Phoûng vaán Lm Richard John Neuhaus
tröôûng ban bieân taäp taäp san First Things
veà Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng Beâneâditoâ XVI
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Phoûng
vaán linh muïc Richard John Neuhaus, tröôûng ban bieân taäp cuûa taäp
san “First Things” (Nhöõng Vieäc Ñaàu Tieân) veà Ñöùc Taân Giaùo
Hoaøng Beâneâditoâ XVI.
(Radio Veritas Asia 10/06/2005) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Haõng tin Zenit hoâm thöù Hai muøng 6 thaùng 6 naêm 2005, ñaõ phoå bieán baøi phoûng vaán do chính haõng tin thöïc hieän vôùi linh muïc Richard John Neuhaus, veà Ñöùc Taân Giaùo Hoaøng Beâneâditoâ XVI vaø veà nhöõng gì chuùng ta coù theå chôø ñôïi töø trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi. Sau ñaây, muïc thôøi söï kính môøi quyù vò vaø caùc baïn theo doõi baøi phoûng vaán naày:
Hoûi
1 : Xin cha vui loøng cho bieát vaøi kinh nghieäm caù nhaân cuûa cha vôùi
Ñöùc Hoàng Y Ratzinger maø nay laø giaùo hoaøng Beâneâditoâ XVI?
Ñaùp
: Toâi ñaõ coù lieân laïc vôùi Ñöùc Hoàng Y Joseph Ratzinger,
--- maø
nay laø giaùo hoaøng Benedito XVI, --- töø hôn 20 naêm nay, vaø chuùng toâi
ñaõ coù nhöõng trao ñoåi vôùi nhau veà raát nhieàu ñeà taøi. Nhö
moïi ngöôøi bieát, Ñöùc Hoàng Y (Joseph Ratzinger) laø moät thaàn hoïc gia “baäc thaày”; vaø
toâi nghó laø ngaøi coù theå ñöôïc nhìn nhaän nhö laø moät trong
nhöõng thaàn hoïc gia vó ñaïi cuûa khoaûng thôøi gian 100 nay, neáu
nhö ngaøi khoâng coáng hieán khoaûng thôøi gian toát nhaát cuûa
ñôøi ngöôøi cho vieäc phuïc vuï Ñöùc Gioan Phaoloâ II vó ñaïi,
nhö laø Toång Tröôûng Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin.
Nhö
moïi ngöôøi coù theå ñaõ bieát roài, ngaøi laø con ngöôøi coù taâm
hoàn teá nhò vaø an bình, cuøng vôùi söï “toø moø tri thöùc”
beùn nhaïy khi ñoái dieän vôùi nhöõng quan ñieåm khaùc. Nhö
kinh nghieäm rieâng toâi, vaøo naêm 1988 toâi ñaõ môøi ngaøi thuyeát
trình trong cuoäc hoïp haèng naêm cuûa nhoùm chuùng toâi taïi New York
vaø tieáp sau ñoù laø Hoäi Nghò keùo daøi nhieàu ngaøy vôùi
nhöõng thaàn hoïc gia coâng giaùo, tin laønh vaø chính thoáng.
Cuoäc
thuyeát trình môû roäng cho coâng chuùng ñöôïc dieãn ra taïi
Manhattan, nhöng bò gaây xaùo troän bôûi nhoùm nhöõng ngöôøi
“gay” (löôõng tính) quaù khích ñeán hoâ to nhöõng khaåu hieäu
choáng ñoái Ñöùc Hoàng Y Ratzinger, chaúng haïn nhö
goïi ngaøi laø “Hoàng Y Quoác Xaõ Nazi”, vaø
yeâu caàu lôùn tieáng: “Keû
Ñieàu Tra Thôøi Trung Coå, haõy veà nhaø ñi!” Cuoái cuøng, toâi
phaûi goïi caûnh saùt ñeán giöõ traät töï vaø giaûi taùn nhöõng
keû choáng ñoái.
Trong
suoát söï coá xaûy ra, Ñöùc Hoàng Y ñaõ toû ra raát bình tænh. Vaø khi ngaøi baét ñaàu baøi thuyeát trình, --- duø phaûi noùi veà
ñeà taøi lieân quan ñeán vieäc chuù giaûi kinh thaùnh, --- nhöng ngaøi môû ñaàu vôùi nhöõng suy tö raát ñaùnh
ñoäng veà cuoäc noåi loaïn cuûa sinh vieân beân AÂu Chaâu vaøo naêm
1968; ngaøi cho raèng cuoäc noåi loaïn cuûa caùc sinh vieân naêm 1968
ñaõ giuùp ngaøi hieåu ñöôïc caùch saâu xa hôn söï caàn thieát cuûa
moät “thaùi ñoä coù vaên hoùa” trong nhöõng töông quan giöõa
con ngöôøi vôùi nhau.
Trong
dòp naày vaø nhieàu dòp khaùc nöõa, toâi thaáy roõ raèng söï bình
tænh cuûa ngaøi aân reã saâu vaøo moät ñöùc tin vöõng vaøng, daøy
kinh nghieäm. Ngaøy hoâm sau, nhaät baùo ñòa phöông ñöa tin oàn aøo
leân vôùi haøng chöõ lôùn: “Nhöõng ngöôøi “löôõng tính”
choáng ñoái OÂng Lôùn ôû Vatican”. Ñöùc Hoàng Y ñaõ ñuøa
vui vôùi “bieät hieäu” môùi naày.
Hoûi 2 : Thöa Cha, Ñöùc taân giaùo hoaøng Beneditoâ XVI ñaõ nhaán maïnh veà ñaïi keát nhö nhö laø moät vieäc öu tieân. Cha coù laøm laï veà vieäc naày hay khoâng?
Ñaùp
:
Toâi khoâng laáy laøm laï chuùt naøo caû.Ñaây laø moái quan taâm thöôøng
xuyeân cuûa ngaøi. Ngaøi ñaõ vieát raát nhieàu veà ñeà taøi ñaïi
keát. Nhö laø moät ngöôøi Ñöùc, ngaøi coù kinh nghieäm saâu xa veà
truyeàn thoáng phaùt sinh töø nhöõng chia reõ cuûa theá kyû thöù
16, nhaát laø cuûa phong traøo Tin Laønh Luther vaø phong traøo caûi caùch
Calvin. Ngaøi coù moät löôïng ñònh ñaày thieän caûm ñoái vôùi ñieàu
naøo maø oâng Martin Luther ñaõ coù lyù, vaø
phaân tích roõ raøng vaán
ñeà, nhöng khoâng coù tính caùch
“buùt chieán” veà ñieàu maø Luther laøm sai, vaø veà lyù do taïi
sao nhö vaäy. Nhö laø Toång Tröôûng boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, ngaøi
chòu traùch nhieäm veà khía caïnh giaùo lyù cuûa taát caû... vaø
veà moïi ñoái thoaïi ñaïi keát trong ñoù Giaùo Hoäi daán thaân vaøo,
vaø seõ tieáp tuïc thi haønh traùch nhieäm naày.
Cho
duø ngaøi khoâng bao giôø nhaän ñieàu naày, nhöng toâi thì thaáy roõ
söï can thieäp cuûa ngaøi trong nhieàu ñoaïn quan troïng cuûa thoâng
ñieäp cuûa Ñöùc coá giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II vaøo naêm 1995, noùi
veà söï hieäp nhaát giaùo hoäi, coù töïa ñeà laø “Ut Unum sint”
(Ngoõ haàu chuùng ñöôïc neân Moät”). Toâi chôø ñôïi ñieàu naày:
trong trieàu ñaïi giaùo hoaøng cuûa ngaøi, chuùng ta seõ nhìn thaáy
noåi baät roõ raøng quyeàn giaùo hoaøng; nhö laø vò ñöùng ñaàu giaùo
hoäi coù traùch nhieäm veà giaùo
lyù cuûa giaùo hoäi, ngaøi seõ duøng Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin ñeå
ñieàu haønh nhöõng cô quan khaùc nöõa cuûa toøa thaùnh ñeå giaûi
quyeát nhöõng vaán ñeà veà giaùo lyù. Chaúng haïn nhö, Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin ñaõ daán thaân raát
nhieàu vaøo trong Tuyeân Ngoân veà “Söï Coâng Chính” cuûa UÛy Ban
Hoãn Hôïp Coâng Giaùo vaø Tin Laønh Luther, ñöôïc coâng boá vaøo
naêm 1999.
Hoûi
3 : Thöa Cha, vieäc nhaán maïnh
ñeán phong traøo ñaïi keát coù nghóa gì khoâng, trong khi maø hieän
nay coù nhieàu quan taâm veà nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc
baûo veä söï soáng con ngöôøi?
Ñaùp
: Coù moät lieân heä chaët cheõ giöõa hai ñieàu vöøa noùi (ñaïi
keát vaø baûo veä söï soáng con ngöôøi). Nhaø thaàn hoïc tin laønh
Timothy George ñaõ noùi ñeán nhöõng caùch theá trong ñoù ngöôøi coâng
giaùo vaø nhöõng anh chò em tin laønh taïi ñaát nöôùc Hoa Kyø naày
ñi ñeán söï hieåu bieát nhau vaø tin töôûng vaøo nhau trong coâng
cuoäc baûo veä söï soáng con ngöôøi. Ñaây cuõng laø ñieàu heát söùc
quan troïng cho vieäc tieáp tuïc döï aùn ñöôïc goïi laø “Tin Laønh
vaø Coâng Giaùo Hieäp Chung Vôùi Nhau” maø
Charles Colson vaø toâi ñaõ baét ñaàu vaøo naêm 1994. Trong nhieàu naêm qua, toâi ñaõ coù nhöõng
lieân laïc vôùi Ñöùc Hoàng Y Ratzinger trong vieäc trieån khai döï aùn vöøa
noùi, vaø Ñöùc Hoàng Y ñaõ hoaøn toaøn
uûng hoä ñöï aùn naày. Chaéc chaén raèng, nhö laø ngöôøi aâu chaâu,
ngaøi ñaõ khoâng coù kinh nghieäm tröïc tieáp vôùi phong traøo tin
laønh taïi Hoa Kyø, raát khaùc vôùi yù nghóa cuûa “Tin laønh” nhö
ñöôïc hieåu taïi Ñöùc quoác. Nhöng ngaøi raát yù thöùc veà söï
phaùt trieån nhanh cuûa Kitoâ giaùo Tin Laønh vaø Tin Laønh Thaùnh Linh
(Pentecostal christianity), trong vuøng nam baùn caàu, vaø ñieàu naày
chaéc chaén coù maët trong caùi nhìn ñaïi keát cuûa ngaøi. Laäp tröôøng
cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo chuû tröông raèng söï daán thaân ñaïi
keát laø ñieàu khoâng theå ruùt laïi
ñöôïc nöõa, vaø muïc tieâu cuûa phong traøo ñaïi keát laø thieát
laäp “söï hieäp thoâng troïn veïn”.
Veà
ñieåm naày, nhöõng chôø ñôïi cuûa Ñöùc Beâneâditoâ XVI xem ra coù
veõ khieâm toán. Trong nhöõng baøi vieát cuûa ngaøi, ngaøi ñaõ nhaán
maïnh raèng söï hieäp nhaát duy nhaát maø chuùng ta coù theå nhaém
ñeán, --- söï hieäp nhaát duy nhaát laøm ñeïp loøng Thieân Chuùa
---,
laø söï hieäp nhaát trong söï thaät troïn veïn. Ngaøi ñaõ noùi raèng
nhöõng nhaân vaät noåi baät coâng giaùo vaø tin laønh vaøo theá kyû
thöù 16, tuy ñaõ choáng ñoái nhau maïnh meõ, nhöng laïi ñaõ coù nhöõng
laäp tröôøng gaàn nhau, hôn laø nhö söï vieäc ñoâi khi xaûy ra
trong nhöõng cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc hieän nay giöõa Tin laønh
vaø Coâng giaùo, bôûi vì nhöõng nhaân vaät coâng giaùo vaø tin laønh
vaøo theá kyû thöù 16 ñaõ
hieåu raèng ñieàu coù lieân heä ôû ñaây laø söï thaät maø Chuùa
muoán maïc khaûi cho toaøn theå Daân Chuùa. Ñöùc Beneditoâ XVI
cuõng nhaán maïnh raèng con ñöôøng tieán ñeán hieäp nhaát
khoâng phaûi laø do chöông trình vaø nhöõng xeáp ñaët cuûa chuùng
ta, nhöng laø con ñöôøng cuûa söï trung thaønh chôø ñôïi saùng
kieán môùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, maø chuùng ta khoâng theå naøo
kieåm soaùt vaø cuõng khoâng theå naøo ñi tröôùc ñöôïc. Ñieàu
naày khoâng coù nghóa laø öôùc ao ñaïi keát ñaõ trôû neân ít
khaån thieát hôn, nhö ñaõ xaûy ra chaúng haïn nhö trong thôøi cuûa
Ñöùc coá giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II Vó Ñaïi. Söï daán thaân ñaïi
keát laø ñieàu khoâng coøn coù theå ruùt laïi ñöôïc nöõa; vaø
moãi böôùc tieán caàn ñöôïc chaêm soùc kyõ löôõng, keå caû söï
coäng taùc caøng ngaøy caøng gia taêng vôùi nhöõng anh chò em kitoâ
khaùc ñeå uûng hoä cho neàn vaên hoùa cuûa söï soáng choáng laïi
neàn vaên hoùa cuûa söï cheát.
Hoûi
4 : Thöa Cha, Ñöùc Taân giaùo
hoaøng ñeán töø Ñöùc Quoác; nhö vaäy lieäu ngaøi coù moät caùi
nhìn ñaëc bieät veà phong traøo ñaïi keát hay khoâng?
Ñaùp
:
Toâi vöøa traû lôøi phaàn naøo cho caâu hoûi naày treân ñaây. Ñieàu
ñaùng löu yù laø moät vaøi trong soá nhöõng tuyeân boá ñaàu tieân
cuûa Ñöùc Beneditoâ XVI ñaõ xaùc ñònh maïnh meõ yeâu caàu hoøa
giaûi vôùi Chính thoáng giaùo.
Ñoái
vôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, vì laø ngöôøi BaLan, neân thöïc taïi Chính Thoáng
Giaùo laø thöïc taïi coù tính caùch thuùc baùch lieàn
ngay; nhöng toâi chaéc chaén raèng Ñöùc Beneditoâ XVI chia seû
ao öôùc cuûa vò tieàn nhieäm ngaøi, vaø mong cho ñeán ngaøy
Giaùo Hoäi seõ trôû laïi ñeå
“thôû vôùi hai buoàng phoåi Ñoâng vaø Taây”.
Toâi
ñaõ noùi raèng ñieàu maø chuùng ta chia seû chung vôùi Chính thoáng
giaùo laø thaät nhieàu, ñeán ñoä chæ coøn thieáu cho söï hieäp thoâng
troïn veïn moät ñieàu duy nhaát naày maø thoâi laø quyeát ñònh hieäp
thoâng troïn veïn; vaø toâi khoâng
nghó laø Ñöùc Beâneâditoâ XVI khoâng
cuøng nghó nhö vaäy. Ñoâi khi hai
keû laùng gieàng gaàn nhau thì
deã taïo ra nhöõng ñieàu khoù khaên hôn cho nhau. Vì theá,
ñieàu coù theå xaûy ra laø Chính thoáng giaùo seõ caûm thaáy
thoaûi maùi hôn, khi phaûi giaûi quyeát vaán ñeà vôùi vò giaùo hoaøng
ngöôøi Ñöùc, hôn laø vôùi vò giaùo hoaøng ngöôøi BaLan. Roõ raøng
ñaây laø yeáu toá “khoâng
coù tính caùch thaàn hoïc”. Nhöng Thieân Chuùa duøng nhöõng yeáu
toá khoâng thaàn hoïc, ñeå
hoaøn thaønh nhöõng döï ñònh cuûa ngaøi.
Hoûi
5 : Thöa cha, ñieàu gì ñaõ ñaùnh ñoäng cha nhieàu nhaát, nôi Ñöùc
Taân Giaùo Hoaøng?
Ñaùp
: Coù nhieàu ñieàu laém. Coù leõ toâi neân nhaéc ñeán tröôùc heát
laø thaùi doä khieâm toán cuûa ngaøi. Trong nhieàu caùch khaùc nhau,
ngaøi ñaõ noùi raèng ngaøi khoâng muoán aùp ñaët con ngöôøi ngaøi
hoaëc nhöõng quan ñieåm caù nhaân cuûa ngaøi, nhöng muoán laø ngöôøi
toâi tôù trung thaønh cuûa truyeàn thoáng ñaõ laõnh nhaän. Giôø ñaây
chuùng ta coù vò Taân Giaùo Hoaøng, coù khaû naêng tri thöùc thaät
cao. Trong thôøi giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, vaøi ngöôøi ñaõ toû
ra lo laéng raèng vieãn töôïng thaàn hoïc vaø trieát hoïc ñaõ
ñöôïc nhaán maïnh, ñeán ñoä ghi ñaäm aûnh höôûng treân giaùo
huaán cuûa giaùo hoäi.
Ñöùc
Beneditoâ XVI xem ra nhö coù cuøng quan taâm nhö vaäy.
Duø sao, Ñöùc Beneditoâ XVI ñaõ vieát raát nhieàu, vaø trình baøy
quan ñieåm cuûa ngaøi veà nhieàu vaán ñeà. Döôøng nhö ngaøi muoán
noùi raèng ngaøi yù thöùc roõ raèng nhöõng traùch nhieäm cuûa moät
Joseph Ratzinger thaàn hoïc gia vaø cuûa moät Joseph Ratzinger toång tröôûng
boä giaùo lyù ñöùc tin, laø khaùc vôùi nhöõng traùch nhieäm cuûa
moät Joseph Ratzinger nhö laø giaùo hoaøng Benedictoâ XVI. Vaø quaû laø
ñuùng nhö theá. Moät daáu hieäu kín ñaùo khaùc nöõa keå töø khi
ngaøi ñöôïc choïn leân keá vò Thaùnh Pheâroâ nôi ngai toøa Roma,
--- vaø toâi chôø ñôïi daáu
hieäu ñoù moãi ngaøy moät theå hieän roõ raøng hôn, --- ñoù laø vieäc
ngaøi muoán ngöôøi ta hieåu raèng Giaùo Hoaøng laø “ngöôøi toâi tôù
cuûa taát caû moïi toâi tôù cuûa Thieân Chuùa” vaø nhaát laø ngöôøi
toâi tôù phuïc vuï cho caùc giaùm muïc
khaép nôi.
Toâi
nghó raèng, ngöôøi ta ñaõ hieåu laàm ngaøi, veà vieäc tröôùc ñaây
ngaøi ñaõ ñöa ra nhöõng giôùi haïn cho
cô caáu Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Thaät ra, ngaøi laø nhaø voâ
ñòch beânh vöïc cho tính caùch ñoaøn theå
cuûa haøng giaùm muïc vaø khoâng muoán cho cô caáu Hoäi Ñoàng
Giaùm Muïc hoaëc nhöõng cô caáu khaùc trôû neân nhöõng caûn trôû
can thieäp vaøo vieäc thi haønh thöøa taùc vuï cuûa caùc giaùm muïc
xeùt nhö laø giaùm muïc, nghóa laø nhö laø nhöõng thaày daïy ñöùc
tin taïi giaùo hoäi ñòa phöông ñöôïc trao phoù cho caùc giaùm muïc
chaêm soùc.
Hoûi
6 : Thöa cha, nhöõng ngöôøi kitoâ khoâng coâng giaùo,
caùch chung, nhìn veà
Ñöùc Hoàng Y Ratzinger nhö theá naøo?
Ñaùp
: Coù nhöõng daáu hieäu cho thaáy raèng Ñöùc Beneditoâ
XVI raát
ñöôïc nhöõng ngöôøi coâng giaùo vaø nhöõng ngöôøi kitoâ khoâng
coâng giaùo chaáp nhaän. Ngaøi khoâng coù, --- vaø toâi khoâng chôø
ñôïi ngaøi seõ phaùt trieån ñieàu naày, --- ngaøi khoâng coù caùi
maø ngöôøi ta goïi laø “phaåm tính cuûa moät ngoâi sao saùng” nhö
Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Ñieàu raát tuøy thuoäc vaøo nhöõng nhaân caùch khaùc
nhau, nhöõng maãu cuoäc ñôøi khaùc nhau. Cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc
Gioan Phaoloâ
II coù leõ khoâng theå naøo “bi thaûm” hôn: moät cuoäc ñôøi traûi
qua döôùi caùc cheá ñoä cuûa chuû nghóa Quoác Xaõ vaø chuû nghóa
coäng saûn, moät cuoäc ñôøi sôùm
bò maát meï vaø maát anh, moät
cuoäc ñôøi ñoái dieän vôùi söï thaønh coâng ñaày thaùch thöùc
cuûa ñeá quoác “soâ vieát”, vaân vaân vaø vaân vaân. Cuoäc
ñôøi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø chaát lieäu toát cho nhöõng nhaø saûn
xuaát caùc saùch truyeän.
Toâi
nghó laø cuõng seõ coù nhöõng saùch Truyeän veà Ñöùc Beâneditoâ
XVI, nhöng chaéc chaén nhöõng saùch naày seõ ít haáp daãn hôn. So vôùi
cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, thì cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc
Beneditoâ
XVI dieãn tieán theo nhöõng giai ñoaïn lieân tuïc vôùi nhau. Maëc cho
nhöõng naêm thôøi Hitler, cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Beâneditoâ XVI ñaõ
traûi qua thôøi tuoåi thô haïnh phuùc ôû mieàn Bavaria (mieàn nam nöôùc
Ñöùc), moät cuoäc ñôøi ñaõ sôùm khaùm phaù vaø hoaøn thaønh ôn
goïi linh muïc, moät cuoäc ñôøi thaønh ñaït nhö moät nhaø thaàn hoïc,
ñöôïc thaêng Toång Giaùm Muïc, roài thaêng
töôùc Hoàng Y, roài ñöôïc goïi veà Roma, vaø giôø ñaây laø
Giaùo Hoaøng. Cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Ratzinger laø cuoäc ñôøi trong
loøng giaùo hoäi vaø phuïc vuï cho giaùo hoäi.
Trong neùt noàng aám aâm thaàm cuûa nhaân caùch ngaøi, ñieåm thu huùt heä taïi nôi tính caùch soáng ñoäng cuûa ñöùc tin ngaøi vaø nôi tính caùch saâu xa cuûa nhöõng suy tö thaàn hoïc. Toâi ñaõ coù dòp nhaéc ñeán caùch haønh xöû teá nhò vaø taâm tình an bình cuûa ngaøi. Nhöõng ñöùc tính naày khoâng phaûi laø khoâng coù giaù trò trong thôøi maø söï teá nhò vaø söï bình an noäi taâm bò thieáu vaéng. Toâi muoán theâm raèng neáu ngöôøi ta hieåu söï teá nhò vaø söï an bình noäi taâm nhö laø söï yeáu meàm hoaëc nhö laø söï thieáu quyeát ñònh cöùng raén, thì quaû laø ngöôøi ta ñaõ hieåu laàm nghieâm troïng.
(baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Ñaëng Theá Duõng)