøn, luùc Ñöùc Thaùnh cha Gioan Phaoloâ II boå nhieäm ngaøi laøm giaùm muïc phoù cuûa Myõ Tho ngaøy 22-3-1993. Leã taán phong giaùm muïc dieãn ra vaøo ngaøy 11-8 naêm ñoù.
Ñöùc coá giaùo hoaøng chæ ñònh ngaøi laøm toång giaùm muïc cuûa toång giaùo phaän Saigoøn, ñaët truï sôû caùch Haø Noäi 1,710 km veà phía nam, ngaøy 9-3-1998, vaø ngaøi nhaäm chöùc toång giaùm muïc vaøo ngaøy 2-4-1998. Naêm naêm sau, vaøo ngaøy 21-10-2003, Ñöùc Thaùnh cha toân phong hoàng y cho ngaøi.
Sau ñaây laø cuoäc phoûng vaán vôùi Ñöùc Hoàng y Maãn dieãn ra hoâm 6-4-2008:
UCA News: Xin Ñöùc Hoàng y cho bieát nhöõng ñieàu maø 10 naêm qua ngaøi ñaõ laøm cho toång giaùo phaän Saigoøn?
Ñöùc Hoàng Y Gioan Baotixita Phaïm Minh Maãn: Khi môùi veà toång giaùo phaän, toâi nhaän thaáy ngöôøi Coâng giaùo keå caû linh muïc khoâng thoáng nhaát vôùi nhau. Hoï coù quan ñieåm, caùi nhìn, hoaøn caûnh khaùc nhau, keå caû ñôøi soáng ñaïo. Coù söï khaùc bieät giöõa caùc doøng tu vôùi nhau, giöõa caùc doøng tu vôùi giaùo phaän. Neáu nhöõng baát ñoàng naøy khoâng ñöôïc giaûi quyeát, ñeå laâu thaønh baát hoaø giöõa caùc linh muïc vaø giaùo daân.
Toâi coá gaéng xaây döïng moät Giaùo hoäi hieäp thoâng baèng caùch ñem laïi söï ñoaøn keát cho moïi ngöôøi thoâng qua caùc hoaït ñoäng muïc vuï cuûa mình. Tôùi nay, toâi ñaõ ñaït ñöôïc hôn 50% muïc ñích cuûa mình vaø ñôøi soáng trong giaùo phaän oån ñònh hôn.
UCAN: Ñöùc hoàng y ñoái dieän nhöõng thaùch thöùc naøo hieän nay?
ÑHY: Phaàn nhieàu cha xöù laø lôùn tuoåi ñöôïc ñaøo taïo theo caùch cuõ laø chæ lo muïc vuï trong phaïm vi giaùo xöù. Hoï gaëp khoù khaên trong vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu muïc vuï môùi cho con ngöôøi ngaøy nay. Moät soá ít linh muïc coù taàm nhìn roäng hôn veà caùc hoaït ñoäng muïc vuï maø hoï neân laøm trong töông lai.
Khoaûng 20 ñoaøn theå Coâng giaùo vaø caùc nhoùm giaùo chöùc, doanh nhaân, ngheä só,... maø toâi laäp muoán Giaùo hoäi ñòa phöông phaûi quy tuï ngöôøi ta, phaûi lo cho ngöôøi ta. Nhöng nhieàu linh muïc phaøn naøn laø toâi baøy ra nhieàu vieäc cho hoï.
Toång giaùo phaän ban haønh quy cheá hoäi ñoàng muïc vuï giaùo xöù töø nhieàu naêm nay, nhöng coøn gaàn hai chuïc trong soá 199 giaùo xöù chöa thöïc hieän.
Moät soá linh muïc gaëp toâi noùi raèng toâi coù theå laøm muïc vuï theo caùch môùi maø hoï khoâng laøm ñöôïc vì toâi coù hoïc quaûn trò coøn hoï thì khoâng.
Vì theá toâi phaûi chòu ñöïng. Caùi thaùch thöùc nhaát laø caùi chòu ñöïng.
Toâi hoïc ñöôïc caâu naøy "Moïi lo laéng haõy phoù thaùc cho Chuùa, Chuùa seõ chaêm soùc baïn". Cho neân tröôùc khi ñi nguû, toâi ñoïc caâu ñoù vaø noùi: "Chuùa laøm sao ñoù thì laøm, con khoâng coù laøm nöõa, con ñi nguû ñaây". Vôùi hôn nöõa, coâng vieäc cuûa Chuùa thì ñeå Chuùa laøm. Mình caàn Chuùa tieáp söùc cho mình ñeå mình laøm.
UCAN: Ñöùc hoàng y coù noùi ñeán caùc vaán ñeà trong giaùo xöù vaø nhaân söï. Theá thì Ñöùc Hoàng y giaûi quyeát vaø caûi thieän tình hình ñoù nhö theá naøo?
ÑHY: Theo kinh nghieäm cuûa toâi, tröôùc khi quyeát ñònh giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong giaùo xöù, toâi phaûi laéng nghe cha xöù vaø ban coá vaán. Toâi coøn laéng nghe hoäi ñoàng giaùo xöù vaø giaùo daân, vì hoï thöôøng hieåu vaán ñeà roõ hôn cha xöù.
Gaàn ñaây, moät cha xöù leân xin chuyeån xöù vì bò ñau tim vaø bò nhieàu giaùo daân phaûn ñoái. Caùc linh muïc khaùc noùi raèng caùc cha xöù tröôùc ñoù cuõng gaëp tình traïng nhö vaäy.
Sau ñoù toâi coù môøi gaëp 40 giaùo daân keå caû caùc laõnh ñaïo giaùo daân. Hoï noùi vôùi toâi raèng moät ñoâi vôï choàng ngöôøi Coâng giaùo ôû caùch nhaø thôø naêm meùt, laøm vieäc cho cô quan nhaø nöôùc, ñaõ phaøn naøn vì tieáng oàn do nhöõng giôø kinh, Thaùnh leã, caùc nghi thöùc phuïng vuï vaø caùc lôùp giaùo lyù ôû nhaø thôø gaây ra.
Sau khi moät soá giaùo daân, ñaëc bieät laø nhöõng phuï nöõ lôùn tuoåi, chöûi maéng hoï, caëp vôï choàng naøy lieân keát vôùi nhöõng ngöôøi khaùc choáng laïi hoï vaø choáng ñoái cha xöù.
Toâi baûo caùc giaùo daân naøy khoâng coù maéng moû, khoâng chöûi bôùi nhau nöõa, maø baàu cöû ai ñoù ñi laïi giaûi baøy cho gia ñình ñoù roài ñoäng vieân ngöôøi ta chöù khoâng maéng moû, traùch moùc hay laø cuõng khoâng ra leänh. Vì lôïi ích cuûa gia ñình ñoù vaø cuûa moïi ngöôøi thì gia ñình ñoù neân dôøi ñi nôi khaùc, hoï laø "naïn nhaân" cuûa mình. Baèng khoâng caùc oâng phaûi di dôøi nhaø thôø ñi choã khaùc. May thay, ñoâi vôï choàng naøy ñaõ quyeát ñònh dôøi ñi.
Toâi chuyeån vò linh muïc ñi moät xöù khaùc vaø chuyeån moät cha môùi veà giaùo xöù ñaëc bieät naøy sau khi moät soá cha töø choái laøm vieäc ôû ñaây. Toâi noùi vôùi giaùo daân ñòa phöông, cha môùi hieàn laønh laém, vì theá neân uûng hoä ngaøi chöù ñöøng coù aên hieáp ngaøi. Neáu khoâng, seõ khoâng coù cha naøo daùm laøm vieäc ôû ñaây nöõa. Ñeán nay moïi vieäc ñeàu ñaõ oån caû.
Töø ñoù, toâi bieát mình phaûi laéng nghe taát caû caùc beân coù lieân quan ñeå tìm hieåu söï thaät, vaø roài giaûi quyeát vaán ñeà ñöùng veà phía ngöôøi daân.
Veà nhöõng baát ñoàng giöõa cha chaùnh vaø cha phoù, toâi thuyeân chuyeån cha phoù ñi nôi khaùc vì lôïi ích cuûa caùc cha vaø giaùo daân. Toâi khoâng caàn bieát cha phoù ñuùng hay sai. Toâi luoân chuù troïng ñeán lôïi ích cuûa giaùo daân.
UCAN: Thaùi ñoä cuûa nhaø nöôùc veà toân giaùo aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán coâng taùc cuûa Giaùo hoäi?
ÑHY: Nhöõng giôùi haïn cuûa nhaø nöôùc nôi caùc toân giaùo cuõng laøm caûn trôû söï phaùt trieån vaø phuïc vuï cuûa Giaùo hoäi.
Chæ moät mình chính quyeàn khoâng theå chaêm lo toát giaùo duïc, y teá vaø caùc chöông trình an sinh xaõ hoäi cho ngöôøi daân.
Toång giaùo phaän ñang xin pheùp nhaø nöôùc cho thaønh laäp trung taâm daønh cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS vaø treû moà coâi, ñaây laø vieäc ngöôøi Coâng giaùo ñòa phöông ñaõ thuùc giuïc Giaùo hoäi laøm. Toâi noùi nhaø nöôùc laø quyù vò cho laøm thì chuùng toâi vui möøng ñeå goùp phaàn laønh maïnh hoùa ñôøi soáng gia ñình xaõ hoäi trong thaønh phoá naøy. Coøn caùc vò khoâng cho thì toâi vui hôn bôûi vì chuùng toâi ñaõ coù nhieàu vieäc ñeå laøm.
Baây giôø toaøn caàu hoùa thì Giaùo hoäi cuõng toaøn caàu hoùa, moät maët mình phaûi ñi ñeán vôùi ngöôøi ta, caùc Giaùo hoäi xung quanh mình. Maët khaùc ngöôøi ta ñeán vôùi mình raát nhieàu. Thí duï baây giôø coù haøng chuïc doøng tu chui töø AÙ chaâu, AÂu chaâu, Myõ Chaâu vaø UÙc chaâu. Hoï hít thôû baàu khoâng khí khoâng ñöôïc töï do, coù khi hoï gaëp nhöõng khoù khaên töø phía nhaø nöôùc. Ngöôøi Coâng giaùo ñòa phöông cuõng ôû trong caùi baàu khí ngoät ngaït ñoù neân cuõng ñaâu coù töï haøo gì.
Toâi noùi vôùi Ñöùc Thaùnh cha Gioan Phaoloâ II laø ngöôøi Coâng giaùo ñòa phöông phaûi soáng ñöùc caäy nhieàu hôn, maø muoán soáng ñöùc caäy thì caùi thöù nhaát laø phaûi caàu nguyeän vaø caùi thöù hai laø phaûi kieân trì.
UCAN: Thöa Ñöùc Hoàng y, quan heä giöõa Giaùo hoäi ñòa phöông vaø nhaø nöôùc coù caûi thieän hôn khoâng?
ÑHY: Toâi ñaõ coá gaéng caûi thieän quan heä laøm vieäc vôùi nhaø nöôùc thoâng qua gaëp gôõ vaø laøm vieäc vôùi hoï. Hieän nay chính quyeàn chæ yeâu caàu toâi thoâng baùo vôùi hoï nhöõng vieäc toâi seõ laøm, vaø hoï seõ giuùp toâi. Chuùng toâi chæ thoâng baùo vôùi hoï veà vieäc phong chöùc, thuyeân chuyeån linh muïc vaø tuyeån sinh chuûng vieän haøng naêm. Chuùng toâi khoâng phaûi xin pheùp hoï nöõa.
Tröôùc ñaây, toâi ñi ñaâu thì phaûi coù vaên baûn cho pheùp thì toâi môùi ñöôïc ñi, coøn baây giôø ñi ñaâu thì baùo cho hoï bieát vaäy thoâi. Hoï cuõng khoâng coù can thieäp gì.
UCAN: Ñöùc Hoàng y coù thaáy baàu khí naøy coù tieáp tuïc ñöôïc caûi thieän trong 10 naêm tôùi khoâng?
ÑHY: Hy voïng nhö vaäy, laø bôûi vì soá ít vò laõnh ñaïo cao caáp coù thaùi ñoä côûi môû. Hôn nöõa, Vieät Nam ñaõ gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi, vì theá coäng ñoàng quoác teá seõ thuùc giuïc hoï caûi caùch chính saùch veà toân giaùo.
UCAN: Nhaø nöôùc ñaõ thay ñoåi caùi nhìn veà coäng ñoàng Coâng giaùo chöa?
ÑHY: Soá ít laõnh ñaïo cao caáp coù caùi nhìn ñoåi môùi moät chuùt. Baây giôø hoï thaáy ngöôøi Coâng giaùo laø moät söùc maïnh tinh thaàn coù theå goùp phaàn phuïc vuï ñaát nöôùc. Hoài tröôùc, hoï coi Giaùo hoäi nhö laø theá löïc choáng ñoái hoï, cöôùp caùi aûnh höôûng cuûa hoï treân ngöôøi daân. Caàn coù thôøi gian ñeå caáp döôùi nhöõng ngöôøi noùi thuoäc loøng theo chuû chöông saùch vôû thay ñoåi quan ñieåm.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moät soá tu só ñöôïc phaùi ñeán phuïc vuï beänh nhaân HIV/AIDS taïi moät trung taâm nhaø nöôùc, theo lôøi môøi cuûa chính quyeàn thaønh phoá. Cöïu Thuû töôùng Voõ Vaên Kieät noùi vôùi toâi raèng chæ coù caùc tu só môùi phuïc vuï beänh nhaân heát loøng. Tuy nhieân, caùc nhaân vieân trung taâm chuù yù ñeán lôïi ích caù nhaân tröôùc, ñeán lôïi ích taäp theå vaø roài môùi ñeán beänh nhaân. Keát quaû laø nhieàu tu só ñaõ phaûi rôøi khoûi trung taâm.
UCAN: Nhaø nöôùc ñang ñöôïc keâu goïi traû laïi taøi saûn cuûa Giaùo hoäi maø hoï tòch thu tröùôc ñaây. Ñöùc Hoàng y mong muoán ñöôïc traû laïi taøi saûn naøo nhieàu nhaát?
ÑHY: Chuùng toâi ñaõ laøm ñôn yeâu caàu nhaø nöôùc traû laïi mieáng ñaát gaàn Trung taâm Muïc vuï cuûa toång giaùo phaän. Caùc giaùm muïc Vieät Nam döï ñònh xaây moät thö vieän Coâng giaùo quoác gia vaø caùc phoøng hoïp treân maûnh ñaát naøy, voán ñang ñöôïc nhieàu giôùi chöùc chính quyeàn duøng xaây nhaø ôû.
Giaùo hoäi ñòa phöông coøn yeâu caàu nhaø nöôùc traû laïi caùc taøi saûn khaùc cuûa Giaùo hoäi nhieàu naêm nay, nhöng hoï chöa giaûi quyeát.
Toâi keâu goïi ngöôøi Coâng giaùo ñòa phöông caàu nguyeän theâm cho nhaø nöôùc traû laïi caùc taøi saûn cuûa Giaùo hoäi.
UCAN: Ai laø ngöôøi khôi gôïi cho Ñöùc hoàng y theo con ñöôøng ôn goïi?
ÑHY: Toâi sinh naêm 1934 taïi giaùo xöù Hoøa Thaønh, tænh Caø Mau. OÂng noäi toâi vaø ba toâi ñaõ giuùp xaây boán nhaø thôø, vaø caùc ngaøi coøn giuùp caùc linh muïc ñòa phöông quaûn lyù caùc giaùo ñieåm môùi thaønh laäp.
Caùc ngaøi quen bieát nhieàu linh muïc ñòa phöông vaø laøm vieäc vôùi hoï, trong ñoù coù coá linh muïc Phanxicoâ Xavieâ Tröông Böûu Dieäp. (Cha Dieäp bò gieát cheát naêm 1946 vaø ñöôïc toân vinh laø thaùnh töû ñaïo ñaõ hy sinh cho giaùo daân.)
Naêm 1939, luùc toâi ñöôïc naêm tuoåi, cha Dieäp vaø hai cha nöõa ñeán aên ôû nhaø toâi, ba meï toâi vaø toâi phuïc vuï caùc ngaøi. Cha Dieäp noùi vôùi ba meï toâi raèng khi naøo toâi leân saùu tuoåi, haõy cho toâi vaøo hoïc ôû tröôøng Tabert, 10 tuoåi, cho toâi vaøo tieåu chuûng vieän.
Boá meï toâi laøm theo lôøi ngaøi. Toâi baét ñaàu hoïc taïi Soùc Traêng naêm 1940, vaø sau ñoù chuyeån ñeán moät tröôøng khaùc ôû Myõ Tho naêm 1942 tröôùc khi vaøo tieåu chuûng vieän naêm 1944.
UCAN: Trong quaõng ñôøi laøm linh muïc cho tôùi baây giôø, Ñöùc Hoàng y chòu aûnh höôûng cuûa ngöôøi naøo nhaát?
ÑHY: In trong trí toâi laø oâng noäi vaø cha toâi. Hoï ñaõ laøm caùi gì toâi thaáy toâi cuõng phaûi laøm nhö vaäy.
OÂng noäi luoân lo cho ngöôøi khaùc. OÂng xem nhieàu ngöôøi nhö con nuoâi, giuùp hoï trôû laïi ñaïo, ñôõ ñaàu. Ñoù cuõng laø hình aûnh moät ngöôøi coáng hieán ñôøi mình ñeå truyeàn ñaïo.
Toâi nhôù laø moãi laàn toâi sang nhaø thaêm oâng noäi, oâng noäi ñeàu baét toâi phaûi nguû vôùi oâng, saùng daäy cho toâi moät ñoàng xu, haáp daãn toâi laém. Ñieàu thöù hai laø moãi laàn veà, oâng noäi toâi ñeàu xöôùng kinh. Tröôùc nhaø thôø coù hai caây döông, khi oâng noäi toâi cheát thì moät caây döông cheát theo, töùc laø coù söï gaén boù.
Coøn baø noäi toâi moãi laàn qua nhaø toâi laø baøy ra laøm baùnh, baùnh ít, baùnh teùt, baùnh naøy baùnh kia, laøm toâi nhôù hoaøi. Moät ñieàu nöõa toâi khoâng queân laø luùc toâi vaø moät soá linh muïc baïn veà thaêm baø noäi, baø caàm xaâu chuoãi ñöa leân vaø noùi: "Hoài sinh ra noù cho tôùi baây giôø, toâi moãi ngaøy phaûi toán cho noù xaâu chuoãi".
UCA News