Thaùnh Leã Taï Ôn Möøng Kyû Nieäm 120 Naêm

Coäng ñoaøn Kon Hngo Kôtu

Giaùo xöù Phöông Quyù (1887-2007)

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

Thaùnh Leã Taï Ôn Möøng Kyû Nieäm Moät Traêm Hai Möôi Naêm Coäng ñoaøn Kon Hngo Kôtu - Giaùo xöù Phöông Quyù (1887-2007).

Phöông Quyù, Kontum, Vieät Nam (26/03/2007) - Coäng ñoaøn Kon Hngo Kôtu - Giaùo xöù Phöông Quyù, Giaùo haït Kontum, Giaùo phaän Kontum, Vieät Nam, möøng Moät Traêm Hai Möôi Naêm Haønh Trình Ñöùc Tin, Toân Taïo Thaùnh Ñöôøng.

Ñuùng 9 giôø 00: Ñoaøn ñoàng teá goàm coù Ñöùc Cha Micae Hoaøng Ñöùc Oanh, Giaùm muïc Giaùo phaän Kontum, Cha Giuse Ñoã Hieäu - haït tröôûng Kontum, Cha Pheâroâ Nguyeãn Vaân Ñoâng, haït tröôûng Pleiku, linh muïc Chaùnh xöù Gioakim Nguyeãn Hoaøng Sôn cuøng hôn 30 linh muïc tieán ñeán tröôùc töôïng ñaøi Ñöùc Meï Truyeàn Tin - naèm beân phaûi tieàn saûnh nhaø thôø - laø thaùnh hieäu boån maïng cuûa Giaùo xöù Phöông Quyù - Coäng ñoaøn Kon Hngo Kôtu. ÔÛ nôi töôïng ñaøi naøy, Ñöùc Cha Micae laøm daáu thaùnh giaù ñaàu leã vaø laøm pheùp töôïng ñaøi. Tieáp ñeán, Ñöùc Cha Micae vaø ñoaøn ñoàng teá tieán ra chính giöõa tröôùc cöûa nhaø thôø, Ñöùc Cha Micae ñaõ chaøo möøng Quyù Cha, cuøng coäng ñoaøn hieän dieän, ngaøi noùi: "Kính thöa Quyù Cha Quaûn haït, Quyù Cha, Quyù Beà Treân caùc Hoäi doøng vaø anh chò em tu só nam nöõ vaø coäng ñoaøn daân Chuùa hieän dieän nôi ñaây. Hoâm nay, chuùng ta ñeán ñaây ñeå chia seû nieàm vui vôùi coäng ñoaøn Kon Hngo Kôtu - Phöông Quyù, xin chung vui vôùi anh chò em ñòa sôû Kon Hngo Kôtu - Phöông Quyù nhaân ngaøy boån maïng Ñöùc Meï Truyeàn Tin, xin chung vui vôùi anh chò em vì hoâm nay cuõng laø kyû nieäm 120 naêm thaønh laäp ñòa sôû naøy, vaø cuõng xin chung vui vì hoâm nay anh chò em coù moät ngoâi nhaø thôø môùi; vôùi nhöõng nieàm vui naøy chuùng ta haõy yù thöùc nieàm vui caên baûn cuûa chuùng ta hôn caû laø ñöôïc laøm con caùi cuûa Chuùa, laøm con caùi trong Hoäi Thaùnh, trong taâm tình ñoù chuùng ta tieáp tuïc daâng lôøi taï ôn trong thaùnh leã hoâm nay..." Tieáp ñeán, Cha Gioakim Nguyeãn Hoaøng Sôn, chaùnh xöù Phöông Quyù xin Ñöùc Giaùm muïc môû cöûa nhaø thôø, ngaøi noùi: "Kính thöa Ñöùc Cha, cuøng toaøn theå coäng ñoaøn daân Chuùa. Kính thöa Ñöùc Cha, vôùi nieàm tin vaøo Thieân Chuùa vaø Meï Hoäi Thaùnh, chuùng con tin raèng nguoàn söï soáng ñích thöïc töø Thieân Chuùa ban cho nhaân loaïi suoát doøng lòch söû töø thôøi Giaùo Hoäi Sô Khai cho ñeán nay vaø maõi maõi coù ñöôïc qua laø qua Chuùa Kitoâ, qua caùc Toâng Ñoà vaø caùc Giaùm muïc keá vò caùc toâng ñoà; Hoâm nay, nguoàn soáng ñích thöïc töø Thieân Chuùa laïi ñeán vôùi chuùng con laø qua Ñöùc Cha. Nhaø thôø bieåu töôïng cuûa Giaùo Hoäi thu nhoû, chuùng con naøi næ xin Ñöùc Cha môû cöûa nhaø thôø naøy ñeå töø nguoàn söùc soáng cuûa Thieân Chuùa qua Ñöùc Cha maø toàn taïi trong ngoâi nhaø thôø naøy khi Ñöùc Cha thaùnh hieán, ñeå chuùng con höôûng Ôn Cöùu Ñoä taïi ñaây".

Sau ñoù, ñoaøn ñoàng teá tieán vaøo nhaø thôø, cuøng theo sau laø ñoaøn muùa nhaûy trong nhòp ñieäu cuûa tieáng coàng chieâng daân toäc Rôngao vaø Bahnar, tieáp sau ñoaøn coàng chieâng coù raát ñoâng nam nöõ tu só vaø anh chò em giaùo daân Kinh - Rôngao - Bahnar cuõng nhö quan khaùch tieán vaøo ngoâi thaùnh ñöôøng.

Ñöôïc bieát coäng ñoaøn Kon Hngo Kôtu khi môùi hình thaønh cho ñeán Giaùo xöù Phöông Quyù ngaøy nay ñaõ traûi qua nhieàu thaêng traàm trong suoát 120 naêm. Trong cuoäc haønh trình ñöùc tin 120 naêm aáy, nhöõng ngaøy ñaàu haït gioáng ñöùc tin ñöôïc gieo vaõi nôi Kon Hngo Kôtu ñaõ khoù khaên theá naøo vì cheá ñoä buoân baùn noâ leä, thì hoâm nay giöõ vöõng ñöùc tin aáy baèng caùch giaûi thoaùt tín höõu khoûi noâ leä ma quyû trong theá giôùi höôûng thuï naøy caøng khoù hôn.

Theo doøng lòch söû, caùc Cha thöøa sai Paris (MEP) ñeán nôi naøy vaøo naêm 1887 goïi laø laøng Kon Hngo. Ñeán naêm 1925: goïi laø Tôring Kon Hngo, coù 814 tín höõu; Naêm 1937: coù 4 hoï ñaïo vôùi 1,166 tín höõu (goàm 779 daân toäc; 387 kinh); Ñeán naêm 1937 ñöôïc goïi laø giaùo xöù Phöông Quyù cho ñeán nay. Naêm 1939: coù 5 hoï ñaïo, vôùi 1,414 tín höõu (goàm: 1,007 daân toäc, 407 kinh); Vaøo naêm 1946, coù 1,752 tín höõu trong ñoù coù 360 ngöôøi Kinh, vaø 154 taân toøng; Naêm 1956, Tôring Phöông Quyù thôøi cha sôû Toâma Leâ Thaønh AÙnh, coù 2,110 giaùo daân naèm treân 2 hoï ñaïo: Kon Hngo (daân toäc Rôngao) vaø Phöông Quyù (Kinh). Hieän nay Ñòa sôû Phöông Quyù coù 3,792 tín höõu; trong ñoù Kon Hngo Kôtu (daân toäc Rônao) laø 1,386 tín höõu, vaø soá tín höõu ngöôøi Kinh laø 2,406. Traûi qua 120 naêm coù 6 linh muïc thöøa sai Paris (MEP) vaø 13 linh muïc Vieät Nam coi soùc.

Trong 120 naêm qua ñaõ coù 7 nöõ tu laø ngöôøi daân toäc xuaát thaân töø ñaây, trong ñoù coù 5 chò thuoäc Doøng AÛnh Pheùp Laï vaø 2 chò Doøng Chuùa Quang Phoøng. Ngöôøi Kinh thì coù 11 chò ñaõ khaán doøng thuoäc caùc hoäi doøng: Con Ñöùc Meï Voâ Nhieãm, Chuùa Quan Phoøng, Phan Sinh vaø Vinh Sôn. Ngoaøi ra coù 4 linh muïc xuaát thaân töø Giaùo Xöù Phöông Quyù, ñaëc bieät trong ngaøy vui hoâm nay cuûa Giaùo xöù coù Cha F.X Traàn Anh Duy, ôû Saøi Goøn, vaø Cha Phaoloâ Nguyeãn Vaên Thaïch, CSsR, ôû Myõ cuõng veà tham döï.

Theo Cha Gioakim Nguyeãn Hoaøng Sôn, hieän ñang chaùnh xöù Phöông Quyù, ngaøi cho bieát: Neùt ñaëc bieät trong haønh trình ñöùc tin 120 naêm naøy laø: "töø noâ leä ñeán töï do". Noù vöøa mang yù nghóa xaõ hoäi vöøa mang yù nghóa ñöùc tin Kitoâ giaùo. Nghóa laø, khi ñeán vuøng Kon Hngo Kôtu naøy, caùc vò thöøa sai ñaõ phaûi mua laïi nhöõng ngöôøi noâ leä Kinh cuõng nhö daân toäc, caùc Ngaøi ñaõ chuyeån ñoåi, ñaõ ñaáu tranh, ñaõ ñöa aùnh saùng Kitoâ giaùo vaøo vuøng ñaát hoang sô naøy.

Laàn giôû laïi nhöõng trang ñaàu cuûa cuoán "Löôïc Söû haønh trình ñöùc tin 120 naêm cuûa Coäng ñoaøn Kon Hngo - Phöông Quyù", ta thaáy Coäng ñoàng Kitoâ höõu ôû ñaây hình thaønh trong tình traïng cuûa moät xaõ hoäi Taây Nguyeân vaøo theá kyû 19 ñaàu theá kyû 20 coù nhieàu baát oån veà caùc boä laïc vôùi nhau, ñaëc bieät laø ñöôøng daây buoân baùn noâ leä, caùc vò thöøa sai phaûi duøng nhieàu caùch theá ñeå ñöa Tin Möøng vaøo cho thích hôïp.

Veà Tình traïng xaõ hoäi. Kon Hngo Kôtu vaøo thôøi kyø tröôùc giai ñoaïn toøng giaùo caùch ñaây treân 120 naêm laø vuøng ñaát Taây Nguyeân baát oån, caùc laøng quaáy nhieãu, cöôùp boác laãn nhau lieân tuïc: phía baéc coù caùc boä toäc Sôñaêng, phía nam coù nhöõng boä toäc ngöôøi thuoäc Hôdrung. Chuyeän ñaùnh nhau, cöôùp cuûa, cöôùp ngöôøi chaúng phaûi chæ vì tính khí coøn röøng ruù, chöa ñöôïc khai hoùa, maø coøn laø caùch thöùc tuyeån löïa ñaøn baø laøm cho doøng doõi toát hôn nhôø pha troän phoái ngaãu giöõa caùc chuûng toäc khaùc nhau. Vaø chuyeän buoân baùn noâ leä laø nguyeân nhaân chính cuûa xaõ hoäi thôøi ñoù taïo neân chieán tranh giöõa caùc boä laïc treân vuøng Taây Nguyeân. Vaøo thôøi ñoù, ñöôøng daây buoân baùn noâ leä thònh haønh chaúng nhöõng giöõa caùc vuøng daân toäc Taây Nguyeân maø coøn phaùt ñaït vaø thöôøng xuyeân taïi Xöù Ñaøng Trong do söï caáu keát cuûa caùc vuøng giöõa caùc quan chöùc coù quyeàn, hoaëc giöõa nhöõng ngöôøi giaøu. Vì vuøng ñoàng baèng caàn nhieàu noâ leä ñeå phuïc dòch, xaây döïng. Ñöôøng daây buoân baùn noâ leä nhö vaäy ñöôïc keát noái vôùi nhöõng ngöôøi coù quyeàn trong vöông quoác chuùa Nguyeãn. Chaân rít ñöôøng daây ñöôïc vöõng chaéc vaø khaù quen thuoäc töø phuû chuùa ñeán haïng con buoân vaø khai thaùc chuû yeáu laø töø vuøng Taây Nguyeân, hoaëc töø ñoàng baèng Cöûu Long. Cheá ñoä buoân baùn noâ leä taïi vuøng daân toäc baét nguoàn vaø ñöôïc dung döôõng töø ngöôøi Mieàn Xuoâi vôùi nhieàu lyù do ñöôïc ñöa ra ñeå bieän baïch xem nhö chính ñaùng, nhöng thöïc chaát laø kieám lôïi nhuaän, baát chaáp nhaâm phaåm con ngöôøi.

Trong boái caûnh xaõ hoäi baùn khai nhö theá neân vieäc Truyeàn giaùo vuøng Taây Nguyeân gaëp phaûi nhieàu khoù khaên töø taäp tuïc buoân baùn noâ leä naøy, bôûi ñöôøng daây buoân baùn naøy dính daùng chaët cheõ vôùi quan quyeàn vaø nhöõng con buoân Mieàn Xuoâi. Moät soá thöøa sai nhaán maïnh raèng "vieäc buoân baùn noâ leä bao goàm tröôùc tieân vieäc ngöôøi mieàn xuoâi saên ñuoåi soá daân cö 'moïi rôï' ôû vuøng saâu vaø baùn hoï laøm noâ leä. Vaø Caû ngöôøi Thöôïng cuõng tham gia vaøo vieäc buoân baùn naøy. Ngöôøi ta noùi laø KonTrang, moät laøng cuûa ngöôøi Seâñaêng trong vuøng soâng Bla, ñaõ hoaït ñoäng nhö laø moät trung taâm cuûa nhöõng ngöôøi buoân baùn noâ leä ngöôøi Seâñaêng, Renjao vaø Laøo. Nhöõng ngöôøi naøy thöôøng tôùi caùc con soâng nhaùnh cuûa soâng Cöûu Long ñeå saên luøng noâ leä". Trong saùch cuûa Cha Dourisboure cuõng ñaõ ghi laïi nhieàu trang noùi veà teä naïn buoân baùn noâ leä keùo theo bao nhieâu teä ñoan khaùc cho daân toäc ít ngöôøi treân vuøng truyeàn giaùo naøy.

Khoù khaên nhö theá, nhöng vôùi yù Chuùa nhieäm maàu, vôùi söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng nôi caùc Thöøa Sai Paris (MEP) vaø hoaït ñoäng nôi daân toäc caùc boä laïc naøy, maø aùnh saùng Ñöùc Tin Kitoâ giaùo ñaõ ñöôïc aên reå saâu vaøo caùc boä laïc Taây Nguyeân naøy vaø giôø ñaây ñang phaùt trieån. Môùi ngaøy naøo ñoù laø chieán tranh, giôø ñaây soáng chung hoøa bình, ngaøy naøo ñoù chöa bieát Ñöùc Kitoâ laø Cöùu Chuùa, giôø ñaây soáng hoøa bình trong Ñöùc Kitoâ. Khoâng chæ vuøng Kon Hngo maø caùc vuøng laân caän, caùc boä toäc Bahnar, Rôngao, Jrai... ñaõ soáng chung ñöôïc vôùi nhau. Theo thoáng keâ 31.12.2005 thì daân soá Tænh Kontum laø 377,590 ngöôøi, trong ñoù coù 201,022 ngöôøi laø thuoäc caùc boä toäc Bahnar, Seâñaêng, Rôngao, Jrai... ngöôøi Kinh laø 176,568 ngöôøi. Toång soá tín höõu Coâng Giaùo laø 112,376 ngöôøi, trong ñoù 88,727 ngöôøi daân toäc, 23,649 ngöôøi Kinh. Nhö theá, gaàn moät nöõa caùc Boä Toäc treân Taây Nguyeân Kontum ñöôïc aùnh saùng ñöùc tin Kitoâ giaùo soi chieáu. Hoï ñöôïc laøm con caùi Thieân Chuùa. Taï ôn Chuùa.

Sau khi ñoaøn ñoàng teá vaø giaùo daân tieán vaøo nhaø thôø, Ñöùc Cha Micae ñaõ laøm pheùp vaø raûy nöôùc thaùnh nhaø taïm, baøn thôø vaø töôøng nhaø thôø môùi.

Tieáp sau caùc baøi ñoïc Lôøi Chuùa laø baøi giaûng cuûa Ñöùc Cha Micae. Trong baøi giaûng Ngaøi chia seû 2 yù chính:

1. Ñöùc Cha Micae ñaõ dieãn giaûng veà "2 nhaân vaät" Söù thaàn Gabriel vaø Ñöùc Maria, ngaøi nhaán maïnh ñeán khía caïnh Ñöùc Maria ñaõ ñoùn nhaän ñöùc tin nhö theá naøo döïa treân trình thuaät Tin Möøng Lc 1,26-38. Sau khi dieãn giaûng Lôøi Chuùa, ngaøi ñaët nhöõng caâu hoûi cho moãi ngöôøi tham döï: "Chuùng ta ñoùn nhaän ñöùc tin ñoù nhö theá naøo, coù gioáng Meï Maria khoâng? Chuùng ta coù ñoùn nhaän vaø chaáp nhaän moät Thieân Chuùa thoâng suoát vaø chaân thaät nhö meï ñaõ tin vaø ñoùn nhaän khoâng? Vaø khi ñoùn nhaän roài, chuùng ta laøm gì? hay noùi ñuùng hôn laø soáng nhö theá naøo? vaø chuùng ta coù truyeàn tin ñoù cho anh chò em löông daân soáng quanh ta khoâng. Chuùng ta coù gì ? Phaûi chaêng laø taøi ñöùc, laø khoân ngoan, laø taøi ba. Caùi chuùng ta caàn coù vaø phaûi coù laø ñöùc Tin, laø phaûi coù Thieân Chuùa laø Ñaáng chaân thaät, laø Tình yeâu. Vaø taát caû nhöõng caùi "coù" ñoù phaûi theå hieän qua ñôøi soáng chuùng ta..."

2. Lieân heä ñeán moãi ngöôøi tín höõu laø moät "thöù, kieåu" Gabriel môùi trong xaõ hoäi hoâm nay. Ñöùc Cha Micae noùi: "Chuùng ta ñem Tin Möøng veà tình yeâu ñoù, ñem söù ñieäp veà Thieân Chuùa chaân thaät ñoù ñeán vôùi ngöôøi khaùc chöa? Phaûi ñeán vôùi ngöôøi khaùc laø yeâu thöông nhö Chuùa yeâu thöông, phuïc vuï nhö Chuùa phuïc vuï....

Hoâm nay leã boån maïng Truyeàn tin laø boån maïng cuûa giaùo xöù anh chò em, anh chò caøng phaûi theå hieän söù maïng mình choïn aáy hôn, nhö Söù thaàn truyeàn tin. Vaø hôn theå nöõa soáng ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa nhö Meï Maria. Theå hieän nieàm tin aáy hôn nöõa nhö Ñöùc Meï sau bieán coá truyeàn tin ñaõ ñeán vôùi Chò hoï Elisabeùt ñeå yeâu thöông vaø phuïc vuï. Chuùng ta haõy theo göông Meï maø phuïc vuï vaø yeâu thöông nhöõng ngöôøi quanh ta nhö Meï. Xin Meï Maria giuùp chuùng soáng ñöôïc tinh thaàn nhö Meï..."

Sau lôøi nguyeän hieäp leã, moät giaùo daân ñaõ caùm ôn Ñöùc Cha vaø Coâng Ñoaøn. Noäi dung nhö sau:

"Troïng kính Ñöùc Cha Micae,

Quyù Cha Haït Tröôûng, Quyù Cha , Quyù nam nöõ tu só vaø coäng ñoaøn daân Chuùa trong vaø ngoaøi Giaùo xöù,

Baøi ca "Ngôïi Khen" (Magnificat) cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria ñaõ noùi leân vaø coøn seõ noùi leân maõi maõi nhöõng taâm tình saâu kín nhaát trong lôøi taï ôn nguyeän caàu. Lôøi haùt cuûa Meï vang doäi taâm tình cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ, cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa moãi ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa ñoaùi thöông laéng nghe vaø nhaän lôøi. Vì theá, taâm tình ñoù theå hieän khía caïnh taäp theå trong giaùo xöù Phöông Quyù hoâm qua, hoâm nay vaø maõi maõi. Vaøo dòp möøng 120 naêm haønh trình Ñöùc Tin, vaø toân taïo Thaùnh Ñöôøng Giaùo xöù , xin möôïn baøi haùt möøng cuûa Meï Maria (Lc. 1, 49) nhö sau:

"Ñaáng Toaøn Naêng ñaõ laøm cho chuùng toâi

bieát bao ñieàu cao caû,

Danh Ngöôøi thaät chí thaùnh chí toân..." (Lc 1, 49).

Trong suoát 120 naêm, giaùo xöù Phöông Quyù ñaõ laõnh nhaän ñöôïc bao ôn hueä. Xin daâng lôøi taï ôn: xin taï ôn Chuùa, taï ôn Ñöùc Meï vaø taï ôn Thaùnh Caû Giuse.

Vôùi loøng quí meán vaø bieát ôn saâu saéc, giaùo xöù Phöông Quyù chuùng con chaân thaønh caûm ôn Ñöùc Giaùm muïc Giaùo Phaän ñaõ quan taâm ñaëc bieät vaø cho pheùp toân taïo Thaùnh Ñöôøng Phöông Quyù chuùng con.

Chuùng con luoân ghi loøng hình aûnh cha Toång Ñaïi Dieän ñeán caàu nguyeän tröôùc töôïng ñaøi Thaùnh Caû Giuse ñeå baét ñaàu khai moáng döôùi söï daãn daét cuûa thaùnh Caû Baûo Trôï.

Xin chaân thaønh caûm ôn quí cha, quí aân nhaân gaàn xa, trong cuõng nhö ôû haûi ngoaïi goùp coâng söùc baèng vaät chaát, nhaát laø baèng khuyeán khích cuõng nhö baèng lôøi caàu nguyeän ñeå coâng trình nay ñöôïc hoaøn thaønh toát ñeïp; Coâng trình xaây döïng ngoâi Thaùnh ñöôøng Giaùo xöù ñöôïc an yeâu vaø nhieät tình.

Xin daâng lôøi taï ôn:

"Xin Taï Ôn Thieân Chuùa ,

Xin Caûm Ôn quí Ngaøi"...

Sau thaùnh leã Ñöùc Cha Micae chuïp hình löu nieäm vôùi linh muïc ñoaøn tröôùc gian cung thaùnh, vaø sau ñoù taát caû coäng ñoaøn duøng böõa tieäc thaân maät taïi khuoân vieân nhaø xöù.

Hình AÛnh Nhaø Thôø Qua Caùc Thôøi Kyø:

Töø tröôùc ñeán nay, giaùo xöù coù taát caû laø 4 ngoâi nhaø thôø:

Taï ôn Chuùa, Coâng Trình Chuùa thöïc hieän toát ñeïp nhöôøng bao.

Kheùp laïi moät haønh trình 120 naêm ñöùc tin,

laïi baét ñaàu moät giai ñoaïn môùi cuûa haønh trình ñöùc tin...

Lm. Bart Nguyeãn Ñình Phöôùc, C.Ss.R

Vp TGM Kontum

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page