YÙ nghóa chuyeán vieáng thaêm Thoå Nhæ Kyø
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
YÙ nghóa chuyeán vieáng thaêm Thoå Nhæ Kyø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI.
Vatican (Vat 27/11/2006) - Cuøng ñi theo nhöõng daáu chaân cuûa caùc vò tieàn nhieäm laø Ñöùc Phaoloâ VI vaø Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI ñaõ choïn quoác gia hoài giaùo Thoå Nhæ Kyø laøm moät trong nhöõng nöôùc maø ngaøi seõ thöïc hieän nhöõng chuyeán vieáng thaêm muïc vuï trong nhöõng naêm khôûi ñaàu trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa ngaøi. Thoå Nhæ Kyø naèm trong nhöõng vuøng ñaát noái daøi ñöôïc goïi laø "Ñaát Thaùnh cuûa Giaùo Hoäi". Taïi chính nôi naøy maø caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu tieân khôûi, caùc coäng ñoaøn Anitokia vaø Epheâsoâ, ñaõ ñöôïc bieát ñeán nhö teân goïi lòch söû trong caùc thaùnh thö. Hôn nöõa, ñaây cuõng chính laø nhöõng ñieåm khôûi phaùt ñeå rao giaûng Tin Möøng cho caùc daân toäc vuøng Vieãn Ñoâng vaø daân toäc Slav. Hai taùc giaû cuûa Taân Öôùc, Thaùnh Phaoloâ thaønh Tarsus vaø Thaùnh Luca thaønh Antiokia, laø nhöõng nhaân chöùng cuûa giaùo hoäi ñaõ ñeå laïi nhöõng neùt ñaëc saéc saâu ñaäm vaø roõ raøng, tieâu bieåu cho nhöõng sinh hoaït cuûa caùc coäng ñoaøn kitoâ höõu tieân khôûi taïi ñaây.
Chuyeán vieáng thaêm muïc vuï cuûa moät vò Giaùm Muïc Roâma (Ñöùc Beneñitoâ XVI) taïi Thoå Nhæ Kyø gôïi laïi nhöõng moác ñieåm ñaày yù nghóa trong lòch söû chöùng nhaân ñöùc tin cuûa theá kyû thöù 7 veà söï thaønh hình cuûa Ephrem vaø Syria (naêm 306) vaø cuûa theá kyû thöù 8 veà caùi cheát cuûa Thaùnh John Chrysostom (naêm 407).
Caû hai moác ñieåm naøy laø nhöõng tia saùng chieáu doïi "nhöõng aùnh saùng töø mieàn Ñoâng" (light from the East) maø Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II, trong Toâng Thö "Orientale Lumen" vaøo naêm 1994, ñaõ baøy toû öôùc muoán raèng giaùo hoäi hoaøn vuõ seõ luoân gìn giöõ nhöõng kho taøng phong phuù caùc chöùng nhaân, söï khoân ngoan vaø linh ñaïo cuûa caùc Kitoâ höõu ñoâng phöông, ñeå tìm veà vôùi caùc kitoâ höõu tieân khôûi cuûa thieân nieân kyû thöù nhaát, vaøo thôøi kyø maø giaùo hoäi soáng trong moät coäng ñoaøn hieäp nhaát.
Trong moät thôøi ñaïi ña daïng vaø phöùc taïp cuûa chuùng ta, söï doài daøo vaø phong phuù cuûa ñuû loaïi truyeàn thoáng toân giaùo, trong quaù khöù cuõng nhö hieän taïi, ñöôïc tìm thaáy treân mieàn ñaát cuûa Thoå Nhæ Kyø naøy, vôùi nhöõng daáu chöùng cuûa nhöõng söï kieän ñöôïc noùi ñeán raát nhieàu trong phuïng vuï cuõng nhö trong caùc sinh hoaït tinh thaàn, moät ñöùc tin hieäp nhaát trong Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng ta, seõ laø nhöõng ñieåm thích hôïp ñeå noái keát chuùng ta laïi vôùi nhau neân moät moái hieäp nhaát. Ñöùc Thaùnh Cha muoán noùi ñeán moät ñöôøng loái ñoái thoaïi "vaên hoùa ñaïi keát".
Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI taïi Thoå Nhæ Kyø chính laø moät phaàn trong lòch söû ñöôïc nhaéc ñeán ôû treân, vaø phaûi ñöôïc hieåu trong aùnh saùng cuûa lòch söû ñoù. Ñaây laø moät chuyeán vieáng thaêm muïc vuï, moät chuyeán vieáng thaêm ñaïi keát vôùi caùc giaùo hoäi kitoâ vaø laø moät chuyeán vieáng thaêm ñoái thoaïi vôùi theá giôùi hoài giaùo.
1. Moät chuyeán vieáng thaêm muïc vuï.
Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Thoå Nhæ Kyø, tuy ñöôïc bieát ñeán vôùi nhieàu giaùo hoäi ñòa phöông theo caùc nghi leã khaùc nhau (Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Latinh, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Armenian, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Syrian, Giaùo Hoäi Chaldean), nhöng chæ laø moät coäng ñoaøn thieåu soá trong moät quoác gia hoài giaùo thuoäc phaùi Sunny. Gioáng nhö Thaùnh Pheâroâ Toâng Ñoà, ngöôøi ñaõ töø Roâma vieát thö (1Pheâroâ) gôûi coäng ñoaøn thôøi ñoù soáng treân mieàn ñaát thuoäc Thoå Nhæ Kyø ngaøy nay, thì vò keá nhieäm cuûa Thaùnh Pheâroâ, Ñöùc Beneñitoâ XVI, ngaøy hoâm nay cuõng muoán noùi vôùi cuøng vôùi moät coäng ñoaøn ñoù, khoâng phaûi baèng thö töø, nhöng baèng chính söï hieän dieän vieáng thaêm cuûa ngaøi. Thaùnh Pheâroâ ñaõ nhaéc nhôû caùc tín höõu kitoâ "Haõy luoân luoân saün saøng traû lôøi cho baát cöù ai chaát vaán veà nieàm hy voïng cuûa anh em" (1Pheâroâ 3,15). Trong thôøi ñaïi chuùng ta, thôøi ñaïi cuûa söï leo thang vaø lan roäng caùc hieän töôïng toân giaùo coá chaáp cöïc ñoan, Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI, qua vieäc rao giaûng lôøi Chuùa vaø cöû haønh Bí Tích, ñaõ ñeán ñeå theâm söùc maïnh cho nieàm tin vaø hy voïng cuûa coäng ñoaøn Coâng Giaùo taïi Thoå Nhæ Kyø trong Ñöùc Kitoâ.
Ñöùc Thaùnh Cha seõ cöû haønh hai Thaùnh Leã Misa vôùi caùc tín höõu Kitoâ taïi Thoå Nhæ Kyø. Thaùnh leã thöù nhaát seõ ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy thöù Tö, 29 thaùng 11 naêm 2006, taïi Trung Taâm Haønh Höông Meryen Aria Evi (Trung Taâm Haønh Höông Nhaø cuûa Ñöùc Meï Maria) ôû Epheâsoâ. Theo truyeàn thoáng, Ñöùc Meï Maria vaø Thaùnh Gioan Toâng Ñoà Thaùnh Söû cuõng ñaõ töøng soáng taïi ñaây. Chính taïi Thaønh Phoá Ephesoâ naøy, vaøo naêm 431 ñaõ coù Coâng Ñoàng Chung cuûa Giaùo Hoäi vaø tuyeân boá Tín Ñieàu Ñöùc Trinh Nöõ Maria laø Theotokos Meï Thieân Chuùa. Trung taâm naøy ñaõ loâi cuoán ñöôïc raát nhieàu khaùch haønh höông, caû caùc tín höõu kitoâ vaø caû caùc tín ñoà hoài giaùo, laø nhöõng ngöôøi nhìn nhaän ñöùc trinh nöõ Maria Meï cuûa Ñöùc Gieâsu, ngöôøi trinh nöõ ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån choïn laø moät con ngöôøi veïn tuyeàn nhaát trong taát caû moïi ngöôøi.
Thaùnh leã thöù hai seõ ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy 1 thaùng 12 naêm 2006 trong Nhaø Thôø Chính Toøa Chuùa Thaùnh Thaàn taïi Istanbul (Istanbul tröôùc kia ñöôïc goïi laø thaønh Constantinople). Caùc ñaïi dieän cuûa caùc giaùo hoäi Coâng Giaùo ñòa phöông thuoäc nhieàu nghi leã khaùc nhau taïi Thoå Nhæ Kyø seõ ñeán tham döï thaùnh leã naøy. Thaùnh leã seõ ñöôïc cöû haønh theo nghi leã Latinh, vôùi söï goùp phaàn moät vaøi neùt ñaëc saéc thuoäc caùc nghi leã cuûa rieâng caùc giaùo hoäi Coâng Giaùo nghi leã ñoâng phöông.
2. Moät chuyeán vieáng thaêm ñaïi keát vôùi caùc giaùo hoäi Kitoâ.
Trong nhöõng ngaøy môû ñaàu trieàu ñaïi giaùo hoaøng keá vò ngai toøa thaùnh Pheâroâ, Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI, ñaõ toû loä tinh thaàn ñaïi keát trong traùch vuï giaùo hoaøng cuûa ngaøi. Nhö ngaøi ñaõ phaùt bieåu vaøo ngaøy 20 thaùng 4 naêm 2005, trong baøi giaûng thaùnh leã ôû Nhaø Nguyeän Sistine, ngay sau ngaøy ngaøi ñöôïc baàu laøm giaùo hoaøng. Vò ñöông nhieäm ngai toøa thaùnh pheâroâ - Ñöùc Beneñitoâ XVI - töï caûm thaáy coù traùch nhieäm caàn phaûi chuaån bò ñaày ñuû vôùi heát moïi caùch trong khaû naêng chöùc vuï cuûa ngaøi ñeå tieán haønh moät coâng cuoäc ñaïi keát. Tieáp böôùc theo caùc vò tieàn nhieäm, ngaøi töï khích leä mình, maïnh daïn taïo cô hoäi ñeå thaêng tieán nhöõng quan heä toát ñeïp vôùi caùc ñaïi dieän cuûa caùc giaùo hoäi khaùc trong caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi Kitoâ.
Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Thoå Nhæ Kyø ñöôïc xem nhö laø ñeå thöïc hieän muïc ñích naøy, vaø ñieàu naøy seõ ñöôïc thaáy roõ trong dòp gaëp gôõ, caàu nguyeän vaø ñoái thoaïi vôùi Ñöùc Thöôïng Phuï Giaùo Chuû Chính Thoáng Giaùo, Ñöùc Bartolomeâoâ I, vaøo ngaøy 29 thaùng 11 naêm 2006, taïi Nhaø Thôø Chính Toøa cuûa Ñöùc Thöôïng Phuï. Cuoái buoåi caàu nguyeän, seõ coù moät nghi thöùc toân kính xöông thaùnh cuûa Thaùnh Gregory nhaø thaàn hoïc, vaø Thaùnh John Chrysostom. Trung taâm ñieåm cuûa cuoäc gaëp gôõ Ñöùc Thöôïng Phuï Giaùo Chuû Chính Thoáng Giaùo laø vaøo saùng ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2006, ngaøy leã kính Thaùnh Andreâ Toâng Ñoà. Ñöùc Thaùnh Cha seõ tham döï Giôø Kinh Phuïng Vuï ñoïc kinh Nhaät Tuïng, sau nghi thöùc môû "maøn" vaø ñoïc lôøi nguyeän tröôùc caùc böùc töôïng ñuùc kyû nieäm 3 vò Giaùo Hoaøng tieàn nhieäm ñaõ ñeán vieáng thaêm Ñöùc Thöôïng Phuï. Nghi thöùc naøy seõ ñöôïc keát thuùc baèng moät baøi ñoïc kinh thaùnh vaø vieäc kyù keát moät tuyeân ngoân chung giöõa Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI vaø Ñöùc Thöôïng Phuï Giaùo Chuû Chính Thoáng Bartolomeâoâ I.
Chuyeán vieáng thaêm ñaïi keát cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cuõng ñaùng ñöôïc chuù yù ñeán nöõa laø cuoäc vieáng thaêm Ñöùc Thöôïng Phuï Mesrob II taïi Toøa Thöôïng Phuï giaùo hoäi Armenian vaøo buoåi chieàu ngaøy 30 thaùng 11 naêm 2006.
Trong cuoäc gaëp gôõ naøy seõ coù nghi thöùc caàu nguyeän vaø môû "maøn" taám bia ñöôïc ghi khaéc baèng tieáng Armenian vaø tieáng Thoå Nhæ Kyø kyû nieäm chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Phaoloâ VI, Ñöùc Gioan Phaoloâ II vaø laàn naøy cuûa Ñöùc Beneñitoâ XVI, noùi leân yù nghóa quan heä thaân thieát giöõa hai giaùo hoäi: Giaùo Hoäi Armenian vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Trong cuøng moät tinh thaàn hieäp nhaát vôùi Ñöùc Kitoâ, vaøo cuoái buoåi chieàu cuøng ngaøy (30/11/2006), Ñöùc Thaùnh Cha seõ gaëp gôõ caùc vò ñaïi dieän caùc Giaùo Hoäi taïi Istanbul, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chính Thoáng Syrian vaø nhieàu vò laõnh ñaïo cuûa caùc coäng ñoaøn giaùo hoäi Tin Laønh.
3. Moät chuyeán vieáng thaêm ñoái thoaïi lieân toân.
Ñaây laø yù nghóa chính. Laàn ñaàu tieân Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI vieáng thaêm moät quoác gia hoài giaùo. Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Thoå Nhæ Kyø laàn naøy laø ñeå tìm kieám, coå voõ söï ñoái thoaïi lieân toân giaùo. Ñieåm ñaùng chuù yù cuûa chuyeán vieáng thaêm laø vaøo chieàu ngaøy Thöù Ba, 28/11/2006, sau khi tôùi Phi Tröôøng Ankara, Ñöùc Thaùnh Cha seõ ñi thaúng tôùi Laêng cuûa Mustafa Kemal Ataturk (1881-1938), vò cha giaø cuûa daân toäc vaø laø toång thoáng ñaàu tieân cuûa nöôùc coäng hoaø Thoå Nhæ Kyø hieän ñaïi, ñeå ñaët voøng hoa vaø töôûng nieäm.
Sau cuoäc gaëp maët vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo chính phuû, Ñöùc Beneñitoâ XVI seõ ñoïc moät baøi dieãn vaên tröôùc toång thoáng Ahmet Necdet Sezer cuûa Thoå Nhæ Kyø veà nhöõng vaán ñeà toân giaùo, vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan tôùi söï ñoái thoaïi vaø chung soáng giöõa nhöõng ngöôøi Hoài Giaùo vaø Kitoâ höõu.
Ñeå chöùng toû loøng quí meán cuûa ngaøi ñoái vôùi caùc tín ñoà Hoài giaùo, Ñöùc Thaùnh Cha seõ thöïc hieän moät cuoäc thaêm vieáng vaøo chieàu Thöù Naêm, 30/11/2006 taïi moät ñeàn thôø Hoài Giaùo, Ñeàn Thôø Xanh (Blue Mosque), roäng nhaát taïi Istanbul.
Taàm quan troïng cuûa vieäc ñoái thoaïi lieân toân cuõng seõ ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha nhaán maïnh sau ñoù vaøo luùc vieáng thaêm Ñaïi Giaùo Tröôûng Do Thaùi taïi Thoå Nhæ Kyø.
Ñöôïc bieát, Ñöùc Gioan XXIII, tröôùc khi ñöôïc baàu laøm giaùo hoaøng, ngaøi ñaõ laø Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Thoå Nhæ Kyø trong voøng 10 naêm. Ngaøi laø ngöôøi chuû tröông caàn phaûi coù moät söï ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo. Coâng Ñoàng Vatican II, qua tuyeân ngoân "Nostra Aetate" (Lieân laïc cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo), minh ñònh raèng taát caû caùc daân toäc laøm thaønh moät coäng ñoaøn duy nhaát. Giaùo Hoäi coâng nhaän nhöõng giaù trò luaân lyù vaø toân giaùo cuûa caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo. Giaùo Hoäi quí troïng caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo vaø ao öôùc thieát laäp nhöõng tieáp xuùc huynh ñeä.
Ñöùc Thaùnh Cha Beneñitoâ XVI, trong dieãn vaên ñoïc tröôùc caùc ñaïi söù vaø ñaïi dieän cuûa caùc quoác gia Hoài Giaùo taïi Italia, vaøo ngaøy 25 thaùng 9 naêm 2006, ñaõ noùi leân tinh thaàn ñoái thoaïi cuûa ngaøi vaø tình huynh ñeä giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vôùi theá giôùi Hoài Giaùo.
Chuyeán vieáng thaêm Thoå Nhæ Kyø cuûa Ñöùc Beneñitoâ XVI laø ñeå tieáp noái con ñöôøng ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ thöïc hieän, ngaøi muoán noùi leân caùch maïnh meõ raèng Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chuû tröông ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo treân theá giôùi. Ñöùc Thaùnh Cha quyeát ñònh choïn Thoå Nhæ Kyø laø Quoác gia Hoài Giaùo ñaàu tieân maø ngaøi seõ vieáng thaêm, vì Thoå Nhæ Kyø nhö laø moät chieác caàu noái giöõa AÂu Chaâu vaø AÙ Chaâu, giöõa Hoài Giaùo vaø Kitoâ Giaùo, laø mieàn ñaát cuûa nhöõng truyeàn thoáng ña toân giaùo. Töø Thoå Nhæ Kyø gioáng nhö ñöùng ôû ban-coâng (balcony) nhìn bao quaùt toaøn coõi Trung Ñoâng, nôi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo choïn laøm ñieåm xuaát phaùt ñeå thöïc hieän nhöõng coâng cuoäc ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo treân theá giôùi.
(Joseph Tröông chuyeån dòch
theo baøi vieát cuûa Piero Marini)