Möøng Ñöùc Cha Antoân Nguyeãn Vaên Thieän

100 tuoåi (13.3.1906 - 13.3.2006)

moät vaøi suy nghó veà tuoåi giaø

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

Möøng Ñöùc Cha Antoân Nguyeãn Vaên Thieän 100 tuoåi (13.3.1906 - 13-3-2006), moät vaøi suy nghó veà tuoåi giaø.

Ñöùc Cha Antoân Nguyeãn Vaên Thieän, vò giaùm muïc cao nieân nhaát theá giôùi, troøn 100 tuoåi vaøo ngaøy 13-3-2006. Nhaân dòp naøy Ñöùc Cha Tri Böûu Thieân, giaùm muïc phoù giaùo phaän Caàn Thô cuøng vôùi Cha Trieâm, Cha Be vaø Cha Taàn ñaõ tôùi thaønh phoá Nice beân Phaùp nôi Ñöùc Cha Coá cö nguï ñeå chuùc möøng thöôïng thoï cuûa Ngaøi. Ngöôøi vieát xin ñöôïc ñoùng goùp ít nhaän xeùt thoâ thieån veà tuoåi giaø, xin quùi vò xem caùc baøi vieát tröôùc ñaây: "Vò giaùm muïc cao nieân nhaát theá giôùi: Ñöùc Cha Antoân Nguyeãn Vaên Thieän, saép troøn 100 tuoåi!" (24-01-2006) vaø "Thö Muïc Vuï Giaùo Phaän Vónh Long" (02-02-2006). Ñöùc Cha Thieân hieän ñang giaûng phoøng cho caùc cha ôû Hueá, sau ñoù seõ sang Paris (France) cuøng vôùi Cha Trieâm, cha Be, cha Taàn ñeå möøng thöôïng thoï 100 tuoåi cuûa Ñöùc Cha Nguyeãn Vaên Thieän, cöïu Giaùm Muïc Vónh Long.

Giaùm Muïc Antoân Nguyeãn vaên Thieän (sinh ngaøy 13.3.1906)

Theo phong tuïc Vieät Nam, naëng veà toân ti traät töï, nhöõng ngöôøi coù tuoåi thöôøng ñöôïc kính troïng qua caùch xöng hoâ, chaøo hoûi, boä ñieäu khi noùi chuyeän, caùch saép xeáp choã ngoài, v.v. Söï kính troïng naøy ñöôïc theå hieän trong ñôøi soáng haèng ngaøy, vaø moät caùch roõ neùt hôn trong caùc tieäc tuøng, leã laïy, nhaát laø vaøo dòp Teát, khi chuùng ta chuùc thoï, chuùc tuoåi oâng baø, cha meï vaø baäc tröôûng thöôïng.

Ngaøy Teát ñaõ qua, nhöng ngöôøi vieát xin ñöôïc noùi leân moät vaøi suy nghó veà tuoåi giaø ñaùng kính, veà thaân phaän vaø aûnh höôûng cuûa giôùi cao nieân trong xaõ hoäi thôøi nay, ít ra laø taïi Hoa Kyø.

Tuoåi naøo laø tuoåi thoï?

ÔÛ Vieät Nam tröôùc ñaây, ngöôøi 50 tuoåi ñaõ ñöôïc goïi laø "cuï," vì tuoåi thoï trung bình khoâng cao. Vaøo thôøi xa xöa hôn nöõa thì ngöôøi ñöôïc 40 tuoåi ñaõ ñöôïc hoï haøng, laøng nöôùc kính troïng nhö oâng laõo, baø laõo! Moät soá vua nhaø Traàn khi ñöôïc 40 tuoåi ñaõ nhöôøng ngoâi cho con caùi ñeå nghæ ngôi. Neáu tính theo tieâu chuaån naøy thì nhieàu gia ñình ngaøy nay, töø cha meï ñeán con caùi, keå caû caùc chaùu, ñeàu ñaõ leân haøng laõo! ÔÛ Myõ ngöôøi ta khoâng goïi nhau baèng cuï, nhöng khi ai ñeán tuoåi 40 thì bò coi laø ñaõ baét ñaàu xuoáng doác (over the hill).

Toâi coøn nhôù laø vaøo thaäp nieân 1960 vaø 1970 ôû Vieät Nam, nhöõng thanh nieân thieáu nöõ, chöa ñeán tuoåi laøm cuï, chæ môùi khoaûng ngoaøi hai möôi, ñaõ toû ra khaù chöõng chaïc, nhaát laø nhöõng ai ñöôïc toâi luyeän trong quaân nguõ vaø chieán tröôøng. Coøn nhöõng ai treû maêng nhöng ñaõ toû ra quaù ñaïo maïo thì bò cheá nhaïo laø oâng cuï non hoaëc baø cuï non.

Theo aâm lòch cuûa AÙ Ñoâng, thay vì ñeám theá kyû (100 naêm) thì ngöôøi ta ñeám "nguyeân" (60 naêm). Moãi nguyeân laø moät chu kyø troøn ñaày, vì cöù 60 naêm thì teân cuûa naêm aâm lòch laïi ñöôïc laäp laïi. Thí duï nhö naêm nay, 2006, laø naêm Bính Tuaát, 12 naêm nöõa cuõng laø naêm Tuaát, nhöng phaûi ñeán naêm 2066 môùi coù moät naêm Bính Tuaát nöõa.

Ñoái vôùi ngöôøi Trung Hoa, cuoäc soáng sau 60 naêm ñöôïc coi nhö cuoäc soáng môùi, ñöôïc cho theâm (bonus). Ai soáng ñöôïc 60 naêm thì ñöôïc coi laø haï thoï, 70 laø trung thoï, 80 laø thöôïng thoï. Tuy nhieân soáng ñeán 70 ñaõ laø hieám ("Nhaân sinh thaát thaäp coå lai hy"). Chaúng bieát daân Do Thaùi vôùi caùc daân AÙ Ñoâng coù trao ñoåi vaên hoùa vôùi nhau hay khoâng, vaäy maø Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc cuõng coù caâu gaàn gioáng nhö vaäy: "Tính tuoåi thoï, trong ngoaøi 70" (Thaùnh vònh 90:10). Baây giôø, soáng treân 80 tuoåi khoâng phaûi laø hy höõu nöõa, keå caû taïi Vieät Nam, nhôø ôû nhöõng tieán boä cuûa y khoa.

Muoán treû maõi khoâng giaø

Khoâng caàn noùi thì chuùng ta cuõng bieát, xaõ hoäi thôøi nay chuoäng nhöõng ngöôøi treû, vì söï treû trung thöôøng ñöôïc gaén lieàn vôùi söï ñeïp ñeõ, khoeû maïnh, nhanh nheïn, vôùi söï soáng sung maõn. Nhöõng hình aûnh naøy hoï thaáy thöôøng xuyeân trong nhöõng quaûng caùo, nôi nhöõng ngöôøi maãu, nhöõng taøi töû ñieän aûnh hoaëc theå thaùo gia. Nhöõng ngöôøi maãu ôû tuoåi treân 25 ñaõ bò coi laø giaø, nhöõng caàu thuû ngoaøi 30 thì phaàn lôùn ñaõ veà höu.

Ngöôøi ta sôï bò coi laø xeá chieàu, vì nghó raèng giaø thì khoâng coøn haáp daãn, trôû neân suy yeáu, chaäm chaïp hôn. Ngöôøi ta thích treû maõi khoâng giaø duø bieát raèng, tröø phi cheát treû, ai cuõng ñi qua boán chaëng: sinh, laõo, beänh, töû. Hoï sung söôùng khi ñöôïc khen laø treû, ñöôïc goïi laø "coâ" thay vì "baø" - duø raèng tuoåi ñaõ quaù xa nöûa chöøng xuaân, vaø böïc boäi khi coù ai voâ tình hoaëc coá yù noùi leân söï thay hình ñoåi daïng cuûa hoï theo luaät töï nhieân vaø theo thôøi gian.

Vì vaäy maø ngöôøi ta toán bao nhieâu tieàn ñeå laøm cho mình treû trung ñeïp ñeõ hôn, töø vieäc trang ñieåm, laøm toùc nhuoäm toùc, giaûi phaãu thaåm myõ, cho ñeán kieâng cöõ khi aên uoáng, taäp theå duïc chôi theå thao, v.v. Khoaûng 50 trieäu ngöôøi ôû Myõ thöôøng xuyeân theo chöông trình kieâng aên vaø xuoáng caân, chi phí khoaûng 32 tæ ñoâ-la haèng naêm.

Rieâng veà muïc aên uoáng kieâng cöõ, coù leõ khoâng ai nhaïy beùn baèng daân Myõ, kieâng cöõ ñuû thöù: chaát beùo, chaát maën, ñöôøng, carbohydrate, boät ngoït (MSG), v.v. Vaäy maø tyû leä phì noän trong daân chuùng, keå caû treû em, ngaøy caøng gia taêng. Hieän nay coù tôùi 64.5% ngöôøi Myõ töø 20 tuoåi trôû leân coù troïng löôïng "quaù taûi," vaø 30.5% bò phì noän. Hoï kieâng aên maø ít vaän ñoäng, thöôøng di chuyeån baèng boán baùnh xe thay vì hai chaân, cho neân vaãn leân caân. Moät soá chuyeân gia y khoa lo ngaïi laø theá heä treû phì noän hieän nay raát coù nguy cô cheát tröôùc cha meï chuùng.

Tuoåi thoï gia taêng, ngöôøi giaø ñoâng ñaûo

Ngöôøi ta chuoäng söï treû trung, sôï bò giaø laõo, nhöng xaõ hoäi thì caøng ngaøy caøng giaø hôn. Ngaøy nay ngöôøi ta soáng laâu hôn tröôùc, maø caùc caëp vôï choàng laïi sinh con ít hôn, cho neân tæ leä ngöôøi giaø caøng ngaøy caøng cao. Vì vaäy, thôøi nay ai qua ñôøi ôû tuoåi 60 thì ñöôïc coi laø coøn "treû," 70 thì khoâng maáy ai ngaïc nhieân, 80 hoaëc 90 trôû leân thì môùi nghó laø thoï, 100 tuoåi thì môùi laø "coå lai hy."

Rieâng ôû Myõ thì trong nhöõng naêm gaàn ñaây soá ngöôøi cao nieân (töø 65 tuoåi trôû leân) tieáp tuïc gia taêng. Tuoåi thoï trung bình ôû Myõ laø 77 tuoåi ôû cuoái theá kyû XX, so vôùi 49 tuoåi vaøo naêm 1901. Theo thoáng keâ naêm 2000, soá ngöôøi giaø noùi chung taïi Hoa Kyø laø 35 trieäu treân daân soá 281 trieäu, trong ñoù:

18.5 trieäu cuï thuoäc côõ tuoåi 65-74

12.3 trieäu cuï thuoäc côõ tuoåi 75-84

4.2 trieäu cuï thuoäc côõ tuoåi 85 trôû leân (tæ leä gia taêng nhanh nhaát).

Cuõng theo thoáng keâ naøy, 25% soá ngöôøi treân 65 tuoåi soáng moät mình, so vôùi 10% soáng moät mình trong daân Myõ noùi chung. Tröôùc ñaây, caùc cuï thöôøng soáng ôû caùc nhaø döôõng laõo goïi laø "nursing home" khi söùc khoeû ñi xuoáng ñeán möùc ñoä khoâng coøn töï lo cho mình ñöôïc, ñeå ñöôïc chaêm soùc chu ñaùo veà y teá. Töø naêm 1990 ñeán nay, con soá caùc cuï soáng ôû loaïi nhaø naøy ñaõ giaûm xuoáng, nhöng con soá caùc cuï ôû loaïi nhaø "assisted living facility" laïi gia taêng gaàn gaáp ñoâi. Loaïi nhaø naøy daønh cho caùc cuï lôùn tuoåi maø coøn töông ñoái khoeû maïnh, khoâng caàn leä thuoäc nhieàu veà y teá, nhöng ñöôïc höôûng nhöõng dòch vuï caàn thieát ñeå cuoäc soáng ñöôïc tieän nghi hôn, thí duï nhö coù nhaø thuoác taây, phoøng hôùt toùc uoán toùc, phoøng taäp theå duïc taïi choã. Trong nhöõng nhaø loaïi naøy coù nhieàu cuï 90 tuoåi maø vaãn coøn ñi laïi vaø sinh hoaït khaù bình thöôøng. Caùch ñaây vaøi naêm, moät soá nhaø döôõng laõo goïi laø "nursing homes" ôû Myõ bò mang tieáng laø beâ boái vì khoâng chaêm soùc caùc cuï cho ñuùng möùc, coù khi coøn laøm khoå moät soá cuï.

Neùt ñaùng yeâu cuûa ñoàng noäi

Nhöõng heä quaû cuûa tuoåi thoï keùo daøi

Tuoåi thoï gia taêng nhö vaäy vaø con soá nhöõng ngöôøi giaø cuõng gia taêng taát nhieân laø mang laïi nhöõng heä quaû cho caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi. Sau ñaây laø moät soá ñieàu maø chuùng ta coù theå nhaän ra.

1) Caùc cuï soáng laâu hôn coù nghóa laø sau khi veà höu, caùc cuï coù dö nhieàu thôøi giôø hôn trong nhieàu naêm chöù khoâng nhö tröôùc ñaây, khi veà höu coù nghóa laø chæ coøn soáng ñöôïc moät ít naêm nöõa. Beân caïnh vieäc ñoïc saùch, khieâu vuõ, taäp theå duïc, laøm vöôøn, troàng boâng, ñi nhaø thôø, laàn chuoãi, v.v., coù nhöõng cuï baét ñaàu hoïc hoûi, tìm hieåu veà ñieän toaùn, internet, e-mail, chuïp hình, taäp chôi moät nhaïc cuï, v.v.

2) Moät soá cuï tuy coù dö giôø ñeå tieâu khieån nhöng thaáy buoàn vì cuoäc soáng quaù thuï ñoäng vaø raûnh roãi, cho neân ñi xin vieäc laøm vaøi tieáng moãi ngaøy, duø khoâng caàn theâm tieàn. Coù nhöõng cuï veà höu, ñeå laïi thöông vuï cho con caùi, nhöng roài sau ñoù buoàn quaù, laïi xin ñi laøm vieäc cho con mình! Ñieàu naøy xaûy ra keå caû khi hoï coøn ngöôøi phoái ngaãu beân caïnh, vì noùi chuyeän hoaøi roài cuõng chaùn, maø chaúng leõ laïi cöù ngoài nhìn nhau! Roát cuoäc cuõng phaûi kieám gì laøm ñeå traùnh caûnh "ngoài buoàn thô thaån ñi ra, ñuïng phaûi coät nhaø thô thaån ñi voâ."

3) Raát nhieàu cuï caûm thaáy coâ ñôn, nhaát laø nhöõng ngöôøi chæ coøn moät thaân moät mình, hoaëc soáng trong nhaø maø con chaùu khoâng thoâng caûm, hoaëc chuùng quaù baän roän khoâng coù giôø hoûi han. Nhöõng ngöôøi phaûi soáng trong nhaø döôõng laõo thì caøng mang naëng noãi coâ ñôn, mong coù ngöôøi noùi chuyeän hoaëc coù ngöôøi nghe chuyeän cuûa mình. Nhieàu khi caùc linh muïc ñeán thaêm caùc cuï, chæ caàn ngoài nghe caùc cuï noùi chuyeän moät hoài laø caùc cuï caûm thaáy an uûi khoân löôøng, caùm ôn khoâng ngôùt.

4) Cuï naøo khoâng coøn laùi xe ñöôïc vaø phaûi ôû nôi maø phöông tieän di chuyeån coâng coäng khoâng thuaän tieän thì thaáy mình nhö bò giam loûng, boù chaân boù caúng. Moät soá ngöôøi ñaõ ñeán tuoåi ngoaøi 80 maø vaãn tieáp tuïc laùi xe, tuy chæ daùm ra ñöôøng vaøo luùc trôøi coøn saùng vaø chæ laùi ôû ñöôøng nhoû. Khi baét buoäc phaûi ra xa loä, caùc cuï laùi xe vôùi toác ñoä quaù chaäm, khieán nhieàu keû soát ruoät vöôït leân ñeå qua maët. Vaøo naêm 2003, cuï Russell Weller ôû tuoåi 86 ñaõ laùi xe Buick LeSabre ñaâm saàm vaøo moät khu chôï traùi caây ñoâng ngöôøi ôû Santa Monica, California, gaây thieät maïng cho 9 ngöôøi vaø thöông tích cho treân 54 ngöôøi. Cuï noùi raèng mình coù yù ñaïp thaéng nhöng coù leõ ñaïp loän vaøo chaân ga!

5) Giaø laõo hôn thì noùi chung tæ leä bò beänh taät vaø thöông tích cuõng cao hôn. Theo moät thoáng keâ ôû Hoa Kyø thì vaøo naêm 1996, chi tieâu y teá trung bình haèng naêm cho caùc cuï gia taêng roõ reät theo tuoåi:

Tuoåi 65-69: Trung bình $5,864

Tuoåi 75-79: Trung bình $9,414

Tuoåi 85 trôû leân: Trung bình $16,465

Tuy nhieàu ngöôøi soáng thoï khieán nhöõng chi phí veà y teá gia taêng, maø soá ngöôøi ñi laøm vaø ñoùng thueá cho xaõ hoäi laïi giaûm ñi veà tyû leä, nhöng caùc chính trò gia sôï ñuïng chaïm ñeán giôùi giaø vì caùc cuï chaêm chæ ñi baàu cöû, neáu khoâng ñöôïc phieáu cuûa caùc cuï laø coù theå bò maát gheá daân cöû nhö chôi. Ñaèng khaùc, khoa laõo hoïc (gerontology) seõ phaûi coá gaéng nhieàu hôn ñeå nghieân cöùu nhöõng khoù khaên cuûa giôùi giaø ngaøy caøng ñoâng ñaûo.

6) ÔÛ Hoa Kyø coù moät töø ngöõ ngoä nghónh, nhöng dieãn taû nhöõng thöû thaùch cuûa thôøi ñaïi môùi: "Theá heä maéc keït" (sandwich generation), nghóa laø "maéc keït" vôùi traùch nhieäm daønh cho nhöõng theá heä giaø hoaëc treû hôn mình. Tröôùc ñaây, hoï chæ "maéc keït" vôùi nghóa vuï daønh cho 2 theá heä: cha meï vaø con caùi. Thôøi nay hoï coù traùch nhieäm vôùi 3 theá heä:

- Nhöõng ngöôøi khoaûng treân döôùi 60 tuoåi coù nghóa vuï chaêm lo cho boá meï giaø, ñoàng thôøi phaûi chaêm soùc con caùi, vaø coù khi caû caùc chaùu noäi hoaëc ngoaïi.

- Neáu hoï ôû tuoåi treân döôùi 40, thì hoï coù traùch nhieäm chaêm lo cho con caùi, coäng theâm caû hai theá heä tröôùc ñoù laø cha meï vaø oâng baø.

Hieän nay coù hôn 25% caùc gia ñình taïi Hoa Kyø coù traùch nhieäm moät caùch naøo ñoù ñoái vôùi vieäc chaêm soùc cha meï hoaëc oâng baø ôû tuoåi cao nieân, khoâng phaûi chæ trong ít naêm maø nhieàu naêm, vì caùc cuï soáng laâu hôn tröôùc.

Nhöõng giaù trò vaø coáng hieán cuûa tuoåi giaø

Tình maãu töû

Xem ra thì tuoåi thoï gia taêng trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây ñaõ vaø ñang mang laïi nhieàu phieàn toaùi cho caù nhaân, gia ñình vaø xaõ hoäi. Tuy nhieân tuoåi giaø vaãn coù giaù trò vaø höõu ích neáu chuùng ta coù moät caùi nhìn roäng hôn.

1) Ngöôøi giaø laø ngöôøi soáng laâu, thaáy nhieàu nghe nhieàu, ñi qua nhieàu thôøi ñaïi vaø thay ñoåi, thöôøng laø ngöôøi coù nhieàu kinh nghieäm vaø khoân ngoan. Moät soá cuï khoâng ñöôïc hoïc nhieàu töø saùch vôû nhöng söï hieåu bieát töø kinh nghieäm soáng raát ñaùng cho nhöõng theá heä sau hoïc hoûi.

Ngöôøi ta keå raèng khi nöôùc Nga coøn soáng döôùi cheá ñoä phong kieán, daân chuùng raát oaùn than moät vò Nga hoaøng. Nhöng ngaøy kia, moät oâng trung nieân kinh ngaïc khi nghe moät baø cuï quyø goái ôû nhaø thôø maø caàu nguyeän cho Nga hoaøng soáng laâu. Khi oâng ta thaéc maéc thì baø cuï noùi: "Giaø naøy soáng ñaõ laâu, thaáy raèng caøng nhöõng oâng vua veà sau thì caøng teä hôn nhöõng oâng vua tröôùc. Vì vaäy, chuùng ta phaûi caàu xin ñeå Nga hoaøng naøy soáng laâu cho daân khoâng bò khoán khoå theâm nöõa."

Ngay trong xaõ hoäi kyõ thuaät taân tieán hoâm nay, ngöôøi ta chuoäng nhöõng gì laø môùi meû taân kyø, nhöng nhöõng thaønh töïu hieän ñaïi cuõng phaûi döïa treân nhöõng khaùm phaù cuûa bao nhieâu theá heä tröôùc. Hoaëc coù khi kyõ thuaät tieán boä hôn nhöng ngöôøi ta laïi chuoäng nhöõng kieåu maãu thaåm myõ cuûa maáy chuïc naêm veà tröôùc, thí duï nhö caùc xe hôi gaàn ñaây ôû Myõ ñöôïc moâ phoûng theo nhöõng kieåu xe thôøi thaäp nieân 1960, hoaëc nhieàu kieán truùc, moát aên maëc baây giôø baét chöôùc nhöõng kieåu maãu thôøi xöa.

2) Ngöôøi giaø laø moät theá heä khoâng theå thieáu, moät maét xích trong vieäc löu truyeàn nhöõng giaù trò vaên hoùa, luaân lyù, ñöùc tin cho caùc theá heä treû. Coù theå laø moät soá nhöõng gì caùc cuï truyeàn laïi ñaõ trôû thaønh coå huû, khoâng coøn thích hôïp vôùi thôøi ñaïi hoâm nay, nhöng beân caïnh ñoù, vaãn coù raát nhieàu ñieàu maø con chaùu coù theå haáp thuï töø giôùi cao nieân.

Ngöôøi giaø coù theå truyeàn ñaït nhöõng giaù trò quyù giaù cho caùc theá heä treû ngay caû khi caùc cuï mang beänh taät, chòu ñöïng nhöõng ñau khoå cuûa tuoåi giaø. Nhieàu ngöôøi Myõ thôøi nay khoâng daùm cho con caùi ñeán thaêm oâng baø cuûa chuùng khi caùc cuï bò beänh taät, sôï raèng chuùng phaûi thaáy caûnh ñau khoå maø kinh haõi. Thaät ra trong theá giôùi hoâm nay, qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng, treû con coøn thaáy nhieàu caûnh töôïng kinh hoaøng hôn. Laïi nöõa, con ngöôøi ta khoâng theå naøo traùnh khoûi nhöõng tieáp caän vôùi ñau khoå. Ñaèng khaùc, nhöõng hình aûnh ngöôøi giaø beänh taät coù theå coù taùc duïng giuùp con ngöôøi, keå caû treû con, hieåu theâm veà thöïc teá cuoäc ñôøi, veà söï chòu ñöïng can tröôøng, veà phaåm giaù con ngöôøi khi khoeû maïnh cuõng nhö luùc beänh taät.

Hình aûnh Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II giaø yeáu, beänh taät trong nhöõng naêm cuoái ñôøi maø vaãn can ñaûm thi haønh söù maïng, nhaát laø trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng khoâng coøn noùi ñöôïc, ñaõ laø moät caùch rao giaûng thaàm laëng maø maõnh lieät veà phaåm giaù cuûa moïi ngöôøi duø giaø yeáu, beänh taät; veà söùc maïnh cuûa nieàm tin vaø tinh thaàn trong moïi tình huoáng, v.v. Vaøo naêm 1999, naêm daønh cho giôùi cao nieân, ngaøi ñaõ vieát moät toâng thö caûm ñoäng gôûi cho ngöôøi giaø, chia seû caûm nghieäm baûn thaân, loøng quyù meán vaø nhöõng khích leä cho caùc cuï ôû "muøa thu cuûa cuoäc ñôøi."

3) Ñi leã ôû nhieàu nhaø thôø Myõ thôøi nay, chuùng ta thaáy ngöôøi giaø chieám ña soá trong caùc Thaùnh Leã. Trong caùc coäng ñoaøn tín höõu Vieät Nam, chuùng ta thaáy giôùi treû coøn xuaát hieän khaù ñoâng ôû caùc nhaø thôø vaø caùc sinh hoaït theo tuoåi, beân caïnh caùc cuï oâng cuï baø vaø giôùi trung nieân. Ñoù laø hình aûnh tuyeät vôøi cuûa daân Thieân Chuùa, bao goàm moïi löùa tuoåi, moïi theá heä. Tuy nhieân, trong töông lai, lieäu nhöõng xöù ñaïo hoaëc coäng ñoaøn Vieät Nam ôû Hoa Kyø vaø haûi ngoaïi coøn söï tham gia ñoâng ñaûo cuûa giôùi treû?

Quan taâm hieän nay cuûa Giaùo Hoäi Hoa Kyø laø laøm sao ñeå truyeàn ñaït loøng tin cho theá heä treû, ñeå chuùng tieáp tuïc di saûn ñöùc tin cuûa cha oâng. Tröôùc ñaây, ngöôøi ta nhaän thaáy laø giôùi treû Myõ thöôøng boû nhaø thôø sau khi laõnh bí tích Theâm Söùc (vì vaäy coù ngöôøi chua chaùt goïi laø "sacrament of departure" hay laø "bí tích rôøi nhaø thôø," "bí tích toát nghieäp"), nhöng sau ñoù hoï seõ trôû laïi nhaø thôø ñeå laøm leã cöôùi, vaø cuoái cuøng thì ñi leã ñeàu ñaën khi con caùi cuûa hoï ñöôïc röûa toäi vaø ñeán tuoåi hoïc giaùo lyù. Hieän nay moät soá trong giôùi laõnh ñaïo Giaùo Hoäi Hoa Kyø lo ngaïi laø theá heä treû hieän taïi seõ boû nhaø thôø luoân chöù khoâng voøng trôû laïi, gioáng nhö ñieàu ñaõ vaø ñang xaûy ra ôû nhieàu nöôùc beân AÂu Chaâu laø moät ñôøi hoï ñeán nhaø thôø ba laàn: leã röûa toäi, leã cöôùi, vaø leã an taùng.

Tuy nhieân giôùi giaø vaãn coù theå coù aûnh höôûng toát ñeán giôùi treû qua ñôøi soáng ñöùc tin cuûa mình. Theo nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây, coù moät baát ngôø lyù thuù laø nhieàu baïn treû ngöôøi Myõ coøn soáng ñöùc tin Coâng Giaùo laø nhôø ôû oâng baø noäi ngoaïi. Sinh tröôûng trong nhöõng gia ñình ñoå vôõ vì ly dò, hoaëc trong nhöõng gia ñình maø cha meï thuoäc vaøo theá heä coi thöôøng toân giaùo, hoï thieáu maát söï giaùo duïc ñöùc tin töø cha meï ruoät, nhöng laïi hoïc ñöôïc nhieàu töø oâng baø, vaø nhôø ñoù ñaõ tieáp tuïc tröôûng thaønh trong ñöùc tin.

Vì vaäy, chuùng ta chôù coi thöôøng loøng tin cuûa caùc cuï giaø. Coøn caùc cuï, xin haõy tieáp tuïc sieâng naêng ñi leã, ñoïc kinh caàu nguyeän cho con chaùu. Khi coù dòp, caùc cuï coù theå kheùo leùo nhaéc nhôû con chaùu ñi leã vaø nhaát laø soáng ñaïo theo Lôøi Chuùa. Nhöng treân heát, caùc cuï haõy toû ra nieàm vui cuûa ngöôøi ñoùn nhaän Tin Möøng, haõy laøm chöùng veà nieàm hy voïng cuûa ngöôøi tin vaøo Chuùa Phuïc Sinh, haõy toû ra ñöùc baùc aùi cuûa ngöôøi tin kính Thieân Chuùa Tình Yeâu, vì "lôøi noùi lung lay, göông baøy loâi keùo." Nhöõng lôøi thuùc baùch con chaùu ñi leã khoâng coù taùc duïng toát cho baèng thaùi ñoä vui veû khi ñi leã, loái soáng yeâu thöông cuûa ngöôøi bieát vaø tin Chuùa.

4) Taát caû nhöõng gì laø treû trung hoaëc gaén lieàn vôùi noù nhö söùc khoeû, saéc ñeïp roài cuõng coù ngaøy qua ñi, nhö lôøi Kinh Thaùnh noùi: "Tuoåi treû ñaàu xanh ñeàu laø phuø vaân caû" (Giaûng vieân 11:10). Noùi nhö vaäy khoâng coù nghiaõ laø chuùng ta neân bi quan. Traùi laïi, chæ coù nghóa laø haõy bieát soáng thöïc teá, soáng theo söï thaät veà mình, khoâng chaïy theo aûo töôûng laø mình coù theå treû maõi khoâng giaø. Ngöôøi theo tinh thaàn thöïc teá nhö vaäy thì khoâng sôï tuoåi giaø, vì tuoåi giaø cuõng coù veû ñeïp vaø giaù trò cuûa tuoåi giaø, vì moãi con ngöôøi ñöôïc döïng neân gioáng hình aûnh Thieân Chuùa, vaãn coù phaåm giaù duø laø treû hay giaø.

Coù moät thôøi toâi nghó raèng caùc cuï giaø coå huû, laåm caåm, loãi thôøi. Nhöng khi chính toâi cuõng caøng ngaøy caøng... giaø hôn, vaø ñöôïc tieáp xuùc vôùi nhieàu cuï giaø ôû caùc nhaø thôø, nhaø döôõng laõo, beänh vieän, toâi baét ñaàu nhaän ra nhöõng caùi hay caùi ñeïp cuûa caùc cuï giaø. Toâi nhaän ra söï khoân ngoan kinh nghieäm cuûa caùc cuï, nieàm tin khoâng phai nhoøa maø ngaøy caøng theâm son saét nôi caùc cuï, söï nhaãn naïi vaø can ñaûm chòu ñöïng trong söï giaø yeáu beänh taät. Coù theå caùc cuï chaäm chaïp, noùi naêng theàu thaøo, chæ bieát ñoïc kinh laàn haït, nhöng nhöõng giaù trò noùi treân ñöôïc bieåu loä roõ neùt. Coù luùc toâi thaàm nghó raèng khoâng bieát khi mình giaø nhö caùc cuï, mình coù coøn ñöôïc nhö caùc cuï hay khoâng?

5) Sau heát, loøng kính troïng ngöôøi giaø ñaëc bieät caàn thieát cho lieân heä gia ñình, nhaát laø gia ñình vôùi nhieàu theá heä giaø treû cuûa Vieät Nam. Neáu caùc theá heä treû laø nieàm vui cho ngöôøi giaø thì ngöôïc laïi caùc theá heä cao nieân cuõng laø moät nguoàn aân phuùc cho con chaùu. Caû giaø laãn treû boå tuùc cho nhau vaø laøm cho ñôøi soáng gia ñình theâm phong phuù, gaén boù. Taát nhieân laø coù nhöõng baát ñoàng vaø xung khaéc giöõa caùc theá heä, nhöng chuùng ta khoâng neân ñeå maát nhöõng gì laø quyù baùu cuûa moãi theá heä. Söï toân troïng vaø hieáu thaûo daønh cho ngöôøi giaø vaø söï thoâng caûm roäng löôïng vôùi tuoåi treû seõ mang laïi lôïi ích cho ñoâi beân.

Haèng naêm, cöù vaøo dòp leã Thaùnh Gia, hay laø leã kính gia ñình cuûa Thaùnh Giuse, Ñöùc Maria vaø Chuùa Gieâsu, chuùng ta ñöôïc nghe nhöõng baøi ñoïc tuyeät vôøi töø Kinh Thaùnh veà ñaïo hieáu ñoái vôùi cha meï, ñaëc bieät laø Huaán Ca chöông 3. Trong dòp leã Moàng Hai Teát, chuùng ta laïi ñöôïc nghe baøi trích saùch Huaán Ca chöông 44 ca ngôïi theá heä cha oâng vaø di saûn cuûa caùc ngaøi, vaø thö gôûi tín höõu EÂpheâxoâ chöông 6 noùi veà söï toân kính cha meï. Taát caû ñöôïc toùm goïn laïi trong ñieàu raên thöù tö laø "Haõy thaûo kính cha meï." Tieác raèng nhieàu ngöôøi chæ thaám thía ñieàu raên naøy vaø nhöõng lôøi daïy veà ñaïo hieáu khi chính hoï coù con caùi maø cha meï cuûa hoï thì ñaõ khuaát nuùi.

Keát luaän

Neùt phong söông cuûa thaùng ngaøy

Ñeå thay lôøi keát luaän, sau ñaây laø moät caâu chuyeän coù tính khoâi haøi nhöng dieãn taû moät xaõ hoäi coù toân ti traät töï theo tinh thaàn "kính laõo ñaéc thoï," khoâng dung thöù söï baát kính ñoái vôùi ngöôøi cao nieân.

Moät ngaøy kia, trong moät xoùm lao ñoäng, ngöôøi ta chôït thaáy moät oâng giaø khoaûng 65 tuoåi ngoài meáu maùo ôû cöûa nhaø. Thaáy vaäy, moät anh thanh nieân laáy laøm ngaïc nhieân laïi gaàn maø hoûi: "Thöa oâng, laøm sao maø oâng ngoài khoùc nhö vaäy?"

OÂng giaø chöa kòp traû lôøi thì ôû trong nhaø coù moät tieáng noùi voïng ra: "Tao vöøa ñaùnh ñoøn noù, vì noù daùm hoãn vôùi oâng noäi cuûa noù."

Anh thanh nieân nghe vaäy thì nhìn vaøo nhaø. Anh thaáy caûnh töôïng moät oâng cuï khoaûng 85 tuoåi neùt maët coøn ñang giaän döõ, döôùi chaân coù moät caây roi maây. OÂng cuï naøy ñang ngoài beân giöôøng cuûa moät oâng laõo ôû tuoåi treân 100, phe phaåy quaït maùt cho oâng laõo.

Thì ra ñaây laø oâng noäi vaø oâng boá cuûa oâng giaø 65 tuoåi!

Lm. Buøi Tieáng

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page