Thö Chung 2007 cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam
Giaùo duïc hoâm nay, Xaõ hoäi vaø Giaùo hoäi ngaøy mai
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Thö Chung 2007 cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam: Giaùo duïc hoâm nay, Xaõ hoäi vaø Giaùo hoäi ngaøy mai.
Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam
Giaùo duïc hoâm nay, Xaõ hoäi vaø Giaùo hoäi ngaøy mai.
Thö Chung 2007 Veà Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo
Kính göûi: Coäng ñoàng Daân Chuùa Vieät Nam.
Lôøi Môû
1. Töø Ñaïi Hoäi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam laàn thöù X toå chöùc taïi Toaø Toång Giaùm Muïc Haø-noäi töø 08 ñeán 12-10-2007, chuùng toâi, Hoàng Y, Toång Giaùm Muïc, Giaùm Muïc thuoäc 26 giaùo phaän Vieät Nam, xin göûi lôøi chaøo thaân aùi vaø lôøi chuùc bình an ñeán toaøn theå coäng ñoàng Daân Chuùa Vieät Nam, trong nöôùc cuõng nhö haûi ngoaïi. Ñaëc bieät, trong tình hieäp thoâng lieân ñôùi vaø lôøi caàu nguyeän, chuùng toâi baøy toû nieàm caûm thoâng vaø phaân öu saâu saéc ñoái vôùi caùc thaân nhaân vaø naïn nhaân vuï saäp caàu Caàn Thô ngaøy 26-09-2007 vaø côn baõo soá 5 (Lekima) ngaøy 02-10-2007.
2. Anh chò em thaân meán,
Vôùi caùc thö tröôùc, chuùng ta ñaõ ñaøo saâu vieäc thöïc haønh ñöùc tin qua phong caùch soáng maàu nhieäm Thaùnh Theå (2004), soáng Lôøi Chuùa (2005) vaø soáng Ñaïo (2006). Tieáp tuïc theo ñuoåi ñònh höôùng ñoù vaø trong vieãn aûnh chuùng ta ñang chuaån bò kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp haøng Giaùo phaåm vaøo naêm 2010, Thö Chung naêm nay laáy giaùo duïc Kitoâ giaùo laøm chuû ñeà. Ñieàu ñoù thaät ñuùng luùc khi maø khaép nôi treân theá giôùi, giaùo duïc ñang laø moät vaán ñeà thôøi söï noùng boûng vaø ñaëc bieät hôn nöõa, taïi Vieät Nam, nhieàu ngöôøi cho raèng ñaõ ñeán luùc caàn phaûi cöông quyeát noùi khoâng vôùi tieâu cöïc vaø beänh thaønh tích trong giaùo duïc.
3. Muïc ñích cuûa neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo khoâng chæ laø reøn luyeän nhaân caùch con ngöôøi thaønh höõu ích ñoái vôùi baûn thaân, gia ñình vaø xaõ hoäi, maø coøn laø giuùp con ngöôøi soáng xöùng ñaùng vôùi tö caùch con Thieân Chuùa ñeå mai sau trôû thaønh coâng daân nöôùc trôøi. Söù maïng ñoù ñöôïc khôi nguoàn töø Chuùa Cha, ñöôïc thöïc hieän nôi Chuùa Con vaø ñöôïc kieän toaøn nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn.
I. Neàn Taûng Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo
Chuùa Cha Vaø Coâng Trình Taïo Döïng.
4. Coâng trình giaùo duïc Kitoâ giaùo, tröôùc khi laø coâng khoù cuûa con ngöôøi, ñaõ laø keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa. Khi taïo döïng con ngöôøi gioáng hình aûnh Ngaøi, ban cho con ngöôøi khaû naêng ñaït tôùi chaân lyù vaø töï do (x. Hc 17, 3 &7), Thieân Chuùa Cha ñaõ ñònh höôùng coâng trình saùng taïo vuõ truï cuûa Ngaøi baèng moät ñöôøng loái sö phaïm meàm deûo phuø hôïp vôùi lôïi ích vaø thaùi ñoä ñoùn nhaän cuûa con ngöôøi. Thuôû ban ñaàu, vì Daân Ngaøi choïn coøn cöùng loøng neân Thieân Chuùa xem ra nghieâm khaéc (x. Lv 26, 14-46; Ñnl 28, 15-45), nhöng daàn daø, töøng böôùc moät, Ngaøi toû cho hoï thaáy Ngaøi vaãn laø moät Thieân Chuùa "thaønh tín trong moïi lôøi Ngaøi phaùn, ñaày yeâu thöông trong moïi vieäc Ngaøi laøm" (Tv 144, 13b).
Chuùa Con Vaø Tin Möøng Cöùu Ñoä.
5. Ñöôøng loái sö phaïm cuûa Chuùa Cha coát laø ñeå chuaån bò cho Chuùa Con ñeán "daïy doã loaøi ngöôøi mong chôø vaø ñoùn nhaän ôn cöùu ñoä". Chính Chuùa Gieâsu cuõng khaúng ñònh mình "laø ñöôøng, laø söï thaät vaø laø söï soáng" (Ga 6, 14). Muoán naém bí quyeát söï soáng ñích thaät, con ngöôøi phaûi ñeán thuï huaán taïi tröôøng hoïc cuûa Chuùa Gieâsu. Nhöng hoïc nôi tröôøng Chuùa Gieâsu khoâng chæ laø hoïc laøm ngöôøi theo nghóa nhaân baûn maø coøn laø hoïc "neân hoaøn thieän nhö Cha treân trôøi laø Ñaáng hoaøn thieän" (Mt 5,48).
Chuùa Thaùnh Thaàn Vaø Vai Troø Taùc Thaønh.
6. Nhöõng con ngöôøi ñaàu tieân xuaát thaân töø tröôøng hoïc cuûa Chuùa Gieâsu laø caùc toâng ñoà. Chuùa Gieâsu laø thaày daïy nhöng chính Thaùnh Thaàn môùi laø Ñaáng taùc ñoäng ñeå giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu, qua lôøi rao giaûng cuûa toâng ñoà, trôû thaønh söùc maïnh bieán ñoåi taâm hoàn ngöôøi nghe. Nhôø Thaùnh Thaàn, Thaùnh Phaoloâ ñaõ caûm thaáy lôøi rao giaûng cuûa ngaøi ñöôïc ñoùn nhaän 'nhö chính Lôøi Thieân Chuùa' (x. 1 Thes 2, 13). Ngaøi coøn quaû quyeát: "Thaàn Khí laøm cho anh em neân nghóa töû, khieán chuùng ta ñöôïc keâu leân: Abba, Cha ôi" (Rm 8, 14-17).
Giaùo Hoäi Vaø Söù Maïng Giaùo Duïc.
7. Tröôùc khi veà trôøi, Chuùa Gieâsu ñaõ trao cho Giaùo Hoäi söù maïng leân ñöôøng daïy doã muoân daân. Töø ñoù, giaùo duïc trôû thaønh söù maïng gaén lieàn vôùi söï hieän dieän cuûa Giaùo Hoäi giöõa loøng theá giôùi. Giaùo Hoäi chính laø ngöôøi Meï "saên soùc toaøn dieän ñôøi soáng con ngöôøi, keå caû ñôøi soáng traàn theá, trong möùc ñoä lieân heä vôùi lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa. Vì theá Giaùo Hoäi thoâng phaàn vaøo vieäc môû mang vaø phaùt huy neàn giaùo duïc" (TN/GD, lôøi môû ñaàu). Söù maïng cuûa Giaùo Hoäi laø taïo ñieàu kieän ñeå moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc höôûng moät neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo (x. TN/GD 2).
Söù maïng ñoù ñöôïc theå hieän theá naøo trong boái caûnh Vieät Nam hieän nay, ñoù laø vaán naïn caàn phaûi ñaët ra, neáu chuùng ta muoán coù nhöõng ñònh höôùng cuï theå cho söù maïng giaùo duïc Kitoâ giaùo cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam.
II. Hieän Tình Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo Taïi Vieät Nam
Nhöõng Daáu Hieäu Laïc Quan.
8. Duø coøn phaûi ñoái dieän vôùi voâ vaøn khoù khaên cuûa thôøi ñaïi - côn khuûng hoaûng veà chaân lyù, veà caùc giaù trò ñaïo ñöùc, chuû nghóa töông ñoái - laõnh vöïc giaùo duïc hieän nay, trong moâi tröôøng xaõ hoäi cuõng nhö Giaùo Hoäi, ñaõ ñöôïc quan taâm hôn vaø ñang coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc. Veà phía xaõ hoäi, hieän ñang coù nhieàu noã löïc laønh maïnh hoùa moâi tröôøng giaùo duïc, baøi tröø beänh thaønh tích vaø tieâu cöïc trong hoïc haønh thi cöû. Veà phía phuï huynh, khoâng ít ngöôøi saün saøng chaét chiu daønh duïm töøng ñoàng cho con caùi aên hoïc. Nhöõng trung taâm luyeän thi, lôùp ngoaïi khoùa moïc leân nhö naám khaép nôi maø vaãn khoâng ñuû ñaùp öùng nhu caàu hoïc vieân moãi luùc moät gia taêng.
9. Veà phía ngöôøi Coâng giaùo, söï hieän dieän cuûa giôùi treû trong moâi tröôøng giaùo duïc xaõ hoäi ñaõ phaàn naøo ñöôïc bình thöôøng hoùa: lyù lòch Thieân Chuùa Giaùo khoâng coøn bò kyø thò vaø phaân loaïi nhö tröôùc ñaây. Nhôø ñoù, soá sinh vieân Coâng giaùo baäc ñaïi hoïc ñaõ taêng leân ñaùng keå, ngay caû taïi nhöõng mieàn thoân queâ. Trong laõnh vöïc ñöùc tin, caùc lôùp giaùo lyù döï toøng vaø hoân nhaân ngaøy caøng ñoâng hoïc vieân cho thaáy giôùi treû Vieät Nam ngaøy nay, ngöôïc vôùi traøo löu döûng döng toân giaùo phöông Taây, vaãn coøn quí troïng nhöõng giaù trò Kitoâ giaùo.
10. Nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø tin hoïc ngaøy caøng ñöôïc xöû duïng roäng raõi hôn trong moïi laõnh vöïc xaõ hoäi, cuõng ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû vaøo coâng cuoäc hieän ñaïi hoùa ngaønh giaùo duïc trong xaõ hoäi cuõng nhö Giaùo Hoäi.
Nhöõng Moái Quan Ngaïi.
11. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng daáu hieäu laïc quan, cuõng khoâng thieáu nhöõng ñieàu ñaùng quan ngaïi. Tröôùc heát phaûi keå ñeán nhöõng leäch laïc trong quan nieäm veà giaùo duïc. Do aûnh höôûng cuûa naõo traïng duy kinh teá, neàn giaùo duïc gia ñình ñang bò khuûng hoaûng. Vì phaûi chaïy theo coâng aên vieäc laøm, ngöôøi ta khoâng coøn daønh thì giôø cho caùc cuoäc sum hoïp ñaàm aám gia ñình, nhöõng böõa aên ñoâng ñuû caøng luùc caøng hieám hoi. Töông quan vôï choàng, cha meï, con caùi vì theá maø moãi luùc moät loûng leûo suy yeáu. Haäu quaû laø moâi tröôøng gia ñình, voán ñöôïc meänh danh laø "maùi aám", khoâng coøn noàng naøn tình caûm nhö xöa.
Chuû nghóa khoa baûng cuõng ñang gaây ra nguy cô ñöa gia ñình vaøo thaùi ñoä haùo danh. Baäc phuï huynh vaø ngay caû con caùi, muoán coù baèng caáp chuû yeáu laø ñeå ñöôïc nôû maøy nôû maët, ñeå coù coâng aên vieäc laøm toát, maø queân ñi raèng muïc ñích cao ñeïp nhaát cuûa giaùo duïc laø "ngaøy nay hoïc taäp ngaøy mai giuùp ñôøi".
12. Ñieàu cuõng ñaùng quan ngaïi laø baát caäp trong phöông caùch giaùo duïc. Hình nhö ngöôøi ta chæ quan taâm ñeán vieäc ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá maø coi nheï chieàu kích phaåm caùch laøm ngöôøi. Hoïc sinh ñeán tröôøng nghó ñeán ñoái phoù vôùi thi cöû nhieàu hôn laø hoïc laøm ngöôøi. Nhaø tröôøng quan taâm ñeán chæ tieâu vaø kyø tích nhieàu hôn laø ñeán söù vuï xaây döïng thöïc löïc cho hoïc sinh.
13. Chuû nghóa giaùo ñieàu trong giaûng daïy vaãn coøn laø moät hieän töôïng khaù phoå bieán. Thaày coâ thöôøng daïy cho hoïc sinh caùch sao cheùp nguyeân maãu kieán thöùc, aán ñònh nhöõng baøi vaên maãu, laøm baøi theo ñaùp aùn maãu nhieàu hôn laø huaán luyeän hoï bieát saùng taïo, tìm toøi baèng chính noã löïc rieâng cuûa mình.
14. Maët traùi cuûa phöông tieän truyeàn thoâng cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá taùc haïi giaùo duïc. Tuy goùp phaàn thaép leân nhieàu ñieåm saùng veà nhöõng giaù trò nhaân baûn, truyeàn thoâng cuõng taïo cô hoäi cho nhieàu laïm duïng ñaùng tieác. Vì thieáu yù thöùc, ngöôøi söû duïng - phaàn lôùn laø giôùi treû - thay vì thaän troïng gaïn loïc ñeå tieáp thu tinh hoa, laïi sa vaøo caïm baãy cuûa nhöõng loaïi hình vaên hoùa phi ñaïo ñöùc.
15. Trong laõnh vöïc ñöùc tin, nhieàu baäc phuï huynh coâng giaùo, keå caû caùc vò muïc töû, vaãn coøn lô laø hoaëc thieáu traùch nhieäm trong vieäc thoâng truyeàn ñöùc tin cho con caùi, khoâng toå chöùc hoaëc khoâng lo laéng cho con em tham döï nhöõng lôùp giaùo lyù taïi giaùo xöù.
Moät soá nôi, giaùo lyù vaãn coøn bò xem laø nhöõng baøi lyù thuyeát caàn phaûi thuoäc loøng ñeå ñöôïc laõnh bí tích. Vieäc giaûng daïy chöa thöïc söï coù phöông phaùp sö phaïm phuø hôïp vaø chöa ñi vôùi chöùng töø soáng ñoäng cuûa ngöôøi rao truyeàn.
Nhöõng baát caäp treân ñaây ñoøi chuùng ta phaûi ñieàu chænh laïi cung caùch giaùo duïc ñöùc tin cho ñuùng tinh thaàn Tin Möøng. Cuï theå laø phaûi ñeà ra phöông höôùng ñeå haønh ñoäng cho Kitoâ höõu Vieät Nam trong giai ñoaïn lòch söû hieän nay.
III. Ñònh Höôùng Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo.
16. YÙ thöùc söù maïng quan troïng ñoái vôùi töông lai Giaùo Hoäi vaø tieàn ñoà daân toäc, Giaùo Hoäi Vieät Nam muoán daán thaân trong söï nghieäp giaùo duïc ñeå thöïc hieän söù maïng loan baùo Tin Möøng cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ cho moïi ngöôøi caùch hieäu quaû vaø thieát thöïc hôn. Trong tinh thaàn ñoù, chuùng toâi keâu goïi nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm giaùo duïc vaø moïi Kitoâ höõu Vieät Nam haõy chuù troïng hôn nöõa ñeán söù maïng cao caû naøy, moät söù maïng mang nhieàu ñaëc tính bieät loaïi so vôùi neàn giaùo duïc xaõ hoäi traàn theá.
Moät Söù Maïng Mang Tính Phoå Caäp.
17. Cuõng nhö Ñöùc Gieâsu ñöôïc sai ñeán vôùi muoân daân (xem Lc 4, 18-19), Giaùo hoäi cuõng coù söù maïng ñem Tin Möøng ñeán cho moïi ngöôøi (Mc 16, 15), khoâng phaân bieät thaønh phaàn, ñaúng caáp xaõ hoäi hay ñieàu kieän kinh teá. Söù maïng ñoù khoâng phaûi chæ laø söù maïng cuûa rieâng thaønh phaàn naøo, nhöng bao truøm toaøn theå Giaùo Hoäi moïi nôi moïi thôøi, moãi caù nhaân vaø moãi coäng ñoaøn (x. TH/KTHGD 1).
18. Söù maïng ñoù baét ñaàu baèng coâng cuoäc nhaäp theá do coâng ñoàng Vatican II ñeà ra. Tröôùc khi truyeàn ñaït ñöùc tin, Giaùo Hoäi coù söù maïng "phuïc vuï lôïi ích cuûa xaõ hoäi traàn theá vaø xaây döïng moät theá giôùi nhaân ñaïo hôn" (TN/GD 3). Muoán vaäy, Giaùo Hoäi caàn phaûi coù choã ñöùng trong neàn giaùo duïc cuûa baát kyø theå cheá xaõ hoäi naøo. Taïi Vieät Nam, ñieàu ñaùng laïc quan laø giaùo duïc, töø tröôùc vaãn ñöôïc coi laø laõnh vöïc ñoäc quyeàn cuûa Nhaø Nöôùc, nay ñaõ ñöôïc "xaõ hoäi hoùa". Theo ñònh höôùng ñoù, tö nhaân, thaäm chí ngöôøi nöôùc ngoaøi, coù quyeàn môû tröôøng tö thuïc.
19. Nhöng cuõng ñaùng tieác laø ñoái vôùi caùc toå chöùc toân giaùo taïi Vieät nam, caùnh cöûa giaùo duïc vaãn coøn kheùp chaët: toân giaùo chæ coù quyeàn môû tröôøng tö thuïc caáp maãu giaùo. Duø vaãn khoâng ngöøng noã löïc laøm taát caû nhöõng gì ñöôïc pheùp ñeå theå hieän söù meänh nhaäp theá, nhö môû lôùp tình thöông, laäp quyõ hoïc boång cho hoïc sinh ngheøo hoaëc khuyeát taät, Giaùo Hoäi coâng giaùo, vôùi tö caùch laø toå chöùc toân giaùo, ñaønh phaûi ñöùng beân leà söï nghieäp giaùo duïc cuûa xaõ hoäi Vieät nam vaø, vì khoâng coù quyeàn nhaäp cuoäc, ñaønh ñoùng vai moät quan saùt vieân baát ñaéc dó.
20. Trong laõnh vöïc ñöùc tin, coù leõ hình aûnh ñeïp nhaát ñeå dieãn taû neùt sinh ñoäng cuûa neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo laø hình aûnh caønh nho cuûa Chuùa Gieâsu (x. Ga 15, 16). Hình aûnh ñoù ñaëc bieät roõ neùt hôn trong hoaït ñoäng cuûa caùc giaùo lyù vieân. Hoï gioáng nhö nhöõng caønh nho gaén lieàn vôùi thaân nho laø Chuùa Kitoâ, huùt nhöïa soáng Lôøi Chuùa töø thaân caây laø Chuùa Gieâsu ñeå chuyeån ñeán caùc hoïc vieân baèng chöùng töø rao giaûng vaø thöïc thi huaán leänh Chuùa.
21. Theo nghóa ñoù, moïi Kitoâ höõu chuùng ta ñeàu laø giaùo lyù vieân, bôûi vì qua bí tích röûa toäi, chuùng ta ñöôïc môøi goïi tham gia vaøo moät coâng trình giaùo duïc trong ñoù, theo lôøi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, "moãi chuùng ta vöøa laø ñích ñieåm, vöøa laø khôûi ñieåm cuûa vieäc huaán luyeän: chuùng ta caøng töï reøn luyeän mình, caøng coù khaû naêng huaán luyeän ngöôøi khaùc" (TH/KTHGD 7). Hoïc vaø daïy cuõng laø cuûng coá ñöùc tin cho mình vaø cho anh chò em mình (x. Lc 22, 31-33). Bao laâu coøn laø phaàn töû cuûa Giaùo Hoäi löõ haønh, chuùng ta coøn laø hoïc troø vaø coøn laø thaày daäy ñöùc tin baèng chöùng töø cuoäc soáng cuûa chuùng ta.
Caùc Ñoái Töôïng Öu Tieân
22. Tính phoå caäp cuûa neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo moät maët khoâng mieãn tröø traùch nhieäm cho baát kyø ai, moät maët cuõng ñoøi buoäc Kitoâ höõu khoâng ñöôïc loaïi tröø baát kyø ñoái töôïng naøo. Muoán theá, Kitoâ höõu caàn quan taâm hôn ñeán nhöõng thaønh phaàn thöôøng bò xaõ hoäi ruoàng raãy, khinh mieät, laõng queân: ngöôøi thaát hoïc, treû em khoâng coù ñieàu kieän ñeán tröôøng, thaønh phaàn coâ laäp do maëc caûm hay bò kyø thò. Chuùa Gieâsu khaúng ñònh raèng söù meänh haøng ñaàu cuûa Ngaøi laø loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo khoù, lao tuø, muø loøa, bò aùp böùc (Lc 4, 18ss).
23. Trong boái caûnh coâng nghieäp hoùa cuûa nhöõng xaõ hoäi ñang phaùt trieån, ngheà noâng thuû coâng truyeàn thoáng khoâng coøn ñuû lôïi töùc nuoâi soáng ngöôøi lao ñoäng, raát nhieàu ngöôøi trong hoï khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc hôn laø trôû thaønh di daân veà thaønh thò tìm coâng aên vieäc laøm. Hoï phaûi chòu bao nhieâu thöù thieáu thoán thieät thoøi caû veà vaät chaát laãn tinh thaàn treân ñaát khaùch queâ ngöôøi. Ñeå coù theå duy trì phaàn naøo ñôøi soáng ñöùc tin coù nguy cô bò coâng aên vieäc laøm vuøi daäp. Hoï caàn phaûi hoøa mình vaøo baàu khí ñaïo ñöùc cuûa caùc giaùo xöù nôi hoï taïm cö. Cha xöù vaø giaùo xöù ñòa phöông cuõng caàn phaûi saün loøng naâng ñôõ, chia seû, ñoùn tieáp daân, taïo ñieàu kieän ñeå hoï sôùm hoäi nhaäp vaøo caùc sinh hoïat ñaïo ñöùc vaø vaên hoùa nôi hoï sinh soáng. Lôøi Chuùa vaø khung caûnh tình thaân cuûa giaùo xöù laø moâi tröôøng vaø laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå an uûi vaø khích leä ñöùc tin cuûa hoï nôi Thieân Chuùa, Ñaáng coù ñuû quyeàn naêng bieán caûnh soáng tha höông cuûa hoï thaønh cuoäc haønh höông ñaày yù nghóa höôùng veà Queâ Trôøi.
24. Thieáu nhi vaø giôùi treû cuõng laø nhöõng thaønh phaàn raát ñaùng quan taâm ôû haøng öu tieân. Thieáu nhi, nhöõng trang giaáy traéng ñang chôø in nhöõng hình aûnh töôi ñeïp, caàn phaûi ñöôïc thuï höôûng moät neàn giaùo duïc chaân chính veà noäi dung vaø hieäu quaû veà phöông phaùp, laøm voán lieáng haønh trang höõu ích cho suoát cuoäc haønh trình laøm ngöôøi vaø ñöùc tin.
25. Giôùi treû, "töông lai cuûa Giaùo Hoäi vaø theá giôùi" (HT/VH 38), caàn phaûi nhaän ñöôïc söï höôùng daãn taän tình töø caùc nhaø giaùo duïc vaø caùc theá heä ñi tröôùc ñeå nhieät huyeát tuoåi treû cuûa hoï thöïc söï ñöôïc vaän duïng vaøo coâng cuoäc xaây döïng xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi.
Moâi Tröôøng Giaùo Duïc.
26. Traùch nhieäm giaùo duïc ñöùc tin thuoäc veà moïi Kitoâ höõu. Tuy vaäy, trong thöïc teá, caùc "nhaø giaùo" môùi thöïc söï laø nhöõng ngöôøi ñöôïc trao phoù traùch nhieäm giaùo duïc nguyeân nghieäp. Ñöùc Gioan Phaoloâ II trong Toâng Huaán Kitoâ Höõu Giaùo Daân ñaõ thieát tha keâu goïi caùc giaùo vieân ñang giaûng daïy taïi caùc tröôøng Coâng giaùo hay khoâng Coâng giaùo tích cöïc laøm nhaân chöùng cho Tin Möøng (x. TH/KTHGD 6). Nhö theá ngoaøi cuoäc soáng maãu möïc cuûa moät nhaø giaùo, hoï coøn laø ñaïi söù cuûa Ñöùc Kitoâ nôi hoïc ñöôøng baèng chính ñôøi soáng vaø löông taâm Kitoâ höõu. Moïi ngöôøi seõ nhìn thaáy hoï maø gaëp ñöôïc Thieân Chuùa.
27. Ñaïi chuûng vieän vaø Hoïc vieän Coâng giaùo, nhöõng trung taâm giaùo duïc coù heä thoáng nhaân söï vaø phöông tieän ñaày ñuû nhaát, phaûi ñoùng ñuùng vai troø cuûa mình baèng vieäc "ñaøo taïo nhöõng ngöôøi seõ ñaûm nhaän coâng vieäc huaán luyeän giaùo daân" (x. TH/KTHGD 7). Caùc cô sôû naøy khoâng nhöõng chæ cung caáp cho Giaùo Hoäi nhöõng thaày giaùo, maø coøn ñaøo taïo caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu. Moãi hoïc vieân seõ rôøi hoïc vieän vaøo moät luùc naøo ñoù khi maõn tröôøng hay khi ñi nhaän moät nhieäm vuï môùi, nhöng khoâng bao giôø rôøi tröôøng hoïc cuûa Chuùa Gieâsu, vò Thaày muoân thuôû cuûa caùc nhaø giaùo duïc ñaøo taïo.
28. Gia ñình laø Giaùo Hoäi taïi gia, laø tröôøng hoïc töï nhieân vaø caên baûn trong neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo. Moïi thaønh vieân cuûa gia ñình, oâng baø, cha meï vaø caùc anh chò em soáng ñaïo nhieät thaønh laøm thaønh truyeàn thoáng ñöùc tin gia ñình. Nôi ñaây, ñöùc tin ñöôïc truyeàn thuï qua nhöõng lôøi caàu nguyeän, lôøi nhuû baûo, ñaëc bieät trong nhöõng bieán coá vui buoàn cuûa cuoäc soáng vaø qua nhöõng maãu göông ñöùc tin. Gia ñình coøn laø "chieác noâi cuûa söï soáng vaø tình yeâu" (GHXH/GH 209) giuùp caùc phaàn töû gia ñình caûm nghieäm tình yeâu vaø loøng trung thaønh cuûa Thieân Chuùa, ñoàng thôøi cuõng giuùp hình dung tröôùc nhöõng moái töông quan lieân vò trong xaõ hoäi.
29. Trong neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo, gia ñình khoâng theå taùch rôøi khoûi giaùo xöù. Neáu taïi gia ñình, ñöùc tin ñöôïc truyeàn thuï baèng phöông phaùp tieáp caän vaø thöïc haønh, nhöõng baøi hoïc ñöôïc giaûng daïy ngay giöõa thöïc teá. Taïi giaùo xöù, ñöùc tin ñöôïc thoâng truyeàn nhôø giaûng giaûi vaø vieäc cöû haønh phuïng vuï. Chính khi ñoái chieáu vaø ñoùn nhaän caûm töôûng cuûa nhau, ñoaøn keát yeâu thöông nhau vaø caàu nguyeän chung vôùi nhau, ñöùc tin cuûa Kitoâ höõu ñöôïc nuoâi döôõng vaø cuûng coá.
30. Vôùi nhöõng lôùp huaán giaùo laø nhöõng phöông caùch caên baûn cuûa giaùo duïc Kitoâ giaùo, cha xöù cuøng vôùi caùc giaûng vieân seõ chòu traùch nhieäm khai taâm Kitoâ giaùo vaø huaán giaùo cho caùc hoïc vieân chuaån bò laõnh caùc bí tích. Taïi ñaây, giaùo daân coù moâi tröôøng theå hieän ñöùc tin vôùi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa coäng ñoøan vaø ñöôïc tham döï caùch yù thöùc vaøo caùc giôø kinh leã, phuïng vuï, bí tích. Ñoù laø nhöõng hình thöùc tham gia tröïc tieáp vaø höõu hieäu vaøo coâng trình giaùo duïc Kitoâ giaùo (x. TN/GD 4).
31. Cuøng vôùi giaùo xöù, caùc toå chöùc, caùc ñoaøn theå Coâng Giaùo vaø coäng ñoaøn Giaùo Hoäi cô baûn cuõng laø nhöõng moâi tröôøng khoâng theå thieáu ñeå giaùo duïc Kitoâ giaùo ñöôïc trieån nôû toøan veïn vaø quaân bình.
Tính Toaøn Dieän Cuûa Giaùo Duïc Kitoâ Giaùo
32. Laø Meï vaø laø Thaày, Giaùo Hoäi Coâng giaùo coù boån phaän thoâng truyeàn cho moïi ngöôøi, nhaát laø caùc Kitoâ höõu, moät neàn giaùo duïc toaøn veïn. Muïc tieâu haøng ñaàu cuûa giaùo duïc Kitoâ giaùo laø ñöùc tin. Giaùo duïc ñöùc tin khoâng chæ laø truyeàn laïi cho tín höõu nhöõng ñònh tín, nhöng coøn giuùp cho tín höõu soáng ñöùc tin aáy trong cuoäc soáng cuï theå, vì 'ñöùc tin khoâng coù vieäc laøm laø ñöùc tin cheát' (Gia. 2, 17). Caùc tín höõu, nhôø ñöôïc huaán luyeän, seõ trôû thaønh men, thaønh muoái vaø aùnh saùng cho traàn gian.
33. Vì con ngöôøi laø linh hoàn nhaäp theå, khi giaùo duïc ñöùc tin, Giaùo Hoäi cuõng nhaèm ñeán giaùo duïc con ngöôøi toaøn dieän ñeå giuùp hoï nhaän ra phaåm giaù cuûa mình. Khi yù thöùc saâu saéc veà phaåm giaù cuûa mình, Kitoâ höõu cuõng nhaän laáy söù maïng ñeå saün saøng leân ñöôøng loan truyeàn Tin Möøng Chuùa Kitoâ cho ngöôøi chöa tin vaø cuûng coá loøng tin cuûa anh chò em mình. Phaåm giaù Kitoâ höõu luoân laø nhöõng baøi hoïc suoát ñôøi coøn tieáp tuïc, vì tín höõu maõi laø khaùch haønh höông. Phaåm giaù aáy ñang hình thaønh vaø seõ chæ thaønh toaøn vaøo ngaøy caùnh chung. Cuõng nhö söù maïng tín höõu maõi maõi laø ñöôïc sai ñi, tôùi caùnh ñoàng luùa chín ñang thieáu thôï gaët (x. Mt 9, 37). Vaán ñeà giaùo duïc Kitoâ giaùo ôû ñaây hoâm nay laø quyeát taâm boài döôõng phaåm giaù ñeå thöïc thi söù maïng vaø caøng bieát thöïc thi söù maïng, phaåm giaù laïi caøng ñöôïc cuûng coá hôn.
34. Con ngöôøi soáng trong xaõ hoäi khoâng phaûi laø moät oác ñaûo, nhöng lieân ñôùi vôùi nhau trong nieàm vui cuõng nhö öu saàu. Xaõ hoäi tính laø moät neùt noåi baät cuûa con ngöôøi. Giaùo duïc Kitoâ giaùo goùp phaàn coå voõ tình lieân ñôùi, laøm cho con ngöôøi coù traùch nhieäm vôùi nhau, traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi vaø coâng ích, cuøng xaây döïng moät cuoäc soáng toát ñeïp an bình.
35. Luoân yù thöùc veà söù maïng laøm chöùng cho Chaân lyù, Giaùo Hoäi cuûa Ñöùc Kitoâ traûi qua moïi thôøi ñaïi ñaõ goùp tieáng noùi cuûa mình qua nhöõng giaùo huaán mang tính xaõ hoäi. Nhôø ñoù, Giaùo Hoäi chia seû vôùi nhaân loaïi 'nhöõng vui möøng vaø hy voïng, öu saàu vaø lo laéng' (x. GS 1). Vôùi giaùo huaán cuûa mình, Giaùo Hoäi tìm caùch coâng boá Tin Möøng vaø laøm cho Tin Möøng hieän dieän trong heä thoáng caùc moái quan heä xaõ hoäi. Khi ñöa ra nhöõng chuû tröông vaø ñöôøng loái cuûa mình trong laõnh vöïc xaõ hoäi, Giaùo Hoäi thi haønh söù maïng ngoân söù cuûa mình tröôùc nhöõng traøo löu ñi ngöôïc laïi vôùi giaùo huaán Tin Möøng vaø ñaïo ñöùc xaõ hoäi.
36. Giaùo duïc Kitoâ giaùo coøn nhaán maïnh vieäc huaán luyeän löông taâm: Huaán luyeän löông taâm khoâng chæ laø giaûng daïy cho nhau nhöõng meänh leänh cuûa heä thoáng luaät luaân lyù nhöng coøn laø taäp cho nhau hoàn nhieân laéng nghe loøng mình phaùn ñoaùn thieän aùc. Bôûi vì "löông taâm laø luaät töï nhieân voán phaûn aûnh phaåm giaù con ngöôøi vaø ñaët neàn taûng cho caùc nghóa vuï caên baûn cuûa con ngöôøi" (GHXH/GH 140), neân "löông taâm ngay thaúng caøng thaéng theá thì nhöõng caù nhaân caøng traùnh ñöôïc ñoäc ñoaùn, muø quaùng vaø caøng noã löïc tuaân phuïc nhöõng tieâu chuaån khaùch quan cuûa luaân lyù" (GS 16). Khi coù löông taâm ngay thaúng, con ngöôøi seõ deã daøng coäng taùc ñeå xaây döïng cuoäc soáng coâng baèng, toân troïng phaûm giaù vaø söï soáng con ngöôøi hôn.
37. Sau heát, vì luoân laø moät sinh hoïat gaén lieàn vôùi moät khoâng gian nhaát ñònh, giaùo duïc phaûi ñöôïc lieân keát vôùi truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa khoâng gian aáy. Ñaët vaán ñeà giaùo duïc Kitoâ giaùo taïi Vieät Nam coù nghóa laø ñaët vaán ñeà phaùt huy truyeàn thoáng vaên hoùa Vieät Nam. Daân toäc chuùng ta luoân töï haøo veà tinh thaàn hieáu hoïc, toân sö troïng ñaïo. Truyeàn thoáng aáy neáu trong quaù khöù ñaõ goùp phaàn laøm phong phuù neàn vaên hoùa Vieät Nam vaø saûn sinh nhöõng danh nhaân laøm veû vang ñaát nöôùc, thì nay phaûi trôû thaønh moät trong nhöõng tieâu chí cuûa neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo taïi Vieät Nam.
38. Giaùo duïc laø caû moät coâng trình laâu daøi khoâng theå hoaøn thaønh ngay. Tuy nhieân töøng böôùc moät, caàn phaûi ñöa ra nhöõng muïc tieâu muõi nhoïn cho töøng giai ñoaïn. Ñaïi hoäi naêm nay ñeà ra phöông höôùng chaán chænh laïi neàn giaùo duïc Kitoâ giaùo taïi Vieät Nam, coù nghóa laø phöông höôùng ñoù seõ ñöôïc theå hieän trong nhöõng naêm tôùi. Cuï theå, chuùng toâi keâu goïi moïi thaønh phaàn Daân Chuùa haõy thöïc hieän ba böôùc sau ñaây:
- 2008 : chaán chænh moâi tröôøng giaùo duïc gia ñình coâng giaùo.
- 2009 : chaán chænh vieäc ñaøo taïo giaùo lyù vieân.
- 2010 : chaán chænh cô sôû giaùo duïc caùc giaùo xöù.
Lôøi Keát
39. Anh chò em thaân meán,
Giaùo duïc Kitoâ giaùo laø coâng trình hoïc vaø soáng laøm con ngöôøi vaø laøm con Chuùa. Ñaây laø traùch nhieäm cuûa moïi Kitoâ höõu moïi nôi moïi thôøi. Theá heä tröôùc coù traùch nhieäm chuyeån giao ñöùc tin cho theá heä sau. Theá heä sau tieáp nhaän, cuûng coá vaø baøn giao cho theá heä haäu sinh. Lòch söû laø moät cuoäc haønh trình qua ñoù Kitoâ höõu chia seû ñöùc tin cho nhau döôùi söï soi daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Giaùo duïc Kitoâ giaùo coøn laø moät söù maïng caáp baùch. Söï thay ñoåi choaùng ngôïp cuûa neàn vaên minh thôøi ñaïi khoâng cho pheùp chuùng ta chaàn chöø trì hoaõn, neáu khoâng muoán bò ñaåy vaøo nguy cô tuït haäu. Hôn bao giôø heát phöông chaâm maø chuùng ta phaûi neâu cao laø: "Giaùo duïc hoâm nay, xaõ hoäi vaø Giaùo Hoäi ngaøy mai".
Döôùi söï baûo trôï cuûa Meï La Vang, thaùnh Giuse, caùc thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam, xin môøi anh chò em cuøng chung vai gaùnh vaùc moïi phaän vuï cuûa coâng trình giaùo duïc Kitoâ giaùo ñeå, vôùi ñöùc tin soáng ñoäng, Giaùo Hoäi Vieät Nam seõ noã löïc laøm vinh danh Chuùa hôn vaø goùp phaàn xaây döïng haïnh phuùc cho moïi ngöôøi.
Hieäp thoâng cuøng anh chò em trong taâm tình caûm taï vaø toân vinh Thieân Chuùa.
Haø Noäi ngaøy 12 thaùng 10 naêm 2007
+ Pheâroâ Nguyeãn Vaên Nhôn
Chuû tòch HÑGM/VN
+ Giuse Ngoâ Quang Kieät
Toång thö kyù HÑGM/VN
Nhöõng chöõ vieát taét:
- TN/GD: Tuyeân Ngoân veà Giaùo Duïc
- HT/VH: Huaán Thò veà Vaên Hoaù
- TÑ/TCLTY:Thoâng Ñieäp Thieân Chuùa laø Tình Yeâu
- TH/KTHGD: Toâng Huaán Kitoâ Höõu Giaùo Daân
- GS: Hieán cheá Gaudium et Spes
- GHXH/GH: Giaùo huaán Xaõ hoäi cuûa Giaùo Hoäi
- PO: Saéc leänh Presbyterorum Ordinis.