Phaàn I
Böùc Thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI
gôûi cho Giaùo Hoäi taïi Coäng Hoaø Nhaân Daân Trung Hoa
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Phaàn I trong böùc thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI gôûi cho giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác.
(Radio Veritas Asia 1/07/2007) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta baét ñaàu ñoïc phaàn thöù nhaát böùc thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI gôûi cho giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác, coù töïa ñeà nhö sau: "Hoaøn caûnh cuûa Giaùo Hoäi: nhöõng khía caïnh thaàn hoïc". Lôøi töïa naøy löu yù chuùng ta raèng ñaây khoâng phaûi chæ laø moät moâ taû ñôn thuaàn veà hoaøn caønh cuûa giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác maø thoâi, nhöng ñaây laø moät moâ taû coù ñi keøm theo vôùi nhöõng suy tö thaàn hoïc veà hoaøn caûnh ñoù. Caâu hoûi maø Ñöùc Thaùnh Cha xem ra nhö muoán ñaët ra vaø traû lôøi, laø: trong hoaøn caûnh cuï theå nhö vaäy, ngöôøi tín höõu cuûa giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác seõ phaûi laøm gì, seõ phaûi soáng laøm sao, cho ñuùng vôùi giaùo lyù cuûa giaùo hoäi coâng giaùo.
Phaàn thöù nhaát naøy goàm coù 7 soá, töø soá 3 cho ñeán heát soá 9, baøn veà nhöõng ñieåm, hay ñuùng hôn "nhöõng vaán ñeà" ñöôïc ñaët ra cho giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. 7 Soá cuûa phaàn thöù I nhö sau:
3. Söï toaøn caàu hoaù, söï hieän ñaïi vaø chuû thuyeát voâ thaàn.
4. Söï saün saøng ñoái thoaïi trong tinh thaàn toân troïng vaø xaây döïng.
5. Söï hieäp thoâng giöõa nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông trong giaùo hoäi phoå quaùt.
6. Nhöõng caêng thaúng vaø chia reõ trong noäi boä giaùo hoäi: tha thöù vaø hoaø giaûi.
7. Nhöõng coäng ñoaøn giaùo hoäi vaø nhöõng cô quan nhaø nöôùc: nhöõng töông quan caàn ñöôïc soáng trong söï thaät vaø trong tình baùc aùi.
8. Haøng giaùm muïc Trung Quoác.
9. Vieäc boå nhieäm giaùm muïc.
Ñoù laø nhöõng hoaøn caûnh vaø laø nhöõng vaán ñeà maø ÑTC muoán noùi ñeán trong trong phaàn I cuûa Böùc Thö, vöøa nhaéc laïi nhöõng ñieåm giaùo lyù ñöôïc aùp duïng vaøo trong hoaøn caûnh ñoù.
Tröôùc heát, chuùng ta ñoïc soá 3, coù tieåu ñeà laø: Söï toaøn caàu hoaù, söï hieän ñaïi vaø chuû thuyeát voâ thaàn. Trong soá 3 naøy, ÑTC vöøa moâ taû hoaøn caûnh vaên hoaù, xaõ hoäi, kinh teá, vaø söï tieán boä thaáy ñöôïc cuûa Trung Quoác hieän nay, vaø vöøa ñöa ra lôøi keâu goïi, hay ñuùng hôn, nhaéc laïi ñieåm giaùo lyù caên baûn raèng caùc tín höõu cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác caàn hieäp nhaát vôùi nhau ñeå chu toaøn söù maïng "taùi rao giaûng Phuùc AÂm" trong xaõ hoäi hieän ñaïi Trung Quoác. ÑTC ñaõ vieát nhö sau, nôi soá 3 cuûa Böùc Thö:
Phaàn I: Hoaøn caûnh cuûa Giaùo Hoäi: nhöõng khía caïnh thaàn hoïc.
3. Söï toaøn caàu hoaù, söï hieän ñaïi vaø chuû thuyeát voâ thaàn.
Khi chuù yù nhìn vaøo Daân Toäc cuûa anh chò em, moät daân toäc noåi baät giöõa nhöõng daân toäc khaùc taïi AÙ Chaâu vì söï saùng ngôøi cuûa neàn vaên minh traûi daøi haøng ngaøn naêm, vôùi taát caû kinh nghieäm veà khoân ngoan, trieát hoïc, khoa hoïc vaø ngheä thuaät, toâi vui möøng nhaéc ñeán caùch thöùc daân toäc cuûa anh chò em, nhaát laø trong thôøi gian gaàn ñaây, ñaõ höôùng ñeán vieäc ñaït cho ñöôïc nhöõng muïc tieâu coù yù nghóa veà tieán boä kinh teá - xaõ hoäi, vöøa thu huùt söï chuù yù cuûa toaøn theá giôùi.
Nhö vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ñaõ nhaán maïnh, "veà phaàn mình, giaùo hoäi coâng giaùo, vôùi thaùi ñoä toân troïng, cuõng nhìn veà tieán boä ñaùng phuïc naøy vaø veà keá hoaïch daøi haïn vaø vôùi söï caån troïng, giaùo hoäi coáng hieán moät ñoùng goùp ñaëc bieät trong vieäc coå voõ vaø baûo veä nhaân vò, nhöõng giaù trò cuûa nhaân vò, coå voõ vaø baûo veä neàn tu ñöùc vaø ôn goïi sieâu vieät cuûa nhaân vò. Giaùo hoäi heát söùc quan taâm ñeán nhöõng giaù trò vaø nhöõng muïc tieâu coù taàm quan troïng haøng ñaàu, caû cho Trung Quoác taân tieán hieän ñaïi, nhö tình lieân ñôùi, hoaø bình, coâng baèng xaõ hoäi, vieäc quaûn lyù saùng suoát hieän töôïng toaøn caàu hoaù" (3).
Söùc coá gaéng höôùng ñeán söï phaùt trieån caàn thieát vaø ñöôïc ao öôùc treân bình dieän kinh teá vaø xaõ hoäi, söï möu tìm möùc soáng hieän ñaïi, (coá gaéng phaùt trieån vaø möu tìm möùc soáng hieän ñaïi) caû hai ñieàu naøy ñöôïc ñi keøm vôùi hai hieän töôïng khaùc nhau vaø ñoái nghòch nhau, nhöng caàn ñöôïc löôïng ñònh nhö nhau, moät caùch caån thaän vaø vôùi tinh thaàn toâng ñoà ñích thöïc. Moät beân, ngöôøi ta ghi nhaän, nhaát laø nôi giôùi treû, coù gia taêng söï chuù yù ñeán chieàu kích thieâng lieâng vaø sieâu vieät cuûa nhaân vò, vaø töø ñoù keùo theo quan taâm ñeán toân giaùo, nhaát laø kitoâ giaùo. Ñaøng khaùc, ngöôøi ta löu yù, caû taïi Trung Quoác, khuynh höôùng chaïy theo chuû thuyeát duy vaät vaø chuû thuyeát tìm höôûng thuï khoaùi laïc, maø töø caùc thaønh phoá lôùn ñöôïc phoå bieán roäng ra beân trong ñaát nöôùc" (4).
Trong hoaøn caûnh nhö theá, trong ñoù anh chò em ñöôïc môøi goïi sinh soáng vaø hoaït ñoäng, toâi muoán nhaéc anh chò em nhôù laïi taát caû nhöõng gì Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ nhaán maïnh caùch maïnh meõ vaø cöông quyeát nhö sau: coâng cuoäc taùi rao giaûng phuùc aâm ñoøi buoäc loan baùo Tin Möøng (5) cho con ngöôøi ngaøy nay, vôùi yù thöùc raèng: cuõng nhö trong ngaøn naêm thöù nhaát cuûa kyû nguyeân kitoâ, Thaùnh Giaù ñaõ ñöôïc döïng leân taïi AÂu Chaâu, roài trong ngaøn naêm thöù hai Thaùnh Giaù ñöôïc döïng leân taïi Myõ Chaâu vaø Phi Chaâu, thì cuõng theá trong ngaøn naêm thöù ba, moät muøa gaët ñöùc tin seõ ñöôïc thu hoaïch taïi ñaïi luïc aù chaâu bao la vaø ñaày söùc soáng (6).
"Duc in Altum!" "Haõy ra khôi!" (Lc 5,4). Ngaøy hoâm nay, nhöõng lôøi naøy vang leân cho chuùng ta, vaø môøi goïi chuùng ta haõy nhôù laïi quaù khöù vôùi loøng tri aân, haõy soáng hieän taïi caùch meâ say, vaø haõy môû roäng ñoùn nhaän töông lai vôùi loøng tín thaùc: "Chuùa Gieâsu Kitoâ vaãn laø moät hoâm qua, hoâm nay vaø maõi maõi muoân ñôøi!" (Dt 13,8)" (7). Caû taïi Trung Quoác, Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi haõy trôû neân chöùng nhaân cuûa Chuùa Kitoâ, haõy nhìn veà phía tröôùc vôùi nieàm hy voïng, haõy ñaùp öùng moät caùch töông xöùng --- trong vieäc loan baùo Tin Möøng --- vôùi nhöõng thaùch thöùc môùi maø daân chuùng Trung Quoác ñang phaûi ñöông ñaàu.
Lôøi Chuùa giuùp chuùng ta, moät laàn nöõa, bieát khaùm phaù yù nghóa nhieäm maàu vaø saâu xa cuûa cuoäc haønh trình cuûa Giaùo Hoäi trong theá giôùi. Thaät vaäy, moät trong nhöõng "thò kieán chính cuûa saùch Khaûi Huyeàn laø thò kieán veà Chieân Con trong tö theá môû cuoán saùch ra; ñaây laø cuoán saùch maø tröôùc ñoù ñaõ ñöôïc nieâm laïi baèng baûy daáu aán maø khoâng ai coù theå môû ñöôïc. Coøn toâng ñoà Gioan thì ñöôïc trình baøy trong thò kieán trong tö theá ñang khoùc, bôûi vì tröôùc ñoù ñaõ khoâng tìm ñöôïc ai xöùng ñaùng ñeå môû saùch ra vaø ñoïc ñöôïc noù (x. Kh 5,4). Lòch söû nhaân loaïi khoâng theå naøo ñöôïc giaûi maû, khoâng theå naøo ñöôïc hieåu. Khoâng ai coù theå hieåu ñöôïc noù. Coù leõ tieáng khoùc cuûa Gioan tröôùc maàu nhieäm öu toái cuûa lòch söû nhaân loaïi, noùi leân söï ngôõ ngaøng cuûa caùc giaùo hoäi taïi aù chaâu, vì thaùi ñoä im laëng cuûa Thieân Chuùa tröôùc nhöõng baùch haïi maø caùc giaùo hoäi phaûi chòu trong giôø phuùt naøy. Ñaây laø moät söï ngôõ ngaøng maø trong ñoù coù phaûn aùnh söï khieáp sôï cuûa chuùng ta tröôùc nhöõng khoù khaên traàm troïng, nhöõng hieåu laàm vaø nhöõng thuø nghòch maø giaùo hoäi phaûi chòu taïi nhieàu nôi treân theá giôùi. Ñoù laø nhöõng ñau khoå maø giaùo hoäi khoâng ñaùng phaûi chòu, cuõng nhö Chuùa Gieâsu khoâng ñaùng phaûi chòu hình khoå nhö vaäy. Nhöõng ñau khoå ñoù bieåu loä söï ñoäc aùc cuûa con ngöôøi khi hoï chieàu theo nhöõng gôïi yù cuûa söï döõ, nhöng cuõng bieåu loä taøi ñieàu khieån cuûa Thieân Chuùa treân caùc bieán coá" (8).
Ngaøy nay cuõng nhö trong quaù khöù, rao giaûng Phuùc aâm coù nghóa laø rao giaûng vaø laøm chöùng cho Chuùa Gieâsu Kitoâ chòu ñoùng ñinh cheát vaø ñaõ soáng laïi; Ngaøi laø Con ngöôøi môùi, ñaáng chieán thaéng toäi loãi vaø söï cheát. Ngaøi cho pheùp con ngöôøi böôùc vaøo trong chieàu kích môùi, trong ñoù loøng nhaân töø vaø tình thöông, caû ñoái vôùi keû thuø, caû hai ñeàu laøm chöùng cho chieán thaéng cuûa Thaäp Giaù treân moïi söï yeáu ñuoái vaø khoán cuøng cuûa con ngöôøi.
Trong ñaát nöôùc cuûa anh chò em, vieäc rao giaûng Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh cheát vaø soáng laïi, seõ laø ñieàu coù theå ñöôïc trong möùc ñoä anh chò em bieát thöïc hieän nhöõng daáu chæ cuûa tình thöông vaø hieäp nhaát, cuøng vôùi loøng trung thaønh vôùi Tin Möøng, trong söï hieäp thoâng vôùi Ngöôøi Keá Vò Thaùnh Pheâroâ vaø hieäp thoâng vôùi giaùo hoäi toaøn caàu. "Nhö Thaày ñaõ yeâu thöông chuùng con, chuùng con cuõng phaûi yeâu thöông nhau. Töø daáu naøy maø taát caû seõ bieát raèng chuùng con laø moân ñeä cuûa thaày, neáu chuùng con yeâu thöông nhau.. Laïy Cha, nhö Cha ôû trong Con vaø Con ôû trong Cha, xin cho hoï ñöôïc neân moät trong chuùng ta, ngoõ haàu theá gian tin raèng cha ñaõ sai con." (Gn 13, 34-35; 17,21).
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta ñoïc tieáp soá 4 cuûa Thö ÑTC gôûi cho Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Trung Quoác. ÑTC ñeà ra nhöng nguyeân taéc caên baûn ñeå giaûi quyeát söï xung ñoät trong töông quan giöõa Nhaø Nöôùc Trung Quoác vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Tröôùc heát, ÑTC keâu goïi hai beân ñoái thoaïi trong tinh thaàn toân troïng nhau vaø xaây döïng. Giaùo Hoäi toân troïng thaåm quyeàn daân söï hôïp phaùp, nhöng ñoàng thôøi ñoøi ñöôïc töï do thöïc haønh ñöùc tin, yeâu caàu Nhaø Nöôùc toân troïng töï do toân giaùo hoaøn toaøn. Ñaây, chuùng ta haõy ñoïc soá 4 cuûa böùc thö nhö sau:
4. Saün saøng ñoái thoaïi trong tinh thaàn toân troïng vaø xaây döïng.
Nhö laø chuû chaên cuûa toaøn theå giaùo hoäi, toâi muoán noùi leân loøng bieát ôn maõnh lieät ñoái vôùi Chuùa, vì chöùng taù ñaày ñau khoå cho thaáy söï trung thaønh cuûa coäng ñoaøn coâng giaùo trung quoác trong nhöõng hoaøn caûnh thaät söï khoù khaên. Ñoàng thôøi toâi caûm thaáy khaån thieát phaûi cuûng coá trong ñöùc tin nhöõng ngöôøi coâng giaùo trung quoác vaø coå voõ söï hieäp nhaát cuûa hoï, baèng nhöõng phöông theá rieâng cuûa giaùo hoäi; ñaây laø boån phaän saâu xa vaø khoâng theå choái töø ñöôïc vaø laø moät bieåu loä tình yeâu thöông cuûa moät ngöôøi cha nôi toâi.
Toâi heát söùc quan taâm theo doõi nhöõng thaêng traàm cuûa toaøn theå daân toäc trung hoa, maø toâi heát söùc ñaùnh giaù cao vaø coù nhöõng taâm tình thaân thieän, cho ñeán möùc öôùc mong "ñöôïc mau nhìn thaáy thieát laäp nhöõng con ñöôøng cuï theå ñeå lieân laïc vaø coäng taùc giöõa Toaø Thaùnh vaø Coäng Hoaø Nhaân Daân Trung Quoác", bôûi vì tình baèng höõu ñöôïc nuoâi döôõng bôûi nhöõng tieáp xuùc, bôûi nhöõng chia seû taâm tình trong nhöõng hoaøn caûnh vui buoàn, bôûi tình lieân ñôùi vaø bôûi vieäc trao ñoåi söï trôï giuùp" (9). Chính trong vieãn töôïng nhö theá maø vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi, ñaõ noùi theâm raèng: "Khoâng phaûi laø moät bí maät cho ai caû, vieäc Toaø Thaùnh, nhaân danh toaøn theå giaùo hoäi coâng giaùo vaø - theo toâi nghó - vì lôïi cho toaøn theå nhaân loaïi, (vieäc Toaø Thaùnh) caàu mong môû ra moät khoaûng roäng ñeå ñoái thoaïi vôùi nhöõng Thaåm Quyeàn cuûa Coäng Hoaø Nhaân Daân Trung Quoác; trong khoaûng roäng ñeå ñoái thoaïi naøy, moät khi ñaõ vöôït qua ñöôïc nhöõng hieåu laàm cuûa quaù khöù, ngöôøi ta coù theå laøm vieäc chung cho thieän ích cuûa daân toäc Trung hoa vaø cho neàn hoaø bình theá giôùi." (10). Toâi yù thöùc raèng vieäc bình thöôøng hoaù nhöõng töông quan vôùi Coäng Hoaø Nhaân Daân Trung Quoác, ñoøi hoûi thôøi gian vaø giaû thieát phaûi coù thieän chí cuûa hai beân. Töø phía mình, Toaø Thaùnh luoân trong tình traïng saün saøng ñoùn nhaän nhöõng thöông thuyeát caàn thieát ñeå vöôït qua giaây phuùt khoù khaên hieän taïi.
Thaät vaäy, tình traïng naëng neà naøy do nhöõng hieåu laàm vaø nhöõng söï khoâng thoâng hieåu nhau, khoâng coù lôïi cho Thaåm quyeàn cuûa Trung Quoác vaø cuõng khoâng coù lôïi gì cho giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. Nhö Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ tuyeân boá, khi nhaéc laïi taát caû nhöõng gì Cha Matteo Ricci ngaøy xöa ñaõ vieát töø Baéc Kinh (11), "giaùo hoäi coâng giaùo ngaøy hoâm nay khoâng yeâu caàu Trung Quoác vaø nhöõng Thaåm quyeàn chính trò ban cho baát cöù ñaëc aân naøo, nhöng chæ xin moät ñieàu duy nhaát laø coù theå môû laïi ñoái thoaïi, ñeå ñaït ñeán moät töông quan ñöôïc deät neân bôûi söï toân troïng laãn nhau vaø bôûi söï hieåu bieát saâu xa" (12). Öôùc gì Trung Quoác bieát ñöôïc ñieàu naøy raèng: giaùo hoäi coâng giaùo coù saün ñeà nghò muoán coáng hieán moät laàn nöõa vieäc phuïc vuï khieâm toán vaø khoâng vuï lôïi, trong nhöõng gì thuoäc khaû naêng cuûa giaùo hoäi, ñeå laøm ích cho nhöõng ngöôøi coâng giaùo trung hoa vaø ñeå laøm ích cho taát caû moïi ngöôøi daân sinh soáng taïi Trung Quoác. Coøn veà nhöõng gì coù lieân quan ñeán nhöõng töông quan giöõa coäng ñoaøn chính trò vaø giaùo hoäi taïi Trung Quoác, thì neân nhôù laïi giaùo huaán saùng choùi cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II nhö sau: "Giaùo Hoäi, xeùt vì taùc vuï vaø vì khaû naêng chuyeân bieät cuûa mình, khoâng ñoàng hoaù mình nhö laø moät coäng ñoàng chính trò, vaø cuõng khoâng lieân keát vôùi baát cöù heä thoáng chính trò naøo; giaùo hoäi laø daáu chæ vaø laø söï baûo veä cho tính caùch sieâu vieät cuûa con ngöôøi." Vaø Ñöùc Gioan Phaoloâ II tieáp tuïc nhö sau: "Trong laõnh vöïc rieâng cuûa mình, coäng ñoaøn chính trò vaø giaùo hoäi ñoäc laäp vôùi nhau vaø töï quaûn. Tuy nhieân, caû hai, duø döôùi danh hieäu khaùc nhau, ñeàu phuïc vuï cho ôn goïi caù nhaân vaø xaõ hoäi cuûa cuøng nhöõng ngöôøi nhö nhau. Caû hai seõ chu toaøn coâng vieäc phuïc vuï cuûa mình, ñeå laøm ích cho taát caû, trong caùch thöùc caøng höõu hieäu, neáu caû hai caøng vun troàng söï coäng taùc vôùi nhau, vöøa löu yù ñeán nhöõng hoaøn caûnh veà nôi choán vaø thôøi gian" (13).
Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác coù söù maïng khoâng phaûi thay ñoåi cô caáu hoaëc thay ñoåi vieäc quaûn trò ñaát nöôùc, nhöng coù söù maïng rao giaûng cho con ngöôøi bieát Chuùa Kitoâ, Ñaáng cöùu roãi theá gian, döïa treân söùc maïnh cuûa Thieân Chuùa, khi chu toaøn coâng vieäc toâng ñoà cuûa mình. Nhö Toâi ñaõ nhaéc laïi trong thoâng ñieäp "Thieân Chuùa laø Tình Yeâu", "Giaùo Hoäi khoâng theå vaø cuõng khoâng neân daønh laáy trong tay coâng cuoäc tranh ñaáu chính trò ñeå thöïc hieän moät xaõ hoäi coâng baèng hôn coù theå. Giaùo Hoäi khoâng theå vaø khoâng neân ñaët mình vaøo choå cuûa Nhaø nöôùc. Nhöng giaùo hoäi cuõng khoâng theå vaø khoâng neân ñöùng beân leà trong cuoäc chieán cho coâng baèng. Giaùo Hoäi caàn phaûi nhaäp cuoäc trong cuoäc tranh ñaáu naøy, qua bôûi con ñöôøng lyù luaän theo lyù trí vaø giaùo hoäi phaûi thöùc tænh nhöõng söùc maïnh tinh thaàn; neáu khoâng coù nhöõng söùc maïnh tinh thaàn naøy, thì söï coâng baèng khoâng theå naøo ñöôïc theå hieän vaø phaùt trieån, moät söï coâng baèng luoân ñoøi hoûi caû nhöõng hy sinh töø boû. Xaõ hoäi coâng baèng khoâng theå laø coâng vieäc cuûa Giaùo Hoäi, nhöng caàn ñöôïc thöïc hieän bôûi chính trò. Tuy nhieân, hoaït ñoäng cho coâng baèng, vaø laøm cho trí khoân vaø yù chí côûi môû chaáp nhaän nhöõng ñoøi hoûi cuûa ñieàu thieän, ñoù laø quan taâm saâu xa cuûa giaùo hoäi." (14)
Theo aùnh saùng cuûa nhöõng nguyeân taéc treân, giaûi phaùp cho nhöõng vaán ñeà hieän coù, khoâng theå naøo ñöôïc kieám tìm theo con ñöôøng cuûa söï xung ñoät thöôøng xuyeân vôùi nhöõng Thaåm Quyeàn Daân Söï hôïp phaùp; ñoàng thôøi khoâng theå naøo chaáp nhaän moät söï "nuoâng chieàu theo" nhöõng Thaåm Quyeàn daân söï, khi nhöõng thaåm quyeàn naøy xen mình khoâng ñuùng vaøo nhöõng vieäc lieân quan ñeán ñöùc tin vaø kyû luaät cuûa Giaùo Hoäi. Nhöõng thaåm quyeàn daân söï yù thöùc roõ raèng Giaùo Hoäi, trong giaùo huaán cuûa mình, keâu goïi caùc tín höõu haõy laø nhöõng coâng daân toát, haõy laø nhöõng coäng taùc vieân ñaày tinh thaàn toân troïng vaø tích cöïc, ñeå thöïc hieän coâng ích cuûa ñaát nöôùc hoï, nhöng cuõng roõ raøng raèng Giaùo hoäi yeâu caàu Nhaø Nöôùc haõy baûo ñaûm cho nhöõng coâng daân coâng giaùo naøy ñöôïc thöïc thi hoaøn toaøn ñöùc tin cuûa hoï, trong söï toân troïng söï töï do toân giaùo ñích thöïc.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Treân ñaây, chuùng ta ñoïc soá 4 cuûa böùc thö, trong ñoù ÑTC xaùc nhaän Toaø Thaùnh luoân saün saøng môû lieân laïc vôùi Trung Quoác vaø trình baøy nhöõng nguyeân taéc caên baûn cho moái lieân laïc naøy, nhö tinh thaàn ñoái thoaïi vaø toân troïng nhau, söï töï do toân giaùo hoaøn toaøn cho giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. Sau ñaây, chuùng ta ñoïc tieáp soá 5, trong ñoù ÑTC nhaéc laïi giaùo lyù cuûa giaùo hoäi coâng giaùo veà söï hieäp thoâng giaùo hoäi.
Vaø moät caùch caùch roõ raøng, ÑTC trình baøy veà Söï hieäp thoâng giöõa caùc giaùo hoäi ñòa phöông taïi Trung Quoác trong moät Giaùo hoäi phoå quaùt. Khoâng theå naøo loaïi boû thöøa taùc vuï cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ vaø thöøa taùc vuï cuûa giaùm muïc, ngöôøi keá vò caùc toâng ñoà, ra khoûi söï hieäp thoâng naøy. ÑTC ñaõ duøng cuïm töø thaät yù nghóa: "Söï hieäp thoâng giöõa nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông trong Giaùo Hoäi phoå quaùt ".
ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
5. Söï hieäp thoâng giöõa nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông trong Giaùo Hoäi phoå quaùt.
Hôõi Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác, moät ñoaøn chieân nhoû hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong khung caûnh roäng meânh moâng cuûa moät daân toäc ñoâng ñuùc ñang haønh trình trong lòch söû, nhöõng lôøi sau ñaây cuûa Chuùa vang leân ñaày söùc khích leä vaø thaùch thöùc bieát laø chöøng naøo: "Ñöøng sôï, hôõi ñoaøn chieân nhoû, bôûi vì Cha treân trôøi ñaõ vui loøng ban cho anh chò em Nöôùc Trôøi" (Lc 12,32)! "Chuùng con laø muoái ñaát... laø aùnh saùng theá gian"; vì theá, "öôùc gì ñöôïc chieáu leân aùnh saùng cuûa chuùng con tröôùc maët moïi ngöôøi, ngoõ haàu hoï nhìn thaáy nhöõng vieäc laøm toát cuûa chuùng con, vaø ngôïi khen Cha chuùng con treân trôøi" (Mt 5,13.14.16).
Trong Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác, coù hieän dieän Giaùo hoäi phoå quaùt, laø Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Kitoâ, nghóa laø coäng ñoaøn phoå quaùt nhöõng moân ñeä Chuùa --- maø trong Kinh Tin Kính, chuùng ta tuyeân xöng laø duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo, vaø toâng truyeàn. Nhö anh chò em bieát, söï hieäp nhaát saâu xa, moät söï hieäp nhaát lieân keát laïi vôùi nhau nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông taïi Trung Quoác vaø ñaët nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông naøy trong söï hieäp thoâng saâu xa vôùi taát caû moïi giaùo hoäi ñòa phöông khaùc, raûi raùc treân khaép theá giôùi, --- (söï hieäp nhaát saâu xa naøy) ñöôïc aên reã trong ñöùc tin vaø trong bí tích röûa toäi, nhaát laø trong bí tích Thaùnh Theå vaø trong haøng giaùm muïc (15). Vaø söï hieäp nhaát cuûa haøng giaùm muïc, --- maø "vò giaùo hoaøng Roma, trong tö caùch ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ, laø nguyeân taéc vaø laø neàn taûng höõu hình vaø thöôøng haèng" (16) --- (söï hieäp nhaát naøy cuûa haøng giaùm muïc) ñöôïc tieáp tuïc qua caùc theá kyû, nhôø qua söï tieáp noái toâng ñoà vaø laø neàn taûng cho Giaùo Hoäi moïi thôøi ñaïi ñöôïc luoân gioáng vôùi Giaùo hoäi ñaõ ñöôïc Chuùa Kitoâ thieát laäp, treân neàn taûng toâng ñoà Pheâroâ vaø treân caùc toâng ñoà khaùc (17). Giaùo lyù coâng giaùo daïy raèng giaùm muïc laø nguyeân taéc vaø laø neàn taûng höõu hình cuûa söï hieäp nhaát trong giaùo hoäi ñòa phöông ñöôïc trao phoù cho thöøa taùc vuï muïc vuï giaùm muïc cuûa ngaøi (18). Nhöng trong moïi giaùo hoäi ñòa phöông, --- ngoõ haàu ñöôïc troïn veïn laø giaùo hoäi, --- thì phaûi coù söï hieän dieän cuûa quyeàn haønh toái cao cuûa giaùo hoäi, nghóa laø cuûa giaùm muïc ñoaøn cuøng vôùi thuû laõnh laø vò giaùo hoaøng Roma, vaø khoâng bao giôø maø khoâng coù ngaøi. Vì theá, thöøa taùc vuï cuûa ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ thuoäc veà yeáu tính cuûa moïi giaùo hoäi ñòa phöông "xeùt töø beân trong" (19). Ngoaøi ra, söï hieäp thoâng cuûa taát caû moïi Giaùo hoäi ñòa phöông trong moät Giaùo hoäi coâng giaùo duy nhaát, vaø do ñoù, söï hieäp thoâng coù traät töï trong phaåm traät cuûa taát caû caùc giaùm muïc, nhöõng ngöôøi keá vò caùc Toâng Ñoà, vôùi ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, laø baûo ñaûm cho söï hieäp nhaát trong ñöùc tin vaø trong ñôøi soáng cuûa taát caû moïi ngöôøi coâng giaùo. Vì theá, ñieàu caàn thieát, ñoái vôùi söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi trong töøng quoác gia, laø moïi giaùm muïc ñöôïc hieäp thoâng vôùi caùc giaùm muïc khaùc, vaø taát caû caùc giaùm muïc ñöôïc hieäp thoâng höõu hình vaø cuï theå vôùi Ñöùc giaùo hoaøng.
Khoâng ai trong giaùo hoäi laø ngöôøi khaùch laï, nhöng taát caû laø "coâng daân" thaønh phaàn cuûa cuøng moät Daân, laø thaønh phaàn cuûa cuøng moät Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ. Moái giaây hieäp thoâng bí tích laø bí tích Thaùnh Theå, ñöôïc baûo ñaûm bôûi thöøa taùc vuï cuûa caùc giaùm muïc vaø cuûa nhöõng linh muïc (20).
Troïn caû Giaùo hoäi taïi Trung Quoác, ñöôïc môøi goïi soáng vaø bieåu loä söï hieäp nhaát naøy trong moät tu ñöùc hieäp thoâng phong phuù hôn; öôùc gì tu ñöùc hieäp thoâng naøy, --- tuyø theo nhöõng hoaøn caûnh phöùc taïp cuï theå trong ñoù coäng ñoàng coâng giaùo phaûi traûi qua, --- ñöôïc taêng tröôûng trong söï hieäp thoâng phaåm traät haøi hoaø. Vì theá, caùc chuû chaên vaø tín höõu ñeàu ñöôïc môøi goïi baûo veä vaø duy trì ñieàu thuoäc veà giaùo lyù vaø truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán, Sau khi ñaõ nhaéc laïi giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi veà söï hieäp thoâng giaùo hoäi, ÑTC trình baøy giaûi phaùp cho Nhöõng caêng thaúng vaø chia reõ trong noäi boä giaùo hoäi taïi Trung Quoác. Giaûi phaùp ñoù khoâng theå laø gì khaùc hôn laø söï tha thöù cho nhau vaø hoaø giaûi vôùi nhau. ÑTC ñaõ vieát nôi soá 6 cuûa Böùc Thö, nhö sau:
Soá 6: Nhöõng caêng thaúng vaø chia reõ trong noäi boä giaùo hoäi: tha thöù vaø hoaø giaûi.
Khi ngoû lôøi vôùi toaøn theå giaùo hoäi qua toâng thö "Böôùc vaøo ngaøn naêm môùi", vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ñaõ quaû quyeát raèng "traùch vuï to lôùn, --- trong ñoù caàn coù moät daán thaân nhaát quyeát vaø theo chöông trình ñaõ soaïn, treân bình dieän giaùo hoäi phoå quaùt vaø caùc giaùo hoäi ñòa phöông, --- raèng "traùch vuï to lôùn ñoù" laø traùch vuï hieäp thoâng (koinonia); traùch vuï naøy nhaäp theå vaø bieåu loä chính yeáu tính cuûa maàu nhieäm giaùo hoäi. Söï hieäp thoâng laø hoa traùi vaø laø söï bieåu loä cuûa tình thöông phaùt xuaát töø con tim cuûa Thieân Chuùa Cha haèng höõu, ñöôïc ñoå traøn vaøo trong chuùng ta nhôø qua Thaùnh Thaàn, maø Chuùa Gieâsu trao ban cho chuùng ta (x. Roma 5,5), ñeå laøm cho taát caû chuùng ta trôû neân "moät con tim vaø moät linh hoàn" (TÑCV 4,32). Chính khi thöïc hieän söï hieäp thoâng tình yeâu naøy maø Giaùo Hoäi ñöôïc bieåu loä nhö laø "bí tích", nghóa laø nhö "daáu chæ vaø phöông tieän cuûa söï keát hieäp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát toaøn theå gia ñình nhaân loaïi." Nhöõng lôøi cuûa Chuùa veà vaán ñeà naøy, laø quaù roõ raøng ñeå coù theå giaûm bôùt taàm möùc cuûa nhöõng lôøi ñoù. Bieát bao ñieàu, caû trong theá kyû môùi ñeán naøy, seõ laø ñieàu caàn thieát cho cuoäc haønh trình lòch söû cuûa Giaùo Hoäi; nhöng neáu thieáu ñi tình baùc aùi (agapeâ), thì taát caû seõ voâ ích. Chính thaùnh toâng ñoà Phaoloâ laø ngöôøi nhaéc cho chuùng ta ñieàu naày trong baøi ca Ñöùc baùc aùi, nhö sau: neáu giaû nhö chuùng ta noùi ñöôïc nhöõng ngoân ngöõ cuûa con ngöôøi vaø nhöõng ngoân ngöõ cuûa caùc thieân thaàn, vaø caû khi chuùng ta coù moät ñöùc tin "chuyeån nuùi dôøi non", maø chuùng ta laïi khoâng coù baùc aùi, thì taát caû seõ laø nhö khoâng (x. 1Co 13,2). Quaû thaät, ñöùc baùc aùi laø "con tim" cuûa Giaùo Hoäi" (21).
Nhöõng chæ daãn treân, lieân quan ñeán chính baûn chaát cuûa Giaùo Hoäi phoå quaùt, coù moät yù nghóa ñaëc bieät cho Giaùo Hoäi taïi Trung Quoác. Thaät vaäy, khoâng thieáu nhöõng vaán ñeà maø giaùo hoäi ñang phaûi ñöông ñaàu, ñeå vöôït qua nhöõng caêng thaúng, nhöõng chia reõ vaø nhöõng keát aùn, beân trong noäi boä giaùo hoäi cuõng nhö trong nhöõng töông quan vôùi xaõ hoäi daân söï trung hoa.
Veà vaán ñeà naøy, trong naêm vöøa qua, khi noùi veà Giaùo Hoäi sô khai, Toâi ñaõ löu yù raèng "coäng ñoaøn nhöõng moân ñeä ngay töø ñaàu caûm nghieäm khoâng nhöõng nieàm vui cuûa Thaùnh Thaàn, khoâng nhöõng bieát ñeán aân suûng söï thaät vaø tình thöông, nhöng coøn bieát ñeán söï thöû thaùch, keát thaønh do bôûi nhaát laø nhöõng töông phaûn veà nhöõng söï thaät ñöùc tin, keùo theo haäu quaû laø nhöõng raïn nöùt trong söï hieäp thoâng. Cuõng nhö söï hieäp thoâng cuûa tình yeâu coù maët ngay töø khôûi ñaàu vaø seõ coøn cho ñeán cuøng (x. 1 Gn 1,1tt), thì cuõng theá, buoàn thay, ngay töø ñaàu cuõng coù maët söï chia reõ. Chuùng ta khoâng neân ngaïc nhieân söï chia reõ cuõng coù maët caû ngaøy hoâm nay (...). Do ñoù, trong nhöõng bieán coá cuûa theá traàn vaø trong nhöõng yeáu ñuoái cuûa Giaùo Hoäi, luoân coù nguy hieåm maát ñöùc tin, vaø nhö theá cuõng coù nguy hieåm maát tình thöông vaø tình huynh ñeä. Vaø töø ñoù, boån phaän roõ raøng cuûa keû tin vaøo Giaùo Hoäi cuûa tình thöông vaø muoán soáng trong giaùo hoäi cuûa tình thöông, laø nhìn nhaän nguy hieåm naøy." (22)
Lòch söû cuûa Giaùo Hoäi daïy chuùng ta raèng khoâng theå bieåu loä moät söï hieäp thoâng ñích thöïc, neáu khoâng coù coá gaéng hoaø giaûi (23). Thaät vaäy, söï thanh luyeän kyù öùc, söï tha thöù cho keû ñaõ laøm ñieàu xaáu, söï queân ñi nhöõng loãi laàm phaûi chòu vaø söï laøm hoaø laïi caùc taâm hoàn trong tình thöông, caàn ñöôïc thöïc hieän nhaân danh Chuùa Gieâsu chòu ñoùng ñinh vaø ñaõ soáng laïi; taát caû nhöõng ñieàu treân coù theå ñoøi buoäc ta vöôït qua nhöõng laäp tröôøng hay nhöõng caùi nhìn rieâng caù nhaân, phaùt sinh do bôûi nhöõng kinh nghieäm khoå ñau hay khoù khaên, nhöng ñoù laø nhöõng böôùc khaån thieát caàn ñöôïc thöïc hieän ñeå gia taêng vaø bieåu loä nhöõng moái giaây hieäp thoâng giöõa caùc tín höõu vaø nhöõng chuû chaên cuûa Giaùo Hoäi taïi Trung Quoác.
Vì theá, vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi, ñaõ ngoû lôøi vôùi anh chò em nhieàu laàn, ñeå khaån thieát môøi goïi anh chò em haõy tha thöù vaø giaûi hoaø. Veà vaán ñeà naày, toâi muoán nhaéc laïi moät ñoaïn trích töø söù ñieäp maø ngaøi ñaõ gôûi ñeán anh chò em dòp saép ñeán Naêm Thaùnh 2000 nhö sau: "Khi anh chò em chuaån bò cöû haønh Ñaïi Naêm Thaùnh, thì anh chò em haõy nhôù raèng trong truyeàn thoáng kinh thaùnh, moät giaây phuùt nhö theá luoân coù mang theo söï baét buoäc phaûi tha ñi nhöõng moùn nôï nhau ngöôøi naày tha cho ngöôøi kia, phaûi ñeàn buø nhöõng baát coâng ñaõ gaây ra vaø giaûi hoaø vôùi ngöôøi laân caän. Nieàm vui lôùn ñaõ ñöôïc loan baùo cho anh chò em, "nieàm vui ñöôïc chuaån bò cho caùc daân toäc": ñoù laø tình thöông vaø loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa Cha; ñoù laø ôn cöùu roãi do Chuùa Kitoâ thöïc hieän. Trong möùc ñoä anh chò em saün saøng chaáp nhaän lôøi rao giaûng vui töôi naøy, anh chò em coù theå löu truyeàn nieàm vui ñoù, baèng ñôøi soáng cuûa mình, cho taát caû moïi ngöôøi nam nöõ gaàn beân. Ao öôùc noàng nhieät cuûa Toâi laø anh chò em tuaân theo nhöõng gôïi yù cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong noäi taâm mình, vöøa tha thöù cho nhau taát caû nhöõng gì caàn ñöôïc tha thöù, xích laïi gaàn nhau, chaáp nhaän laãn nhau, vöôït qua ñöôïc nhöõng raøo caûn, ñeå tieán qua khoûi taát caû nhöõng gì coù theå gaây chia reõ. Anh chò em ñöøng queân nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu trong böûa Tieäc Ly nhö sau: "Do bôûi daáu naøy maø taát caû seõ bieát chuùng con laø moân ñeä cuûa thaày, neáu chuùng con yeâu thöông nhau" (Gn 13,35). Toâi ñaõ vui möøng bieát ñöôïc raèng anh chò em muoán daâng leân, --- nhö moùn quaø quyù giaù nhaát cho vieäc cöû haønh Ñaïi Naêm Thaùnh --- (daâng leân) moùn quaø söï hieäp nhaát giöõa anh chò em vôùi nhau vaø vôùi ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ. Moät vieäc nhö theá khoâng theå laø gì khaùc hôn laø hoa traùi cuûa Thaùnh Thaàn, Ñaáng höôùng daãn Giaùo Hoäi treân nhöõng con ñöôøng khoù khaên cuûa söï hoaø giaûi vaø hieäp nhaát" (24).
Taát caû chuùng ta ñeàu yù thöùc raèng con ñöôøng naøy khoâng theå naøo thöïc hieän ñöôïc lieàn ngay vaøo ngaøy hoâm sau, nhöng anh chò em haõy tin chaéc raèng toaøn theå Giaùo Hoäi seõ daâng leân nhöõng lôøi khaån nguyeän cho anh chò em, ñeå ñaït ñeán muïc tieâu vöøa noùi treân.
Anh chò em haõy bieát raèng con ñöôøng hoaø giaûi anh chò em ñang ñi, ñöôïc naâng ñôõ bôûi maãu göông vaø bôûi lôøi caàu nguyeän cuûa "bieát bao chöùng nhaân ñöùc tin" ñaõ phaûi ñau khoå vaø ñaõ tha thöù, vöøa hieán daâng ñôøi soáng hoï cho töông lai cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. Chính cuoäc soáng cuûa hoï laø lôøi chuùc laønh lieân læ cho anh chò em nôi Cha treân trôøi, vaø vieäc töôûng nhôù ñeán caùc ngaøi chaéc chaén seõ laøm troå sinh nhöõng hoa traùi phong phuù.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta ñoïc soá 7 cuûa Thö ÑTC gôûi cho giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác noùi veà töông quan ñuùng caàn coù giöõa Nhöõng coäng ñoaøn giaùo hoäi vaø caùc cô quan nhaø nöôùc. ÑTC mong muoán sao cho nhöõng töông quan ñoù ñöôïc xaây treân söï thaät vaø ñöôïc theå hieän trong tình baùc aùi. ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
7. Nhöõng coäng ñoaøn giaùo hoäi vaø caùc cô quan nhaø nöôùc: nhöõng töông quan caàn ñöôïc soáng trong söï thaät vaø trong tình baùc aùi.
Moät chuù yù phaân tích veà hoaøn caûnh ñau khoå nhö vöøa ñöôïc nhaéc laïi treân ñaây vôùi nhöõng ñoái nghòch roõ neùt (x. soá 6), vaø coù lieân heä ñeán giaùo daân vaø chuû chaên, laøm noåi baät, giöõa nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, (laøm noåi baät) vai troø coù yù nghóa ñöôïc caùc cô quan thi haønh; nhöõng cô quan naøy ñaõ ñöôïc aùp ñaët ra nhö laø nhöõng cô quan coù traùch nhieäm chính veà sinh hoaït cuûa coäng ñoaøn coâng giaùo. Thaät vaäy, caû ngaøy nay nöõa, vieäc coâng nhaän cuûa nhöõng cô quan noùi treân laø tieâu chuaån ñeå tuyeân boá moät coäng ñoaøn, moät ngöôøi hay moät nôi toân giaùo, laø hôïp phaùp, vaø do ñoù, laø "chính thöùc". Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñaõ gaây ra nhöõng chia reõ giöõa haøng giaùo só cuõng nhö giöõa caùc tín höõu. Ñaây laø hoaøn caûnh tuyø thuoäc tröôùc heát vaøo nhöõng yeáu toá beân ngoaøi Giaùo Hoäi, nhöng ñaõ coù aûnh höôûng nghieâm troïng treân haønh trình cuûa giaùo hoäi, baèng vieäc môû roäng cöûa cho nhöõng nghi ngôø, nhöõng toá caùo laãn nhau vaø nhöõng lôøi leân aùn; ñaây laø moät söï yeáu keùm ñaùng lo ngaïi cuûa coäng ñoàng giaùo hoäi.
Coøn ñoái vôùi nhöõng gì coù lieân heä ñeán vaán ñeà teá nhò veà nhöõng töông quan caàn duy trì vôùi nhöõng cô quan cuûa nhaø nöôùc, thì quaû thaät ñaùng chuùng ta löu yù ñeán lôøi môøi goïi cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II laø haõy vaâng theo lôøi noùi vaø caùch thöùc haønh ñoäng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Thaät vaäy, Chuùa Gieâsu Kitoâ, "vì khoâng muoán trôû thaønh vò thieân sai chính trò vaø laø keû thoáng trò vôùi söùc maïnh (25), neân ñaõ thích ñöôïc goïi laø "Con Ngöôøi", laø Ñaáng ñaõ ñeán ñeå phuïc vuï vaø hy sinh chính maïng soáng mình laøm giaù cöùu chuoäc cho nhieàu ngöôøi." (Mc 10,45). Ngaøi trình dieän chính mình nhö laø ngöôøi toâi tôù troïn haûo cuûa Thieân Chuùa (26), Ñaáng khoâng beû gaûy caây saäy bò giaäp, vaø khoâng thoåi taét ngoïn ñeøn saép taøn (Mt 12,20). Chuùa ñaõ nhìn nhaän thaåm quyeàn daân söï vaø nhöõng quyeàn lôïi cuûa thaåm quyeàn naøy, khi ra leänh noäp thueá cho Ceâsar; nhöng Ngaøi cuõng caûnh tænh roõ raøng laø phaûi toân troïng quyeàn lôïi cao hôn cuûa Thieân Chuùa: "Haõy traû laïi cho Ceâsar nhöõng gì thuoäc veà Ceâsar, vaø traû cho Thieân Chuùa nhöõng gì thuoäc veà Thieân Chuùa." (Mt 22,21). Cuoái cuøng, Chuùa ñaõ hoaøn taát maïc khaûi cuûa Ngaøi, vöøa laøm troïn coâng vieäc cöùu roãi treân thaäp giaù, maø qua ñoù Ngaøi mang laïi cho con ngöôøi ôn cöùu roãi vaø söï töï do thaät. Ngaøi laøm chöùng cho söï thaät (27), nhöng khoâng muoán duøng söùc maïnh ñeå aùp ñaët söï thaät treân nhöõng keû choáng ñoái. Nöôùc Ngaøi khoâng ñöôïc beânh vöïc baèng göôm giaùo (28), nhöng ñöôïc thieát laäp, baèng vieäc laøm chöùng vaø laéng nghe Söï Thaät, ñöôïc lan roäng nhôø tình yeâu thöông, maø nhôø ñoù Chuùa Kitoâ, khi bò treo leân Thaäp Giaù, loâi keùo con ngöoøi ñeán vôùi Ngaøi" (x. Gn 12,32) " (29).
Söï thaät vaø tình thöông laø hai coät truï naâng ñôõ ñôøi soáng cuûa coäng ñoaøn kitoâ. Vì theá Toâi ñaõ nhaéc raèng "Giaùo Hoäi cuûa tình thöông cuõng laø giaùo hoäi cuûa söï thaät, ñöôïc hieåu tröôùc heát nhö laø söï trung thaønh vôùi Tin Möøng ñaõ ñöôïc Chuùa Gieâsu trao phoù cho nhöõng ai thuoäc veà Ngöôøi.... Nhöng, ñeå soáng trong söï hieäp nhaát vaø trong bình an, gia ñình cuûa nhöõng con caùi Thieân Chuùa caàn ñeán Ñaáng gìn giöõ giaùo hoäi trong söï thaät vaø höôùng daãn giaùo hoäi vôùi söï phaân ñònh khoân ngoan vaø coù uy tín; ñaây laø ñieàu thöôøng ñöôïc goïi laø vieäc thi haønh thöøa taùc vuï cuûa caùc Toâng Ñoà. Vaø, ôû ñaây, chuùng ta ñi ñeán moät ñieåm quan troïng. Giaùo Hoäi laø hoaøn toaøn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhöng coù moät cô caáu, coù söï tieáp noái toâng ñoà; vaø söï tieáp noái toâng ñoà naøy coù traùch nhieäm baûo ñaûm cho vieäc Giaùo Hoäi coøn trung thaønh vôùi söï thaät do Chuùa Kitoâ trao ban, maø töø söï thaät naøy naûy sinh khaû naêng soáng yeâu thöông.... Caùc Thaùnh Toâng Ñoà vaø nhöõng keû keá vò caùc ngaøi, laø nhöõng ngöôøi gìn giöõ vaø laøm chöùng coù uy tín, cho "kho taøng söï thaät" ñöôïc kyù gôûi cho Giaùo Hoäi, vöøa laø nhöõng taùc vieân cuûa tình thöông baùc aùi: hai ñieàu naøy luoân ñi ñoâi vôùi nhau.... Söï thaät vaø tình thöông laø hai yeáu toá cuûa cuøng moät hoàng aân ñeán töø Thieân Chuùa vaø nhôø thöøa taùc vuï toâng ñoà maø ñöôïc löu giöõ trong Giaùo Hoäi vaø ñöôïc löu truyeàn ñeán vôùi chuùng ta ngaøy nay!" (30) Vì theá, Coâng Ñoàng Vaticanoâ II nhaán maïnh raèng "söï toân troïng vaø tình thöông phaûi bao goàm caû nhöõng ai suy nghó vaø haønh ñoäng moät caùch khaùc vôùi chuùng ta, trong nhöõng laõnh vöïc xaõ hoäi, chính trò, vaø caû toân giaùo nöõa, bôûi vì neáu chuùng ta, --- vôùi söï chaân thaønh vaø tình baùc aùi, --- caøng thoâng caûm töø thaâm taâm vôùi caùch thöùc suy töôûng cuûa hoï, thì chuùng ta seõ caøng deã daøng thieát laäp ñoái thoaïi vôùi hoï". Nhöng cuõng chính Coâng Ñoàng Vaticanoâ II caûnh tænh chuùng ta raèng: "tình baùc aùi naøy vaø söï deã thöông naøy, khoâng coù caùch naøo ñeå laøm cho chuùng ta trôû neân laõnh ñaïm vôùi söï thaät vaø ñieàu toát." (31) Nhìn vaøo "yù ñònh nguyeân thuyû cuûa Chuùa Gieâsu" (32), chuùng ta thaáy roõ raøng raèng: lyù do ñöôïc neâu ra cuûa vaøi cô quan, do Nhaø Nöôùc muoán aùp ñaët vaø xa laï vôùi cô caáu cuûa Giaùo Hoäi, nhaèm naém quyeàn treân caùc giaùm muïc vaø nhaèm höôùng daãn ñôøi soáng cuûa coäng ñoàng giaùo hoäi, (raèng lyù do ñöôïc ñöa ra ñoù) laø ñieàu khoâng phuø hôïp vôùi giaùo lyù coâng giaùo, maø theo ñoù, Giaùo Hoäi laø "toâng truyeàn", nhö Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ daïy.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta tieáp tuïc ñoïc phaàn coøn laïi cuûa soá 7 Böùc Thö cuûa ÑTC gôûi cho Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. Nôi soá 7 naøy, ÑTC noùi veà töông quan giöõa nhöõng coäng ñoaøn giaùo hoäi ñòa phöông vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc. ÑTC trình baøy giaùo lyù cuûa giaùo hoäi veà söï ñoäc laäp cuûa giaùo hoäi, moät thöïc taïi ñöôïc Chuùa Gieâsu Kitoâ thieát laäp. Vaø ÑTC traû lôøi cho caâu hoûi coù theå chaáp nhaän hay khoâng quyeàn cuûa caùc cô quan daân söï nhaø nöôùc treân caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi. Ñaây kính môøi quyù vò vaø caùc baïn theo doõi nhöõng trình baøy cuûa ÑTC veà vaán ñeà "quyeàn coâng nhaän cuûa cô quan nhaø nöôùc" ñeå moät coäng ñoaøn giaùo hoäi, moät con ngöôøi, hay moät cô caáu cuûa giaùo hoäi trôû neân "chính thöùc" tröôùc maët nhaø nöôùc. ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
Giaùo Hoäi laø toâng truyeàn: "toâng truyeàn do bôûi nguoàn goác cuûa mình, vì ñöôïc thieát laäp treân "neàn taûng caùc toâng ñoà" (Eph 2,20); toâng truyeàn do bôûi giaùo huaán cuûa mình, laø giaùo huaán cuûa caùc toâng ñoà; toâng truyeàn do bôûi cô caáu cuûa mình, xeùt vì ñöôïc giaùo huaán, ñöôïc thaùnh hoaù vaø ñöôïc cai quaûn, cho ñeán khi Chuùa Kitoâ trôû laïi, do bôûi caùc toâng ñoà, qua nhöõng ngöôøi keá vò caùc toâng ñoà, töùc caùc giaùm muïc, trong söï hieäp thoâng vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ" (33). Nhö theá, trong moãi giaùo hoäi ñòa phöông, chæ "giaùm muïc giaùo phaän nhaân danh Chuùa chaên daét ñoaøn chieân ñöôïc trao phoù cho, trong tö caùch laø vò muïc töû daønh rieâng cho coäng ñoaøn ñoù, coù thöôøng quyeàn vaø tröïc tieáp lieàn ngay" (34), vaø, treân bình dieän quoác gia, chæ hoäi ñoàng giaùm muïc môùi coù theå ñaët ra nhöõng ñònh höôùng muïc vuï, coù hieäu löïc ñuùng, cho toaøn theå coäng ñoaøn coâng giaùo cuûa ñaát nöôùc lieân heä". (35)
Muïc tieâu ñöôïc coâng boá coâng khai cuûa nhöõng cô quan nhaø nöôùc noùi treân nhaém thöïc hieän "nhöõng nguyeân taéc veà ñoäc laäp vaø töï trò, töï quaûn lyù vaø ñieàu haønh caùch daân chuû treân giaùo hoäi" (36), laø ñieàu khoâng theå hoaø hôïp ñöôïc vôùi giaùo lyù coâng giaùo maø ngay töø ñaàu caùc Kinh Tin Kính tuyeân xöng Giaùo Hoäi "duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng truyeàn".
Theo aùnh saùng cuûa nhöõng nguyeân taéc vöøa ñöôïc nhaéc ñeán treân ñaây, nhöõng chuû chaên vaø caùc tín höõu giaùo daân seõ nhôù raèng vieäc rao giaûng Phuùc AÂm, vieäc daïy giaùo lyù vaø coâng vieäc töø thieän, sinh hoaït phuïng vuï vaø toân thôø, nhöõng choïn löïa muïc vuï, taát caû ñeàu chæ thuoäc thaåm quyeàn cuûa caùc giaùm muïc cuøng chung vôùi caùc linh muïc cuûa caùc ngaøi, trong söï lieân tuïc thöôøng haèng cuûa ñöùc tin, ñöôïc löu truyeàn bôûi caùc Toâng Ñoà trong Kinh Thaùnh vaø trong Thaùnh Truyeàn, vaø do ñoù khoâng theå naøo tuyø thuoäc vaøo baát cöù söï can thieäp naøo töø beân ngoaøi.
Tröôùc hoaøn caûnh khoù khaên nhö vöøa trình baøy treân ñaây, khoâng ít thaønh phaàn cuûa coäng ñoaøn coâng giaùo thaéc maéc veà vieäc coâng nhaän töø phía Thaåm Quyeàn daân söï --- moät söï coâng nhaän caàn thieát ñeå coù theå hoaït ñoäng coâng khai --- caùch naøo ñoù gaây haïi cho söï hieäp thoâng vôùi giaùo hoäi toaøn caàu. Toâi bieát roõ raèng vaán ñeà phöùc taïp naøy laøm cho taâm hoàn cuûa caùc chuû chaên vaø caùc tín höõu phaûi lo aâu ñau khoå. Veà vaán ñeà naøy, tröôùc heát toâi cho raèng boån phaän duy trì trung kieân kho taøng ñöùc tin vaø söï hieäp thoâng bí tích vaø coù tính caùch phaåm traät, töï noù, khoâng ñoái nghòch vôùi vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc Thaåm Quyeàn veà nhöõng khía caïnh thuoäc laõnh vöïc daân söï, trong sinh hoaït cuûa coäng ñoaøn giaùo hoäi. Ngöôøi ta khoâng thaáy nhöõng khoù khaên rieâng bieät naøo, ñeå chaáp nhaäp vieäc coâng nhaän töø phía nhöõng thaåm quyeàn daân söï, vôùi ñieàu kieän laø vieäc coâng nhaän naøy khoâng keùo theo vieäc choái boû nhöõng nguyeân taéc khoâng theå töø boû ñöôïc cuûa ñöùc tin vaø cuûa söï hieäp thoâng trong giaùo hoäi. Tuy nhieân, trong khoâng ít tröôøng hôïp cuï theå, --- neáu khoâng phaûi laø gaàn nhö luoân luoân, --- trong tieán trình ñeå ñöôïc coâng nhaän, thì coù söï can thieäp cuûa nhöõng cô quan baét buoäc nhöõng ngöôøi lieân heä phaûi coù nhöõng thaùi ñoä, phaûi laøm nhöõng coâng vieäc vaø phaûi coù nhöõng daán thaân nghòch laïi vôùi nhöõng meänh leänh cuûa löông taâm cuûa hoï nhö laø ngöôøi coâng giaùo. Do ñoù, toâi hieåu raèng trong nhöõng ñieàu kieän vaø hoaøn caûnh nhö vaäy thì quaû thaät laø khoù ñeå quyeát ñònh ñaâu laø sö choïn löïa ñuùng phaûi thöïc hieän. Vì theá, Toaø Thaùnh, --- sau khi ñaõ taùi xaùc nhaän nhöõng nguyeân taéc, --- thì daønh söï quyeát ñònh cho töøng giaùm muïc; ngaøi laø keû toát nhaát, sau khi tham khaûo haøng giaùo só cuûa mình, coù ñuû ñieàu kieän ñeå bieát hoaøn caûnh ñòa phöông, caân nhaéc nhöõng khaû theå cuï theå cuûa söï choïn löïa, vaø thaåm ñònh nhöõng haäu quaû coù theå, töø beân trong coäng ñoaøn giaùo phaän. Coù theå xaûy ra tröôøng hôïp quyeát ñònh cuoái cuøng khoâng gaëp ñöôïc söï ñoàng thuaän cuûa taát caû linh muïc vaø giaùo daân. Tuy nhieân, Toâi caàu chuùc cho quyeát ñònh cuoái cuøng ñoù ñöôïc tieáp nhaän, cho duø vôùi ñau khoå, vaø toâi mong sao coøn ñöôïc duy trì söï hieäp nhaát cuûa coäng ñoaøn giaùo phaän vôùi vò chuû chaên baûn quyeàn.
Cuoái cuøng, ñieàu toát laø caùc giaùm muïc vaø linh muïc, vôùi taâm hoàn muïc töû ñích thöïc, haõy laøm sao trong moïi caùch ñeå khoâng taïo ra nhöõng hoaøn caûnh gaây göông muø, nhöng naém baét nhöõng dòp ñeå huaán luyeän löông taâm cuûa tín höõu, vôùi söï chuù yù ñaëc bieät daønh cho nhöõng keû yeáu keùm nhaát: taát caû caàn ñöôïc soáng trong söï hieäp thoâng vaø trong söï thoâng caûm huynh ñeä, vöøa traùnh ñi nhöõng phaùn ñoaùn vaø nhöõng keát aùn laãn nhau. Caû trong tröôøng hôïp naøy, ngöôøi ta caàn löu taâm raèng, ----nhaát laø khi thieáu moät khoaûng roäng thaät söï töï do, ñeå ñaùnh giaù tính caùch luaân lyù cuûa moät haønh ñoäng, --- thì neân bieát moät caùch kyõ löôõng nhöõng yù ñònh thaät söï cuûa ñöông söï trong cuoäc, hôn laø söï loãi phaïm khaùch quan. Do ñoù, moïi tröôøng hôïp caàn phaûi ñöôïc caân nhaéc caùch rieâng bieät, vöøa löu yù ñeán nhöõng hoaøn caûnh.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta baét ñaàu ñoïc soá 8 cuûa phaàn I cuûa Böùc Thö. Nôi soá 8 naøy, ÑTC noùi veà moät trong nhöõng vaán ñeà quan troïng cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. Ngay nhöõng doøng ñaàu cuûa soá 8, chuùng ta thaáy roõ vaán ñeà khoù khaên ñaõ ñöôïc ÑTC ñaët ra. ÑTC vieát tieáp nhö sau:
8. Haøng Giaùm Muïc Trung Hoa
Trong giaùo hoäi, laø Daân Thieân Chuùa, nhöõng thöøa taùc vieân coù chöùc thaùnh, --- nhöõng keû ñaõ ñöôïc thuï phong ñuùng caùch sau khi ñaõ ñöôïc hoïc hoûi vaø huaán luyeän töông xöùng, --- coù boån phaän thi haønh traùch vuï "giaûng daïy, thaùnh hoaù vaø cai trò". Vôùi söï boå nhieäm ñuùng giaùo luaät ñeán töø Giaùm Muïc, caùc giaùo daân coù theå chu toaøn moät thöøa taùc trong giaùo hoäi ñeå löu truyeàn ñöùc tin.
Thöa caùc chö huynh trong haøng giaùm muïc, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, chö huynh ñaõ gaëp nhöõng khoù khaên, bôûi vì nhöõng con ngöôøi khoâng coù chöùc thaùnh, vaø ñoâi khi coøn chöa ñöôïc röûa toäi, laïi coù quyeàn kieåm soaùt vaø quyeát ñònh veà nhöõng vaán ñeà quan troïng cuûa giaùo hoäi, keå caû vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc, nhaân danh cho nhieàu cô quan nhaø nöôùc khaùc nhau.
Heä quaû laø chuùng ta gaëp phaûi söï haï thaáp phaåm vò cuûa thöøa taùc vuï pheâroâ vaø thöøa taùc vuï giaùm muïc, döïa theo moät quan nieäm veà giaùo hoäi, maø theo ñoù Ñöùc Giaùo Hoaøng, caùc giaùm muïc, caùc linh muïc bò nguy hieåm bieán thaønh, trong thöïc teá, nhö laø nhöõng con ngöôøi khoâng coøn söù vuï vaø khoâng coøn quyeàn gì caû. Ngöôïc laïi, nhö ngöôøi ta thöôøng noùi, caùc thöøa taùc vieân pheâroâ vaø giaùm muïc laø nhöõng yeáu toá thieát yeáu vaø trôû neân thaønh phaàn cuûa giaùo lyù coâng giaùo veà cô caáu bí tích cuûa Giaùo Hoäi. Baûn chaát naøy cuûa Giaùo Hoäi laø moät hoàng aân cuûa Chuùa Gieâsu, bôûi vì chính Chuùa "laø Ñaáng ñaê thieát laäp moät soá moân ñeä laøm toâng ñoà, moät soá khaùc thì laøm tieân tri, nhöõng ngöôøi khaùc nöõa laøm nhaø rao giaûng tin möøng, nhöõng keû khaùc nöõa laøm chuû chaên, laøm thaày daïy, ñeå laøm cho anh em trôû neân coù khaû naêng chu toaøn thöøa taùc vuï, nhaèm xaây döïng Nhieäm Theå Chuùa Kitoâ, ngoõ haàu taát caû chuùng ta ñeàu coù theå ñaït ñeán söï hieäp nhaát trong ñöùc tin vaø trong söï hieåu bieát Con Thieân Chuùa, coù theå ñaït ñeán tình traïng cuûa con ngöôøi thaønh toaøn troïn haûo, ñuùng theo möùc ñoä thích hôïp vôùi möùc tröôûng thaønh troïn veïn cuûa Chuùa Kitoâ" (Eph 4, 11-13).
Söï hieäp thoâng vaø hieäp nhaát --- xin cho pheùp toâi ñöôïc laëp laïi ñieàu naøy (x. soá 5) --- laø nhöõng yeáu toá thieát yeáu vaø khoâng theå taùch rôøi ra cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo: vì theá döï aùn veà moät "giaùo hoäi töï trò", trong laõnh vöïc toân giaùo, taùch ra khoûi Toaø Thaùnh, laø ñieàu khoâng phuø hôïp vôùi giaùo lyù coâng giaùo.
Toâi yù thöùc roõ veà nhöõng khoù khaên traàm troïng, maø chö huynh phaûi ñöông ñaàu trong hoaøn caûnh vöøa noùi treân ñaây, ñeå duy trì söï trung thaønh vôùi Chuùa Kitoâ, vôùi Giaùo Hoäi vaø vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ. Nhö thaùnh Phaoloâ ñaõ quaû quyeát (x. Roma 8, 35-39), vaø khi nhaéc chö huynh nhôù laïi raèng khoâng coù khoù khaên naøo coù theå chia taùch chuùng ta ra khoûi tình yeân Chuùa Kitoâ, toâi luoân nuoâi döôõng nieàm tin töôûng raèng chö huynh bieát laøm taát caû nhöõng gì coù theå, vöøa tin töôûng phoù thaùc cho Chuùa, ñeå baûo toàn söï hieäp nhaàt vaø hieäp thoâng giaùo hoäi, caû vôùi giaù phaûi traû laø nhöõng hy sinh to lôùn.
Nhieàu thaønh vieân cuûa haøng giaùm muïc Trung Hoa, trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, ñaõ höôùng daãn giaùo hoäi, ñaõ coáng hieán vaø coøn ñang coáng hieán cho coäng ñoaøn rieâng taïi choã vaø cho giaùo hoäi phoå quaùt, moät chöùng taù saùng ngôøi. Moät laàn nöõa, phaùt sinh töø taâm hoàn toâi, moät baøi ca chuùc tuïng vaø caûm taï daâng leân Vò "Muïc Töû Toái Cao" cuûa ñoaøn chieân. (1 Pheâroâ 5,4); quaû thaät, ngöôøi ta khoâng theå queân raèng nhieàu ngöôøi trong soá quyù chö huynh ñaõ chòu baùch haïi vaø ñaõ bò ngaên caûn khoâng cho thi haønh thöøa taùc vuï cuûa mình; vaø vaøi vò ñaõ laøm cho giaùo hoäi ñöôïc phong phuù, bôûi vieäc phaûi hy sinh maïng soáng mình. Thôøi ñaïi môùi vaø nhöõng thaùch thöùc töø ñoù cuûa coâng vieäc rao giaûng phuùc aâm, laøm noåi baät vai troø cuûa thöøa taùc vuï giaùm muïc. Nhö Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi cho caùc vò Chuû Chaên khaép nôi treân theá giôùi, hoïp nhau taïi Roma ñeå cöû haønh Naêm Thaùnh, "vò chuû chaên laø ngöôøi chòu traùch nhieäm ñaàu tieân, vaø laø ngöôøi linh ñoäng coäng ñoaøn giaùo hoäi, trong ñoøi hoûi soáng hieäp thoâng cuõng nhö trong döï aùn truyeàn giaùo. Ñoái dieän chuû thuyeát töông ñoái vaø chuû thuyeát chuû quan ñang ñaàu ñoäc nhieàu phaàn cuûa neàn vaên hoaù hieän ñaïi, caùc giaùm muïc ñöôïc môøi goïi baûo veä vaø coå voõ söï hieäp nhaát giaùo lyù nôi caùc tín höõu. Ñöôïc thoâi thuùc trong moïi hoaøn caûnh trong ñoù ñöùc tin bò laïc maát hoaëc bò lô laø, caùc giaùm muïc haõy daán thaân heát söùc mình ñeå phuïc vuï cho coâng vieäc rao giaûng phuùc aâm, baèng vieäc chuaån bò caùc linh muïc, tu só vaø giaùo daân cho coâng vieäc truyeàn giaùo naøy, vaø baèng vieäc daønh ra nhöõng phöông tieän caàn thieát" (37).
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta tieáp tuïc ñoïc soá 8 cuûa Böùc Thö ÑTC gôûi cho Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác, trong doù chuùng ta nghe ÑTC noùi veà caùc traùch vuï cuûa Caùc Giaùm Muïc, ñaëc bieät cuûa caùc giaùm muïc vì khoâng chaáp nhaän söï xen mình voâ lyù cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc vaøo noäi boä cuûa giaùo hoäi, maø ñaønh thuï phong moät caùch bí maät. ÑTC mong sao tình traïng naøy khoâng coøn nöõa, ñeå chuû chaên vaø tín höõu ñöôïc soáng ñöùc tin moät caùch troïn veïn vaø coâng khai. ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
Trong cuøng dòp Naêm Thaùnh, vò tieàn nhieäm ñaùng kính cuûa toâi ñaõ nhaéc laïi raèng "Giaùm Muïc, xeùt nhö laø ngöôøi keá vò caùc thaùnh Toâng Ñoà, laø keû choïn Chuùa Kitoâ laø taát caû cho ñôøi mình. Cuøng vôùi thaùnh Phaoloâ, vò giaùm muïc naøy coù theå noùi moãi ngaøy nhö sau: "Ñoái vôùi toâi, soáng laø Chuùa Kitoâ... (Filemon 1,21). Ngaøi phaûi laøm chöùng cho ñieàu naøy vôùi troïn caû neáp soáng cuûa ngaøi. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II daïy raèng: "Caùc giaùm muïc phaûi chu toaøn boån phaän toâng ñoà cuûa mình, nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa Chuùa Kitoâ, tröôùc taát caû moïi ngöôøi" (Saéc Leänh veà Giaùm Muïc, Christus Dominus, soá 11)" (38).
Lieân quan ñeán coâng vieäc phuïc vuï cuûa giaùm muïc, Toâi xin möôïn dòp naøy ñeå nhaéc laïi nhöõng gì toâi ñaõ noùi môùi ñaây, --- vaøo ngaøy 21 thaùng 9 naêm 2006, trong dòp tieán kieán taïi Roma daønh cho caùc giaùm muïc, --- nhö sau: "Caùc giaùm muïc coù traùch nhieäm ñaàu tieân xaây döïng Giaùo Hoäi nhö laø gia ñình cuûa Thieân Chuùa vaø nhö laø nôi ñeå trôï giuùp laãn nhau vaø saün saøng tieáp nhaän nhau. Ñeå coù theå chu toaøn söù maïng naøy, caùc ngaøi ñaõ laõnh nhaän, qua vieäc thuï phong giaùm muïc, ba traùch vuï ñaëc bieät: giaûng daïy, thaùnh hoaù vaø cai quaûn; caû ba traùch vuï rieâng naøy keát thaønh traùch vuï chung chaên daét ñoaøn chieân. Moät caùch ñaëc bieät, muïc tieâu cuûa traùch vuï cai quaûn laø söï taêng tröôûng trong söï hieäp thoâng giaùo hoäi, nghóa laø vieäc xaây döïng moät coäng ñoaøn hoaø hôïp trong vieäc laéng nghe giaùo huaán cuûa caùc toâng ñoà, trong vieäc beû baùnh, trong vieäc caàu nguyeän vaø trong tình huynh ñeä. Lieân keát moät caùch chaët cheõ vôùi nhöõng traùch vuï giaûng daïy vaø thaùnh hoaù, traùch vuï cai quaûn --- ñuùng hôn traùch vuï muïc töû --- ñoái vôùi giaùm muïc, laø moät haønh ñoäng ñích thöïc cuûa tình yeâu thöông ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi tha nhaân, ñöôïc dieãn taû trong ñöùc baùc aùi muïc vuï" (39).
Nhö xaûy ra treân theá giôùi, vaø caû taïi Trung Quoác, Giaùo Hoäi ñöôïc cai quaûn bôûi caùc giaùm muïc; qua vieäc thuï phong giaùm muïc do bôûi nhöõng giaùm muïc khaùc ñaõ ñöôïc thuï phong caùch hôïp phaùp, caùc ngaøi ñaõ laõnh nhaän, --- cuøng vôùi traùch vuï thaùnh hoaù, giaûng daïy vaø cai quaûn, --- (laênh nhaän) Daân Chuùa ñöôïc trao phoù cho caùc ngaøi taïi nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông, vôùi quyeàn haønh ñöôïc Thieân Chuùa trao cho, qua ôn suûng cuûa Bí Tích Truyeàn Chöùc Thaùnh. Nhöõng traùch vuï giaûng daïy vaø cai quaûn, "töï baûn chaát, khoâng theå naøo ñöôïc thi haønh, neáu khoâng coù söï hieäp thoâng phaåm traät vôùi vò Thuû Laõnh, laø Ñöùc Giaùo Hoaøng, vaø vôùi caùc thaønh vieân cuûa giaùm muïc ñoaøn" (40). Thaät vaäy, --- nhö Coâng Ñoàng Vaticanoâ II xaùc ñònh roõ raøng --- "moät ngöôøi ñöôïc thieát laäp nhö laø thaønh phaàn cuûa giaùm muïc ñoaøn nhôø qua vieäc thaùnh hieán bí tích vaø söï hieäp thoâng phaåm traät vôùi Thuû Laõnh vaø vôùi caùc thaønh phaàn cuûa giaùm muïc ñoaøn" (41).
Hieän nay, taát caû caùc giaùm muïc cuûa giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác laø nhöõng ngöôøi con cuûa daân toäc trung hoa. Maëc cho nhieàu khoù khaên traàm troïng, nhöng nhôø ôn ñaëc bieät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác ñaõ khoâng bao giôø bò thieáu ñi thöøa taùc vuï cuûa nhöõng vò chuû chaên hôïp phaùp, duy trì nguyeân veïn söï tieáp noái caùc toâng ñoà. Chuùng ta caàn caûm taï Thieân Chuùa, vì söï hieän dieän lieân tuïc vaø ñaày ñau khoå cuûa nhöõng giaùm muïc ñöôïc thuï phong moät caùch phuø hôïp vôùi truyeàn thoáng coâng giaùo, nghóa laø trong söï hieäp thoâng vôùi vò Giaùm Muïc Roma, ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, vaø qua vieäc ñaët tay cuûa nhöõng giaùm muïc ñaõ ñöôïc thuï phong caùch thaønh söï vaø hôïp phaùp, ñuùng theo nghi thöùc cuûa giaùo hoäi coâng giaùo.
Vaøi vò trong haøng giaùm muïc, vì khoâng muoán phuïc tuøng söï kieåm soaùt khoâng ñuùng, aùp ñaët treân ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi vaø vì muoán duy trì söï trung thaønh troïn veïn vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ vaø vôùi giaùo lyù coâng giaùo, neân baét buoäc ñeå mình ñöôïc taán phong moät caùch bí maät. Tính caùch bí maät naøy khoâng phaûi laø ñieàu bình thöôøng trong ñôøi soáng cuûa giaùo hoäi; vaø lòch söû chöùng minh raèng caùc Chuû chaên vaø tín höõu phaûi duøng ñeán bieän phaùp bí maät naøy, chæ vì muoán vaø saün saøng chòu ñau khoå, ñeå duy trì toaøn veïn ñöùc tin, vaø khoâng chaáp nhaän vieäc nhöõng cô quan nhaø nöôùc xen mình vaøo noäi boä giaùo hoäi, trong nhöõng gì lieân quan ñeán vieäc rieâng noäi boä cuûa ñôøi soáng giaùo hoäi. Vì lyù do naøy, Toaø Thaùnh öôùc mong sao nhöõng chuû chaên ñöôïc thuï phong hôïp phaùp vaø caùch bí maät naøy coù theå ñöôïc nhöõng Thaåm Quyeàn chính phuû coâng nhaän nhö laø nhöõng chuû chaên, vôùi nhöõng heä quaû cuûa vieäc coâng nhaän naøy trong bình dieän daân söï, --- trong nhöõng gì caàn thieát --- vaø Toaø Thaùnh cuõng öôùc mong raèng taát caû caùc tín höõu coù theå ñöôïc töï do dieãn taû Ñöùc Tin mình trong khung caûnh xaõ hoäi hoï ñang sinh soáng.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Soá 8 cuûa Thö ÑTC gôûi cho Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác laø soá daøi nhaát, vaø baøn veà vaán ñeà quan troïng laø vaán ñeà Haøng Giaùm Muïc coâng giaùo taïi Trung Quoác. Nay, chuùng ta ñoïc tieáp phaàn cuoái cuøng cuûa soá 8 naøy, trong ñoù ÑTC nhaéc ñeán nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät cuûa caùc giaùm muïc, ñöôïc phong chöùc chui nhöng xin ñöôïc hieäp thoâng vôùi ÑTC. ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
Nhöõng chuû chaên khaùc, ngöôïc laïi, döôùi söùc thuùc ñaåy cuûa nhöõng hoaøn caûnh ñaëc thuø, ñaõ ñoàng yù laõnh nhaän chöùc giaùm muïc maø khoâng coù söù vuï leänh cuûa ñöùc giaùo hoaøng, nhöng sau ñoù, ñaõ xin ñöôïc chaáp nhaän trong söï hieäp thoâng vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ vaø vôùi nhöõng anh em khaùc trong haøng giaùm muïc. Ñöùc Thaùnh Cha, vì nhìn thaáy nhöõng taâm tình thaønh thöïc nôi caùc ngaøi vaø xeùt theo söï phöùc taïp cuûa hoaøn caûnh, vaø vôùi yù kieán cuûa nhöõng giaùm muïc laän caän, vôùi traùch nhieäm rieâng nhö laø Chuû Chaên phoå quaùt cuûa Giaùo Hoäi, ñaõ ñoàng yù ban cho caùc ngaøi ñöôïc thi haønh troïn veïn vaø hôïp phaùp quyeàn haønh giaùm muïc. Saùng kieán naøy cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng phaùt sinh töø söï hieåu bieát veà nhöõng hoaøn caûnh ñaëc thuø cuûa vieäc taán phong giaùm muïc vaø töø quan taâm muïc vuï saâu xa ñeå coå voõ vieäc taùi thieát laäp söï hieäp thoâng troïn veïn. Buoàn thay, trong nhieàu tröôøng hôïp, caùc linh muïc vaø tín höõu ñaõ khoâng ñöôïc thoâng tin ñaày ñuû veà vieäc hôïp thöùc hoaù ñaõ ñöôïc thöïc hieän cho vò giaùm muïc cuûa hoï; vaø ñieàu naøy ñaõ taïo dòp cho nhieàu vaán ñeà löông taâm traàm troïng. Ñaøng khaùc, nhöõng vò giaùm muïc ñöôïc hôïp thöùc hoaù, ñaõ khoâng cho thaáy nhöõng haønh ñoäng chöùng minh roõ raøng vieäc hôïp thöùc hoaù ñaõ coù. Vì theá, ñieàu caàn phaûi laøm laø: vì lôïi ích thieâng lieâng cuûa coäng ñoaøn giaùo phaän lieân heä, vieäc hôïp thöùc hoaù ñaõ xaûy ra, nay neân ñöôïc coâng khai hoaù trong thôøi gian ngaén tôùi ñaây; vaø caùc vò giaùm muïc ñaõ ñöôïc hôïp thöùc hoaù cuõng caàn bieåu loä moãi ngaøy moät hôn nhöõng haønh ñoäng roõ raøng chöùng toû söï hieäp thoâng troïn veïn vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ.
Cuoái cuøng, cuõng coù vaøi Giaùm muïc --- vaø con soá quaû thaät laø raát ít --- ñaõ ñöôïc thuï phong giaùm muïc khoâng coù söù vuï leänh cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø cuõng ñaõ khoâng xin, --- vaø do ñoù chöa coù, --- söï hôïp thöùc hoaù caàn thieát. Theo giaùo lyù cuûa giaùo hoäi coâng giaùo, nhöõng vò giaùm muïc naøy phaûi ñöôïc xem nhö laø "khoâng hôïp luaät ñaïo", --- (nghóa laø baát hôïp phaùp trong giaùo hoäi), --- nhöng ñaõ ñöôïc thuï phong thaønh söï, mieãn laø coù söï chaéc chaén raèng caùc vò naøy ñaõ ñöôïc thuï phong töø nhöõng giaùm muïc ñaõ ñöôïc thuï phong thaønh söï, vaø raèng vieäc thuï phong naøy ñaõ tuaân giöõ ñuùng theo nghi thöùc coâng giaùo. Caùc vò giaùm muïc chöa ñöôïc hôïp thöùc hoaù naøy, maëc duø khoâng coù söï hieäp thoâng vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ, nhöng thi haønh moät caùch thaønh söï thöøa taùc vuï cuûa hoï trong vieäc ban caùc bí tích, nhöng moät caùch khoâng phuø hôïp vôùi luaät ñaïo. Thaät laø ñieàu mang ñeán söï phong phuù thieâng lieâng cho giaùo hoäi taïi Trung Quoác bieát laø chöøng naøo, neáu, tuaân theo nhöõng ñieàu kieän caàn thieát, caùc vò chuû chaên chöa ñöôïc hôïp thöùc hoaù naøy, ñaït ñeán söï hieäp thoâng vôùi ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ vaø vôùi toaøn theå haøng giaùm muïc coâng giaùo! Khoâng nhöõng thöøa taùc vuï giaùm muïc cuûa caùc ngaøi seõ ñöôïc hôïp phaùp, --- nghóa laø hôïp vôùi luaät ñaïo ---, maø coøn keùo theo keát quaû naøy nöõa laø söï hieäp thoâng cuûa caùc ngaøi vôùi caùc linh muïc vaø tín höõu, ñöôïc phong phuù hôn; caùc tín höõu naøy xem giaùo hoäi taïi Trung Quoác laø thaønh phaàn cuûa giaùo hoäi coâng giaùo, hieäp nhaát vôùi vò giaùm muïc Roma vaø vôùi taát caû nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông khaùc, raûi raùc khaép nôi treân theá giôùi.
Taïi moãi quoác gia, taát caû caùc giaùm muïc hôïp phaùp trong giaùo hoäi, keát thaønh moät Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, ñöôïc thaønh laäp theo moät quy cheá rieâng; vaø theo giaùo luaät, quy cheá naøy phaûi ñöôïc Toaø Thaùnh pheâ chuaån. Moät Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc nhö theá, noùi leân söï hieäp thoâng huynh ñeä cuûa taát caû caùc giaùm muïc trong moät quoác gia vaø baøn ñeán nhöõng vaán ñeà giaùo lyù vaø muïc vuï coù taàm quan troïng cho toaøn theå coäng ñoaøn coâng giaùo taïi ñaát nöôùc ñoù, maø khoâng can thieäp vaøo vieäc thi haønh baûn quyeàn thoâng thöôøng vaø lieàn ngay cuûa vò giaùm muïc trong giaùo phaän rieâng cuûa ngaøi. Hôn nöõa, moãi Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñeàu duy trì nhöõng tieáp xuùc höõu ích vaø ñuùng luùc vôùi nhöõng Thaåm quyeàn daân söï taïi ñòa phöông, vöøa coå voõ söï coäng taùc giöõa Giaùo hoäi vaø Nhaø Nöôùc. Nhöng ñieàu hieån nhieân laø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khoâng theå naøo tuyø thuoäc vaøo baát cöù Thaåm Quyeàn daân söï naøo, trong nhöõng vaán ñeà veà Ñöùc Tin vaø veà neáp soáng theo Ñöùc Tin --- (goàm coù ñöùc tin, phong hoaù, vaø ñôøi soáng bí tích), --- laø nhöõng vaán ñeà hoaøn toaøn thuoäc veà thaåm quyeàn cuûa Giaùo Hoäi.
Theo aùnh saùng cuûa nhöõng nguyeân taéc vöøa noùi treân, Giaùm Muïc Ñoaøn coâng giaùo hieän nay taïi Trung Quoác (42) khoâng theå naøo ñöôïc Toaø Thaùnh nhìn nhaän nhö laø Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, xeùt vì nhöõng giaùm muïc "bí maät" (hay "haàm truù") --- nghóa laø nhöõng giaùm muïc khoâng ñöôïc Nhaø Nöôùc nhìn nhaän, nhöng soáng trong hieäp thoâng vôùi Ñöùc Giaùo Hoaøng, --- khoâng laø thaønh phaàn cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy. Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc hieän nay coù bao goàm nhöõng giaùm muïc cho ñeán giôø naøy vaãn "chöa hôïp luaät ñaïo", vaø laø moät Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñöôïc ñieàu haønh bôûi Quy Cheá coù tích chöùa nhöõng yeáu toá khoâng theå naøo phuø hôïp vôùi Ñöùc Tin coâng giaùo.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuùng ta ñaõ laàn löôït ñoïc qua caùc soá cuûa phaàn I Böùc thö cuûa ÑTC gôûi cho Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Trung Quoác, trình baøy haønh caûnh hieän nay cuûa giaùo hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác vôùi nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán giaùo lyù cuûa giaùo hoäi coâng giaùo. Nhöõng ñieåm thaàn hoïc veà söï hieäp nhaát vaø hieäp thoâng giaùo hoäi, veà söï tieáp noái caùc Toâng Ñoà, veà thöøa taùc vuï cuûa Giaùm Muïc, veà Giaùo Hoäi ñòa phöông, vaø veà vieäc boå nhieäm giaùm muïc, taát caû ñieàu ñöôïc ÑTC trình baøy roõ raøng, cuøng vôùi nhöõng vaán ñeà cuï theå maø Thaåm Quyeàn daân söï cuûa Nhaø Nöôùc Trung Quoác ñaõ vaø coøn ñang ñaët ra cho Toaø Thaùnh vaø cho Giaùo Hoäi taïi Trung Quoác.
Nay, chuùng ta haõy ñoïc soá 9, laø soá cuoái cuøng cuûa Phaàn I, noùi veà vieäc boå nhieäm giaùm muïc. ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
9. Vieäc boå nhieäm giaùm muïc
Nhö taát caû anh chò em ñeàu ñaõ bieát, moät trong nhöõng vaán ñeà teá nhò nhaát trong nhöõng töông quan cuûa Toaø Thaùnh vôùi nhöõng Thaåm quyeàn cuûa ñaát nöôùc anh chò em, laø vaán ñeà boå nhieäm nhöõng giaùm muïc. Moät ñaøng, ngöôøi ta coù theå hieåu raèng nhöõng Thaåm Quyeàn cai trò chuù yù ñeán söï choïn löïa nhöõng ngöôøi seõ thi haønh vai troø quan troïng laøm keû höôùng daãn vaø laøm chuû chaên cuûa nhöõng coäng ñoaøn coâng giaùo ñòa phöông, chuù yù ñeán nhöõng phaûn hoài xaõ hoäi maø --- taïi Trung Quoác cuõng nhö taïi nhöõng nôi khaùc treân theá giôùi --- vai troø naøy coù trong laõnh vöïc daân söï. Ñaøng khaùc, Toaø Thaùnh theo doõi --- vôùi söï chaêm soùc ñaëc bieät, --- vieäc boå nhieäm giaùm muïc, bôûi vì vieäc boå nhieäm naøy chaïm ñeán chính con tim cuûa ñôøi soáng Giaùo Hoäi, bôûi vì vieäc boå nhieäm giaùm muïc töø Ñöùc Giaùo Hoaøng laø baûo ñaûm cho söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi vaø cho söï hieäp thoâng phaåm traät. Vì lyù do naøy, giaùo luaät (nôi khoaûn 1382) thieát ñònh nhöõng cheá taøi nghieâm troïng ñoái vôùi vò giaùm muïc naøo töï yù phong chöùc giaùm muïc maø khoâng coù söù vuï leänh toâng toaø, cuõng nhö ñoái vôùi vò ñöôïc thuï phong giaùm muïc; vieäc thuï phong nhö theá quaû thaät laø moät veát thöông ñau ñôùn gaây cho söï hieäp thoâng giaùo hoäi vaø laø moät loãi phaïm naëng neà ñoái vôùi kyû luaät giaùo hoäi.
Khi ban söù vuï leänh toâng toaø ñeå phong chöùc giaùm muïc cho moät ñöông söï, Ñöùc giaùo hoaøng thi haønh quyeàn thieâng lieâng toái cao cuûa mình: ñaây laø moät quyeàn haønh vaø moät söï can thieäp naèm trong laõnh vöïc hoaøn toaøn toân giaùo. Do ñoù, ñaây khoâng phaûi laø moät quyeàn haønh chính trò, xen mình khoâng ñuùng vaøo trong nhöõng vieäc noäi boä cuûa moät Nhaø Nöôùc vaø phaïm ñeán chuû quyeàn toái cao cuûa Nhaø Nöôùc ñoù. Vieäc boå nhieäm nhöõng vò Chuû Chaên cho moät coäng ñoaøn toân giaùo nhaát ñònh, ñöôïc hieåu, --- caû trong nhöõng vaên kieän quoác teá, --- nhö laø moät yeáu toá caáu thaønh cuûa vieäc thöïc thi quyeàn töï do toân giaùo (43). Toaø Thaùnh mong muoán ñöôïc töï do hoaøn toaøn trong vieäc boå nhieäm giaùm muïc (44); tuy nhieân, khi nhìn vaøo con ñöôøng ñaëc bieät môùi ñaây cuûa Giaùo Hoäi taïi Trung Quoác, Toâi öôùc mong tìm ñöôïc moät söï ñoàng yù vôùi Chính Quyeàn, ñeå giaûi quyeát vaøi vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc tuyeån choïn nhöõng öùng vieân vaøo haøng giaùm muïc, cuõng nhö lieân quan ñeán vieäc coâng boá vieäc boå nhieäm giaùm muïc vaø vieäc nhìn nhaän - vôùi nhöõng heä quaû daân söï trong nhöõng gì caàn thieát - (nhìn nhaän) vò taân giaùm muïc töø phía nhöõng thaåm quyeàn daân söï.
Cuoái cuøng, lieân quan ñeán vieäc tuyeån choïn nhöõng öùng vieân vaøo haøng giaùm muïc, vaø bieát roõ nhöõng khoù khaên cuûa anh chò em trong vaán ñeà naày, Toâi muoán nhaéc laïi ñieàu caàn thieát raèng caùc öùng vieân ñoù phaûi laø nhöõng linh muïc xöùng ñaùng, ñöôïc tín höõu toân troïng vaø yeâu meán, laø göông maãu ñôøi soáng trong ñöùc tin, coù kinh nghieäm naøo ñoù trong thöøa taùc vuï muïc vuï, vaø nhö theá coù khaû naêng hôn, ñeå ñöông ñaàu vôùi traùch nhieäm naëng neà laøm Chuû Chaên cuûa Giaùo Hoäi. (45) Khi maø trong moät giaùo phaän ngöôøi ta khoâng theå tìm gaëp nhöõng öùng vieân thích hôïp cho toaø giaùm muïc, thì söï coâng taùc vôùi nhöõng giaùm muïc cuûa caùc giaùo phaän gaàn beân coù theå giuùp tìm nhöõng öùng vieân ñuùng tieâu chuaån.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Treân ñaây laø phaàn I Thö cuûa ÑTC gôûi cho Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Quoác. Chuùng toâi seõ ñoïc tieáp Phaàn II trong caùc chöông trình phaùt thanh laàn tôùi. Mong quyù vò vaø caùc baïn seõ theo doõi...
(Ñaëng Theá Duõng)