Khía caïnh phaùp lyù vaø haäu quaû
do coâng vaên cuûa UÛy Ban Nhaân Daân
Thaønh Phoá Haø Noäi
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Khía caïnh phaùp lyù vaø haäu quaû do coâng vaên cuûa UÛy Ban Nhaân Daân Thaønh Phoá Haø Noäi.
Haø Noäi, Vieät Nam (21/01/2008) - Ngaøy 11/01/2008, Baø Ngoâ Thò Thanh Haèng, Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân Haø Noäi (UBND) ñaõ göûi Giaùm Muïc Nguyeãn Vaên Nhôn, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam vaø Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät, Toång Giaùm Muïc Haø Noäi moät coâng vaên soá 273/UBND-VX veà vieäc vi phaïm cuûa Toaø Giaùm Muïc Haø Noäi vaø Giaùo Xöù Thaùi Haø.
Vì khuoân khoå baøi vieát coù haïn, vaø nhaèm thoâng tin toång quaùt, chuùng toâi chæ phaân taùch giôùi haïn vaøi ñieåm tieâu bieåu trong coâng vaên noùi treân:
- Ñieåm 1: Baø Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân lieät keâ ra caùc ñieàu kieän thuaän lôïi hay aân hueä ñaõ daønh cho Toång Giaùm Muïc (TGM) Haø Noäi vaø Hoäi Ñoàng Gíam Muïc Vieät Nam (HÑGMVN); Cuïm töø ñieàu kieän thuaän lôïi hay aân hueä phaûi ñöôïc hieåu nhö theá naøo?
- Coù phaûi ñöôïc hieàu yù nghóa töông töï nhö: vieäc Nhaø Nöôùc Coäng Saûn ñaõ caáp khoaûng 50 maãu ñaát gaàn Haø Noäi cho Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam ñeå xaây moät Hoïc Vieän ñoà soä nhaèm ñaøo taïo caùc taêng ni cho Phaät Giaùo Vieät Nam vaø moät khu ñaát treân moät ñoài cao ñeå xaây moät ngoâi chuøa hoaøn toaøn baèng ñoàng maø baùo chí ñaõ ñaêng taûi,... Khoâng Phaûi Vaäy!
- Coù phaûi ñöôïc hieàu yù nghóa töông töï nhö: Thaønh Phoá Queùbec Canada cho möôïn khoâng traû tieàn moät vaän ñoäng lôùn Expo-Queùbec söùc chöùa hôn 20,000 ngöôøi ñöôïc trang bò ñaày ñuû tieän nghi cho moät Hoäi Nghò Theá Giôùi Thaùnh Theá ñöïôc toå chöù vaøo thaùng 6 naêm 2008 hay Ñaïi Hoïc Laval Queùbec cho muôïn gaàn 2,000 phoøng nguû cho caùc tham duï vieân töø xa ñeán... Cuõng Khoâng Phaûi Vaäy!
- Vaäy haõy nghe Baø Phoù Chuû Tich UÛy Ban Nhaân Daân giaûi thích yù nghóa cuïm töø ñieàu kieän thuaän lôïi hay aân hueä:
Leã tieáp ñoùn Hoàng Y Crescenzio, Toång tröôûng Boä truyeàn giaùo Vatican ñeán thaêm giaùo hoäi taïi Vieät Nam, Leã thuï phong linh muïc cho caùc Tu syõ taïi Toøa toång Giaùm Muïc Haø Noäi, leã Noel haøng naêm vaø caùc buoåi leã troïng trong chöông trình muïc vuï cuûa Hoäi ñoàng Giaùm Muïc. Nhaát laø môùi ñaây, ñaõ ñaûm baûo cho Ñaïi hoäi X - Ñaïi hoäi Hoäi ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam dieãn ra toát ñeïp taïi Haø Noäi.
Vaäy, nhöõng sinh hoaït bình thöôøng thuaàn tuùy toân giaùo treân Baø Phoù Chuû Tòch cho raèng, ñaùng lyù ra caàn phaûi coù giaáy pheùp nhöng Baø Phoù Chuû ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hay ban aân hueä cho Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam vaø cho Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät.
Ñieàu naøy chöùng toû Baø Phoù Chuû Tich UÛy Ban Nhaân Daân ñaõ tuøy tieän haønh xöû theo yù rieâng, thích thì cho, khoâng thích thì khoâng cho maø khoâng theo moät qui trình phaùp luaät naøo caû. Nhöng ñieàu nguy haïi hôn laø Baø Phoù Chuû Tich ñaïi dieän UÛy Ban Nhaân Daân vi phaïm Hieán Phaùp vaø Luaät Phaùp nöôùc Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam veà quyeàn töï do toân giaùo (Ñieàu 70 Hieán Phaùp Vieät Nam vaø Phaùp Leänh veà Toân Giaùo) cuûa ngöôøi daân cuõng nhö caùc toå chöùc toân giaùo.
Ñoù laø quyeàn caên baûn, neân theo ñuùng moät Nhaø Nöôùc Phaùp Quyeàn, ngoaøi vieäc cheá taøi haønh chaùnh cuûa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn, Baø Ngoâ Thò Thanh Haèng coøn phaûi bò Luaät Phaùp cheá taøi veà caùc vi phaïm quyeàn töï do toân giaùo.
- Ñieåm 2: quy keát Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät haønh vi lôïi duïng tín ngöôõng, toân giaùo, lôïi duïng giaùo daân.
Phaân taùch nhöõng haønh vì bò coi laø vi phaïm phaùp luaät. Ñaây laø caùc söï kieän ñaõ xaåy ra trong thaùng 12 naêm 2007 vaø cho ñeán nay maø baùo chí qua caùc hình aûnh, caùc nhaân chöùng, phoùng söï cho bieát:
- Giaùo só vaø giaùo daân caàu nguyeän vaø haùt thaùnh ca, daâng hoa thaép neán taïi khu nhaø ñaát thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa Toång Giaùm Muïc;
- Söï vieäc dieãn ra moät caùch hoøa bình, khoâng oàn aøo, khoâng bieåu ngöõ, khoâng hoâ hoaùn ñoøi laïi ñaát cuõng khoâng hoâ hoaùn choáng chính quyeàn.
- Ñoaøn ngöôøi luõ löôït trong traät töï caàu kinh, haùt thaùnh ca, tay caàm neán saùng vaø nhöõng boù hoa maàu saéc daâng leân Me Maria Saàu Bi cuûa Ñaïo Coâng Giaùo taïi soá 42 Nhaø Chung Quaän Hoaøn Kieám.
- Ñoaøn ngöôøi xuoáng ñöôøng caàu nguyeän chæ tuï taäp trong phaïm vi baát ñoäng saûn thuoäc quyeàn sôû höõu khoâng theå tranh caõi ñöôïc cuûa Toång Giaùo Phaän Haø Noäi, khoâng ñi dieãu haønh qua caùc ñöôøng phoá khaùc.
- Caùc söï vieäc töông töï cuõng xaåy ra taïi khu baát ñoäng saûn thuoäc Giaùo Xöù Thaùi Haø Doøng Chuùa Cöùu Theá Haø Noäi.
- Caùc yeáu toá naøy truøng hôïp vôùi caùc xaùc nhaän trong coâng vaên cuûa UÛy Ban Nhaân Daân Thaønh Phoá Haø Noäi:
Ngaøy 15/12/2007, Ngaøi Toång Giaùm Muïc ñaõ göûi thö keâu goïi caùc giaùo syõ vaø giaùo daân tham gia vieäc caàu nguyeän vaø ñoøi laïi nhaø ñaát taïi 42 phoá Nhaø Chung... Toái ngaøy 18/12/2007 vaø lieân tuïc trong caùc ngaøy tieáp theo trong thaùng 12 naêm 2007... vaãn tieáp tuïc toå chöùc caùc hoaït ñoäng taäp trung ñoâng giaùo daân, giaùo syõ caàu nguyeän tröôùc cöûa soá nhaø 42 phoá Nhaø Chung...
Ñaây laø nhöõng vieäc laøm hoaøn toaøn thieát yeáu cuûa Ñaïo Coâng Giaùo: giaùo daân vaø giaùo só ñoïc kinh caàu nguyeän vaø haùt thaùnh ca cho chính mình, cho tha nhaân vaø cho ñaát nöôùc, ñaëc bieät luùc naøy cho nhöõng vieân chöùc coù thaåm quyeàn saùng suoát giaûi quyeát tranh chaáp moät caùch coâng baèng hôïp lyù.
Caùc hình thöùc sinh hoaït naøy khoâng theå bò coi laø haønh vi lôi duïng toân giaùo, tín ngöôõng theo Luaät Phaùp quoác noäi cuõng nhö Luaät Phaùp Quoác Teá...
Moät ngöôøi daân bình thöôøng tin theo baát cöù moät toân giaùo naøo, khoâng theå coi ñoù laø caùc haønh vi treân lôïi duïng tín ngöôõng hay lôïi duïng toân giaùo maø baûo laø vi phaïm phaùp luaät, ñaëc bieät veà Phaùp Leänh Toân Giaùo maø Baø Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân qui chieáu.
Traùi laïi,chính Baø Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân ñaõ khoâng am töôøng luaät phaùp vaø nhaân danh UÛy Ban Nhaân Daân haønh xöû traùi phaùp luaät. Do vò theá ñaïi dieän naøy, UÛy Ban Nhaân Daân Thaønh Phoá Haø Noäi, quaûn lyù moät Thaønh Phoá coù gaàn 1,000 naêm vaên hoùa, vi phaïm Luaät Phaùp traéng trôïn...
- Ñieåm 3: Baø Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân ñöa ra hai (2) söï kieän toá caùo Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät:
- Ngaøi göûi thö yeâu caàu ñoïc kinh caàu nguyeân töông töï tôùi caùc giaùo phaän khaùc thuoäc quyeàn quaûn trò cuûa moåi Giaùm Muïc khaùc nhau ngoaøi Giaùo Phaän Haø Noäi.
- Cho thö rôi ngoaøi ñöôøng phoá muïc ñich keâu goïi moïi ngöôøi haønh ñoäng nhö treân, töùc tuï taäp caàu nguyeän vaø haùt thaùnh ca.
Baø Phoù Chuû Tòch ñaõ chæ toá caùo vu vô maø khoâng ñöa ra ñöôïc moät tôø thö rôi naøo, khoå giaáy ra sao, chöõ in theá naøo, maàu gì, noäi dung ra sao, ai coù trong tay. Traùi laïi chính Ñöùc Cha Nguyeãn Vaên Sang, quaûn nhieäm giaùo phaän Thaùi Bình baèng thö xaùc nhaän: khoâng heà nghe noùi, khoâng heà thaáy hay nhaän ñöôïc laù thö maø Baø Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân döïa vaøo ñoù toá caùo Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät.
Ñaøng khaùc, Giaùm Muïc Nguyeàn Vaên Sang cuõng giaûi thích theâm veà Giaùo Luaät, caám caùc giaùm muïc xen vaøo vieäc quaûn trò khoâng thuoäc veà thaåm quyeàn cuûa giaùo phaän mình.
Caùc chöùng côù ñoù khoâng theå phuû nhaän. Chính coâng vaên soá 273/UBND-VX vaø noäi dung laø baèng chöùng qui traùch caù nhaân baø Ngoâ Thò Thanh Haèng vaø UÛy Ban Nhaân Daân Thaønh Phoá Haø Noäi lieân ñôùi traùch nhieäm trong vuï laøm haïi thanh danh vaø phaåm giaù Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät.
Xeùt veà khía caïnh Phaùp Lyù, Baø Phoù Chuû Tòch UÛy Ban Nhaân Daân: Xuùc phaïm danh döï, phaåm giaù ngöôøi khaùc, cuï theà Toång Giaùm Muïc Ngoâ Quang Kieät caên cöù vaøo 71 Hieán Phaùp Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam vaø Ñieàu 307 Luaät Daân Söï Vieät Nam.
Hôn nöõa, vi phaïm naøy coøn coù tính chaát gia troïng vì 2 lyù do: vu caùo voâ baèng côù vaø khoâng nhöõng chæ coá tình haï uy tín cuûa Toång Giaùm Muïc maø coøn haï nhuïc baèng caùch noùi Ngaøi Toång Giaùm Muïc cho thö naëc danh rôùt ngoaøi ñöôøng phoá, ñoàng hoùa vôùi nhöûng con ngöôøi xaáu coù haønh vì aùm muoäi nhö vaäy.
Khi xeùt veà khung hình phaït, Toøa AÙn ñaëc bieät coøn caên cöù treân taàm möùc quan troïng cuûa haønh vi toäi phaïm, vò theá cuûa hai beân nguyeân vaø bò caùo.
Ngoøai ra, Toøa aùn coøn xeùt tôùi yeáu toá coù yù xaáu, neân ngoaøi hình phaït chính, coøn phaït hình phaït phuï theâm töông ñöông hay hôn so vôùi hình phaït chính, goïi laø phaït laøm göông (punition exemplaire).
Do vaäy haønh vi xuùc phaïm danh döï phaåm gía cuûa Toång Giaùm Muïc raát traàm troïng khoâng nhöõng ñoái vôùi caù nhaân Baø Ngoâ Thò Thanh Haèng phaûi chiuï traùch nhieäm vôùi tö caùch caù nhaân maø caû UÛy Ban Nhaân Daân Thaønh Phoá Haø Noäi do Baø Phoù Chuû Tòch ñaò dieän UÛy Ban Nhaân Daân kyù coâng vaên cuõng phaûi lieân ñôùi chòu traùch nhieäm daân söï.
Chuùng toâi, xin ñôn cöû moät ví duï laø vuï Vieät kieàu Trònh Vónh Bình ñang khieáu kieän nhaø caàm quyeàn Vieät Nam ñoøi boài thöôøng treân döôùi khoaûng 100 trieäu Myõ Kim trong ñoù moät phaàn bò xöû baát coâng töôùc ñoaït taøi saûn, moät phaàn vì xuùc phaïm danh döï phaåm giaù vaø Chính Quyeàn Vieät Nam ñang thöông thaûo soá tieàn boài thöøông. Theo kinh nghieäm ngheà nghieäp, chaéc chaén laø soá tieàn thöông thaûo khoâng döôùi vaøi chuïc trieäu Myõ Kim.
Vieät Nam ñaõ coù vaøi tieàn leä khi laøm aên vôùi ngoaïi quoác nhö caùc vuï: Ñaõ phaûi boài thöôøng cho cöïu huaán luyeän vieân ngöôøi Phaùp Letard cho ñoäi boùng ñaù vieät Nam 180,000$US vì khoâng hieåu luaät phaùp veà kheá öôùc; Air Vieät Nam bò phaït boái thöôøng cho Luaät sö Monti ngöôøi YÙ hôn 5,000,000 $ EU vì coi thöôøng luaät phaùp khoâng chòu tra haàu Toaø khi coù giaáy toáng ñaït, maõi cho ñeán khi taøi saûn Air Vietnam bi sai aùp ôø Paris môùi cuoáng leân.
Chuùng toâi cuõng ñaõ thaéng kieän moät vuï vieäc töông töï, chæ khaùc laø beân Ñaïi dieän, vaên phoøng ñaët taïi Montreùal, cho Coâng Ty Chuyeân chôû Haøng Haûi Vieät Nam toïa laïc treân Ñöôøng Nguyeàn Hueä TP HCM, ra haàu Toaø nhöng khoâng naém vöõng hoà sô vaø xin ñình hoaõn, chuùng toâi phaûn ñoái vì hoï ñaõ nhaän ñöôc giaáy haàu Toaø hôn moät thaùng tröôùc ñeå nghieân cöùu.
Toaø AÙn baùc luaän cöù cuûa bò ñôn vaø chaáp nhaän yeâu caàu cuûa chuùng toâi.
Soá tieàn chuùng toâi ñoøi bao nhieâu Toøa xöû thaéng cho baáy nhieâu y nhö vuï luaät sö Monti kieän Air Vietnam.
Nhöõng ñieàu phaân taùch treân chæ nhaèm nhaán maïnh tôùi vieäc coi thöôøng Phaùp Luaät hay haønh xöû khoâng ñuùng Phaùp Luaät seõ ñöa ñeán moät haäu quaû nghieâm troïng.
Moät coâng daân khoâng toân troïng Luaât Phaùp seõ bò cheá taøi. Moät Chính quyeàn khoâng toân troïng Luaät Phaùp seõ gaây baát coâng, ngöôøi daân maát söï tin töôûng vaøo coâng lyù vaø vaøo chính quyeàn. Nguy hieåm hôn nhaát laø khi moät Boä Luaät bò coi laø vi hieán, baát hôïp phaùp, ngöôøi daân coù quyeàn baát tuaân leänh (deùobeùissance civile).
Tình traïng voâ luaät phaùp taïi Vieät Nam hieän nay raát nghieäm troïng.
Hieán Phaùp gioáng nhö moät caây to lôùn, caùc Boä Luaät laø caønh, caùc Boä Döôùi Luaät laø nhaùnh caây, taát caû ñeàu phaûi dính lieàn vaøo caây; caønh naøo, nhaùnh naøo khoâng dính chaët caøo caây seõ khoâ cheát. Cuõng vaäy, caùc Boä Luaät khoâng caên cöù vaøo Hieán Phaùp seõ voâ hieäu vaø caùc baûn vaên döôùi luaät khoâng döïa vaøo Boä Luaät lieân quan cuõng voâ gía trò.
Trong coâng vaên soá 273/UBND-VX coøn nhieàu khía caïnh phaùp lyù ñeå xem xeùt, nhöng chuùng toâi xin döøng nôi ñaây vaø keát luaän:
Vieät Nam ñang trong thôøi kyø hoäi nhaäp kinh teá quoâc teá seõ khoâng traùnh khoûi ñoái ñaàu vôùi nhöõng vuï kieän caùo lôùn maø haäu quûa thua thieät veà kinh teá taøi chaùnh vaø uy tín seõ raát lôùn. Vieäc giaùo duïc vaø tuaân thuû Luaät Phaùp thaät quan troïng ñoái vôùi tö nhaân cuõng nhö caùc cô quan Nhaø Nöôùc. Ñaëc bieät veà ngaønh luaät Vieät Nam hieän nay (heä thoáng tö phaùp, giaùo duïc ñaøo taïo) khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc tieãn vaø chaát löôïng toái thieåu theo tieâu chuaån quoác teá.
LS Traàn Leâ Nguyeân