Söù ñieäp Hoaø Bình ñaàu tieân
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI
cho Ngaøy Quoác Teá Hoaø Bình
muøng 1 thaùng Gieâng naêm 2006:
Trong Söï Thaät, Xaây Döïng Hoaø Bình
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Söù ñieäp Hoaø Bình ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI cho Ngaøy Quoác Teá Hoaø Bình muøng 1 thaùng Gieâng naêm 2006: “Trong Söï Thaät, Xaây Döïng Hoaø Bình”.
(Radio Veritas Asia 14/12/2005) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Chuû ñeà cuûa Söù Ñieäp Hoaø Bình naêm 2006 laø moät coâng thöùc khoù chuyeån dòch heát yù nghóa qua moät coâng thöùc khaùc trong tieáng Vieät Nam. Coâng thöùc nguyeân thuûy ngaén goïn laø: “Trong söï thaät, Hoaø Bình”. Vaø chuùng ta coù theå theâm vaøo ñoù moät ñoäng töø, dieãn taû moät haønh ñoäng nhö: coå voõ, xaây döïng, phuïc vuï, phaùt trieån, cuûng coá, gìn giöõ “Hoaø Bình”. Chuùng toâi choïn ñoäng töø Xaây Döïng. Vaø chuû ñeà ñöôïc dieãn taû baèng coâng thöùc: “Trong Söï Thaät, Xaây Döïng Hoaø Bình”. Chuùng ta caàn ñoïc troïn caû söù ñieäp ñeå coù theå ruùt ra töø ñoù taát caû noäi dung phong phuù nôi söù ñieäp hoaø bình cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI cho naêm môùi 2006.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán, khi giôùi thieäu söù ñieäp hoaø bình cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI cho giôùi baùo chí hoâm ngaøy 13 thaùng 12 naêm 2005, Ñöùc Hoàng Y Renato Martino, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh veà Coâng Lyù vaø Hoaø Bình, ñaõ quaû quyeát raèng, ngoaøi phaàn nhaäp ñeà, goàm hai soá 1 vaø 2, söù ñieäp hoaø bình cuûa Ñöùc Thaùnh Cha goàm coù boán phaàn chính nhö sau:
- Phaàn I (goàm caùc soá 3-6) coù tính caùch thaàn hoïc vaø tu ñöùc vaø laøm noåi baät yù nghóa vaø giaù trò cuûa moái töông quan giöõa hoaø bình, söï thaät, vaø söï doái traù.
- Phaàn II (goàm hai soá 7 vaø 8) noùi veà hoaø bình trong khung caûnh theá giôùi hieän taïi coù nhöõng cuoäc xung ñoät vaø chieán tranh.
- Phaàn III (goàm ba soá 9,10 vaø 11) noùi veà tuông quan giöõa hoaø bình vaø naïn khuûng boá.
- Phaàn IV (goàm boán soá 12,13,14 vaø 15) trình baøy hoaø bình nhö laø döï aùn ñaëc bieät caàn ñöôïc thöïc thi ngay vaø moät caùch cuï theå, qua dieãn tieán chính trò nhaém ñeán vieäc taøi giaûm vuõ khí.
Söù ñieäp keát thuùc vôùi soá 16, trong ñoù ÑTC ñaëc bieät môøi goïi nhöõng keû tin vaøo Chuùa Kitoâ haõy daán thaân xaây döïng Hoaø Bình döïa treân meänh leänh yeâu thuông cuûa Chuùa.
Sau ñaây laø baûn dòch tieáng Vieät nguyeân vaên Söù Ñieäp cuûa ÑTC:
Nhaäp Ñeà:
1. Vôùi Söù Ñieäp truyeàn thoáng cho Ngaøy Quoác Teá Hoaø Bình, vaøo ñaàu naêm môùi, toâi muoán gôûi lôøi chuùc chaân thaønh ñeán taát caû moïi ngöôøi nam nöõ treân theá giôùi, nhaát laø ñeán nhöõng ai ñang ñau khoå vì baïo löïc vaø vì nhöõng xung ñoät vuõ trang. Ñaây laø lôøi Chuùc mang theo nieàm hy voïng cho moät theá giôùi an laønh hôn, trong ñoù caøng ngaøy caøng coù theâm nhieàu ngöôøi daán thaân, caùch caù nhaân hoaëc theo taäp theå, tieán böôùc treân nhöõng con ñöôøng coâng baèng vaø hoaø bình.
2. Tieáp ñeán toâi muoán chaân thaønh tri aân nhöõng vò tieàn nhieäm toâi, nhöõng vò giaùo hoaøng vó ñaïi Phaoloâ VI vaø Gioan Phaoloâ II, hai vò ñöôïc soi saùng ñeå hoaït ñoäng cho hoaø bình. Ñöôïc linh ñoäng bôûi tinh thaàn cuûa Taùm Moái Phuùc Thaät, caùc ngaøi ñaõ bieát ñoïc nôi nhieàu bieán coá lòch söû ghi daáu trieàu giaùo hoaøng cuûa caùc ngaøi, söï can thieäp quan phoøng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng khoâng bao giôø boû queân soá phaän cuûa nhaân loïai. Nhieàu laàn, nhö laø nhöõng söù giaû khoâng meät moûi cuûa Tin Möøng, caùc ngaøi ñaõ môøi goïi moãi nguôøi haõy baét ñaàu laïi töø Thieân Chuùa, ñeå coù theå coå voõ vieäc chung soáng hoaø bình taïi taát caû moïi mieàn treân traùi ñaát. Theo ñöôøng loái cuûa giaùo huaán heát söùc cao caû cuûa caùc ngaøi, toâi muoán ñaët tieáp söù ñieäp ñaàu tieân cuûa toâi cho Ngaøy Quoác teá Hoaø Bình: vôùi söù ñieäp naày, moät laàn nöõa toâi muoán xaùc nhaän yù chí maïnh meõ cuûa Toaø Thaùnh tieáp tuïc phuïc vuï coâng cuoäc Hoaø Bình.
Chính danh hieäu “Beâneâñitoâ” maø toâi ñaõ choïn ngaøy ñöôïc choïn leân ngai toaø thaùnh Pheâroâ, noùi leân söï daán thaân ñaày xaùc tín cuûa toâi cho hoaø bình. Thaät vaäy, toâi ñaõ muoán quy höôùng mình veà Thaùnh Quan Thaày cuûa Ñaïi Luïc AÂu Chaâu, vò thaùnh ñaõ gôïi höùng cho moät neàn vaên minh hoaø bình treân toaøn ñaïi Luïc, cuõng nhö muoán höôùng veà Ñöùc Beâneâditoâ XV, vò ñaõ leân aùn Theá Chieán Thöù Nhaát nhö laø “nhöõng taøn saùt voâ ích” vaø ñaõ hoaït ñoäng ngoõ haàu nhöõng lyù leõ cao quyù hôn cuûa hoaø bình ñöôïc taát caû moïi ngöôøi nhìn nhaän.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. “Trong Söï Thaät, Hoaø Bình” (Trong Söï Thaät, xaây döïng Hoaø Bình), ñoù laø chuû ñeà cuûa Söù Ñieäp Hoaø Bình ñaàu tieân cuûa Ñöùc Beâneâñitoâ XVI cho Ngaøy Quoác Teá Hoaø Bình laàn thöù 39 seõ ñöôïc cöû haønh ngaøy muøng 1 thaùng Gieâng naêm 2006. Chuû ñeà muoán gôïi leân cho chuùng ta veà nhöõng töông quan giöõa söï thaät vaø hoaø bình. Trong baøi phaùt I, chuùng ta ñaõ ñoïc qua hai soá nhaäp ñeà 1 vaø 2 cuûa Söù Ñieäp. Hoâm nay chuùng ta ñoïc tieáp hai soá 3 vaø 4, trong ñoù Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi ñònh nghóa coå ñieån veà Hoaø Bình, vaø heù môû cho chuùng ta nhìn thaáy moái tuông quan giöõa söï thaät vaø hoaø bình. Trong Hoaø Bình coù tích chöùa Traät Töï - Söï Thaät do Thieân Chuùa an baøi. Toân troïng söï thaät - traät töï naày, chuùng ta seõ xaây döïng ñöôïc moät xaõ hoäi hoaø bình. Ñaây laø phaàn I trong soá Boán Phaàn cuûa Söù Ñieäp; phaàn I naøy coù tính caùch thaàn hoïc vaø ñaïo ñöùc thieâng lieâng trình baøy veà hoaø bình, vaø veà töông quan giöõa hoaø bình, söï thaät, vaø söï doái traù. Chuùng ta haõy ñoïc baûn vaên söù ñieäp nhö sau:
Phaàn I: hoaø bình, vaø veà töông quan giöõa hoaø bình, söï thaät, vaø söï doái traù
3. Chuû ñeà cho suy tö naêm nay --- “Trong söï thaät, xaây döïng hoaø bình” --- noùi leân xaùc tín raèng, ôû ñaâu vaø khi naøo con ngöôøi chaáp nhaän ñeå cho aùnh saùng söï thaät soi chieáu, thì con ngöôøi seõ töï nhieân daán böôùc treân con ñöôøng hoaø bình. Hieán Cheá muïc vuï “Vui Möøng vaø Hy Voïng” (Gaudium et Spes) cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II beá maïc caùch ñaây 40 naêm, quaû quyeát raèng nhaân loaïi seõ khoâng thaønh coâng “xaây döïng moät theá giôùi thaät söï nhaân baûn hôn cho taát caû moïi ngöôøi treân maët ñaát naøy, neáu nhaân loaïi khoâng höôùng veà söï thaät cuûa hoaø bình vôùi taâm hoàn ñaõ ñöôïc canh taân”. Nhöng thöû hoûi caùch noùi “söï thaät cuûa hoaø bình” muoán nhaéc laïi cho chuùng ta nhöõng yù nghóa naøo ñaây? Ñeå traû lôøi caùch töông xöùng cho caâu hoûi treân, caàn phaûi yù thöùc raèng hoaø bình khoâng theå naøo bò ruùt goïn moät caùch ñôn thuaàn vaøo vieäc vaéng boùng nhöõng xung ñoät vuõ trang, nhöng ñöôïc hieåu nhö laø “keát quaû cuûa traät töï ñöôïc khaéc ghi vaøo trong xaõ hoäi con ngöôøi, do bôûi Thieân Chuùa, Ñaáng thieát laäp neàn taûng cuûa xaõ hoäi; vaø traät töï naøy “caàn ñöôïc thöïc hieän bôûi nhöõng con ngöôøi ñang khao khaùt moät neàn coâng baèng luoân troïn haûo hôn” ( 3). Nhö laø keát quaû cuûa moät traät töï ñöôïc tình yeâu Chuùa vaïch ra vaø mong muoán coù nhö vaäy, hoaø bình coù tích chöùa söï thaät cuûa noù, söï thaät noäi taïi trong baûn chaát cuûa hoaø bình vaø khoâng gì coù theå thaéng vöôït noù ñöôïc; vaø nhö theá hoaø bình ñaùp öùng moät caùch phuø hôïp vôùi “khao khaùt vaø nieàm hy voïng” khoâng theå naøo xoaù boû khoûi taâm hoàn con ngöôøi chuùng ta” ( 4).
4. Ñöôïc moâ taû nhö theá, hoaø bình xuaát hieän nhö laø hoàng aân töø trôøi vaø laø aân suûng cuûa Thieân Chuùa; treân moïi bình dieän, hoaø bình ñoøi hoûi vieäc thöïc thi traùch nhieäm to lôùn hôn, traùch nhieäm laøm cho lòch söû nhaân loaïi ñöôïc phuø hôïp vôùi traät töï do Thieân Chuùa thieát laäp - trong söï thaät, coâng baèng, töï do vaø tình thöông. Khi bò thieáu ñi söï gaén boù vôùi traät töï sieâu vieät giöõa caùc söï vaät, --- chaúng haïn nhö thieáu söï toân troïng ñoái vôùi “vaên phaïm” cuûa ñoái thoïai, töùc (thieáu toân troïng ñoái vôùi) quy luaät luaân lyù phoå quaùt ñöôïc khaéc ghi trong con tim con ngöôøi (5) ---, khi söï phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi vaø söï baûo toaøn nhöõng quyeàn lôïi caên baûn cuûa con ngöôøi bò trôû ngaïi vaø bò ngaên caûn, khi bieát bao daân toäc bò baét buoäc phaûi gaùnh chòu nhöõng baát coâng vaø nhöõng baát quaân bình khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, thì thöû hoûi laøm sao ta coù theå hy voïng vaøo vieäc thöïc hieän ñieàu thieän haûo cuûa hoaø bình cho ñöôïc? Thaät vaäy, luùc ñoù bò thieáu ñi nhöõng yeáu toá thieát yeáu ñeå thöïc hieän cuï theå söï thaät cuûa ñieàu thieän haûo hoaø bình. Thaùnh Augustinoâ ñaõ moâ taû hoaø bình nhö laø “tranquillitas ordinis” (6), söï an ñònh cuûa traät töï (söï an ñònh trong traät töï); traät töï ñoù coù nghóa laø moät tình traïng cho pheùp toân troïng vaø thöïc hieän troïn veïn söï thaät veà con ngöôøi, moät caùch kieân ñònh vöõng chaéc.
- Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Trong baøi tröôùc, chuùng ta ñaõ baét ñaàu ñoïc hai soá 3 vaø 4 cuûa phaàn I. Hoâm nay chuùng ta haõy ñoïc tieáp hai soá coøn laïi cuûa phaàn I naøy, töùc hai soá 5 vaø 6, nhaéc ñeán söï doái traù nhö laø caûn trôû cho hoaø bình. ÑTC ñaõ vieát nhö sau:
5. Vaø giôø ñaây, thöû hoûi ai vaø ñieàu gì coù theå ngaên caûn thöïc hieän hoaø bình? Veà vaán naïn naøy, Kinh Thaùnh laøm noåi baät, trong quyeån ñaàu tieân, töùc trong Saùng Theá Kyù, söï noùi laùo ñöôïc noùi leân ngay töø khôûi ñaàu lòch söû bôûi keû coù ngoân ngöõ ñieâu ngoa maø thaùnh söû Gioan goïi laø “cha cuûa söï doái traù” (Gn 8,44). Noùi laùo cuõng chính laø moät trong nhöõng toäi maø Kinh Thaùnh nhaéc laïi nôi chöông cuoái cuøng cuûa quyeån cuoái cuøng cuûa Kinh Thaùnh laø Saùch Khaûi Huyeàn; nôi chöông cuoái cuøng ñoù coù quaû quyeát raèng nhöõng keû noùi laùo seõ bò loaïi ra khoûi Ñeàn Thaùnh Gieârusalem Thieân Quoác, nhö sau: “Haõy cuùt ñi... baát cöù ai yeâu thích vaø thöïc haønh söï doái traù!” (Kh 22,15). Vôùi söï doái traù ñuôïc lieân keát thaûm kòch cuûa toäi loãi cuøng vôùi nhöõng haäu quaû tai haïi cuûa noù, nhöõng haäu quaû ñaõ gaây ra vaø coøn tieáp tuïc gaây ra nhöõng taøn phaù trong cuoäc soáng cuûa caùc caù nhaân cuõng nhö cuûa caùc quoác gia... Chæ caàn nghó ñeán nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong theá kyû qua, khi nhöõng heä thoáng sai laïc veà yù thöùc heä vaø chính trò ñaõ “coù chöông trình huyeàn nhieäm hoaù” söï thaät vaø ñaõ daãn ñeán söï laïm duïng khai thaùc vaø loaïi tröø con soá khuûng khieáp nhöõng ngöôøi nam nöõ, qua vieäc taøn saùt toaøn boä nhöõng gia ñình vaø nhöõng coäng ñoaøn. Sau nhöõng kinh nghieäm nhö theá, laøm sao chuùng ta khoâng nghieâm chænh quan taâm tröôùc nhöõng söï doái traù cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, ñang môû ra nhöõng caûnh cheát choùc taïi nhieàu vuøng treân theá giôùi? Coâng cuoäc ñích thaät ñi tìm hoaø bình phaûi khôûi söï töø yù thöùc raèng söï thaät vaø söï doái traù coù lieân heä ñeán töøng ngöôøi nam nöõ vaø coù aûnh höôûng quyeát ñònh cho töông lai hoaø bình cuûa traùi ñaát chuùng ta.
6. Hoaø bình laø nieàm khao khaùt khoâng theå xoaù boû ñöôïc trong con tim cuûa moãi ngöôøi, baát keå vieäc hoï coù caên cöôùc khaùc bieät rieâng veà vaên hoaù. Chính vì theá maø moãi ngöôøi phaûi caûm thaáy mình caàn daán thaân vaøo coâng cuoäc phuïc vuï cho ñieàu thieän haûo heát söùc quyù giaù naøy, baèng haønh ñoäng ngoõ haàu khoâng ñöôïc ñöa vaøo baát cöù hình thöùc naøo cuûa söï doái traù laøm vaån ñuïc caùc töông quan. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu thuoäc veà cuøng moät gia ñình duy nhaát. Söï ñeà cao thaùi quaù nhöõng khaùc bieät laø ñieàu nghòch laïi söï thaät caên baûn naày. Caàn phuïc höng laïi yù thöùc raèng taát caû moïi ngöôøi ñeàu cuøng coù chung moät vaän meänh, tröôùc sau gì cuõng laø vaän meänh sieâu vieät, ñeå coù theå laøm cho coù giaù trò toát hôn nhöõng khaùc bieät veà lòch söû vaø vaên hoaù, maø khoâng caàn phaûi ñoái nghòch nhau, nhöng töông hoaø vôùi nhöõng ai thuoäc veà caùc neàn vaên hoaù khaùc. Chính nhöõng söï thaät caên baûn naøy laøm cho hoaø bình coù theå thöïc hieän ñöôïc; nhöõng söï thaät naày coù theå ñöôïc hieåu deã daøng bôûi vieäc laéng nghe chính con tim mình vôùi nhöõng yù ñònh trong saùng. Luùc baáy giôø hoaø bình xuaát hieän moät caùch môùi meõ: khoâng phaûi nhö laø moät söï vaéng boùng chieán tranh, nhöng nhö laø söï chung soáng cuûa nhöõng coâng daân trong moät xaõ hoäi ñöôïc dieàu haønh bôûi söï coâng baèng, trong ñoù ñöôïc thöïc hieän caøng nhieàu caøng toát ñieàu thieän haûo cho töøng thaønh phaàn. Söï thaät cuûa hoaø bình môøi goïi taát caû haõy vun troàng nhöõng tuông quan phong phuù vaø chaân thaønh, khuyeán khích vieäc ñi tìm vaø kieân trì ñi treân nhöõng con ñöôøng cuûa söï tha thöù vaø hoaø giaûi, khuyeán khích coù thaùi ñoä trong saùng trong nhöõng thaûo luaän vaø trung thaønh vôùi lôøi ñaõ höùa. Caùch ñaëc bieät, ngöôøi moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ, khi caûm thaáy mình bò taán coâng vaây quanh bôûi söï döõ vaø do ñoù caûm thaáy caàn ñeán söï can thieäp giaûi phoùng cuûa Thaày Chí Thaùnh, thì höôùng veà Ngaøi vôùi loøng tin töôûng, vöøa bieát roõ raèng “Ngaøi laø ñaáng voâ toäi vaø khoâng noùi lôøi löôøng gaït” (I Pheâroâ 2,22; x. Is 53,9). Thaät vaäy Chuùa Gieâsu ñaõ xaùc ñònh mình nhö laø Söï Thaät, vaø trong thò kieán daønh cho taùc giaû saùch Khaûi Huyeàn, ñaõ tuyeân boá mình hoaøn toaøn ñoái nghòch vôùi “baát cöù ai yeâu meán vaø thöïc haønh söï gian doái” (22,15). Chính Ngaøi laø ñaáng maïc khaûi söï thaät troïn veïn veà con ngöôøi vaø lòch söû. Vôùi söùc maïnh cuûa aân suûng Chuùa, con ngöôøi coù theå ôû trong söï thaät vaø soáng vì söï thaät, bôûi vì chæ mình Ngaøi laø ñaáng hoaøn toaøn chaân thaät vaø trung tín. Chuùa Gieâsu laø söï Thaät ban cho chuùng ta hoaø bình.
Tieáp sau ñaây laø phaàn II, goàm hai soá 7 vaø 8, noùi veà hoaø bình trong khung caûnh theá giôùi hieän taïi coù nhöõng cuoäc xung ñoät vaø chieán tranh:
Phaàn II: hoaø bình trong khung caûnh theá giôùi hieän taïi coù nhöõng cuoäc xung ñoät vaø chieán tranh
7. Söï thaät cuûa hoaø bình phaûi troåi vöôït hôn vaø laøm cho noåi baät hôn aùnh saùng phaûn chieáu höõu ích cuûa noù, caû khi con ngöôøi soáng trong hoaøn caûnh bi thaûm cuûa chieán tranh. Caùc nghò phuï cuûa Coâng Ñoàng chung Vaticanoâ II, trong hieán cheá muïc vuï “Vui Möøng vaø Hy Voïng” (Gaudium et Spes) nhaán maïnh raèng “khoâng ñöôïc pheùp laøm taát caû moïi söï giöõa nhöõng ñoái thuû trong cuoäc xung ñoät, khi chieán tranh ñaõ buøng noå” (7). Coäng Ñoaøn Quoác Teá ñöôïc trao cho quyeàn nhaân ñaïo quoác teá ñeå giôùi haïn toái ña, --- nhaát laø ñoái vôùi caùc thaønh phaàn daân söï, --- (giôùi haïn toái ña) nhöõng haäu quaû taøn phaù cuûa chieán tranh. Trong nhieàu tröôøng hôïp vaø theo nhöõng caùch thöùc khaùc nhau, Toøa Thaùnh ñaõ leân tieáng uûng hoä cho quyeàn nhaân ñaïo naøy, vöøa khuyeán khích söï toân troïng vaø mau choùng thöïc hieän quyeàn nhaân ñaïo naøy, vôùi nieàm xaùc tín raèng söï thaät cuûa hoaø bình vaãn coøn ñoù, caû trong chieán tranh. Quyeàn quoác teá nhaân ñaïo caàn ñöôïc lieät keâ vaøo soá nhöõng theå hieän toát vaø höõu hieäu cuûa nhöõng ñoøi hoûi phaùt sinh töø söï thaät cuûa hoaø bình. Chính vì theá, taát caû moïi daân nöôùc ñeàu coù boån phaän buoäc toân troïng quyeàn nhaân ñaïo quoác teá naøy. Giaù trò cuûa quyeàn nhaân ñaïo naøy caàn ñöôïc ñaùnh giaù vaø caàn baûo ñaûm söï aùp duïng ñuùng caùch, vöøa caäp nhaät hoaù quyeàn naøy vôùi nhöõng quy ñònh roõ raøng, coù khaû naêng ñoái ñaàu nhöõng hoaøn caûnh hay thay ñoåi cuûa nhöõng cuoäc xung ñoät vuõ trang ngaøy nay, do bôûi vieäc söû duïng nhöõng vuõ khí luoân luoân môùi vaø tinh vi hôn.
8. Tö tuôûng ñaày bieát ôn cuûa toâi höôùng ñeán nhöõng toå chöùc quoác teá vaø ñeán nhöõng ai haèng ngaøy coá gaéng haønh ñoäng ñeå aùp duïng quyeàn quoác teá nhaân ñaïo naøy. Ñeán ñaây, laøm sao toâi coù theå queân ñöôïc bieát bao nguôøi lính daán thaân trong nhöõng chieán dòch phöùc taïp trong caùc cuoäc xung ñoät vaø trong coâng taùc thöïc hieän nhöõng dieàu kieän caàn thieát cho vieäc thöïc thi hoaø bình? Toâi muoán nhaéc laïi cho nhöõng anh em naøy lôøi cuûa coâng ñoàng chung Vaticano II nhö sau: “Nhöõng ai, trong vieäc phuïc vuï cho queâ höông, khoâng muoán daán thaân vaøo quaân ñoäi, thì haõy keå mình nhö nhöõng taùc vieân cho an ninh vaø töï do cuûa caùc daân toäc. Neáu hoï chu toaøn ñuùng boån phaän naøy, thì hoï cuõng goùp phaàn thaät söï vaøo vieäc thieát laäp hoaø bình” (8). Treân bình dieän coù tính caùch ñoøi hoûi naøy, coù coâng vieäc muïc vuï cuûa nhöõng Vò Giaùm Muïc ñaëc traùch quaân ñoäi: toâi khuyeán khích caùc vò giaùm muïc cuõng nhö caùc linh muïc tuyeân uùy quaân ñoäi, -- trong moïi hoaøn caûnh vaø moïi moâi tröôøng, -- haõy chöùng toû mình nhö laø nhöõng keû trung thaønh rao giaûng Tin Möøng söï thaät cuûa Hoaø Bình.
- Sau ñaây laø Phaàn III, goàm ba soá 9, 10 vaø 11, noùi veà töông quan giöõa hoaø bình vaø naïn khuûng boá.
Phaàn III: töông quan giöõa hoaø bình vaø naïn khuûng boá
9. Ngaøy nay, söï thaät cuûa hoaø bình tieáp tuïc bò thieät haïi vaø bò choái boû, moät caùch bi thaûm, bôûi naïn khuûng boá; naïn khuûng boá naøy, vôùi nhöõng haêm doïa vaø nhöõng haønh ñoäng phaïm phaùp cuûa noù, coù khaû naêng laøm cho theá giôùi soáng trong lo aâu vaø baát oån. Nhöõng vò tieàn nhieäm cuûa toâi, Ñöùc Phaoloâ VI vaø Gioan Phaoloâ II, ñaõ can thieäp nhieàu laàn, ñeå toá caùo traùch nhieäm naëng neà cuûa nhöõng keû khuûng boá vaø ñeå keát aùn tính caùch voâ lyù cuûa nhöõng yù ñònh gaây cheát choùc cuûa hoï. Thaät vaäy, nhöõng yù ñònh gaây cheát choùc naøy, laø do söï gôïi yù cuûa moät chuû thuyeát hö voâ bi thaûm vaø ñaûo loän moïi traät töï, maø Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ thöôøng moâ taû baèng nhöõng lôøi nhö sau: “Ai gieát haïi baèng nhöõng haønh ñoäng khuûng boá, ñeàu nuoâi döôõng nhöõng taâm tình khinh thò ñoái vôùi nhaân loaïi, vöøa cho thaáy söï tuyeät voïng tröôùc söï soáng vaø töông lai: trong vieãn töôïng cuûa nhöõng keû khuûng boá, taát caû ñeàu coù theå bò gheùt boû vaø bò phaù huûy” (9). Khoâng phaûi chæ coù chuû thuyeát hö voâ, maø coøn coù tinh thaàn quaù khích toân giaùo nöõa, --- tinh thaàn naày ngaøy nay thöôøng bò thoáng trò bôûi chuû nghóa quaù khích, --- coù theå gôïi yù cho vaø nuoâi döôõng nhöõng döï ñònh vaø nhöõng haønh ñoäng khuûng boá. Ngay töø ñaàu, khi nhìn thaáy nguy cô maø chuû nghóa quaù khích toân giaùo khôi leân, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ leân aùn chuû nghóa naøy thaät maïnh meõ, vöøa caûnh tænh tröôùc vieäc vieän côù duøng baïo löïc ñeå aùp ñaët xaùc tín rieâng cuûa mình veà söï thaät, thay vì ñeà nghò cho keû khaùc ñöôïc töï do chaáp nhaän. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ vieát nhö sau: “Muoán duøng baïo löïc maø aùp ñaët cho keû khaùc ñieàu maø caù nhaân mình cho laø söï thaät, ñoù laø vieäc laøm gaây xuùc phaïm phaåm giaù con ngöôøi, vaø chaéc chaén gaây xuùc phaïm ñoái vôùi Thieân Chuùa maø con ngöôøi laø hình aûnh.” (10)
10. Xeùt cho roõ, chuû thuyeát hö voâ vaø chuû nghóa quaù khích toân giaùo coù töông quan vôùi söï thaät, theo moät caùch thöùc sai laàm: nhöõng keû chuû tröông hö voâ choái boû söï hieän höõu cuûa baát cöù söï thaät naøo; nhöõng keû theo chuû nghóa quaù khích toân giaùo thì coù laäp tröôøng muoán duøng söùc maïnh ñeå aùp ñaët söï thaät. Duø coù nhöõng nguoàn goác khaùc nhau vaø duø ñoù laø nhöõng theå hieän ñöôïc khaéc ghi vaøo trong nhöõng khung caûnh vaên hoaù khaùc nhau, chuû thuyeát hö voâ vaø chuû nghóa quaù khích gaëp nhau trong ñieåm chung naøy laø söï khinh deã ñaày nguy hieåm ñoái vôùi con ngöôøi vaø söï soáng cuûa con ngöôøi, vaø, xeùt cho cuøng, laø söï khinh deã ñoái vôùi Thieân Chuùa. Thaät vaäy, nôi caên baûn cuûa keát luaän chung nhö theá, cuoái cuøng coù söï ñaûo loän cuûa söï thaät troïn veïn veà Thieân Chuùa: chuû thuyeát hö voâ choái boû söï hieän höõu cuûa Thieân Chuùa vaø choái boû söï hieän dieän quan phoøng cuûa ngaøi trong lòch söû; chuû nghóa quaù khích toân giaùo thì laøm meùo moù dung maïo ñaày tình thöông nhaân töø cuûa Thieân Chuùa, vöøa thay theá Thieân Chuùa bôûi nhöõng thaàn töôïng do söï töôûng töôïng rieâng cuûa con ngöôøi taïo ra. Khi phaân tích nhöõng nguyeân do cuûa hieän töôïng hieän ñaïi veà naïn khuûng boá, ngoaøi nhöõng lyù do chính trò vaø xaõ hoäi, ngöôøi ta coøn chuù yù ñeán nhöõng lyù do saâu xa nhaát treân bình dieän vaên hoaù, toân giaùo vaø yù thöùc heä nöõa.
11. Tröôùc nhöõng lieàu lónh maø nhaân loïai ñang traûi qua trong thôøi ñaïi chuùng ta, taát caû moïi ngöôøi coâng giaùo ñeàu coù boån phaän cuûng coá, khaép moïi nôi treân theá giôùi, lôøi loan baùo vaø chöùng taù cho “Tin Möøng cuûa Hoaø Bình”, baèng vieäc tuyeân boá raèng vieäc nhìn nhaän söï thaät troïn veïn veà Thieân Chuùa laø ñieàu kieän tieân quyeát vaø caàn thieát ñeå laøm vöõng maïnh söï thaät cuûa hoaø bình. Thieân Chuùa laø Tình Thöông cöùu roãi, laø Ngöôøi Cha ñaày tình thöông muoán nhìn thaáy nhöõng con caùi ngaøi nhìn nhaän nhau nhö laø nhöõng anh chò em, coù tinh thaàn traùch nhieäm höôùng ñeán vieäc söû duïng nhöõng taøi naêng khaùc nhau ñeå phuïc vuï cho coâng ích cuûa gia ñình nhaân loïai. Thieân Chuùa laø nguoàn maïch khoâng bao giôø caïn cuûa nieàm hy voïng laøm cho cuoäc soáng caù nhaân vaø sinh hoïat chung coù ñuôïc yù nghóa. Thieân Chuùa, vaø chæ moät mình Thieân Chuùa, môùi laøm cho moïi haønh ñoäng cuûa söï thieän vaø hoaø bình ñöôïc höõu hieäu. Lòch söû ñaõ chöùng minh caùch roäng raõi raèng gaây chieán vôùi Thieân Chuùa ñeå böùng Ngaøi ra khoûi con tim con ngöôøi, seõ daãn ñöa nhaân loaïi, -- moät nhaân loïai trôû neân lo aâu vaø ngheøo cuøng, -- ñeán nhöõng choïn löïa khoâng coù töông lai. Ñieàu naày laïi thoâi thuùc nhöõng keû tin vaøo Chuùa Kitoâ haõy trôû neân nhöõng chöùng nhaân xaùc tín cho Thieân Chuùa, Ñaáng laø söï thaät vaø tình thöông, vöøa ñaët mình phuïc vuï cho hoaø bình, trong söï roäng raõi coäng taùc ñaïi keát vaø coäng taùc vôùi nhöõng toân giaùo khaùc, cuõng nhö vôùi taát caû moïi nguôøi thieän chí.
- Böôùc sang Phaàn IV, (goàm boán soá 12,13,14 vaø 15), Söù Ñieäp trình baøy hoaø bình nhö laø döï aùn ñaëc bieät caàn ñöôïc thöïc thi ngay vaø moät caùch cuï theå, qua dieãn tieán chính trò nhaém ñeán vieäc taøi giaûm vuõ khí.
Phaàn IV: hoaø bình nhö laø döï aùn ñaëc bieät caàn ñöôïc thöïc thi ngay vaø moät caùch cuï theå, qua dieãn tieán chính trò nhaém ñeán vieäc taøi giaûm vuõ khí
12. Nhìn vaøo khung caûnh hieän nay treân theá giôùi, chuùng ta coù theå vui möøng ghi nhaän vaøi daáu hieäu khaû quan treân con ñöôøng xaây döïng hoaø bình. Thí duï nhö toâi nghó ñeán con soá giaûm bôùt nhöõng cuoäc xung ñoät vuõ trang. Ñaây laø nhöõng böôùc tieán tuy khaù nhoû treân con ñöôøng hoaø bình, nhöng ñaõ coù theå môû ra cho thaáy moät töông lai coù nhieàu an laønh hôn, nhaát laø cho nhöõng daân toäc phaûi chòu khoå taïi Palestina, queâ höông cuûa Chuùa Gieâsu, vaø cho daân chuùng taïi vaøi vuøng Phi Chaâu vaø AÙ Chaâu, töø nhieàu naêm qua chôø ñôïi moät keát thuùc tích cöïc cho nhöõng con ñöôøng ñaõ ñöôïc môû ra ñeå oån ñònh hoaø bình vaø hoaø giaûi. Ñoù laø nhöõng daáu hieäu ñaày an uûi, caàn ñöôïc xaùc nhaän vaø caûng coá nhôø bôûi haønh ñoäng ñoàng taâm hieäp löïc vaø khoâng bieát meät moûi, nhaát laø töø phía Coäng ñoàng quoác teá vaø töø nhöõng Toå Chöùc cuûa Coäng ñoàng quoác teá naøy, nhaém phoøng ngöøa nhöõng xung ñoät vaø ñöa ra giaûi phaùp an hoaø cho nhöõng xung ñoät ñang dieãn ra.
13. Tuy nhieân taát caû nhöõng ñieàu treân khoâng neân ñöa chuùng ta ñeán söï laïc quan khoâng chính xaùc. Thaät vaäy, ngöôøi ta khoâng theå queân raèng buoàn thay coøn ñang dieãn ra nhöõng xung ñoät huynh ñeä ñaåm maùu vaø nhöõng cuoäc chieán taøn phaù ñang gieo raéc nöôùc maét vaø cheát choùc taïi nhöõng vuøng roäng lôùn treân theá giôùi. Coù nhöõng hoaøn caûnh trong ñoù cuoäc xung ñoät, tuy coøn aån ngaàm nhö löûa khuaát döôùi lôùp tro, nhöng coù theå böøng leân laïi, vaø gaây neân nhöõng taøn phaù roäng lôùn khoâng theå ngôø tröôùc ñöôïc. Nhöõng thaåm quyeàn naøo, thay vì thöïc hieän nhöõng gì coù theå trong quyeàn haønh cuûa hoï ñeå coå voõ caùch höõu hieäu cho hoaø bình, maø laïi khôi daäy nôi daân chuùng nhöõng taâm tình thuø haän ñoái vôùi nhöõng quoác gia khaùc, thì hoï phaûi chòu traùch nhieäm thaät naëng neà: taïi nhöõng vuøng ñaëc bieät deã gaëp nguy, hoï gaây ra nguy hieåm cho nhöõng caân baèng coøn moûng manh, vöøa môùi ñaït ñöôïc baèng nhöõng thöông thuyeát cöïc nhoïc, vaø nhö theá goùp phaàn laøm cho töông lai cuûa nhaân loïai trôû neân baát an hôn vaø coù nhieàu maây muø che khuaát. Roài coøn phaûi noùi gì nöõa veà nhöõng chính phuû döïa vaøo nhöõng vuõ khí nguyeân töû ñeå baûo ñaûm söï an ninh cho ñaát nöôùc cuûa hoï? Cuøng vôùi voâ soá ngöôøi thieän chí, ngöôøi ta coù theå quaû quyeát raèng vieãn töôïng baûo ñaûm an ninh baèng vuõ khí nguyeân töû nhö vöøa noùi treân, ngoaøi vieäc noù coù tính caùch gheâ sôï, laïi coøn laø vieãn töôïng gaây ra laàm töôûng. Thaät vaäy, trong cuoäc chieán nguyeân töû, coù leõ khoâng coù nhöõng keû chieán thaéng, nhöng taát caû ñeàu laø naïn nhaân caû. Söï thaät cuûa hoaø bình ñoøi hoûi raèng taát caû - nhöõng chính phuû coù vuõ khí nguyeân töû caùch coâng khai hay ngaám ngaàm che daáu, cuõng nhö nhöõng chính phuû ñang coù yù ñònh cheá taïo nhöõng vuõ khí nguyeân töû cho chính mình hoï --- (ñoøi hoûi taát caû) cuøng chung söùc ñaûo ngöôïc laïi höôùng ñi, baèng nhöõng choïn löïa roõ raøng vaø vöõng vaøng, vöøa töø töø vaø chung vôùi nhau höôùng ñeán moät cuoäc giaûm bôùt vuõ khí nguyeân töû. Nhöõng taøi nguyeân, nhôø theá maø ñöôïc daønh laïi, ñeàu coù theå ñuôïc söû duïng trong nhöõng döï aùn phaùt trieån höõu ích cho taát caû moïi ngöôøi daân, vaø tröôùc heát, cho nhöõng keû ngheøo cuøng nhaát.
14. Veà vaán ñeà naøy, ngöôøi ta khoâng theå khoâng ghi nhaän, vôùi taâm hoàn öu buoàn, nhöõng con soá cho thaáy söï gia taêng ñaùng ngaïi nhöõng chi phí quaân söï vaø gia taêng vieäc buoân baùn vuõ khí luoân luoân coù lôïi lôùn, trong khi ñoù thì bò döøng laïi trong vuõng buøn cuûa thaùi ñoä laõnh ñaïm, dieãn tieán chính trò vaø phaùp lyù ñaõ ñöôïc Coäng Ñoàng Quoác teá ñeà ra, ñeå cuûng coá con ñuôøng taøi giaûm vuõ khí. Thöû hoûi töông lai hoaø bình naøo coù theå coù ñöôïc, neáu nguôøi ta cöù tieáp tuïc ñaàu tö trong vieäc saûn xuaát nhöõng vuõ khí vaø trong vieäc nghieân cöùu ñeå cheá taïo nhöõng loaïi vuõ khí toái taân môùi? Lôøi caàu chuùc phaùt sinh töø thaâm saâu taâm hoàn laø uôùc chi Coäng Ñoàng Quoác Teá bieát gaëp laïi söï can ñaûm vaø leõ khoân ngoan, ñeå ñeà ra laïi, moät caùch xaùc tín vaø chung vôùi nhau, vieäc taøi giaûm vuõ khí, vöøa aùp duïng cuï theå quyeàn moïi ngöôøi moïi daân toäc ñöôïc höôûng hoaø bình. Vôùi daán thaân duy trì ñieàu thieän haûo hoaø bình, nhöõng Cô Quan khaùc nhau cuûa Coäng Ñoàng Quoác Teá coù theå coù laïi uy tín caàn thieát, ñeå laøm cho nhöõng saùng kieán cuûa hoï ñöôïc ñaùng tin vaø nhaát quyeát.
15. Nhöõng keû ñaàu tieân ñöôïc höôûng lôïi töø choïn löïa cöông quyeát giaûm bôùt vuõ khí, seõ laø nhöõng quoác gia ngheøo, ñang ñoøi hoûi, --- vaø coù quyeàn ñoøi hoûi nhö theá --- vieäc thöïc hieän caùch cuï theå quyeàn ñöôïc phaùt trieån, sau bieát bao lôøi höùa. Quyeàn ñöôïc phaùt trieån ñaõ ñöôïc taùi xaùc nhaän caùch long troïng caû trong Phieân Hoïp Khoaùng Ñaïi môùi ñaây cuûa Toå Chöùc Lieân Hieäp Quoác, ñeå möøng kyû nieäm 60 naêm thaønh laäp. Xaùc nhaän nieàm tin töôûng vaøo Cô Quan Quoác Teá naøy, Giaùo hoäi coâng giaùo caàu chuùc moät cuoäc canh taân cô caáu vaø canh taân ñuôøng loái hoïat ñoäng, nhaém laøm cho Cô Quan Quoác Teá naøy coù khaû naêng ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi môùi cuûa thôøi ñaïi ñang bò ghi daáu bôûi hieän tuôïng toaøn caàu hoaù.
Toå Chöùc Lieân Hieäp Quoác caàn trôû thaønh moät duïng cuï luoân höõu hieäu hôn ñeå coå voõ trong theá giôùi nhöõng giaù trò cuûa coâng baèng, lieân ñôùi vaø hoaø bình. Veà phaàn mình, trung thaønh vôùi söù maïng ñaõ laõnh nhaän töø Ñaáng Saùng laäp, Giaùo Hoäi khoâng meät moûi coâng boá khaép nôi “Tin Möøng Hoaø Bình”. Ñöôïc linh ñoäng bôûi yù thöùc vöõng maïnh coáng hieán vieäc phuïc vuï caàn thieát cho taát caû nhöõng ai daán thaân coå voõ hoaø bình, Giaùo Hoäi nhaéc laïi cho taát caû raèng, ñeå ñöôïc ñích thaät vaø beàn vöõng, hoaø bình phaûi ñöôïc xaây döïng treân ñaù taûng cuûa söï thaät veà Thieân Chuùa vaø söï thaät veà con ngöôøi. Chæ söï thaät naøy môùi coù theå huy ñoäng caùc taâm hoàn thöïc hieän söï coâng baèng, môû roäng caùc taâm hoàn ñoùn nhaän tình yeâu vaø söï lieân ñôùi, khuyeán khích taát caû moïi ngöôøi hoïat ñoäng cho moät nhaân loïai thaät söï töï do vaø lieân ñôùi. Phaûi, chæ treân söï thaät veà Thieân Chuùa vaø söï thaät veà con ngöôøi, maø chuùng ta coù theå thieát laäp nhöõng neàn taûng cho neàn hoaø bình ñích thaät.
Keát luaän
16. Keát thuùc söù ñieäp Hoaø Bình naøy, giôø ñaây toâi muoán ngoû lôøi caùch ñaëc bieät vôùi nhöõng ai tin vaøo Chuùa Kitoâ, ñeå môøi goïi hoï laàn nöõa haõy trôû neân nhöõng moân ñeä bieát chuù yù vaø luoân saün saøng cuûa Chuùa. Thöa anh chò em thaân meán, nhôø laéng nghe Phuùc aâm, chuùng ta hoïc bieát xaây döïng hoaø bình treân söï thaät cuûa moät cuoäc soáng haèng ngaøy ñöôïc gôïi höùng theo meänh leänh tình thöông. Ñieàu caàn thieát laø moãi coäng ñoaøn haõy daán thaân trong coâng cuoäc maïnh meõ vaø coù toå chöùc treân bình dieän giaùo duïc vaø laøm chöùng; chöùng taù naøy laøm lôùn leân trong moãi ngöôøi yù thöùc veà tính caùch khaån thieát cuûa vieäc khaùm phaù moãi ngaøy moät saâu hôn söï thaät cuûa hoaø bình. Ñoàng thôøi toâi cuõng yeâu caàu gia taêng lôøi caàu nguyeän, bôûi vì hoaø bình truôùc heát laø hoàng aân cuûa Thieân Chuùa maø con ngöôøi caàn khoâng ngöøng caàu xin. Nhôø söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa, lôøi loan baùo vaø chöùng taù veà söï thaät cuûa hoaø bình seõ coù söùc xaùc tín vaø chieáu toaû. Vôùi loøng tin töôûng vaø söï phoù thaùc con thaûo, chuùng ta haõy ñöa maét nhìn veà Meï Maria, Meï cuûa hoaøng töû hoaø bình. Vaøo khôûi ñaàu cuûa naêm môùi 2006 naøy, chuùng ta haõy caàu xin Meï trôï giuùp cho toaøn theå Daân chuùa trong moïi hoaøn caûnh, ñöôïc trôû thaønh keû xaây döïng hoaø bình, vöøa ñeå cho baûn thaân mình ñöôïc soi saùng bôûi Söï Thaät laøm con ngöôøi töï do (x. Gn 8,32). Nhôø lôøi khaån caàu cuûa Meï, öôùc chi nhaân loïai coù theå taêng tröôûng trong vieäc toân troïng ñieàu thieän haûo caên baûn naøy vaø daán thaân cuûng coá söï hieän dieän cuûa Chuùa trong theá gian, ngoõ haàu cung caáp moät töông lai an bình hôn, an ninh hôn, cho nhöõng theá heä ñeán sau.
Töø Vatican, ngaøy 8 thaùng 12 naêm 2005.
Beâneâñitoâ XVI giaùo hoaøng (aán kyù)
(Ñaëng Theá Duõng chuyeån dòch Vieät ngöõ)