Dieãn Vaên cuûa ÑTC Beâneâñitoâ XVI
nhaän ñònh veà caùc bieán coá giaùo hoäi
trong naêm 2005
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Dieãn Vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI nhaän ñònh veà caùc bieán coá giaùo hoäi trong naêm 2005, nhaân dòp tieáp giaùo trieàu Roma hoâm thöù Naêm ngaøy 22 thaùng 12 naêm 2005.
(Radio Veritas Asia 29/12/2005) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Trong buoåi gaëp gôõ vôùi caùc thaønh vieân giaùo trieàu Roma, hoâm thöù Naêm ngaøy 22 thaùng 12 naêm 2005, ÑTC ñaõ duyeät laïi nhöõng bieán coá chính ñaõ xaûy ra trong giaùo hoäi trong naêm 2005, theo caùi nhìn cuûa chính ngaøi. ÑTC ñaõ nhaéc laïi nhöõng bieán coá sau ñaây: Cuoäc töø traàn cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû, Vieäc Beá Maïc Naêm Thaùnh Theå, vaø kyû nieäm 40 naêm keát thuùc Coâng Ñoàng chung Vaticanoâ II. Giôø ñaây kính môøi quyù vò vaø caùc baïn theo doõi baûn dòch tieáng Vieät nguyeân vaên baøi dieãn vaên nhö sau:
Kính Thöa quyù Ñöùc Hoàng Y,
Thöa quyù Chö Huynh Giaùm Muïc,
Anh em thaân meán trong haøng linh muïc,
Vaø taát caû anh chò em thaân meán.
Thaùnh Agostinoâ ñaõ noùi: “Haõy tænh thöùc choãi daäy, hôõi ngöôøi, bôûi vì Thieân Chuùa ñaõ xuoáng theá laøm ngöôøi vì ngöôi!” (trích Thaùnh Agostinoâ, Discorsi, 185).
Vôùi lôøi trích treân cuûa Thaùnh Agostinoâ môøi goïi con ngöôøi haõy ñoùn nhaän yù nghóa ñích thöïc cuûa bieán coá Chuùa Kitoâ Giaùng Sinh, toâi muoán baét ñaàu cuoäc gaëp gôõ hoâm nay vôùi quyù Chö Huynh vaø anh chò em taát caû, nhöõng coäng taùc vieân thaân meán cuûa Giaùo Trieàu Roma, nhaân dòp leã Giaùng Sinh saép ñeán. (ÑTC ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên naøy hoâm ngaøy 22 thaùng 12 naêm 2005, tröôùc leã Giaùng Sinh). Toâi xin gôûi ñeán moãi ngöôøi lôøi chaøo thaân tình nhaát, vöøa caûm taï taát caû vì nhöõng taâm tình moä meán maø Ñöùc Hoàng Y Nieân Tröôûng vöøa ñaïi dieän noùi leân. Toâi cuõng xin caûm taï Ñöùc Hoàng Y nöõa.
Quaû Thaät, Thieân Chuùa ñaõ laøm ngöôøi vì chuùng ta. Ñaây laø söù ñieäp maø moãi naêm vang leân töø hang ñaù aâm thaàm taïi Beâlem cho ñeán nhöõng nôi xa xoâi nhaát treân maët ñaát naøy.
Giaùng Sinh laø ngaøy leã cuûa AÙnh Saùng vaø Hoaø Bình, laø ngaøy cuûa nieàm kinh ngaïc noäi taâm vaø cuûa nieàm vui ñöôïc lan toaû khaép nôi trong vuõ truï, bôûi vì “Thieân Chuùa ñaõ laøm ngöôøi.”
Töø hang ñaù khieâm toán taïi Beâlem, Con haèng höõu cuûa Thieân Chuùa Cha, ñaõ trôû neân Con Treû beù thô vaø ngoû lôøi vôùi moãi ngöôøi chuùng ta: Ngaøi thöùc tænh chuùng ta vaø môøi goïi chuùng ta haõy taùi sinh trong Ngaøi, bôûi vì cuøng vôùi Ngaøi, chuùng ta coù theå soáng maõi maõi trong söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa Ba Ngoâi raát thaùnh.
1. Cuoäc ra ñi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II
Töø con tim ñaày nieàm vui phaùt sinh töø yù thöùc veà bieán coá Giaùng Sinh, chuùng ta haõy trôû laïi trong tinh thaàn vôùi nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong naêm saép keát thuùc. Coøn ñang aûnh höôûng treân chuùng ta, nhöõng bieán coá vó ñaïi ñaõ ghi ñaäm neùt trong ñôøi soáng cuûa Giaùo Hoäi. Toâi nghó tröôùc heát ñeán cuoäc Ra ñi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaùng meán cuûa chuùng ta, sau moät thôøi gian daøi chòu ñau khoå vaø töø töø maát khi khaû naêng noùi ra tieáng. Khoâng moät vò giaùo hoaøng naøo ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta soá löôïng to lôùn nhöõng vaên kieän nhö vaäy; khoâng vò giaùo hoaøng naøo tröôùc ñoù ñaõ ñi thaêm khaép nôi treân theá giôùi nhieàu nhö ngaøi; vaø khoâng vò giaùo hoaøng naøo tröôùc ñaây ñaõ ngoû lôøi tröïc tieáp vôùi daân chuùng cuûa taát caø caùc ñaïi luïc. Nhöng, cuoái cuøng, ngaøi ñaõ phaûi ñi qua con ñöôøng ñau khoå vaø thinh laëng. Chuùng ta khoâng theå naøo queân ñöôïc nhöõng hình aûnh cuûa Chuùa Nhaät Leã Laù naêm 2005 naøy, khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, tay caàm caønh laù oâ-liu vaø vôùi dung maïo cuûa moät ngöôøi ñang chòu ñau khoå, ñöùng beân cöûa soå ñeå chuùc laønh cho chuùng ta, moät söï chuùc laønh cuûa Chuùa, Ñaáng saép böôùc vaøo con ñöôøng tieán ñeán Thaäp Giaù. Sau ñoù, chuùng ta cuõng khoâng theå queân ñöôïc hình aûnh, khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ñöùng trong Nhaø Nguyeän rieâng vaø tay caàm Thaùnh Giaù Chuùa, tham döï vaøo buoåi Ñi Ñaøng Thaùnh Giaù taïi Hí Tröôøng Coâloâsseâoâ; tröôùc ñoù, nhieàu laàn Ngaøi ñaõ ñích thaân höôùng daãn buoåi Ñi Ñaøng Thaùnh Giaù taïi Coâlosseâoâ vaø caû chính ngaøi cuõng ñaõ vaùc laáy Thaùnh Giaù ñi vaøi Chaëng. Cuoái cuøng, hình aûnh Ñöùc Gioan Phaoloâ II thinh laëng ban pheùp laønh vaøo Tröa Chuùa Nhaät Phuïc Sinh. Qua taát caû nhöõng ñau khoå ngaøi chòu, chuùng ta nhìn thaáy chieáu toaû lôøi höùa söï phuïc sinh, lôøi höùa söï soáng ñôøi ñôøi. Baèng lôøi noùi vaø baèng vieäc laøm, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II ñaõ trao laïi cho chuùng ta nhöõng ñieàu caû theå; nhöng cuõng khoâng keùm quan troïng hôn, baøi hoïc maø ngaøi daïy cho chuùng ta töø ngai toaø söï ñau khoå vaø söï thinh laëng. Trong cuoán saùch cuoái cuøng cuûa ngaøi, coù töïa ñeà: “Kyù öùc vaø Caên Tính” (xuaát baûn naêm 2005, do nhaø xuaát baûn Rizzoli), Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta moät giaûi thích veà söï ñau khoå; vaø lôøi giaûi thích naøy khoâng phaûi laø moät lyù thuyeát thaàn hoïc hay trieát hoïc, nhöng laø moät keát quaû chín muøi sau khi ñaõ traûi qua con ñöôøng daøi chòu ñau khoå, vôùi söï naâng ñôõ cuûa Ñöùc Tin vaøo Chuùa chòu ñoùng ñinh. Lôøi giaûi thích maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ soïan ra trong ñöùc tin vaø laø lôøi giaûi thích mang ñeán moät yù nghóa cho kinh nghieäm soáng söï ñau khoå trong söï hieäp thoâng vôùi Chuùa, (lôøi giaûi thích ñoù) noùi vôùi chuùng ta qua vieäc ngaøi chòu ñau khoå trong aâm thaàm thinh laëng, vöøa bieán ñoåi ñau khoå thaønh moät söù ñieäp cao caû. Ngay töø khôûi ñaàu cuõng nhö vaøo cuoái taäp saùch vöøa noùi treân, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ cho thaáy ngaøi bò ñaùnh ñoäng saâu xa bôûi caûnh do quyeàn löïc cuûa söõ döõ gaây ra vaø laø caûnh maø chuùng ta vaøo luùc keát thuùc theá kyû 20 ñaõ ñöôïc dòp caûm nghieäm moät caùch thaät bi thaûm. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ vieát nhö sau: “Ñaây khoâng phaûi laø söï döõ trong taàm möùc nhoû... Nhöng laø söï döõ coù taàm möùc lôùn lao, moät söï döõ ñaõ ñöôïc nhaäp vaøo nhöõng cô caáu cuûa nhaø nuôùc ñeå thöïc hieän coâng vieäc tai haïi cuûa noù, moät söï döõ ñöôïc toå chöùc thaønh heä thoáng.” (trg 198) Nhöng thöû hoûi phaûi chaêng khoâng ai cheá ngöï ñöôïc söï döõ?
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán, chuùng ta ñang ñoïc phaàn ñaàu cuûa baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI, trong ñoù ngaøi nhaéc ñeán dung maïo cuûa Ñöùc coá giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II. Hoâm nay chuùng ta tieáp tuïc ñoïc phaàn I naøy, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI quaû quyeát raèng Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ daïy chuùng ta bieát chieán thaéng söï döõ baèng tình thuông vaø raèng söï döõ khoâng phaûi laø söùc maïnh cuoái cuøng cuûa lòch söû.
Ñöùc Beâneâñitoâ XVI ñaõ noùi nhö sau:
Söï döõ coù phaûi laø söùc maïnh cuoái cuøng cuûa lòch söû hay khoâng? Nhôø kinh nghieäm veà söï döõ, ñoái vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II, vaán ñeà Ôn Cöùu Chuoäc ñaõ trôû neân caâu hoûi thieát yeáu vaø trung taâm cuûa cuoäc soáng ngaøi cuõng nhö cuûa suy tö ngaøi, nhö laø ngöôøi kitoâ. Phaûi chaêng coù moät giôùi haïn chaän laïi quyeàn löïc cuûa söï döõ . Ñuùng vaäy. Coù moät giôùi haïn ñeå chaän laïi quyeàn löïc cuûa söï döõ. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ traû lôøi nhö theá trong taäp saùch môùi nhaát cuûa ngaøi, cuõng nhö trong thoâng ñieäp cuûa ngaøi veà Ôn Cöùu Chuoäc. Söùc maïnh ñaët ra moät giôùi haïn cho söï döõ laø loøng nhaân töø cuûa Thieân Chuùa. Thieân Chuùa nhaân töø - xeùt nhö laø söùc maïnh cuûa Thieân Chuùa, laø “thöïc taïi hoaøn toaøn khaùc” maø ta bieát veà Thieân Chuùa - ñaët ra giôùi haïn choáng laïi baïo löïc, choáng laïi söï ra oai cuûa söï döõ trong lòch söû. Nhö ñöôïc quaû quyeát trong saùch Khaûi Huyeàn, chuùng ta coù theå noùi raèng Chieân con coù söùc maïnh hôn con Roàng. Vaøo cuoái taäp saùch noùi treân cuûa ngaøi, trong caùi nhìn veà cuoäc möu saùt ngaøy 13 thaùng 5 naêm 1981, vaø döïa treân kinh nghieäm ñoàng haønh cuûa ngaøi vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi theá giôùi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñaøo saâu hôn nöõa caâu traû lôøi vöøa ñöôïc nhaéc laïi treân ñaây. Giôùi haïn ñaët ra cho quyeàn löïc cuûa söï döõ, hay noùi caùch khaùc, söùc maïnh chieán thaéng söï döõ caùch quyeát ñònh vónh vieãn --- nhö ñöùc Gioan Phaoloâ II noùi vôùi chuùng ta - laø cuoäc khoå naïn cuûa Thieân Chuùa, laø söï ñau khoå cuûa Con Thieân Chuùa treân thaäp giaù: “Söï ñau khoå cuûa vò Thieân Chuùa bò ñoùng ñinh khoâng phaûi chæ laø moät söï ñau khoå nhö bao ñau khoå khaùc... Khi chòu ñau khoå vì taát caû chuùng ta, Chuùa Kitoâ ñaõ mang ñeán moät yù nghóa môùi cho ñau khoå, ñaõ ñöa ñau khoå vaøo trong moät chieàu kích môùi, vaøo trong moät traät töï môùi: traät töï cuûa tình thöông... Cuoäc thöông khoù cuûa Chuùa Kitoâ treân thaäp giaù ñaõ mang ñeán moät yù nghóa hoaøn toaøn môùi meõ cho ñau khoå, ñaõ bieán ñoåi ñau khoå töø beân trong... Ñoù chính laø söï ñau khoå coù söùc ñoát chaùy vaø laøm tieâu hao söï döõ baèng ngoïn löûa cuûa tình thöông... Moïi ñau khoå cuûa con ngöôøi, moïi noãi ñau ñôùn, moïi beänh taät, ñeàu coù tích chöùa moät lôøi höùa ban ôn cöùu roãi... Söï döõ coù maët trong theá gian laø ñeå ñaùnh thöùc trong chuùng ta tình thöông, moät söï cho ñi chính mình, trao ban cho keû ñöôïc dieãm phuùc ñau khoå ñeán thaêm... Chuùa Kitoâ laø Ñaáng cöùu roãi theá gian: “Chuùng ta ñöôïc chöõa laønh nhôø nhöõng veát thöông cuûa Ngaøi” (Is 53,5) (saùch ñaõ daãn, trang 198tt). Taát caû nhöõng ñieàu vöøa ñöôïc trình baøy khoâng phaûi chæ ñôn thuaàn laø thaàn hoïc lyù thuyeát, nhöng dieãn taû moät ñöùc tin soáng ñoäng vaø tröôûng thaønh trong ñau khoå. Chaéc raèng, chuùng ta phaûi laøm heát söùc mình ñeå giaûm bôùt söï ñau khoå vaø ngaên caûn söï baát coâng ñang laøm cho nhöõng keû voâ toäi phaûi ñau khoå. Tuy nhieân, chuùng ta cuõng phaûi laøm taát caû nhöõng gì coù theå, ngoõ haàu con ngöôøi coù theå khaùm phaù yù nghóa cuûa ñau khoå, ñeå roài coù khaû naêng chaáp nhaän chính ñau khoå cuûa mình vaø keát hieäp ñau khoå ñoù vôùi ñau khoå cuûa Chuùa Kitoâ. Nhö theá ñau khoå ñöôïc hoaø tan trong tình yeâu cöùu chuoäc vaø do ñoù trôû neân moät söùc maïnh choáng laïi söï döõ trong theá giôùi. Söï ñaùp öùng ñaõ xaûy ra treân toaøn theá giôùi khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II töø traàn, laø moät theå hieän ñaày kinh ngaïc cuûa loøng bieát ôn ñoái vôùi söï vieäc Ñöùc Gioan Phaoloâ II, trong khi thi haønh taùc vuï cuûa mình, ñaõ hieán daâng chính mình hoaøn toaøn cho Thieân Chuùa ñeå laøm ích cho theá gian; ñaây laø moät söï caûm taï ñoái vôùi söï vieäc Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ daïy chuùng ta bieát yeâu thöông vaø ñau khoå ñeå phuïc vuï cho keû khaùc, trong moät theá giôùi ñaày haän thuø vaø baïo löïc; coù theå noùi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ chæ cho chuùng ta nhìn thaáy Ñaáng Cöùu Chuoäc baèng chính cuoäc soáng cuûa ngaøi, ñaõ chæ cho chuùng ta thaáy ôn cöùu roãi, vaø ñaõ trao cho chuùng ta nieàm xaùc tín raèng söï döõ thaät söï khoâng coù lôøi cuoái cuøng trong theá gian naøy.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Sau khi ñaõ noùi veà dung maïo cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI nhaéc ñeán nhöõng bieán coá quan troïng do Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñeà xöôùng, vaø ñaõ dieãn ra trong naêm 2005. Ñoù laø Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû vaø Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Bí Tích Thaùnh Theå. Chuùng ta haõy nghe Ñöùc Thaùnh Cha noùi nhö sau:
2. Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû
Coù hai bieán coá do Ñöùc Gioan Phaoloâ II môû ra, maø giôø ñaây toâi muoán nhaéc ñeán moät caùch vaén taét: ñoù laø ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû, ñaõ ñöôïc cöû haønh taïi Colonia vaø Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc veà Bí Tích Thaùnh Theå ñeå keát thöùc Naêm Thaùnh Theå, Naêm do Ñöùc Gioan Phaoloâ II khai maïc.
Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû naèm trong kyù öùc cuûa taát caû nhöõng ai tham döï nhö laø moät hoàng aân to lôùn. Hôn moät trieäu nguôøi treû ñaõ hoïp nhau taïi thaønh phoá Colonia, beân bôø soâng Rhin, vaø taïi nhöõng thaønh phoà gaàn beân, ñeå cuøng nhau laéng nghe Lôøi Chuùa, ñeå caàu nguyeän chung vôùi nhau, ñeå laõnh nhaän bí tích Hoaø Giaûi vaø Thaùnh Theå, ñeå ca haùt vaø möøng leã chung vôùi nhau, ñeå vui möøng vôùi cuoäc soáng, ñeå toân thôø vaø laõnh nhaän Chuùa Thaùnh Theå trong hai bieán coá troïng ñaïi vaøo chieàu thöù Baûy vaø saùng Chuùa Nhaät. Moät nieàm vui ngöï trò trong nhöõng ngaøy cöû haønh Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Ngoaøi vieäc giöõ gìn traät töï ra, löïc löôïng caûnh saùt khoâng coøn phaûi laøm gì khaùc nöõa. Thieân Chuùa quy tuï ñaïi gia ñình ngaøi laïi, vöôït qua moïi ranh giôùi vaø moïi ngaên caùch trong söï hieäp thoâng vó ñaïi giöõa chuùng ta; ngaøi ñaõ laøm cho chuùng ta caûm nghieäm söï hieän dieän cuûa ngaøi. Khaåu hieäu ñöôïc choïn cho nhöõng ngaøy hoïp nhau “Chuùng ta haõy ñeán thôø laïy Chuùa!” coù tích chöùa hai hình aûnh quan troïng, ngay töø ñaàu giuùp cho ta tieáp caän ñuùng caùch Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû. Tröôùc heát laø hình aûnh cuûa cuoäc haønh höông, hình aûnh con ngöôøi nhìn qua beân kia nhöõng coâng vieäc cuûa mình, nhìn qua beân kia caûnh soáng haèng ngaøy, ñeå ñi tìm vaän meänh thieát yeáu cuûa mình, ñi tìm söï thaät, ñi tìm cuoäc soáng trong coâng baèng, ñi tìm Thieân Chuùa. Hình aûnh con ngöôøi haønh trình treân ñöôøng tieán veà ñích ñieåm cuoäc ñôøi, coøn tích chöùa hai yeáu toá noåi baät. Tröôùc heát ñoù laø lôøi môøi goïi ñöøng nhìn theá giôùi quanh chuùng ta chæ nhö laø “vaät lieäu” ñeå chuùng ta coù theå saûn xuaát moät caùi gì ñoù, nhöng haõy coá gaéng khaùm phaù trong theá giôùi naày “neùt chöõ cuûa Ñaáng Taïo Hoaù”, khaùm phaù lyù do saùng taïo vaø tình yeâu thöông maø töø ñoù theá giôùi ñaõ ñöôïc khai sinh, khaùm phaù lyù do saùng taïo vaø tình thöông maø vuõ truï naøy noùi leân cho chuùng ta bieát, neáu chuùng ta bieát chuù yù, neáu nhöõng caûm quan noäi taâm chuùng ta tænh thöùc vaø coù ñöôïc söï beùn nhaïy ñeå caûm nhaän nhöõng chieàu kích saâu xa hôn cuûa thöïc taïi. Yeáu toá thöù hai laø lôøi môøi goïi chuùng ta haõy ñaët mình trong tö theá laéng nghe bieán coá maïc khaûi ñaùng ghi nhôù trong lòch söû; chæ bieán coá lòch söû duy nhaát naøy môùi coù theå cung caáp cho chuùng ta chìa khoaù ñeå ñoïc “maàu nhieäm aâm thaàm aån khuaát” cuûa taïo vaät, vöøa chæ cho chuùng ta bieát moät caùch cuï theå con ñöôøng tieán veà Ngöôøi Chuû ñích thaät cuûa theá giôùi vaø cuûa lòch söû, aån mình trong söï ngheøo heøn cuûa maùng coû taïi Beâlem. Hình aûnh thöù hai ñöôïc tích chöùa trong khaåu hieäu cuûa Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû laø hình aûnh con nguôøi trong thaùi ñoä thôø laïy Chuùa: “Chuùng toâi ñeán ñaây ñeå thôø laïy Ngaøi!” Tröôùc moïi hoïat ñoäng vaø moïi thay ñoåi theá giôùi, thì caàn phaûi coù söï toân thôø. Chæ thaùi ñoä toân thôø naøy môùi thaät söï laøm cho chuùng ta ñöôïc töï do; chæ thaùi ñoä toân thôø naày môùi cung caáp cho chuùng ta nhöõng tieâu chuaån ñeå haønh ñoäng. Chính trong moät theá giôùi caøng ngaøy caøng giaûm ñi nhöõng tieâu chuaån ñònh höôùng vaø xuaát hieän nguy hieåm moãi ngöôøi töï ñaët mình laøm tieâu chuaån cho haønh ñoäng cuûa mình, thì ñieàu caên baûn laø nhaán maïnh ñeán söï toân thôø. Ñoái vôùi taát caû nhöõng ai hieän dieän tham döï, thì khoâng theå naøo queân ñöôïc giaây phuùt thinh laëng saâu xa cuûa haøng trieäu ngöôøi treû, moät söï thinh laëng hieäp nhaát vaø naâng ñôõ taát caû, khi Chuùa Thaùnh Theå ñöôïc ñaët ra treân baøn thôø. Chuùng ta löu giöõ trong taâm hoàn nhöõng hình aûnh cuûa ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû taïi Colonia: ñoù laø nhöõng daáu chæ vaån coøn tieáp tuïc taùc ñoäng. Khoâng caàn nhaéc laïi ñaây töøng ngöôøi, toâi muoán trong dòp naøy caùm ôn taát caû nhöõng ai ñaõ goùp phaàn laøm cho Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû thaønh thöïc taïi; nhaát laø toâi caûm taï Thieân Chuùa, bôûi vì cuoái cuøng chæ mình Ngaøi môùi coù theå ban cho chuùng ta nhöõng ngaøy Cöû Haønh ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû nhö theá, nhö chuùng ta ñaõ traûi qua.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Hoâm nay chuùng ta trôû laïi ñoïc baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong buoåi tieáp kieán giaùo trieàu Roma dòp leã Giaùng Sinh naêm 2005. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi boán bieán coá quan troïng cuûa Giaùo Hoäi trong naêm 2005. Bieán coá thöù nhaát laø Ñöùc Gioan Phaoloâ II töø traàn, bieán coá thöù hai laø Ngaøy Quoác teá Giôùi Treû taïi thaønh phoá Colonia, beân Ñöùc, bieán coá thöù ba laø Khoùa Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi veà Ñeà Taøi Bí Tích Thaùnh Theå vaø Naêm Thaùnh Theå, vaø cuoái cuøng bieán coá thöù tö laø kyû nieäm 40 naêm beá maïc coâng ñoàng chung Vaticanoâ II.
Ñöùc Thaùnh Cha noùi veà bieán coá thöù ba: Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi veà Bí Tích Thaùnh Theå vaø Naêm Thaùnh Theå. Ñaëc bieät, ÑTC ñaõ nhaéc ñeán thaùi ñoä toân thôø thaùnh theå. ÑTC ñaõ noùi nhö sau:
3. Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Theá Giôùi veà Bí Tích Thaùnh Theå vaø Naêm Thaùnh Theå
Töø ngöõ “Thôø Laïy” daãn ñöa chuùng ta ñeán bieán coá quan troïng ñöùng vaøo haøng thöù hai maø toâi muoán noùi ñeán: Ñoù laø Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc vaø Naêm Thaùnh Theå. Vôùi thoâng ñieäp veà Bí Tích Thaùnh Theå coù töïa ñeà “Giaùo Hoäi Soáng Nhôø Bí Tích Thaùnh Theå” (Ecclesia de Eucharistia), vaø vôùi toâng thö veà Naêm Thaùnh Theå, coù töïa ñeà “Laïy Chuùa, xin haõy ôû laïi vôùi chuùng con!” (Mane nobiscum, Domine), Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ trao cho chuùng ta nhöõng chæ daãn thieát yeáu, vöøa ñoàng thôøi ngaøi ñaõ cuï theå hoaù giaùo huaán cuûa giaùo hoäi veà bí tích Thaùnh Theå, nhôø qua kinh nghieäm caù nhaân cuûa ngaøi soáng ñöùc tin vaøo bí tích Thaùnh Theå. Ngoaøi ra, Boä Phuïng Töï, trong lieân heä maät thieát vôùi thoâng ñieäp, ñaõ coâng boá huaán thò coù töïa ñeà “Bí Tích cuûa Ôn Cöùu Chuoäc” (redemptionis sacramentum), nhö laø moät trôï giuùp thöïc haønh, ñeå thöïc hieän ñuùng hieán cheá cuûa Coâng Ñoàng veà Phuïng Vuï vaø veà coâng cuoäc canh taân phuïng vuï. Thöû hoûi, ngoaøi taát caû nhöõng gì ñaõ ñöôïc noùi ñeán trong caùc vaên kieän vöøa ñöôïc nhaéc laïi treân ñaây, ngöôøi ta coøn coù theå theâm ñieàu gì môùi vaø khai trieån theâm toaøn boä giaùo lyù hay khoâng? Ñaây chính laø kinh nghieäm to lôùn cuûa Khoaù Hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, khi ngöôøi ta nhìn thaáy söï phong phuù cuûa ñôøi soáng thaùnh theå cuûa Giaùo Hoäi ngaøy nay, ñöôïc phaûn chieáu trong nhöõng goùp yù cuûa caùc nghò phuï, vaø ñöôïc theå hieän tính caùch voâ cuøng taän cuûa ñöùc tin cuûa giaùo hoäi vaøo bí tích Thaùnh Theå. Ñieàu maø caùc nghò phuï ñaõ suy nghó vaø noùi ra, thì caàn ñöôïc trình baøy trong töông quan chaët cheõ vôùi nhöõng ñeà nghò cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, trong moät vaên kieän “haäu-thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc”. ÔÛ ñaây, toâi chæ muoán nhaán maïnh moät laàn nöõa ñieàu maø môùi ñaây chuùng ta ñaõ ghi nhaän trong khung caûnh cuûa ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû: ñoù laø loøng toân thôø Chuùa Phuïc Sinh hieän dieän trong bí tích Thaùnh Theå, vôùi Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa, vôùi theå xaùc laãn linh hoàn, vôùi nhaân tính vaø thaàn tính. Thaät laø caûm ñoäng ñoái vôùi toâi, khi ñöôïc nhìn thaáy nhö theá naøo khaép nôi trong giaùo hoäi ñang phaùt sinh nieàm vui toân thôø thaùnh theå vaø nhöõng hoa traùi cuûa vieäc toân thôø naày ñang ñöôïc theå hieän. Trong thôøi kyø cuûa coâng cuoäc canh taân phuïng vuï, Thaùnh Leã vaø vieäc toân thôø Thaùnh Theå ngoaøi thaùnh leã thöôøng ñöôïc xem nhö laø hai vieäc nghòch nhau; Baùnh Thaùnh Theå khoâng ñöôïc trao ban cho chuùng ta ñeå ñöôïc chieâm ngaém, nhöng ñeå ñöôïc aên, theo moät vaán naïn khaù phoå bieán luùc ñoù. Nhöng, trong kinh nghieäm cuûa ñôøi soáng caàu nguyeän cuûa giaùo hoäi, chuùng ta thaáy raèng moät laäp tröôøng nhö theá laø ñieàu voâ nghóa. Thaùnh Agostinoâ ñaõ noùi nhö sau: “khoâng ai ñeán aên Mình Thaùnh Chuùa, neáu khoâng cuùi mình toân thôø tröôùc Mình Thaùnh Chuùa... Coù leõ chuùng ta seõ phaïm loãi, neáu chuùng ta khoâng toân thôø Thaùnh Theå Chuùa” (x. thaùnh Agostino, giaûi thích thaùnh vònh 98, 9, XXXIX, 1385). Thaät ra, trong bí tích Thaùnh Theå, khoâng phaûi chuùng ta chæ ñôn thuaàn nhaän laõnh moät ñieàu gì ñoù. Bí Tích Thaùnh Theå laø moät cuoäc gaëp gôõ vaø laø söï hieäp nhaát giöõa nhieàu ngöôøi; vaø Ñaáng ñeán gaëp chuùng ta vaø ao öôùc keát hieäp vôùi chuùng ta, laïi laø Con Thieân Chuùa. Vaø moät söï hieäp nhaát nhö theá, chæ ñöôïc thöïc hieän trong vieäc toân thôø maø thoâi. Laõnh nhaän Bí Tích Thaùnh Theå coù nghóa laø toân thôø Ñaáng maø chuùng ta tieáp nhaän. Chæ nhö theá, chuùng ta môùi trôû neân moät vôùi Chuùa.”
Vì theá vieäc phaùt trieån thaùi ñoä toân thôø thaùnh theå, nhö ñaõ dieãn ra trong suoát thôøi Trung Coå, laø heä quaû ñöông nhieân nhaát cuûa chính maàu nhieäm thaùnh theå: chæ trong vieäc toân thôø thaùnh theå maø ñöôïc tröôûng thaønh thaùi ñoä tieáp nhaän saâu xa vaø ñích thaät. Chính trong haønh ñoäng caù nhaân gaëp gôõ Chuùa, maø ñöôïc tröôûng thaønh söù maïng xaõ hoäi ñöôïc tích chöùa trong Bí Tích Thaùnh Theå, vaø laø söù maïng nhaém deïp ñi nhöõng ngaên caùch, khoâng nhöõng giöõa ta vaø Chuùa, maø coøn vaø nhaát laø giöõa chuùng ta vôùi nhau.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Giôø ñaây, chuùng ta haõy nghe Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI noùi ñeán bieán coá thöù tö: kyû nieäm 40 naêm beá maïc coâng ñoàng chung Vaticanoâ II. ÑTC ñaõ noùi nhö sau:
4. Kyû nieäm 40 naêm beá maïc coâng ñoàng chung Vaticanoâ II
Bieán coá cuoái cuøng cuûa naêm 2005 maø toâi muoán nhaéc ñeán trong dòp naøy laø vieäc cöû haønh kyû nieäm 40 naêm beá maïc coâng ñoàng chung Vaticanoâ II. Kyû nieäm naày khôi daäy nhöõng caâu hoûi nhö sau: Keát quaû cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II laø nhö theá naøo? Coâng Ñoàng ñaõ ñöôïc tieáp nhaän caùch ñuùng hay khoâng? Trong vieäc tieáp nhaän Coâng Ñoàng, thì ñieàu gì toát, ñieàu gì coøn thieáu soùt hoaëc sai laàm? Coøn caàn phaûi laøm gì theâm nöõa chaêng? Khoâng ai coù theå choái raèng, caùch chung, trong Giaùo Hoäi, vieäc tieáp nhaän Coâng Ñoàng ñaõ dieãn ra moät caùch khaù khoù khaên, cho duø chuùng ta khoâng muoán aùp duïng cho khoaûng thôøi gian naøy, ñieàu maø thaùnh Basilioâ, tieán só hoäi thaùnh, ñaõ moâ taû veà Giaùo Hoäi lieàn sau coâng ñoàng Niceâa; thaùnh nhaân ñaõ so saùnh tình traïng giaùo hoäi vaøo thôøi ñoù, nhö laø moät cuoäc thuyû chieán treân maët bieån aâm u vaø coù baûo to. Thaùnh nhaân ñaõ noùi nhö sau: “Tieáng a où khoâ khan choáng ñoái nhau cuûa nhöõng keû baát ñoàng yù kieán vôùi nhau, nhöõng lôøi baøn qua taùn laïi khoâng theå hieåu ñöôïc, lôøi ñoàn ñaõi loän xoän cuûa nhöõng yeâu caàu lieân mieân khoâng chaám döùt, taát caû ñeàu xuaát hieän ñaày trong giaùo hoäi, laøm sai laïc --- hoaëc do bôûi cöïc ñoan quaù loá, hoaëc do bôûi thieáu soùt, --- (laøm sai laïc) giaùo lyù chaân thaät cuûa ñöùc tin...” (De spiritu Sancto, XXX, 77; PG 32,213 a; Sch 17 bis, trg 524). Chuùng ta khoâng muoán aùp duïng nhöõng moâ taû bi ñaùt treân vaøo tình traïng cuûa Giaùo Hoäi sau Coâng ñoàng Vaticanoâ II; tuy nhieân, coù chuùt gì gioáng nhö theá ñaõ xaûy ra. Vaø caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø: tai sao vieäc tieáp nhaän Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, taïi phaàn lôùn trong giaùo hoäi, vaø cho ñeán nay, ñaõ dieãn ra moät caùch khoù khaên nhö vaäy? Taát caû tuyø thuoäc vaøo vieäc giaûi thích ñuùng giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng, hay -- neáu noùi theo ngoân ngöõ môùi hoâm nay -- tuyø theo khoa giaûi thích ñuùng ñaén, tuyø theo chìa khoaù ñuùng ñöôïc duøng ñeå ñoïc vaø aùp duïng Coâng Ñoàng.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Hoâm nay chuùng ta seõ nghe Ñöùc Thaùnh Cha noùi veà bieán coá giaùo hoäi quan troïng thöù tö cuûa naêm 2005, laø vieäc kyû nieäm 40 naêm beá maïc Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II. ÑTC nhaän ñònh raèng vieäc tieáp nhaän vaø aùp duïng ñuùng giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng laø moät coâng cuoäc ñaày khoù khaên, bôûi vì ñaõ coù hai khoa giaûi thích ñoái nghòch nhau ñeà ra nhöõng laäp tröôøng choáng ñoái nhau. ÑTC ñaõ noùi nhö sau:
Nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc tieáp nhaän giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II phaùt sinh töø söï kieän coù hai khoa giaûi thích ñoái nghòch nhau, luoân ñöa ra laäp tröôøng choáng laïi nhau vaø tranh caõi vôùi nhau. Moät Khoa Giaûi Thích thì gaây hoang mang, coøn Khoa Giaûi Thích kia thì ñaõ vaø coøn ñang troå sinh nhöõng hoa traùi toát, tuy moät caùch aâm thaàm nhöng caøng ngaøy caøng deã nhaän thaáy.
Moät beân thì trình baøy loái giaûi thích maø toâi coù theå goïi laø “khoa giaûi thích cuûa söï khoâng lieân tuïc vaø giaùn ñoïan”; khoa giaûi thích naøy thöôøng ñöôïc caûm tình cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi, vaø caû cuûa moät phaàn cuûa neàn thaàn hoïc hieän ñaïi. Coøn beân kia, thì coù “khoa giaûi thích cuûa söï canh taân”, cuûa söï ñoåi môùi trong söï lieân tuïc cuûa moät giaùo hoäi duy nhaát, maø Chuùa ñaõ trao ban cho chuùng ta; ñaây laø moät giaùo hoäi ñöôïc tröôûng thaønh vôùi thôøi gian vaø ñöôïc phaùt trieån theâm, nhöng vöøa ñoàng thôøi vaãn giöõ ñöôïc caên tính cuûa mình, nhö laø Daân duy nhaát cuûa Thieân Chuùa ñang haønh trình treân traàn gian naøy. Khoa giaûi thích cuûa söï khoâng lieân tuïc lieàu gaëp nguy hieåm ñi ñeán keát quaû laø söï giaùn ñoïan giöõa Giaùo Hoäi thôøi tieàn coâng ñoàng vaø giaùo hoäi thôøi haäu coâng ñoàng. Khoa giaûi thích naøy quaû quyeát raèng nhöõng baûn vaên cuûa Coâng Ñoàng khoâng coøn bieåu loä tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng nöõa. Nhöõng baûn vaên ñoù coù theå laø keát quaû cuûa nhöõng dung hoaø, trong ñoù, ñeå ñaït ñeán söï ñoàng yù chung, ngöôøi ta ñaõ phaûi ñi thuït luøi laïi vaø taùi xaùc nhaän nhöõng ñieàu xöa cuõ maø giôø ñaây ñaõ trôû thaønh voâ ích. Tinh thaàn ñích thöïc cuûa Coâng ñoàng khoâng ñöôïc bieåu loä trong nhöõng dung hoaø nhö theá, nhöng trong nhöõng yù höôùng vöôn tôùi ñieàu môùi; vaø nhöõng yù höôùng vöôn tôùi ñoù ñöôïc hieåu ngaàm trong caùc baûn vaên; chæ nhöõng yù höôùng naøy môùi ñaïi dieän cho tinh thaàn ñích thöïc cuûa Coâng Ñoàng; vaø do ñoù nguôøi ta caàn tieán tôùi phía tröôùc, khôûi söï töø nhöõng yù höôùng ñoù vaø trong söï phuø hôïp vôùi nhöõng yù höôùng ñoù. Chính bôûi vì caùc baûn vaên chæ phaûn aùnh moät caùch khoâng troïn veïn tinh thaàn ñích thöïc vaø tính caùch môùi meõ cuûa Coâng Ñoàng, neân caàn phaûi can ñaûm vöôït qua khoûi caùc baûn vaên, vöøa daønh choã roäng raõi cho ñieàu môùi meõ, trong ñoù ñöôïc bieåu loä yù ñònh saâu xa hôn cuûa Coâng Ñoàng, maëc duø luùc ñoù nhöõng yù ñònh naøy chöa xuaát hieän roõ raøng. Taét moät lôøi: laäp tröôøng cuûa “khoa giaûi thích cuûa söï khoâng lieân tuïc” cho raèng ngöôøi ta khoâng caàn ñi theo nhöõng baûn vaên cuûa Coâng Ñoàng, nhöng chæ caàn ñi theo tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng maø thoâi. Nhö theá, ñieàu hieån nhieân laø coù moät khoaûng roäng daønh cho caâu hoûi laøm sao xaùc ñònh ñöôïc tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng, vaø do ñoù, ngöôøi ta daønh khoaûng roäng cho moïi giaûi thích veà tinh thaàn cuûa Coâng Ñoàng tuyø theo höùng. Vôùi laäp tröôøng nhö theá, ngöôøi ta hieåu laàm taän caên baûn chaát cuûa Coâng Ñoàng. Theo caùch nhìn cuûa laäp tröôøng noùi treân, thì Coâng ñoàng ñöôïc xem nhö moät thöù “quoác hoäi laäp hieán”, loïai boû moät baûn hieán phaùp cuõ vaø taïo ra moät baûn hieán phaùp môùi. Nhöng “quoác hoäi laäp hieán” caàn coù thaønh phaàn chuû ñoäng baàu ra quoác hoäi vaø sau ñoù coâng nhaän quoác hoäi, nghóa laø caàn ñeán daân chuùng maø baûn hieán phaùp phaûi phuïc vuï cho. Nhöng caùc nghò phuï cuûa Coâng Ñoàng ñaõ khoâng ñöôïc baàu leân nhö vaäy, vaø khoâng ai ñaõ trao cho caùc ngaøi söï vuï leänh; thaät ra, khoâng ai coù quyeàn laøm theá, bôûi vì cô caáu thieát yeáu cuûa Giaùo Hoäi ñeán töø Chuùa vaø ñaõ ñöôïc ban cho chuùng ta, ngoõ haàu chuùng ta coù theå ñaït ñeán söï soáng ñôøi ñôøi vaø, -- töø caùi nhìn naøy, -- chuùng ta coù khaû naêng soi saùng cuoäc soáng trong thôøi gian vaø soi saùng caû chính thôøi gian nöõa. Caùc vò Giaùm Muïc, qua bí tích Chöùc Thaùnh maø caùc ngaøi ñaõ laõnh nhaän, laø nhöõng keû thöøa höôûng hoàng aân cuûa Chuùa. Caùc ngaøi laø “nhöõng keû phaân phoái nhöõng maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa” (1 Co 4,1); xeùt theo phöông dieän naøy, caùc ngaøi phaûi ñöôïc gaëp thaáy nhö laø nhöõng keû “trung thaønh vaø khoân ngoan” (x. Lc 12, 41-48). Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc ngaøi phaûi phaân phaùt hoàng aân cuûa Chuùa moät caùch coâng baèng, ngoõ haàu khoâng coù gì aån daáu trong nôi che khuaát naøo ñoù, nhöng troå sinh hoa traùi, vaø Chuùa, cuoái cuøng, coù theå noùi vôùi ngöôøi thi haønh coâng taùc phaân phoái raèng: “Bôûi vì con ñaõ trung tín trong vieäc nhoû, neân ta seõ ban cho con quyeàn haønh treân nhieàu ngöôøi” (x. Mt 25,14-30; Lc 19,11-27). Trong nhöõng duï ngoân phuùc aâm vöøa ñöôïc nhaéc ñeán, ñöôïc bieåu loä söùc naêng ñoäng cuûa loøng trung thaønh, laø ñieàu ñaùng ñöôïc quan taâm trong vieäc phuïc vuï Chuùa; trong nhöõng duï ngoân ñoù, ñöôïc noåi baät roõ raøng nhö theá naøo, trong moät Coâng Ñoàng, söùc naêng ñoäng vaø loøng trung thaønh phaûi trôû neân nhö moät ñieàu duy nhaát maø thoâi.
Ñoái laïi vôùi khoa giaûi thích cuûa söï khoâng lieân tuïc, coù khoa giaûi thích cuûa söï canh taân, nhö ñöôïc trình baøy tröôùc tieân bôûi Ñöùc Gioan 23 trong baøi dieãn vaên khai maïc Coâng Ñoàng vaøo ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1962, roài sau ñoù bôûi Ñöùc Phaoloâ VI trong baøi dieãn vaên beá maïc Coâng Ñoàng vaøo ngaøy 7 thaùng 12 naêm 1965. Toâi muoán trích laïi nôi ñaây chæ nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Gioan XXIII, trong ñoù khoa giaûi thích cuûa söï lieân tuïc ñöôïc trình baøy moät caùch thaät roõ raøng, khi Ñöùc Gioan 23 noùi raèng Coâng Ñoàng “muoán thoâng truyeàn giaùo lyù tinh tuyeàn vaø toaøn veïn, khoâng giaûm bôùt hoaëc laøm meùo moù ñi”. Ñöùc Gioan 23 tieáp tuïc giaûi thích theâm nhö sau: “Boån phaän cuûa chuùng ta khoâng chæ laø gìn giöõ kho taøng quyù giaù naøy, döôøng nhö theå chuùng ta chæ quan taâm ñeán nhöõng ñieàu cuûa thôøi xöa cuõ, nhöng coøn daán thaân vôùi moät yù chí cöông quyeát vaø khoâng lo sôï cho coâng vieäc maø thôøi ñaïi chuùng ta ñoøi hoûi... Ñieàu caàn thieát laø giaùo lyù chaéc chaén vaø khoâng theå thay ñoåi naøy, --- vaø laø giaùo lyù phaûi ñöôïc tuaân giöõ caùch trung thaønh, --- ñöôïc ñaøo saâu vaø ñöôïc trình baøy moät caùch phuø hôïp vôùi nhöõng ñoøi hoûi cuûa thôøi ñaïi chuùng ta. Moät ñaøng laø “kho taøng Ñöùc Tin”, nghóa laø nhöõng söï thaät ñöùc tin ñöôïc tích chöùa trong giaùo lyù ñaùng troïng cuûa giaùo hoäi, vaø ñaøng khaùc laø caùch thöùc maø nhöõng söï thaät ñöùc tin ñoù ñöôïc rao giaûng, vöøa vaãn duy trì cho nhöõng söï thaät ñoù coù cuøng moät nghóa vaø cuøng moät taàm möùc” (Vaticanoâ II, Hieán Cheá, Saéc leänh vaø Tuyeân Ngoân, 1974, trg 863-865).
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Hoâm nay, chuùng ta tieáp tuïc nghe Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI giaûi thích veà lyù do taïi sao xuaát hieän hai khoa giaûi thích ñoái nghòch nhau veà giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II. Moät beân laø khoa giaûi thích theo söï lieân tuïc, theo söï canh taân, vöøa giöõ ñieàu cuõ vöøa ñaøo saâu theâm yù nghóa môùi. Coøn khoa giaûi thích thöù hai, laø khoa giaûi thích döïa treân söï giaùn ñoaïn, muoán caét ñöùt hay loïai boû nhöõng gì ñaõ cuõ trong quaù khöù, ñeå taïo ra vaø höôùng ñeán ñieàu môùi meõ hoaøn toaøn. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi nhö sau:
Ñaønh raèng söï daán thaân trình baøy moät caùch môùi meõ moät söï thaät nhaát ñònh naøo ñoù, ñoøi hoûi moät suy tö môùi veà söï thaät naøy vaø moät töông quan soáng ñoäng môùi vôùi söï thaät ñoù. Vaø cuõng roõ raøng laø ngoân töø môùi meõ chæ coù theå ñöôïc chín muøi, neáu noù phaùt sinh töø moät söï lónh hoäi coù yù thöùc veà söï thaät ñöôïc trình baøy vaø raèng, (ñaøng khaùc), söï suy tö veà Ñöùc tin cuõng ñoøi hoûi vieäc ngöôøi ta soáng ñöùc tin ñoù. Theo nghóa naøy, chöông trình haønh ñoäng ñöôïc ñöùc Gioan 23 ñeà ra, laø heát söùc ñoøi hoûi, cuõng nhö söï toång hôïp giöõa söùc naêng ñoäng vaø loøng trung thaønh cuõng laø ñieàu raát ñoøi hoûi. ÔÛ ñaâu maø loái giaûi thích vöøa noùi treân ñöôïc söû duïng ñeå höôùng daãn vieäc tieáp nhaän Coâng Ñoàng, thì ôû ñoù coù taêng tröôûng moät neáp soáng môùi vaø nhöõng hoa traùi môùi ñöôïc chín muøi. 40 naêm sau Coâng Ñoàng, chuùng ta coù theå ghi nhaän raèng hoa traùi tích cöïc cuûa Coâng Ñoàng laø ñieàu cao caû hôn vaø soáng ñoäng hôn nhöõng gì khoâng theå xuaát hieän trong cuoäc bieán ñoäng cuûa thôøi kyø tröôùc vaø sau naêm 1968. Ngaøy nay chuùng ta thaáy raèng haït gioáng toát, duø ñöôïc phaùt trieån caùch chaäm raõi, nhöng coù taêng tröôûng, vaø nhö theá cuõng gia taêng loøng bieàt ôn saâu xa cuûa chuùng ta vì coâng vieäc ñaõ ñöôïc Coâng Ñoàng Vaticanoâ II thöïc hieän.
Ñöùc Phaoloâ VI, trong baøi dieãn vaên beá maïc Coâng Ñoàng cuõng ñaõ phôi baøy cho ta thaáy lyù do ñaëc bieät taïi sao khoa giaûi thích cuûa söï khoâng lieân tuïc coù theå xem nhö coù phaàn naøo giaù trò thuyeát phuïc cuûa noù. Lyù do ñoù coù theå ñöôïc giaûi thích theâm nhö sau: Trong cuoäc tranh caõi lôùn veà con ngöôøi, moät cuoäc tranh caõi ñaõ ghi daáu saâu ñaäm thôøi caän ñaïi, Coâng Ñoàng ñaõ phaûi daán thaân moät caùch ñaëc bieät ñeå baøn veà theo chuû ñeà cuûa khoa “nhaân luaän”. Coâng Ñoàng ñaõ phaûi chaát vaán chính mình veà töông quan giöõa moät beân laø giaùo hoäi vaø ñöùc tin vaø beân kia laø con ngöôøi vaø theá giôùi (xem nôi ñaõ trích, trg 1066t). Vaán naïn trôû neân roõ raøng hôn nöõa, neáu thay vì duøng cuïm töø noùi caùch chung nhö “theá giôùi hoâm nay”, chuùng ta choïn moät cuïm töø khaùc phaân bieät roõ raøng hôn: coâng ñoàng phaûi quyeát ñònh moät caùch môùi meõ veà töông quan giöõa Giaùo Hoäi vaø thôøi caän ñaïi. Moái töông quan naøy ñaõ ñöôïc baét ñaàu moät caùch heát söùc gaây tranh caõi, do bôûi vuï tranh luaän do OÂng Galileâoâ khôi daäy. Sau ñoù, moái töông quan ñaõ bò beû gaõy hoaøn toaøn, khi trieát gia Kant xaùc ñònh “toân giaùo trong lyù trí thuaàn tuyù”, vaø khi, trong giai ñoïan quaù khích cuûa cuoäc caùch maïng Phaùp, ngöôøi ta phoå bieán moät hình aûnh veà Nhaø Nöôùc vaø veà con ngöôøi khoâng coøn muoán daønh moät choã troáng naøo nöõa cho giaùo hoäi vaø cho ñöùc tin. Cuoäc ñöông ñaàu cuûa ñöùc tin Giaùo Hoäi choáng laïi chuû nghóa töï do thaùi quaù vaø choáng laïi nhöõng khoa hoïc thieân nhieân luùc ñoù ñang coù tham voïng oâm troïn söï hieåu bieát veà taát caû moïi thöïc taïi cho ñeán taän cuøng, vöøa böôùng bænh ñeà nghò caùch laøm cho “vaán ñeà veà Thieân Chuùa” trôû thaønh dö thöøa, (cuoäc ñöông ñaàu ñoù) ñaõ taïo ra vaøo theá kyû thöù XIX, döôùi thôøi cuûa Ñöùc Pioâ IX, nhöõng lôøi leân aùn gai gaét vaø taän cuøng cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi tinh thaàn cuûa thôøi caän ñaïi. Nhö theá, töø beân ngoaøi nhìn naøo, chuùng ta khoâng coøn nhìn thaáy coù khoaûng roäng naøo ñöôïc môû ra ñeå coù söï hieåu nhau caùch tích cöïc vaø coù keát quaû; vaø nhöõng ai caûm thaáy mình ñaïi dieän cho thôøi caän ñaïi cuõng phaûn öùng laïi vôùi nhöõng lôøi choái töø chua cay. Tuy nhieân, luùc ñoù thôøi caän ñaïi cuõng ñaõ coù nhöõng dieãn tieán môùi. Ngöôøi ta yù thöùc raèng cuoäc caùch maïng töø Myõ Chaâu ñaõ coáng hieán moät kieåu maãu môùi veà Nhaø Nöôùc hieän ñaïi khaùc bieät vôùi kieåu maãu ñöôïc ñeà ra theo lyù thuyeát cuûa nhöõng khuynh höôùng cöïc ñoan xuaát hieän trong giai ñoaïn thöù hai cuûa cuoäc caùch maïng Phaùp. Luùc ñoù, caùc khoa hoïc thieân nhieân baét ñaàu, moät caùch roõ raøng hôn, suy nghó veà nhöõng giôùi haïn rieâng cuûa mình ñeán töø chính phöông phaùp cuûa mình, cho duø ñaõ ñaït ñöôïc vaøi keát quaû to lôùn, nhöng khoâng theå naøo coù khaû naêng bieát ñuôïc heát toaøn boä thöïc taïi. Nhö theá caû hai beân baét ñaàu töø töø coù thaùi ñoä côûi môû chaáp nhaän nhau. Trong thôøi kyø giöõa hai theá chieán, vaø nhaát laø trong thôøi sau theá chieán thöù hai, nhöõng nhaân vaät coâng giaùo coù traùch nhieäm veà Nhaø Nuôùc ñaõ chöùng minh raèng coù theå coù moät Nhaø Nöôùc hieän ñaïi vaø theá tuïc, nhöng khoâng trung laäp tröôùc nhöõng giaù trò, nhöng bieát muùc laáy nhöõng giaù trò töø nhöõng nguoàn maïch luaân lyù maø kitoâ giaùo môû ra...
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Muïc thôøi söï hoâm nay xin tieáp tuïc ñoïc dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI cho giaùo trieàu Roma, trong cuoäc tieáp kieán tröôùc leã Giaùng Sinh. Trong ñoïan trích hoâm nay, chuùng ta seõ nghe Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích tieáp hoaøn caûnh xaõ hoäi vaø vaên hoaù coù aûnh höôûng treân hai khoa giaûi thích veà giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, moät khoa giaûi thích döïa treân söï lieân tuïc vaø moät khoa khaùc döïa treân söï khoâng lieân tuïc. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi nhö sau:
Hoïc Thuyeát Xaõ Hoäi coâng giaùo, töø töø ñöôïc khai trieån, ñaõ trôû thaønh moät kieåu maãu quan troïng giöõa chuû nghóa töï do thaùi quaù vaø lyù thuyeát marxít veà Nhaø Nuôùc. Nhöõng khoa hoïc thieân nhieân, -- maø tröôùc ñoù ñaõ coâng boá caùch thaúng thöøng veà phöông phaùp rieâng cuûa hoï trong ñoù Thieân Chuùa khoâng coù choã nöõa, --- giôø ñaây yù thöùc caøng ngaøy roõ hôn raèng phöông phaùp ñoù khoâng giaûi thích heát toaøn theå thöïc taïi vaø do ñoù môû roäng cöûa ñoùn nhaän laïi Thieân Chuùa, vöøa bieát raèng thöïc taïi nghieân cöùu coù taàm möùc to lôùn hôn phöông phaùp duy töï nhieân vaø to lôùn hôn ñieàu maø phöông phaùp coù theå giaûi thích. Ngöôøi ta coù theå noùi raèng ñaõ coù ba loaïi caâu hoûi ñöôïc ñaët ra, maø giôø ñaây, trong giai ñoaïn cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, ñang chôø ñôïi caâu traû lôøi. Tröôùc heát, caàn phaûi xaùc ñònh moät caùch môùi meõ töông quan giöõa ñöùc tin vaø caùc khoa hoïc hieän ñaïi; ñieàu naày coù lieân heä ñeán khoâng nhöõng caùc khoa hoïc thieân nhieân, maø coøn caû khoa hoïc lòch söû nöõa, bôûi vì, trong vaøi tröôøng phaùi, phöông phaùp nghieân cöùu lòch söû leân tieáng ñoøi cho mình coù quyeàn noùi leân tieáng noùi cuoái cuøng trong vieäc giaûi thích Kinh Thaùnh vaø, --- vôùi töï phuï cho mình coù troïn veïn thaåm quyeàn ñeå hieåu veà Kinh Thaùnh, --- neân coù laäp tröôøng ñoái nghòch --- trong vaøi ñieåm quan troïng --- (ñoái nghòch) vôùi giaûi thích maø ñöùc tin cuûa giaùo hoäi ñaõ ñöa ra. Loïai caâu hoûi thöù hai, laø ñònh nghóa moät caùch môùi meõ töông quan giöõa giaùo hoäi vaø Nhaø Nöôùc theo quan nieäm caän ñaïi, moät Nhaø Nöôùc chaáp nhaän daønh choã ñöùng cho nhöõng coâng daân thuoäc caùc toân giaùo vaø yù thöùc heä khaùc nhau, vöøa ñoàng thôøi ñoái xöû vôùi caùc toân giaùo moät caùch voâ tö vöøa daønh laáy traùch nhieäm taïo ra söï chung soáng coù traät töï vaø coù tinh thaàn bao dung giöõa moïi coâng daân vaø traùch nhieäm baûo veä söï töï do thöïc haønh toân giaùo rieâng cuûa hoï. Cuøng vôùi ñieàu vöøa noùi, nôi loaïi caâu hoûi thöù ba, ñöôïc lieân keát moät caùch chung vôùi vaán ñeà veà söï bao dung toân giaùo; ñaây laø caâu hoûi ñoøi buoäc moät ñònh nghóa môùi veà töông quan giöõa ñöùc tin kitoâ vaø nhöõng toân giaùo khaùc treân theá giôùi. Moät caùch ñaëc bieät, tröôùc nhöõng toäi aùc môùi ñaây cuûa cheá ñoä quoác xaõ vaø caùch chung, trong caùi nhìn hoài töôûng veà giai ñoïan lòch söû daøi ñaày khoù khaên, ta caàn ñaùnh giaù vaø ñònh nghóa moät caùch môùi meõ tuông quan giöõa giaùo hoäi vaø ñöùc tin cuûa daân Israel.
Ñoù laø nhöõng ñeà taøi coù taàm quan troïng lôùn. Trong thôøi kyø thöù hai cuûa Coâng ñoàng Vaticanoâ II, nhöõng ñeà taøi noùi treân ñaõ coù taàm quan troïng lôùn; nhöng trong khung caûnh cuûa baøi dieãn naên naøy, chuùng ta khoâng theå döøng laïi laâu, ñeå baøn caùch roäng raõi hôn veà nhöõng ñeà taøi naày. Ñieàu roõ raøng laø trong taát caû moïi laõnh vöïc vöøa keå, --- maø caùch chung, chuùng keát thaønh moät vaán ñeà duy nhaát --- coù theå xuaát hieän moät hình thöùc naøo ñoù cuûa söï khoâng lieân tuïc, vaø raèng, theo moät nghóa naøo ñoù, tuy ñaõ xuaát hieän treân thöïc teá moät söï khoâng lieân tuïc, maø trong ñoù neáu ta bieát thöïc hieän nhöõng phaân bieät khaùc nhau giöõa nhöõng hoaøn caûnh lòch söû cuï theå vaø nhöõng ñoøi hoûi cuûa chuùng, thì chuùng ta nhaän ra raèng söï lieân tuïc trong caùc nguyeân taéc khoâng bò boû maát; ñieàu maø thoïat tieân ta khoâng deã daøng nhaän ra ñöôïc. Chính trong moät toaøn boä goàm coù söï lieân tuïc vaø khoâng lieân tuïc, ôû nhieàu bình dieän khaùc nhau, maø ta thaáy ñöôïc baûn chaát ñích thöïc cuûa coâng cuoäc canh taân. Trong tieán trình cuûa söï ñoåi môùi trong söï lieân tuïc, chuùng ta caàn hoïc taäp ñeå hieåu moät caùch cuï theå hôn luùc tröôùc, raèng nhöõng quyeát ñònh cuûa Giaùo Hoäi lieân quan ñeán nhöõng vieäc phuï thuoäc --- chaúng haïn nhö vaøi hình thöùc cuï theå cuûa chuû tröông duy töï do hoaëc vaøi hình thöùc cuûa laäp truôøng töï do giaûi thích Kinh Thaùnh --- (raèng nhöõng quyeát ñònh ñoù cuûa Giaùo Hoäi) caàn thieát coù tính caùch phuï thuoäc, bôûi vì lieân quan ñeán moät thöïc taïi cuï theå töï noù coù tính caùch hay thay ñoåi. Caàn phaûi hoïc taäp ñeå nhìn nhaän raèng, trong nhöõng quyeát ñònh nhö theá, chæ nhöõng nguyeân taéc môùi noùi leân khía caïnh beàn laâu, naèm ôû neàn taûng vaø höôùng daãn quyeát ñònh töø beân trong. Nhöõng hình thöùc cuï theå khoâng coù tính caùch beàn laâu trong cuøng möùc ñoä nhö vaäy; nhöõng hình thöùc cuï theå naày tuøy thuoäc vaøo hoaøn caûnh lòch söû vaø do ñoù coù theå bò thay ñoåi. Nhö theá, nhöõng quyeát ñònh neàn taûng coù theå vaãn coøn giaù trò, trong khi nhöõng hình thöùc aùp duïng caùc quyeát ñònh naøy vaøo trong hoaøn caûnh môùi, laïi coù theå thay ñoåi. Thí duï, neáu söï töï do toân giaùo ñöôïc nhìn nhö laø moät bieåu loä cuûa vieäc con ngöôøi khoâng coù khaû naêng gaëp ñuôïc söï thaät vaø do ñoù söï töï do toân giaùo trôû thaønh nhö laø vieäc chaáp nhaän chuû thuyeát töông ñoái hoaù taát caû, thì luùc ñoù söï töï do toân giaùo naày, töø moät thöïc taïi xaõ hoäi vaø lòch söû nhöng ñöôïc naâng moät caùch khoâng ñuùng leân baäc thöïc taïi sieâu hình vaø nhö theá bò maát ñi yù nghóa ñích thaät cuûa noù vaø keùo theo haäu quaû laø söï töï do toân giaùo naøy khoâng ñöôïc chaáp nhaän bôûi nhöõng ai coù laäp tröôøng cho raèng con ngöôøi coù khaû naêng bieát ñöôïc söï thaät veà Thieân Chuùa, vaø raèng con ngöôøi ñöôïc lieân keát vôùi söï hieåu bieát veà söï thaät veà Thieân Chuùa, döïa treân phaåm giaù noäi taïi cuûa söï thaät ñoù. Ñieàu hoaøn toaøn khaùc seõ xaûy ra, neáu ta nhìn söï töï do toân giaùo nhö laø moät söï caàn thieát phaùt sinh töø söï chung soáng giöõa con ngöôøi, vaø nhö laø moät heä luaän cuûa nguyeân taéc nhìn nhaän raèng söï thaät khoâng theå naøo bò aùp ñaët töø beân ngoaøi, nhöng caàn ñöôïc chính con ngöôøi töï nhaän söï thaät ñoù, qua moät tieán trình thuyeát phuïc.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Hoâm nay, chuùng ta haõy tieáp tuïc ñoïc phaàn cuoái cuøng baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cho Giaùo Trieàu Roma dòp tieáp kieán tröôùc leã Giaùng Sinh naêm 2005. Trong phaàn cuoái naøy, sau khi ñaõ giaûi thích khung caûnh vaên hoaù, toân giaùo, trieát hoïc vaø xaõ hoäi ñeå hieåu theâm taïi sao “khoa Giaûi thích Coâng Ñoàng” theo ñöôøng loái “khoâng lieân tuïc”, döôøng nhö muoán caét ñöùt moïi lieân heä vôùi nhöõng gì ñaõ cuõ, trong quaù khöù. ÑTC ñaõ noùi tieáp nhö sau:
Vôùi saéc leänh veà Töï Do Toân Giaùo, Coâng Ñoàng Vaticanoâ II nhìn nhaän nguyeân taéc thieát yeáu cuûa Nhaø Nuôùc thôøi caän ñaïi lieân quan ñeán söï Töï Do Toân Giaùo, nhö ñaõ ñöôïc giaûi thích treân ñaây, nghóa laø con ngöôøi khoâng neân bò baét buoäc, nhöng caàn ñöôïc thuyeát phuïc tröôùc söï thaät toân giaùo; Coâng Ñoàng Vaticanoâ II nhö theá ñaõ laáy laïi phaàn gia taøi saâu xa nhaát cuûa Giaùo Hoäi. Giaùo Hoäi coù theå yù thöùc roõ raèng vôùi laäp tröôøng treân veà Töï Do Toân Giaùo, giaùo hoäi ngaøy nay coù laäp tröôøng hoaøn toaøn hoaø hôïp vôùi giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu (x. Mt 22,21), cuõng nhö vôùi giaùo hoäi cuûa caùc vò töû ñaïo, vôùi laäp tröôøng cuûa caùc vò töû ñaïo moïi thôøi ñaïi. Moät caùch töï nhieân, Giaùo Hoäi cuûa nhöõng vò töû ñaïo ngaøy xöa ñaõ caàu nguyeän cho caùc Hoaøng Ñeá vaø cho nhöõng vò höõu traùch vieäc chính trò, vaø xem vieäc caàu nguyeän naøy nhö laø moät boån phaän (x. I Tim 2,2); Tuy nhieân, duø caàu nguyeän cho caùc Hoaøng Ñeá, nhöng Giaùo Hoäi töø choái cuùi mình toân thôø caùc vò hoaøng ñeá naøy; vôùi thaùi ñoä nhö vaäy, giaùo hoäi ñaõ roõ raøng noùi leân laäp tröôøng cuûa mình khoâng chaáp nhaän toân giaùo Nhaø Nöôùc. Nhöõng vò töû ñaïo cuûa Giaùo Hoäi thôøi sô khai ñaõ hy sinh maïng soáng mình vì Ñöùc Tin vaøo Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ñöôïc maïc khaûi nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, vaø nhö theá, caùc ngaøi ñaõ chòu cheát vì töï do löông taâm vaø vì töï do tuyeân xöng Ñöùc Tin rieâng cuûa mình, moät söï tuyeân xöng maø khoâng moät Nhaø Nöôùc naøo coù theå aùp ñaët, vaø laø moät söï tuyeân xöng ñöôïc caù nhaân chaáp nhaän nhôø ôn Chuùa trôï giuùp, vaø trong söï töï do löông taâm. Moät giaùo hoäi truyeàn giaùo, vôùi yù thöùc roõ mình coù boån phaän rao giaûng söù ñieäp cuûa Chuùa cho taát caû moïi ngöôøi, caàn phaûi daán thaân cho söï töï do Ñöùc Tin. Giaùo Hoäi muoán thoâng truyeàn hoàng aân söï thaät cho taát caû moïi ngöôøi vöøa ñoàng thôøi baûo ñaûm cho caùc daân toäc vaø caùc chính quyeàn bieát raèng laøm nhö vaäy, giaùo hoäi khoâng coù yù phaù huûy caên tính cuûa daân toäc vaø cuõng khoâng phaù huûy caùc neàn vaên hoaù cuûa daân toäc, nhöng chæ mang ñeán cho caùc daân toäc caâu traû lôøi maø trong thaâm taâm mình con ngöôøi ñang chôø ñôïi; ñaây laø caâu traû lôøi khoâng laøm maát ñi söï ña bieät vaên hoaù, nhöng gia taêng söï hieäp nhaát giöõa moïi ngöôøi vaø nhö theá xaây döïng hoaø bình giöõa caùc daân nöôùc. Vôùi ñònh nghóa môùi veà töông quan giöõa ñöùc tin cuûa Giaùo Hoäi vaø vaøi yeáu toá thieát yeáu cuûa doøng tö töôûng thôøi caän ñaïi, Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ xeùt laïi hoaëc caû söûa laïi vaøi quyeát ñònh ñaõ coù trong doøng lòch söû; nhöng trong söï xem ra coù veõ khoâng lieân tuïc naøy, Coâng Ñoàng ngöôïc laïi ñaõ duy trì vaø ñaøo saâu baûn chaát saâu xa cuûa mình, duy trì vaø ñaøo saâu caên tính thaät cuûa mình. Tröôùc cuõng nhö sau Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, Giaùo Hoäi luoân laø giaùo hoäi duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng truyeàn, ñang haønh trình trong thôøi gian; Giaùo Hoäi tieán böôùc trong cuoäc haønh höông cuûa mình giöõa nhöõng baùch haïi cuûa theá gian vaø nhöõng an uûi cuûa Thieân Chuùa, vöøa rao giaûng caùi Cheát cuûa Chuùa cho ñeán khi Ngaøi trôû laïi (x. Lumen Gentium, 8).
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Hoâm nay, chuùng ta ñoïc ñoïan cuoái cuøng cuûa baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI cho giaùo trieàu Roma dòp Leã Giaùng Sinh naêm 2005. Trong ñoïan cuoái cuøng naøy, chuùng ta seõ nghe Ñöùc Thaùnh Cha löôïng ñònh veà thaùi ñoä caàn coù ñoái vôùi Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, 40 naêm sau khi beá maïc. ÑTC ñaõ noùi nhö sau:
Ai nghó vaø mong raèng neáu coù thaùi ñoä caên baûn “chaáp nhaän” thôøi caän ñaïi, thì taát caû nhöõng caêng thaúng seõ tan bieán, vaø raèng “söï côûi môû vôùi theá giôùi” ñöôïc thöïc hieän döïa treân thaùi ñoä chaáp nhaän seõ bieán ñoåi taát caû thaønh söï hoaø hôïp thuaàn tuyù, (ai nghó vaø mong ñôïi nhö theá), thì ngöôøi ñoù khoâng ñaùnh giaù ñuùng möùc nhöõng caêng thaúng noäi boä vaø caû nhöõng maâu thuaãn cuûa thôøi caän ñaïi; ngöôøi ñoù khoâng ñaùnh giaù ñuùng möùc söï moûng doøn ñaày nguy hieåm cuûa baûn tính con ngöôøi; trong taát caû nhöõng giai ñoïan cuûa lòch söû vaø trong töøng bieán coá lòch söû, söï moûng doøn cuûa baûn tính con ngöôøi laø moät lieàu lónh cho cuoäc haønh trình cuûa con ngöôøi. Duø vôùi khaû theå môùi vaø vôùi quyeàn löïc môùi cuûa con ngöôøi treân vaät chaát vaø treân chính mình, nhöng nhöõng nguy hieåm khoâng bieán maát, maø traùi laïi chuùng mang laáy nhöõng chieàu kích môùi; chæ caàn nhìn vaøo lòch söû hieän nay, ngöôøi ta seõ nhìn thaáy roõ ñieàu vöøa noùi. Caû trong thôøi ñaïi chuùng ta, Giaùo Hoäi vaãn coøn laø “daáu chæ gaây maâu thuaãn” (Lc 2,34) --- khoâng phaûi laø khoâng coù lyù do, khi ñöùc Gioan Phaoloâ II, luùc coøn laø Hoàng Y ñaõ choïn ñeà taøi “daáu chæ maâu thuaãn --- laøm chuû ñeà cho Tuaàn Caám Phoøng naêm 1976 maø ngaøi ñaõ giaûng cho Ñöùc Phaoloâ VI vaø cho giaùo trieàu taïi Roma. Coâng Ñoàng Vaticanoâ II ñaõ khoâng coù yù ñònh deïp boû söï maâu thuaãn naøy cuûa Tin Möøng, ñoái vôùi nhöõng nguy hieåm vaø nhöõng sai laàm cuûa con ngöôøi. Chaéc chaén raèng yù ñònh cuûa Coâng Ñoàng Vaticanoâ II laø boû qua moät beân nhöõng maâu thuaãn sai laàm hoaëc dö thöøa, ñeå trình baøy cho theá giôùi chuùng ta bieát ñieàu ñoøi buoäc cuûa Tin Möøng vôùi troïn caû söï cao caû vaø trong traéng cuûa noù. Böôùc tieán maø Coâng Ñoàng thöïc hieän ñoái vôùi thôøi caän ñaïi, moät böôùc tieán ñaõ ñöôïc trình baøy moät caùch khaù mô hoà nhö laø “söï côûi môû vôùi theá giôùi”, cuoái cuøng thuoäc veà vaán ñeà thöôøng xuyeân veà töông quan giöõa ñöùc tin vaø lyù trí, moät vaán ñeà luoân ñöôïc trình baøy trong nhöõng hình thöùc môùi. Hoaøn caûnh maø Coâng Ñoàng ñaõ phaûi ñöông ñaàu, coù theå ñöôïc so saùnh vôùi nhöõng bieán coá cuûa nhöõng thôøi kyø tröôùc ñoù. Thaùnh Pheâroâ, trong thö thöù I cuûa ngaøi, ñaõ thöôøng khuyeán khích caùc tín höõu haõy luoân saün saøng traû lôøi cho baát cöù ai chaát vaán veà lyù do cuûa ñöùc tin nôi hoï (x. 3,15). Ñieàu naày coù nghóa laø Ñöùc Tin döïa vaøo Kinh Thaùnh caàn phaûi böôùc vaøo trong vieäc thaûo luaän vaø böôùc vaøo trong töông quan vôùi neàn vaên hoaù hy laïp, vaø caàn hoïc caùch ñeå nhaän ra, qua vieäc giaûi thích, ñöôøng ranh phaân bieät, vaø ñoàng thôøi nhìn thaáy ñöôïc söï gaëp gôõ vaø hoaø hôïp giöõa ñöùc tin vaø vaên hoaù hy laïp, trong lyù do duy nhaát ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa ban cho. Vaøo theá kyû thöù XIII, khi nhôø qua caùc trieát gia do thaùi vaø AÙ raäp, tö töôûng cuûa trieát gia Aristote gaëp gôõ vôùi vaên minh kitoâ giaùo thôøi trung coå, moät vaên minh kitoâ ñaõ ñöôïc thaønh hình trong truyeàn thoáng cuûa trieát gia Platon, vaø khi ñöùc tin laãn lyù trí gaëp nguy hieåm ñi vaøo trong söï maâu thuaãn khoâng theå naøo hoaø giaûi vôùi nhau ñöôïc, thì chính Thaùnh Tomasoâ Aquino ñöùng ra laøm trung gian cho moät cuoäc gaëp gôõ môùi giöõa ñöùc tin vaø trieát hoïc cuûa trieát gia Aristote, vaø nhö theá ñaët ñöùc tin vaøo trong moät töông quan tích cöïc vôùi hình thöùc cuûa lyù trí noåi baät cuûa luùc ñoù. Cuoäc tranh caõi ñaày meät nhoïc giöõa lyù trí cuûa thôøi caän ñaïi vaø ñöùc tin kitoâ, --- moät cuoäc tranh caõi, thoïat tieân, vôùi vuï aùn Galileâoâ, ñaõ ñöôïc baét ñaàu moät caùch tieâu cöïc, ñaõ traûi qua nhieàu giai ñoaïn, nhöng, vôùi Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, (cuoäc tranh luaän) ñaõ ñaït ñeán luùc caàn coù moät cuoäc suy nghó roäng raõi hôn. Trong nhöõng vaên kieän cuûa Coâng Ñoàng, noäi dung cuûa suy tö treân, ñaõ ñöôïc moâ taû chæ baèng nhöõng ñieåm toång quaùt, nhöng nhôø vaäy maø ñöôïc xaùc ñònh ñöôøng höôùng thieát yeáu, ñeán ñoä cuoäc ñoái thoïai giöõa ñöùc tin vaø lyù trí, --- moät cuoäc ñoái thoïai heát söùc quan troïng ngaøy nay ---, döïa treân Coâng ÑoàngVaticanoâ II, ñaõ gaëp ñöôïc ñònh höôùng cuûa noù. Giôø ñaây, cuoäc ñoái thoïai naøy caàn ñöôïc khai trieån vôùi moät tinh thaàn thaät côûi môû, vaø caû vôùi söï roõ raøng trong khi phaân bieät nhöõng tinh thaàn maø theá gian chôø ñôïi töø chuùng ta chính trong giôø phuùt naøy. Nhö theá chuùng ta hoâm nay coù theå nhìn veà Coâng Ñoàng Vaticanoâ II vôùi loøng bieát ôn: neáu chuùng ta ñoïc Coâng Ñoàng vaø ñöôïc höôùng daãn bôûi moät khoa giaûi thích ñuùng, thì Coâng Ñoàng coù theå trôû thaønh moãi ngaøy moät söùc maïnh to lôùn hôn, cho coâng cuoäc canh taân luoân caàn thieát cuûa giaùo hoäi.
Cuoái cuøng, toâi coù neân nhaéc ñeán ngaøy 19 thaùng 4 naêm 2005, khi Hoàng Y Ñoaøn, tröôùc söï rung sôï khoâng nhoû cuûa toâi, ñaõ choïn toâi tieáp noái Ñöùc Gioan Phaoloâ II, keá vò Thaùnh Pheâroâ treân ngai toaø cuûa vò giaùm muïc Roma, hay khoâng? Moät traùch vuï nhö theá hoaøn toaøn naèm ngoaøi nhöõng gì maø toâi coù theå töôûng töôïng ra cho ôn goïi cuûa toâi. Nhö theá, chæ vôùi moät haønh ñoäng tin töôûng to lôùn vaøo Thieân Chuùa maø toâi coù theå noùi leân, trong söï vaâng phuïc, lôøi thöa “xin vaâng” chaáp nhaän sö ïchoïn löïa naøy. Cuõng nhö luùc ñoù, thì giôø ñaây cuõng vaäy, toâi xin taát caû quyù chö huynh vaø anh chò em haõy caàu nguyeän cho toâi; toâi caàn ñeán söùc maïnh vaø söï naâng ñôõ cuûa lôøi caàu nguyeän. Ñoàng thôøi giôø ñaây töø thaâm taâm toâi muoán caûm taï taát caû nhöõng ai ñaõ ñoùn nhaän toâi vaø hieän vaãn coøn ñoùn nhaän toâi, vôùi heát loøng tin töôûng, loøng toát laønh vaø söï thoâng caûm, vöøa haèng ngaøy luoân caàu nguyeän cho toâi.
Leã Giaùng Sinh ñaõ gaàn beân. Tröôùc nhöõng haêm doïa cuûa lòch söû, Thieân Chuùa ñaõ khoâng choáng laïi, baèng quyeàn naêng beân ngoaøi, nhö con ngöôøi chuùng ta coù theå laøm, theo nhöõng vieãn töôïng cuûa theá giôùi chuùng ta soáng. Vuõ khí cuûa Thieân Chuùa laø söï toát laønh. Ngaøi ñaõ maïc khaûi chính mình nhö moät Haøi Nhi, sinh ra nôi maùng coû. Chính nhö theá maø Ngaøi ñaët quyeàn naêng Ngaøi hoaøn toaøn khaùc vôùi nhöõng quyeàn löïc taøn phaù cuûa baïo löïc. Chính nhö theá maø Ngaøi cöùu roãi chuùng ta. Chính nhö theá maø Ngaøi chæ cho chuùng ta bieát ñieàu gì cöùu roãi chuùng ta. Trong nhöõng ngaøy Giaùng Sinh naøy, chuùng ta haõy ñeán gaëp Ngaøi, vôùi taâm hoàn ñaày tin töôûng, nhö nhöõng muïc ñoàng, nhö nhöõng nhaø thoâng thaùi töø Phöông Ñoâng. Chuùng ta haõy xin Meï Maria daãn chuùng ta ñeán vôùi Chuùa. Chuùng ta haõy xin Chuùa chieáu toûa dung nhan Ngaøi treân chuùng ta. Chuùng ta haõy xin Chuùa ñích thaân chieán thaéng baïo löïc trong theá gian, vaø cho chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc quyeàn naêng cuûa loøng toát laønh cuûa Ngaøi. Vôùi nhöõng taâm tình naøy, toâi heát loøng ban Pheùp Laønh Toaø Thaùnh cho cho Chö Huynh vaø taát caû anh chò em.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Treân ñaây laø baûn dòch tieáng Vieät baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cho giaùo trieàu Roma dòp leã giaùng sinh naêm 2005. Heïn gaëp laïi quyù vò vaø caùc baïn.
(baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Ñaëng Theá Duõng)