Sau moät nöûa theá kyû

giaùo xöù Tam Toøa (giaùo phaän Vinh)

ñang hy voïng ñöôïc taùi thieát

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

Sau moät nöûa theá kyû, giaùo xöù Tam Toøa (giaùo phaän Vinh) ñang hy voïng ñöôïc taùi thieát.

Tam Toøa, Giaùo Phaän Vinh, Vieät Nam (13/02/2008) - Ngaøy 13.02.2008, nhaèm muøng 7 teát Maäu Tyù, ngaøy maø theo truyeàn thoáng daân toäc, ngöôøi ta haï caây neâu vì ñaõ hoaøn toaøn xua ñuoåi theá löïc söï döõ ra khoûi laõnh thoå cuûa mình, vaø laø thôøi gian ñaàu muøa xuaân, caây coái thieân nhieân sau nhöõng ngaøy uùa taøn trong muøa ñoâng giaù laïnh ñaõ ñaâm choài naûy loäc, traøo baät söï soáng, thì taïi nôi hoang taøn ñoå naùt cuûa nhaø thôø Tam Toøa, moät söï soáng nieàm tin cuõng ñaõ ñöôïc phuïc hoài.

1. Nhöõng Böôùc Thaêng Traàm Vaø Nöûa Theá Kyû Taøn UÙa Cuûa Tam Toøa*

Tam Toøa laø moät trong nhöõng hoï giaùo coå xöa nhaát cuûa vuøng ñaát Nam Quaûng Bình. Theo söû lieäu, giaùo xöù Tam Toøa ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1631 vôùi caùi teân xöù ñaïo Ñoàng Hôùi. Nhöng naêm 1774, sau khi löïc löôïng cuûa chuùa Trònh chieám ñöôïc Ñaøng Trong vaø san baèng luõy Thaày, caùc tín höõu Ñoàng Hôùi ñaõ di chuyeån ñeán ôû moät nôi caùch thaønh Ñoâng Haûi ñoä 3 caây soá veà phía Nam. Taïi ñaây hoï ñaõ laäp neân hoï giaùo Saùo Buøn.

Naêm 1887, sau khi ñöôïc pheùp cuûa chính quyeàn baûo hoä, caùc tín höõu hoï giaùo Saùo Buøn ñaõ veà sinh soáng taïi laøng Myõ Leä, nôi caùch ñoù hôn hai theá kyû tröôùc cha oâng hoï ñaõ laäp neân giaùo xöù Ñoàng Hôùi. Nhöng laàn naøy hoï coù teân laø xöù ñaïo Tam Toøa, vì nôi ñaây coù mieáu Tam Toøa hö hoûng, boû hoang töø laâu. Vaø ngoâi thaùnh ñöôøng Tam Toøa ñaàu tieân ñöôïc linh muïc Clause Bonin (coá Ninh) xaây döïng vaø khaùnh thaønh vaøo ngaøy 08.12.1887. Sau ñoù, vaøo naêm 1940, linh muïc Reneù Morineau (coá Trung) ñaõ taùi thieát ngoâi thaùnh ñöôøng naøy.

Ñôøi soáng caùc tín höõu ñang oån ñònh vaø phaùt trieån, thì naêm 1954, sau hieäp ñònh Geneøve chia caét ñaát nöôùc, haàu heát giaùo daân Tam Toøa ñaõ di cö vaøo Ñaø Naüng. Töø ñaây, khoâng chæ giaùo xöù Tam Toøa maø caû caùc giaùo xöù naèm trong ñòa haït töø Soâng Gianh ñeán soâng Beán Haûi hoaøn toaøn caùch ly vôùi giaùo phaän Hueá. Daãu theá, caùc tín höõu haït Nam Quaûng Bình noùi chung vaø Tam Toøa noùi rieâng cuõng ñöôïc chính quyeàn mieàn Baéc luùc ñoù cho pheùp hai cha Traàn Quang Nghieâm vaø Löông Minh Theå veà chaêm soùc. Nhöng naêm 1964, chieán tranh boäc phaùt, cha Nghieâm rôøi Tam Toøa. Tröôùc ñoù, naêm 1962 cha Theå ñaõ qua ñôøi taïi Trung Quaùn neân töø ñoù giaùo haït Nam Quaûng Bình khoâng coøn boùng daùng vò chuû chaên naøo nöõa.

Ñaàu naêm 1968, maùy bay Myõ oanh kích. Thò xaõ Ñoàng Hôùi bò san baèng, nhaø thôø Tam Toøa cuøng chung soá phaän, chæ coøn trô laïi thaùp chuoâng.

Ngaøy 26.03.1997, UÛy Ban Nhaân Daân tænh Quaûng Bình ra quyeát ñònh laáy nhaø thôø Tam Toøa laøm di tích toäi aùc chieán tranh.

Khoâng coøn chuû chaên vaø thaùnh ñöôøng, ñoaøn chieân Tam Toøa bô vô, taûn maùc khaép nôi. Cho ñeán sau khi Toøa Toång giaùm muïc Hueá chuyeån giao giaùo haït Nam Quaûng Bình cho giaùo phaän Vinh vaøo ngaøy 15.05.2006, linh muïc Pheâroâ Leâ Thanh Hoàng ñöôïc cöû veà quaûn xöù Sen Baøng vaø caùc xöù coøn laïi töø Ñoàng Hôùi trôû vaøo, baáy giôø, caùc tín höõu Tam Toøa môùi tìm laïi vôùi nhau; vaø öôùc tính hieän nay coù khoaûng 1,000 tín höõu. Nhöng vì khoâng coù nhaø thôø neân moïi sinh hoaït taïm thôøi ñöôïc toå chöùc taïi moät nhaø giaùo daân, treân ñöôøng Nguyeãn Du, caùch neàn nhaø thôø hôn 100 meùt veà phía Taây Baéc.

2. Ñaàu Xuaân, Söùc Soáng Nieàm Tin Traøo Daâng

Nhanh nhö tin thaéng traän. Khi ñöôïc bieát ngaøy muøng 7 teát, laàn ñaàu tieân sau hôn nöûa theá kyû, vò chuû chaên giaùo phaän Vinh keá nhieäm caùc toâng ñoà ñeán daâng thaùnh leã taïi Tam Toøa, caùc tín höõu khoâng chæ trong phaàn ñaát Nam Quaûng Bình maø caû nhieàu xöù khaùc beân kia soâng Gianh ñaõ baùo tin cho nhau. Vì vaäy, ngay saùng sôùm ngaøy haï neâu, maëc duø thôøi tieát ñang reùt ñaäm reùt haïi, nhöng khaép moïi neûo ñöôøng caùc tín höõu ñoå veà phöôøng Ñoàng Myõ, Thaønh phoá Ñoàng Hôùi, tìm ñeán nôi neàn nhaø thôø vaø thaùp chuoâng trô troïi ñeå chuaån bò hieäp daâng thaùnh leã.

Khoaûng 11 giôø tröa, moät söï kieän hôn nöûa theá kyû qua chöa bao giôø coù: treân con ñöôøng Nguyeãn Du doïc theo doøng soâng Nhaät Leä, moät ñoaøn röôùc trang nghieâm vaø soát saéng ñöôïc dieãn ra. Vôùi töôïng Chuùa chòu naïn ñi ñaàu ñöôïc hai tín höõu nghinh kieäu, theo sau laø caùc tín höõu, tu só nam nöõ vaø sau cuøng laø 17 linh muïc vaø Ñöùc giaùm muïc trong phaåm phuïc chuû chaên, vöøa ñi vöøa ban pheùp laønh cho caùc tín höõu ñöùng doïc hai beân ñöôøng. (Thöïc ra, tröôùc ñoù, ngaøy 08.12.2007, 13 linh muïc cuøng khoaûng 1,000 tín höõu cuõng ñaõ coù ñi röôùc vaø daâng thaùnh leã ñaàu tieân taïi neàn nhaø thôø Tam Toøa. Nhöng neáu noùi coù söï hieän dieän cuûa Ñöùc giaùm muïc giaùo phaän, thì nay laø laàn ñaàu tieân sau hôn nöûa theå kyû).

Böôùc vaøo thaùnh leã, Ñöùc cha Phaoloâ môû ñaàu vôùi lôøi chaøo chuùc tôùi coäng ñoaøn. Ngaøi noùi: "Hoâm nay ñang laø ngaøy ñaàu xuaân, toâi vaø quyù cha ñeán ñaây ñeå daâng thaùnh leã caàu bình an cho giaùo xöù Tam Toøa cuûa anh chò em noùi rieâng vaø cho heát moïi ngöôøi hieän dieän, cho Thaønh phoá Ñoàng Hôùi, cuõng nhö toaøn ñaát nöôùc noùi chung. Xin Chuùa laø nguoàn maïch bình an, ban cho taâm hoàn chuùng ta ñöôïc bình an, gia ñình chuùng ta ñöôïc bình an, giaùo xöù chuùng ta ñöôïc bình an, thaønh phoá vaø ñaát nöôùc chuùng ta ñöôïc bình an. Xin cho moãi ngöôøi chuùng ta bieát yeâu chuoäng hoøa bình vaø bieát ñoaøn keát vôùi nhau ñeå xaây döïng hoøa bình."

Thaùnh leã dieãn ra treân neàn nhaø thôø hoang taøn ñoå naùt, khoâng baït che, khoâng gheá ngoài, nhöng gaàn 2,000 tín höõu tham döï heát söùc traät töï vaø soát saéng. Söï soát meán vaø khao khaùt ñôøi soáng ñöùc tin nhö thaáu tôùi trôøi cao, neân thôøi tieát cuõng heát söùc thuaän lôïi: khoâng möa vaø aám aùp hôn. Traät töï nhaát laø luùc cha Toång ñaïi dieän Fx. Voõ Thanh Taâm giaûng leã. Bôûi vì sau hôn nöûa theá kyû, caùc vò caáp cao trong giaùo phaän "khoâng coù caùch naøo ñeán ñaây ñöôïc", neân moïi ngöôøi ñang chôø ñôïi xem cha Phanxicoâ Xavieâ, thay lôøi cho Ñöùc cha vì lyù do söùc khoûe, seõ noùi gì?

Sau khi nhaéc laïi muïc ñích söï hieän dieän cuûa Ñöùc giaùm muïc giaùo phaän vaø caùc linh muïc nhö lôøi Ñöùc cha noùi ñaàu leã, cha Toång Ñaïi dieän noùi raèng: "Hoøa bình laø moät ôn cao troïng. Thöû hoûi, ai trong chuùng ta laïi khoâng tha thieát vôùi hoøa bình? Bình an laø thöù quyù nhaát treân ñôøi. Coù bình an ta môùi thaáy ñôøi töôi, khoâng coù noù ñôøi ta ngaäm traøn ñau ñôùn. Neáu khoâng coù bình an thì chæ coù loaïn ly, phaân caùch, chia reõ. Nhaø naøo khoâng coù bình an thì vôï choàng luïc ñuïc; con caùi böôùc vaøo gia ñình ñoù nhö böôùc vaøo oå kieán löûa. Chæ coù Chuùa môùi coù bình an: 'Thieân Chuùa laø nguoàn maïch bình an'. Vì vaäy, haõy caàu xin Chuùa ban bình an cho chuùng ta.

Bình an vôùi Chuùa laø khoâng phaïm toäi, vì khi chuùng ta phaïm toäi laø chuùng ta ñaët mình vaøo haøng nguõ thuø ñòch vôùi Chuùa. Maø neáu thuø ñòch vôùi Chuùa thì aên khoâng yeân oån, ôû khoâng vöõng vaøng, luoân luoân nghe tieáng löông taâm keát aùn chuùng ta. Bình an vôùi anh em laø yeâu thöông anh em".

Cha Toång Ñaïi dieän cuõng cho thaáy, beân caïnh söï bình an trong taâm hoàn, con ngöôøi coøn caàn söï bình an beân ngoaøi. Cuï theå nhaát, chính quyeàn ñaõ ñeå cho coäng ñoaøn daâng thaùnh leã ngay treân neàn nhaø thôø cuûa giaùo xöù, ñoù laø moät söï baûo ñaûm an toaøn: "Chuùng toâi cuõng xin caûm ôn chính quyeàn. Chaéc haún quyù vò cuõng bieát, khoâng coù chi böïc boäi cho baèng ngöôøi hoïc sinh maø khoâng coù tröôøng hoïc, ngöôøi oám ñau maø khoâng coù beänh vieän, ngöôøi coù tín ngöôõng maø khoâng coù nhaø thôø. Thaäm chí, ngöôøi coù tín ngöôõng maø khoâng coù nhaø thôø coøn ñau khoå, böïc töùc gaáp traêm ngaøn laàn anh ñau oám khoâng coù nhaø thöông. Cho neân khi chính quyeàn saép xeáp cho laøm leã nôi neàn nhaø thôø ñaây, chuùng toâi xin caûm ôn. Vôùi töøng naøy giaùo höõu, chaéc chaén khoâng theå coù nhaø tö nhaân naøo chöùa ñöôïc. Vaø neáu lôõ soá löôïng ngöôøi naøy doàn vaøo moät nhaø naøo ñoù maø xaûy ra chuyeän gì: nhö saäp nhaø, tai naïn..., thì ai chòu traùch nhieäm? Do ñoù, chính quyeàn ñeå chuùng toâi cöû haønh thaùnh leã nôi neàn nhaø thôø cuûa chuùng toâi laø ñuùng!"

Cha Toång Ñaïi dieän cuõng cho bieát, Ñöùc cha vaø caùc linh muïc coù traùch nhieäm trong giaùo phaän ñaõ leân tieáng tröôùc vieäc chính quyeàn quyeát ñònh raøo nhaø thôø Tam Toøa ñeå laøm di tích toá caùo toäi aùc chieán tranh: "Thaáy chính quyeàn raøo laïi nôi ñaây ñeå laøm di tích toá caùo toäi aùc chieán tranh cuûa Myõ, nhieàu ngöôøi noùi raèng Toøa giaùm muïc khoâng coù yù kieán. Khoâng phaûi theá. Chuùng toâi ñaõ noùi nhieàu laàn, noùi boûng caû coå. Chuùng toâi noùi raèng: Ñaát ñaây laø ñaát cuûa Giaùo Hoäi vaø ñeå phuïc vuï cho Giaùo Hoäi. Coøn vieäc löu nieäm thì laøm moät taám bia baèng thaïch cao hay ñaù gì ñoù, roài boû vaøo loàng kính maø baûo veä. Khaép theá giôùi ñeàu laøm nhö vaäy. Neáu laáy caùi thaùp nhaø thôø naøy ñeå laøm di tích, thì mai moát ñaây gioù baõo laøm suïp ñoå ñi, luùc ñoù seõ laáy gì ñeå toá caùo toäi aùc chieán tranh?"

Cha Toång noùi theâm: Nôi maûnh ñaát Tam Toøa naøy ñaõ laøm phaùt sinh nhöõng nhaân vaät vó ñaïi nhö Ñöùc cha phoù Nha Trang Giuse Voõ Ñöùc Minh, nhaø thô Haøn Maïc Töû; vaø nhaát laø nhieàu vò töû ñaïo khaùc. Vôùi trang söû haøo huøng, tuyeät ñeïp ñoù, cha Toång Ñaïi dieän nhö mong öôùc ngoâi nhaø thôø sôùm ñöôïc pheùp taùi thieát ñeå trôû thaønh moät trung taâm cuûa vaên hoùa ñaïo vaø ñôøi.

Tröôùc luùc thaùnh leã keát thuùc, vôùi tö caùch laø ngöôøi ñöùng ñaàu giaùo phaän, sau khi vò ñaïi dieän giaùo xöù coù lôøi tri aân coäng ñoaøn, Ñöùc cha cuõng ñaõ noùi leân lôøi caûm ôn tôùi moïi ngöôøi. Nhaát laø ngaøi caûm ôn chính quyeàn ñaõ giöõ traät töï cho caùc tín höõu ñöôïc tham döï thaùnh leã moät caùch bình an!

Ngöôøi Vieât Nam noùi: "Ñaàu xuoâi, ñuoâi loït". Hy voïng, sau hôn nöûa theá kyû, laàn ñaàu tieân coù thaùnh leã cuûa vò chuû chaên giaùo phaän dieãn ra moät caùch toát ñeïp, thì nhöõng laàn sau cuõng seõ toát ñeïp.

Caây coå thuï Tam Toøa truïi laù sau bao nhieâu naêm trôøi, nhieàu ngöôøi cöù töôûng noù ñaõ cheát. Nhöng khoâng, vì laø caây coå thuï, neân caønh laù coù theå truïi xuoáng, nhöng reã baùm cuûa noù thaät saâu vaø thaät vöõng, söùc soáng cuûa noù thaät maïnh meõ vaø phong phuù. Noù khoâng cheát. Noù chæ truïi laù trong muøa thu vaø taïm aån mình trong muøa ñoâng giaù laïnh. Nay muøa xuaân ñeán, nhöõng choài non cuûa noù ñaõ heù nôû. Chuùng ta haõy traân troïng vaø baûo veä nhöõng caùnh loäc non yeáu naøy, ñeå mai naøy noù seõ lôùn leân vaø khi muøa heø ñeán, noù seõ che maùt cho chuùng ta, che maùt cho caû nhöõng löõ khaùch treân maûnh ñaát caùt traéng Quaûng Bình...

Chuù thích:

(*) Theo baøi "Kyû Nieäm 120 naêm giaùo xöù Tam Toøa Ñoàng Hôùi vaø giaùo haït Nam Quaûng Bình" cuûa taùc giaû Döông Kim Sinh.

Giaùo Phaän Vinh

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page