Baøi thuyeát trình cuûa ÑHY Francis Arinze
Giôùi thieäu Taøi Lieäu Vaên Kieän Ñaïi Cöông
cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze, Giôùi thieäu Taøi Lieäu “Vaên Kieän Ñaïi Cöông” (Lineamenta) chuaån bò Khoaù Hoïp Ñaëc Bieät laàn thöù II cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu.
(Radio Veritas Asia 28/06/2006) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Luùc 11 giôø 30 phuùt tröa thöù Ba, ngaøy 27 thaùng 6 naêm 2006, Phoøng Baùo Chí Toaø Thaùnh ñaõ môû cuoäc hoïp baùo, ñeå giôùi thieäu taäp taøi lieäu daøy 64 trang, ñöôïc goïi laø “Vaên Kieän Ñaïi Cöông” - Lineamenta - chuaån bò cho Khoaù Hoïp Ñaëc Bieät Laàn Thöù II cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu. Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze, Toång Tröôûng Boä Phuïng Töï vaø Kyû Luaät Bí Tích, vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nikola Eterovic, Toång Thö Kyù cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, ñaõ trình baøy nhöõng ñieåm noäi dung chính cuûa Vaên Kieän, vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Phi Chaâu ngaøy nay.
Trong muïc thôøi söï hoâm nay, chuùng toâi seõ giôùi thieäu hai baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze.
Töôûng cuõng neân nhaéc laïi raèng: trong cuoäc hoïp baùo vaøo tröa thöù Ba, ngaøy 27 thaùng 6 naêm 2006, ngaøy giôø vaø ñòa ñieåm, ñeå toå chöùc Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu, chöa ñöôïc coâng boá. Tuy nhieân, Ñöùc Hoàng Y Arinze cho bieát raèng: thaät laø khoù ñeå toå chöùc Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc taïi Phi Chaâu, bôûi vì Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâditoâ XVI khoù coù theå löu laïi taïi Phi Chaâu, trong voøng moät thaùng. Coøn veà thôøi gian ñeå toå chöùc khoaù hoïp, thì Ñöùc Toång Giaùm Muïc Nikola Eterovic , toång thö kyù cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cho bieát coù theå laø seõ vaøo naêm 2009, maëc duø chöa coù quyeát ñònh gì chính thöùc veà vaán ñeà naøy.
Muïc ñích cuûa “Vaên Kieän Ñaïi Cöông” cuûa Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu, laø khôi daäy söï tham döï tích cöïc cuûa moïi thaønh phaàn Daân Chuùa taïi Ñaïi Luïc Phi Chaâu, qua nhöõng suy tö vaø nhöõng caâu hoûi ñöôïc ñaët ra. Qua vieäc traû lôøi cho nhöõng caâu hoûi cuûa Vaên Kieän Ñaïi Cöông, moïi thaønh phaàn Daân Chuùa, giaùo daân vaø giaùm muïc, ñeàu tham döï vaøo tieán trình chuaån bò Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Döïa treân nhöõng caâu traû lôøi gôûi veà Trung Öông, Ban Thö Kyù Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc seõ soaïn moät taøi lieäu môùi, ñöôïc goïi laø “Vaên Kieän Laøm Vieäc”, ñeå giuùp cho nhöõng cuoäc thaûo luaän cuûa caùc tham döï vieân, trong khoaù hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc.
Ñöôïc bieát, Khoaù Hoïp ñaëc bieät laàn thöù I cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu, ñaõ dieãn ra taïi Vatican, töø ngaøy 10 thaùng 4 cho ñeán muøng 8 thaùng 5 naêm 1994. Moät naêm sau, töùc vaøo naêm 1995, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ban haønh toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, coù töïa ñeà: Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu. Möôøi naêm sau, töùc ngaøy 13 thaùng 11 naêm 2004, cuõng chính Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ tuyeân boá laø ngaøi coù yù ñònh trieäu taäp khoaù hoïp ñaëc bieät laàn thöù II cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu. Nhöng luùc ñoù, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ khoâng xaùc ñònh gì veà thôøi gian vaø ñòa ñieåm cuûa Khoaù Hoïp.
Ngaøy 22 thaùng 6 naêm 2005, trong buoåi tieáp kieán chung, vaø vôùi söï hieän dieän cuûa 15 thaønh vieân cuûa UÛy Ban ñaëc bieät chuaån bò Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu, Ñöùc taân giaùo hoaøng Beâneâñitoâ XVI xaùc nhaän ñieàu maø vò tieàn nhieäm ngaøi, laø ñöùc Gioan Phaoloâ II, ñaõ quyeát ñònh, -- nghóa laø “xaùc ñònh trieäu taäp khoaù hoïp ñaëc bieät laàn thöù II cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu”, nhöng cuõng ñaõ khoâng xaùc ñònh thôøi gian vaø ñòa ñieåm toå chöùc khoaù hoïp naøy.
Giôø ñaây, chuùng ta haõy nghe Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze trình baøy veà hieän traïng giaùo hoäi coâng giaùo taïi Phi Chaâu, cuõng nhö veà vaøi ñieåm noäi dung chính cuûa taøi lieäu “Vaên Kieän Ñaïi Cöông” ñöôïc coâng boá trong buoåi hoïp baùo, taïi Phoøng Baùo Chí Toaø Thaùnh tröa hoâm thöù Ba, ngaøy 27 thaùng 6 naêm 2006. Môû ñaàu baøi thuyeát trình, Ñöùc Hoàng Y ñaõ noùi nhö sau:
Hôn 10 naêm sau khoaù hoïp laàn I cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Phi Chaâu, ñang chuaån bò böôùc quan troïng thöù nhaát tieán tôùi vieäc cöû haønh khoaù hoïp laàn II cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu. Ñeå giuùp chuùng ta khaûo saùt toát hôn taäp taøi lieäu “Vaên Kieän Ñaïi Cöông”, thì ñieàu höõu ích laø chuùng ta haõy suy nghó ngaén goïn veà vaøi daáu chæ ñaày khích leä, coù lieân quan ñeán ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu, vöøa ñoàng thôøi trình baøy vaøi vaán ñeà vaø thaùch thöùc cho coâng cuoäc hoaø giaûi, cho coâng baèng vaø hoaø bình trong nhöõng xaõ hoäi Phi Chaâu, vaø cuoái cuøng trình baøy ñieàu gì Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Phi Chaâu, ñaõ laøm hoaëc coøn coù theå laøm.”
Nhö theá, Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñeà ra ba ñieåm chính keát thaønh noäi dung baøi thuyeát trình cuûa ngaøi nhö sau:
1. Nhöõng daáu chæ khích leä lieân quan ñeán sinh hoaït noäi boä cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi Phi Chaâu.
2. Nhöõng vaán ñeà vaø nhöõng thaùch thöùc trong xaõ hoäi.
3. Vai troø cuûa Giaùo Hoäi.
1. Veà ñieåm thöù nhaát: Nhöõng daáu hieäu khích leä lieân quan ñeán sinh hoïat noäi boä cuûa Giaùo Hoäi, Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze ñaõ noùi nhö sau:
Hieän coù raát nhieàu khaùc bieät trong hieän traïng cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi moãi quoác gia trong toång soá 53 quoác gia keát thaønh ñaïi luïc Phi Chaâu. Vì theá, ngöôøi ta caàn traùnh moïi hình thöùc phoùng ñaïi chung chung. Nhöõng ñieàu ñöôïc noùi leân sau ñaây ñeàu coù taàm quan troïng ñoái vôùi nhöõng gì lieân quan ñeán sinh hoaït noäi boä cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo taïi caùc quoác gia Phi Chaâu.
Söï taêng truôûng cuûa giaùo hoäi laø moät söï kieän hieån nhieân. Caùc nhaø chuyeân moân noùi cho chuùng ta bieát raèng Phi Chaâu laø ñaïi luïc coù tæ leä taêng truôûng haèng naêm cao nhaát, treân bình dieän thoáng keâ veà giaùo hoäi treân theá giôùi. Moãi naêm, coù raát nhieàu ngöôøi phi chaâu laõnh nhaän bí tích Röûa Toäi. Taïi vaøi quoác gia phi chaâu, toång soá chuûng sinh vaø toång soá caùc taäp sinh cuûa nhöõng doøng nöõ, vöôït qua möùc maø bình thuôøng caùc chuûng vieän vaø taäp vieän coù theå nhaän vaøo. Nhieàu giaùo xöù vaø giaùo phaän môùi ñöôïc thieát laäp. Tuy nhieân Phi Chaâu khoâng thoûa maõn baèng loøng vôùi nhöõng con soá. Söï taêng tröôûng vaø vieäc ñaøo saâu ñöùc tin khoâng ñuôïc taùch rôøi ra khoûi nhau. Vaøi daáu hieäu cho ñieàu vöøa noùi heä taïi nôi con soá gia taêng cuûa nhöõng ñan vieän vaø nhöõng hoïc vieän giaùo hoäi ôû caáp cao ñaúng, vieäc toå chöùc nhöõng khoaù caám phoøng naêm nôi caùc giaùo xöù vaø nôi caùc ñòa ñieåm truyeàn giaùo khoâng coù linh muïc cö nguï, vieäc gia taêng nhöõng trung taâm giaùo phaän lo veà muïc vuï vaø vieäc giaûng daïy giaùo lyù, vaø raát nhieàu khoùa hoäi thaûo ñöôïc toå chöùc taïi caùc giaùo phaän, ñeå suy tö veà ñieàu maø toâng huaán haäu-thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc “Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu” noùi veà Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu. Nhieàu aùn phong chaân phöôùc ñang ñöôïc thöïc hieän; trong soá nhöõng aùn phong chaân phöôùc môùi ñaây nhaát, coù aùn phong chaân phöôùc cho oâng Lulius Nyerere, toång thoáng nöôùc Tanzania. Trong tuaàn leã ñaàu tieân cuûa thaùng 7 naêm 2006, seõ toå chöùc Ñaïi Hoäi Phuïng Vuï cho toaøn Phi Chaâu vaø Madagascar, taïi thaønh phoá Kamasa, beân nuôùc Ghana, do boä Phuïng Töï vaø Kyû luaät bí tích, toå chöùc, cuøng vôùi söï coäng taùc cuûa caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc taïi Phi Chaâu. Ngöôøi daân Phi Chaâu ñang coá gaéng soáng ñöùc tin cuûa hoï, ngaøy caøng ñaøo saâu hôn. Caùc giaùo daân cho thaáy thaùi ñoä raát tích cöïc. Caùc linh muïc vaø tu só daán thaân laøm vieäc truyeàn giaùo beân trong vaø beân ngoaøi Phi Chaâu.
2. Ñoù laø nhöõng daáu hieäu tích cöïc. Giôø ñaây chuùng ta haõy nghe Ñöùc Hoàng Y Arinze noùi ñeán ñieåm thöù 2, töùc noùi veà “Nhöõng vaán ñeà vaø nhöõng thaùch thöùc trong xaõ hoäi.” Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze giaûi thích nhö sau:
Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu khoâng ñoùng kín nôi chính mình. Giaùo Hoäi chia seû nhöõng nieàm vui vaø nhöõng hy voïng, nhöõng vaán ñeà vaø nhöõng thaùch thöùc cuûa toaøn theå xaõ hoäi taïi Phi Chaâu. Tình traïng ñau buoàn veà baïo löïc vaø tình traïng chieán tranh taïi Somali, thaûm kòch taïi Darfur vaø tình traïng chöa ñöôïc giaûi quyeát hoaøn toaøn taïi quoác gia “Bôø Bieån Ngaø” (Cote d'Ivoire), tình traïng taïi Coäng Hoaø Daân Chuû Congo, vaø trong vaøi tröôøng hôïp, cuûa Vuøng Quanh Ñaïi Hoà, ñoù laø nhöõng gì ñaùng quan taâm.
Thaùch thöùc xaây döïng quoác gia trong söï hoaø hôïp vaø trong söï phaùt trieån hoaø bình cho caùc daân toäc , khôûi söï töø caên baûn laø tình traïng coù nhieàu nhoùm chuûng toäc ñöôïc quy tuï laïi trong moät Ñaát Nöôùc duy nhaát do bôûi quyeàn löïc thuoäc ñòa truôùc ñaây, -- (thaùch thöùc xaây döïng quoác gia töø neàn taûng nhö theá) vaãn coøn ñoù, chaúng haïn nhö taïi Nigeria. Hôn nöõa, söï ngheøo khoå, söï cuøng cöïc vaø nhaát laø beänh nhieåm HIV/ vaø beänh AIDS, laø nhöõng vaán ñeà cuï theå gaây thieät maïng cho ña soá daân chuùng, hoaëc laøm cho nhieàu ngöôøi trôû thaønh caïn kieät söùc löïc.
Tuy nhieân trong voøng 12 naêm qua, Phi Chaâu ñaõ ñaït ñöôïc vaøi tieán boä tích cöïc caû trong nhöõng laõnh vöïc tieâu cöïc noùi treân. Chaúng haïn nhö vieäc töø töø bieán ñoåi töø chính saùch kyø thò chuûng toäc, sang tình traïng daân chuû taïi Coäng Hoaø Nam Phi; vieäc nhöõng ñaûng ñoái laäp ñöôïc thaéng cöû trong caùc cuoäc ñaàu phieáu maø khoâng gaây neân caûnh xung ñoät taïi Senegal, Ghana, Malawi vaø Zambia vaø nhöõng böôùc cuï theå tieán ñeán moät neàn daân chuû roäng raõi hôn taïi nhieàu quoác gia.
3. Vaø tieáp sau ñaây, sang ñieåm thöù 3 cuûa baøi thuyeát trình, Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze noùi veà Vai troø cuûa Gíao Hoäi Coâng Giaùo taïi Phi Chaâu, vôùi nhöõng lôøi nhö sau:
Giaùo Hoäi Coâng Giaùo khoâng coù yù ñònh naøo ñeå coù moät söù maïng chính trò hay kinh teá; Giaùo Hoäi bieát raèng mình caàn ñoùng goùp vaøo ñoù qua vieäc rao giaûng Phuùc AÂm, ñeå keâu goïi moät söï “hoaùn caûi con tim”, keâu goïi toân troïng nhöõng quyeàn lôïi cuûa caùc daân toäc, keâu goïi nhìn nhaän nhöõng loãi laàm, thöïc hieän hoaø giaûi, loøng nhaân töø vaø söï hoaø hôïp. Caùc tín höõu giaùo daân ñöôïc trôï giuùp ñeå coù yù thöùc trong vieäc laõnh laáy moät vai troø rieâng trong vieäc mang tinh thaàn cuûa Chuùa Kitoâ vaøo trong nhöõng laõnh vöïc khaùc nhau cuûa cuoäc soáng traàn theá. (x. CÑ II, Apost. Actuositatem 2, 7; Gaudium et spes, 43).
Nhöõng giaùo phaän taïi Phi Chaâu ñang thöïc hieän nhöõng saùng kieán cuï theå veà tình lieân ñôùi kitoâ ñoái vôùi nhöõng anh chò em ngheøo cuøng vaø tuùng thieáu. Nhieàu hoäi ñoàng giaùm muïc ñaõ thieát laäp nhöõng uûy ban veà coâng lyù vaø hoaø bình; nhöõng uûy ban naøy trôï giuùp caû trong laõnh vöïc giaùo duïc nhöõng coâng daân veà nhöõng quyeàn lôïi vaø nhöõng boån phaän cuûa hoï trong vieäc baàu cöû. Caùc giaùm muïc, nhaát laø khi hoïp Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, thaûo luaän veà nhöõng vaán ñeà cuûa quoác gia, moät caùc h can ñaûm vaø vôùi tình yeâu thöông. Nhöõng anh chò em tò naïn vaø nhöõng keû laùnh naïn gaëp thaáy Giaùo Hoäi nhö laø moät trong soá ít nhöõng cô cheá coù ñuû söùc chaêm soùc hoï vaø mang laïi moät nuï cöôøi treân göông maët hoï. Cuoäc thaûo luaän veà taøi lieäu “Vaên Kieän Ñaïi Cöông” maø ngaøy hoâm nay ñöôïc baét ñaàu, seõ giuùp cho vieäc nghieâm chænh xaùc ñònh caùch minh baïch nhöõng caùch thöùc trong ñoù Giaùo Hoäi taïi Phi Chaâu coù theå xöû duïng, ñeå thöïc hieän hoaø giaûi, coâng baèng vaø hoaø bình, trong ñaïi luïc roäng lôùn naøy.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Ñoù laø troïn caû baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Hoàng Y Francis Arinze, trong cuoäc hoïp baùo tröa thöù Ba ngaøy 27 thaùng 6 naêm 2006, ñeå giôùi thieäu “Vaên Kieän Ñaïi Cöông” (Lineamenta), chuaån bò cho Khoaù Hoïp thöù II cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu.
(Ñaëng Theá Duõng)