Nhaân quyeàn vaø boån phaän hoïc hoûi
Giaùo Huaán cuûa Giaùo Hoäi veà xaõ hoäi
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Lôøi Chuû Chaên thaùng 10 naêm 2007: Nhaân quyeàn vaø boån phaän hoïc hoûi Giaùo Huaán cuûa Giaùo Hoäi veà xaõ hoäi.
Daãn nhaäp
Nhieäm vuï daán thaân cho nhaân quyeàn ñaët ra 2 boån phaän öu tieân cho ngöôøi Kitoâ höõu. Öu tieân moät laø caàu nguyeän nhaèm reøn luyeän caùi taâm löông thieän. Öu tieân hai laø hoïc hoûi Giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà xaõ hoäi nhaèm reøn luyeän caùi taâm saùng suoát. Caû hai öu tieân ñeàu nhaèm phaùt huy nhaân quyeàn tröôùc heát nôi baûn thaân vôùi yù thöùc toân troïng nhaân quyeàn cuûa moïi ngöôøi.
Noùi caùch khaùc, ngöôøi Kitoâ höõu chaân chính coù boån phaän caàu nguyeän vaø hoïc hoûi tröôùc khi haønh ñoäng cho nhaân quyeàn, vì leõ caàu nguyeän vaø hoïc hoûi giuùp cho con ngöôøi haønh ñoäng vôùi taâm hoàn bình an, saùng suoát, haønh ñoäng vôùi thaùi ñoä toân troïng söï thaät vaø coâng baèng, vôùi tình baùc aùi huynh ñeä, ñoàng thôøi traùnh haønh ñoäng theo ñoäng cô cuûa loøng tham saân si, cuûa haän thuø, traùnh chaïy theo thoùi ñôøi mang quaùn tính ñoái khaùng, loaïi tröø hoaëc saùt haïi laãn nhau, cuõng laø moät hình thöùc xuùc phaïm nhaân quyeàn cuûa nhau.
Thaùng tröôùc toâi ñaõ noùi veà boån phaän caàu nguyeän. Thaùng naøy, toâi ñeà caäp ñeán vieäc hoïc hoûi Giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà xaõ hoäi.
I. Tình hình bieán chuyeån treân ñaát nöôùc Vieät Nam
1. Khaéc phuïc haäu quaû 30 naêm chieán tranh. Keå töø naêm 1975 ñeán nay, Vieät Nam lo khaéc phuïc haäu quaû cuûa cuoäc chieán 30 naêm, khoâng nhöõng veà cô sôû vaät chaát, maø caû veà con ngöôøi: hôn moät trieäu thöông binh, loái hai trieäu treû moà coâi, hai trieäu ngöôøi goaù buïa, naêm trieäu ngöôøi taøn taät.
Ngoaøi ra, moät veát thöông khaùc, do chieán tranh töông taøn keùo daøi nhieàu thaäp nieân gaây ra, haèn saâu trong loøng daân toäc, trong taâm can cuûa nhieàu ngöôøi. Noù ñaõ taïo ra söï chia reõ, ñaõ ñaët ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi trong theá ñoái khaùng vaø loaïi tröø laãn nhau. Moät thôøi noù ñaõ coâ laäp hoaù ñaát nöôùc ñoái vôùi coäng ñoàng theá giôùiù, laøm suy yeáu söùc soáng cuûa daân toäc.
Nhieàu thaønh phaàn trong coäng ñoàng daân toäc, khi böøng tænh beân bôø vöïc thaúm dieät vong, ñaõ coù nhöõng noã löïc haøn gaén veát thöông, cuøng nhau tieán böôùc treân con ñöôøng hoaø giaûi, môû roäng cöûa nhaø, hoäi nhaäp vaøo theá giôùi toaøn caàu hoaù hoâm nay, xaây döïng laïi tình ñoaøn keát nhö moät söùc maïnh phaùt trieån ñaát nöôùc. Daàu vaäy, xem ra veát thöông ñoù vaãn coøn ræ maùu, vaãn coøn caàn ñöôïc quan taâm chaêm soùc, caàn coù theâm nhöõng bieän phaùp chöõa trò thích hôïp vaø coù hieäu quaû hôn.
2. Chuyeån bieán töø kinh teá taäp trung ñeán kinh teá thò tröôøng. Trong hai thaäp nieân vöøa qua, dieãn ra söï chuyeån dòch töø kinh teá taäp trung sang kinh teá thò tröôøng, vôùi nhöõng haäu quaû tích cöïc vaø tieâu cöïc cho gia ñình vaø xaõ hoäi. Ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi phaùt trieån ñaùng keå. Tuy nhieân, söï phaùt trieån naøy thieáu tính toaøn dieän vaø ñoàng ñeàu, coäng theâm söï thieáu kinh nghieäm, daãn ñeán nhieàu haäu quaû tieâu cöïc.
Moät soá haäu quaû tieâu cöïc xuaát hieän roõ neùt trong gia ñình vaø xaõ hoäi, nhö - laøn soùng di daân nhieàu trieäu ngöôøi töø noâng thoân leân thaønh thò, - söï phaân hoaù giaøu ngheøo ngaøy caøng roäng lôùn, - söï suy thoaùi ñaïo ñöùc ngaøy caøng traàm troïng, - coäng theâm söï phaùt sinh ra nhieàu loaïi teä naïn xaõ hoäi (aên gian, löøa doái, tham nhuõng, baïo löïc trong gia ñình, phaù thai, ly dò, maïi daâm, buoân ngöôøi, ma tuùy, dòch HIV/AIDS). Duø coù nhöõng bieän phaùp tích cöïc chöõa trò, nhöõng tieâu cöïc ñoù cuøng dòch HIV/AIDS tieáp tuïc lan roäng treân caû nöôùc.
Nhöõng haäu quaû tieâu cöïc ñoù laøm ñaûo loän traät töï nhöõng giaù trò caên baûn nôi truyeàn thoáng vaên hoaù vaø ñaïo ñöùc trong gia ñình cuõng nhö trong xaõ hoäi, goùp phaàn hình thaønh neàn vaên hoaù söï cheát, ñi ngöôïc chieàu vôùi neàn vaên hoaù söï soáng vaø vaên minh tình thöông voán laø con ñöôøng ñöa ñeán phaùt trieån ñaát nöôùc, thaêng tieán ñôøi soáng gia ñình vaø coäng ñoàng daân toäc.
3. Nhöõng bieán chuyeån lieân heä ñeán caùc toân giaùo. Do nhöõng lyù do lòch söû cuõng nhö do quan ñieåm vaø ñònh kieán, Nhaø Nöôùc trong nhöõng thaäp nieân qua, coù thaùi ñoä khaù tieâu cöïc ñoái vôùi caùc toân giaùo. Do ñoù caùc toân giaùo ñeàu gaëp nhieàu khoù khaên vaø haïn cheá trong caùc sinh hoaït cuûa mình. Töø khi Vieät Nam môû ra vôùi theá giôùi vaø chuyeån sang kinh teá thò tröôøng, tình hình daàn daàn ñöôïc caûi thieän. Tröôùc kia, caùc toå chöùc toân giaùo bò coi nhö moät theá löïc choáng phaù Nhaø Nöôùc, daàn daàn ñöôïc nhìn nhaän nhö moät söùc maïnh tinh thaàn goùp phaàn xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc, thaêng tieán ñôøi soáng gia ñình, xaõ hoäi vaø coäng ñoàng daân toäc.
Daàu vaäy, hieän nay caùc toå chöùc toân giaùo vaãn coøn phaûi chòu moät soá haïn cheá vaø baát coâng. Theo caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, coâng quyeàn cuõng nhaän thaáy ñieàu ñoù, vaø ngaøy nay ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi nhieàu nôi treân theá giôùi ñang noùng loøng thaáy Nhaø Nöôùc sôùm khaéc phuïc nhöõng baát coâng ñoái vôùi caùc toå chöùc toân giaùo cuõng nhö nhieàu thaønh phaàn khaùc trong coäng ñoàng daân toäc.
II. Ñònh höôùng cuûa Giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo veà xaõ hoäi
1. Nhöõng giaù trò neàn taûng. Trieån khai Lôøi Chuùa daïy vaø giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng Vatican II cuøng kinh nghieäm qua caùc cheá ñoä trong lòch söû phaùt trieån cuûa loaøi ngöôøi, Giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà xaõ hoäi ñaõ ñöôïc hình thaønh vaø traûi daøi qua nhieàu theá kyû. Nay Giaùo huaán ñoù ñöôïc toång keát nhaèm laøm noåi baät nhöõng giaù trò tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc, nhö söï thaät vaø coâng baèng, tình huynh ñeä ñaïi ñoàng vaø tình lieân ñôùi, loøng yeâu thöông baùc aùi xaây döïng hoaø bình vaø phuïc vuï cho söï soáng vaø phaåm giaù con ngöôøi.
Muïc ñích toång keát Giaùo huaán laø ñeå laøm neàn taûng cho vieäc phaùt huy nhaân quyeàn, cuõng nhö cho coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt trieån vöõng beàn ñaát nöôùc vaø coäng ñoàng daân toäc.
2. Nhöõng chuaån möïc cho coâng cuoäc phaùt trieån toaøn dieän vaø vöõng beàn. Nhöõng giaù trò tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc trong Giaùo huaán neâu treân laø nhöõng chuaån möïc cho coâng cuoäc phaùt trieån trong moïi laõnh vöïc kinh teá, xaõ hoäi, chính trò, gia ñình, giaùo duïc, maø cuøng ñích laø ñöa ñeán phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän. Ñoàng thôøi nhöõng chuaån möïc ñoù cuõng nhaèm giuùp cho coâng quyeàn cuõng nhö moïi toå chöùc kinh teá xaõ hoäi traùnh con ñöôøng moøn cuõ trong lòch söû laø bieán con ngöôøi thaønh phöông tieän saûn xuaát, thaønh coâng cuï phuïc vuï cho nhöõng tham voïng cuûa nhöõng ngöôøi naém giöõ quyeàn haønh, theá löïc vaø taøi löïc trong xaõ hoäi.
3. Traùch nhieäm cuûa caùc thaønh phaàn trong Giaùo Hoäi coâng giaùo laø ñöa nhöõng giaù trò neàn taûng töø Giaùo huaán neâu treân vaøo ñôøi soáng gia ñình vaø xaõ hoäi nhaèm goùp phaàn xaây döïng moät coäng ñoàng nhaân loaïi môùi, moät coäng ñoàng soáng trong söï thaät vaø coâng baèng, trong hieäp nhaát vaø bình an, trong yeâu thöông vaø phuïc vuï cho söï soáng vaø phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi anh em ñoàng baøo vaø ñoàng loaïi laø con moät Cha, laø anh em moät nhaø.
III. Nhöõng aùp duïng thöïc haønh
1. Baûn Toång löôïc Giaùo huaán. Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng veà Coâng lyù vaø Hoaø bình trong thôøi Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Nguyeãn Vaên Thuaän laøm Chuû tòch ñaõ khôûi coâng toång hôïp giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi traûi daøi nhieàu theá kyû thaønh moät baûn Toång löôïc Giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà xaõ hoäi. Nay baûn Toång löôïc ñaõ ñöôïc hình thaønh vaø ñöôïc dòch sang nhieàu ngoân ngöõ, caû Vieät ngöõ.
2. Chöông trình ñaøo taïo vaø huaán luyeän. Nay Giaùo huaán naøy caàn ñöôïc ñöa vaøo chöông trình ñaøo taïo vaø huaán luyeän roäng raõi moïi thaønh phaàn Daân Chuùa vaø moïi ngöôøi thieän taâm, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi ñang coù maët trong moïi laõnh vöïc giaùo duïc, kinh teá, xaõ hoäi, chính trò.
Vieäc ñaøo taïo vaø huaán luyeän naày tröôùc heát nhaèm môû ñöôøng cho hoï trôû neân muoái, men, aùnh saùng cho nhöõng giaù trò neàn taûng trong xaõ hoäi, keá ñeán nhaèm taïo khaû naêng cho hoï goùp phaàn vöøa kieán taïo neàn vaên hoaù söï soáng vaø vaên minh tình thöông, vöøa phaùt trieån vöõng beàn ñaát nöôùc, ñöa con ngöôøi, gia ñình, coäng ñoàng xaõ hoäi ñi ñeán söï soáng doài daøo, an laønh vaø haïnh phuùc laâu daøi.
29.8.2007, ngaøy leã kính Thaùnh Gioan Baotixita chòu xöû traûm vì söï thaät vaø coâng baèng.
Gioan B. Phaïm Minh Maãn
Hoàng Y Toång Giaùm muïc