Nhìn laïi nhöõng giaây phuùt
luùc Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñöôïc choïn
laøm vò Giaùo Hoaøng thöù 264
cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Nhìn laïi nhöõng giaây phuùt luùc Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñöôïc choïn laøm vò Giaùo Hoaøng thöù 264 cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
Nguyeän Ñöôøng Sistine, nôi Hoàng Y Ñoaøn ñöôïc trieäu taäp ñeå caàu nguyeän, xin ôn soi saùng trong vieäc boû thaêm choïn Giaùo Hoaøng, laø moät caên phoøng chöõ nhaät noái lieàn Ñaïi Giaùo Ñöôøng Thaùnh Pheâ-roâ ôû phía baéc. Nguyeän Ñöôøng do Ñöùc Thaùnh Cha Sixtus 6 khaùnh thaønh naêm 1483, vaø ngaøy nay trôû thaønh moät phaàn cuûa Baûo Taøng Vieän Vatican. Caùch trang trí beân trong Nguyeän Ñöôøng taïo neân moät khung caûnh linh thieâng, huyeàn nhieäm khaùc thöôøng.
Treân böùc töôøng phía baéc, phía döôùi baøn thôø laø hoïa phaåm löøng danh “The Last Judgment” (Chung Thaåm) do Michelangelo hoaøn taát naêm 1541. Töø höôùng baøn thôø nhìn leân traàn cao laø tuyeät phaåm “The Creation” (Taïo Döïng) mang hình aûnh Thieân Chuùa Cha ñang vöôn tay tieáp xuùc vôùi baøn tay A-ñam, nguyeân toå loaøi ngöôøi do chính Ngaøi taùc taïo. Kieät phaåm naøy cuõng do thieân taøi Michelangelo thöïc hieän. Doïc theo töôøng phía döôùi laø nhöõng taùc phaåm gôïi yù töø trong Thaùnh Kinh cuûa caùc nhaø danh hoïa Botticelli, Perugino, Ghirlandaio, Rosselli vaø Signorelli, ñöôïc trang trí beân caïnh chaân dung cuûa caùc vò Giaùo Hoaøng traûi daøi trong ngoùt 20 theá kyû qua.
Giöõa khung caûnh linh thieâng, huyeàn nhieäm aáy, vaøo luùc 5 giôø chieàu ngaøy thöù Hai 16/10/1978, 111 Ñöùc Hoàng Y cuûa theá giôùi Coâng Giaùo laëng leõ trao cho nhau nhöõng tia nhìn vöøa baên khoaên vöøa lo laéng. Sau baûy voøng ñaàu phieáu (4 laàn trong ngaøy Chuùa Nhaät, vaø 3 laàn trong ngaøy thöù Hai), caùc ngaøi vaãn chöa tìm ñöôïc ngöôøi keá vò Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 1 vöøa qua ñôøi hoâm 29 thaùng 9 naêm 1978, sau khi ôû ngoâi môùi voûn veïn ñöôïc 33 ngaøy!
Haøng traêm ngaøn daân chuùng töïu taäp ngoaøi Coâng Tröôøng Thaùnh Pheâ-roâ cuõng vöøa caàu nguyeän vöøa noân noùng chôø keát quaû. Hoï kieân nhaãn daùn maét vaøo mieäng oáng khoùi treân cao. Nhöng baûy laàn khoùi boác leân vaãn chæ laø moät maøu ñen aûm ñaïm, baùo cho hoï hay laø vieäc ñeà cöû vò laõnh ñaïo tinh thaàn cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo hoaøn vuõ vaãn coøn gaëp trôû ngaïi. Beân trong Nguyeän ñöôøng Sistine, voøng phieáu thöù taùm baét ñaàu trong khoâng khí trang nghieâm, caêng thaúng.
Laéng saâu trong taâm tình caàu nguyeän ñeå xin ôn soi saùng, caùc Hoàng Y aâm thaàm töï tay boû laù thaêm cuûa mình vaøo cheùn Thaùnh. Sau laù thaêm cuoái cuøng, cuoäc kieåm phieáu baét ñaàu. Ba vò Hoàng Y ñoïc teân öùng vieân treân moãi laù phieáu trong khi ba vò khaùc ñöùng quan saùt.
Ñuùng 6 giôø 18 phuùt, Ñöùc Hoàng Y Tisserant trang troïng ñöùng leân tuyeân boá: “Döôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Hoàng Y Ñoaøn ñaõ tín nhieäm Ñöùc Hoàng Y Karol Wojtyla, Toång Giaùm Muïc Krakow, Ba Lan, vaøo ngoâi vò Giaùo Hoaøng cuûa theá giôùi Coâng Giaùo”. Khoâng khí Nguyeän Ñöôøng Sistine nhö böøng leân moät nguoàn sinh khí môùi. Nieàm vui nôû roä treân khuoân maët caùc Hoàng Y.
Theo truyeàn thoáng, Ñöùc Hoàng Y Villo nghieâm trang caát tieáng hoûi vò taân Giaùo Hoaøng vöøa ñaéc cöû baèng La ngöõ: “Chieáu theo giaùo luaät, xin Ngaøi cho bieát laø Ngaøi coù chuaån nhaän vieäc ñeà cöû naøy khoâng ?” Vôùi söï xuùc ñoäng hieän roõ treân göông maët, Ñöùc Hoàng Y Wojtyla nhìn bao quaùt Hoàng Y Ñoaøn, chaäm raõi caát tieáng traû lôøi khoâng do döï: “Vôùi nieàm tin vaø söï vaâng phuïc Ñöùc Ki-toâ, Chuùa toâi, vaø vôùi söï tín thaùc nôi Meï Thieân Chuùa vaø laø Meï Giaùo Hoäi, toâi xin chaáp nhaän, duø bieát tröôùc nhöõng khoù khaên ñang chôø tröôùc maët.”
Nguyeän Ñöôøng Sistine oøa vôõ. Taát caû caùc Hoàng Y nhaát loaït ñöùng leân trong tieáng voã tay chaøo möøng vò taân Giaùo Hoaøng thöù 264 cuûa theá giôùi Coâng Giaùo. Tieáng voã tay laøm rung chuyeån ngoâi Nguyeän Ñöôøng. Töø treân cao, caùnh tay traàn cuûa Thieân Chuùa Cha trong hoïa phaåm “Taïo Döïng” döôøng nhö lay ñoäng vaø vöôn daøi theâm ñeå naém laáy baøn tay A-ñam nguyeân toå loaøi ngöôøi.
Keå töø giaây phuùt trang nghieâm, troïng ñaïi aáy, do söï an baøi cuûa Thieân Meänh, laàn ñaàu tieân sau 455 naêm, moät vò Hoàng Y ngoaøi YÙ ñaõ ñöôïc choïn laøm nhaân vaät thöù 263 keá thöøa ngai Thaùnh Pheâ-roâ, vò Giaùo Hoaøng tieân khôûi, môû ñaàu nhöõng bieán coá lôùn lao laøm thay ñoåi boä maët Giaùo Hoäi vaø theá giôùi trong nhöõng thaäp nieân cuoái cuøng cuûa thieân nieân kyû thöù hai.
Töø phoøng aùo trôû laïi Nguyeän Ñöôøng, vò Giaùo Hoaøng taân cöû thaáy moät chieác gheá baønh ñaõ ñöôïc keâ saün tröôùc baøn thôø, maø theo nghi thöùc truyeàn thoáng, Ngaøi seõ ngoài vaøo ñeå tieáp nhaän caùc Hoàng Y laàn löôït tieán leân hoân nhaãn vaø tuyeân höùa trung thaønh. Nhöng khi vò Giaùo Só ñaëc traùch nghi leã môøi ngoài, Ñöùc Gio-an Phao-loâ 2 ra daáu khöôùc töø vaø noùi:
“Khoâng, toâi seõ ñöùng ñeå tieáp nhöõng ngöôøi anh em cuûa toâi.”
Laàn löôït 120 vò trong Hoàng Y Ñoaøn (bao goàm 9 vò treân 80 tuoåi khoâng tham döï ñaàu phieáu theo luaät môùi töø ñôøi Ñöùc Phao-loâ 6), tieán leân oâm hoân Ñöùc Giaùo Hoaøng môùi. Ñeán löôït Hoàng Y Wyszynski, Giaùo Chuû Ba Lan, vò taân Giaùo Hoaøng giöõ Ngaøi hoài laâu trong voøng tay vôùi moät cöû chæ voâ cuøng traân troïng. Buoåi leã keùo daøi trong voøng hôn nöûa tieáng ñoàng hoà.
Ñuùng 7 giôø 20 phuùt, Ñöùc taân Giaùo Hoaøng tieán ra ban coâng ñeå ñöôïc giôùi thieäu vôùi ñaùm ñoâng quaàn chuùng haøng traêm ngaøn ngöôøi ñang chôø ñôïi döôùi coâng tröôøng Thaùnh Pheâ-roâ. Khi danh tính Karol Wojtyla ñöôïc xöôùng leân, moïi ngöôøi ngô ngaùc nhìn nhau. Ñoái vôùi hoï, vaø coù theå vôùi toaøn theå tín höõu naêm chaâu, ñaáy laø moät ñieàu thaät baát ngôø, khoâng ai nghó tôùi.
Vôùi taám aùo choaøng maøu ñoû phuû ngoaøi aùo traéng noåi baät caây Thaùnh Giaù treân ngöïc, Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 2 töôi cöôøi giô cao tay ban pheùp laønh ñaàu tieân cho caùc tín höõu cuûa Ngaøi. Tieáp ñoù, thay vì leân tieáng baèng La ngöõ theo truyeàn thoáng “Urbi et Orbi” (göûi tôùi Giaùo Hoäi Hoaøn Vuõ), Ngaøi thaân maät noùi vôùi ñaùm ñoâng baèng tieáng YÙ. Vaø ñieàu naøy ñaõ taïo neân moät xuùc ñoäng baát ngôø giöõa bieån ngöôøi maø tuyeät ñaïi ña soá laø ngöôøi YÙ taïi coâng tröôøng Thaùnh Pheâ-roâ trong phuùt giaây lòch söû aáy:
“Vinh danh Chuùa Gieâ-su Ki-toâ Chuùa chuùng ta. Anh chò em thaân meán,
Chuùng ta vöøa traûi qua nhöõng ngaøy ñau buoàn tröôùc söï ra ñi cuûa vò Giaùo Hoaøng khaû kính laø Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 1. Vaø hoâm nay, caùc Ñöùc Hoàng Y ñaõ môøi goïi moät Giaùm Muïc môùi cho kinh thaønh Roâ-ma. Caùc Ngaøi ñaõ môøi goïi moät keû töø moät xöù sôû xa xoâi - xa xoâi trong khoâng gian nhöng laïi raát gaàn guõi qua söï hieäp thoâng trong truyeàn thoáng vaø nieàm tin nôi Ñöùc Ki-toâ... Toâi khoâng roõ laø coù theå thoâng ñaït nhöõng gì toâi muoán noùi vôùi anh chò em baèng tieáng YÙ cuûa chuùng ta khoâng? Neáu toâi coù sai loãi gì xin anh chò em söûa giuøm toâi. Vaø baây giôø toâi muoán töï giôùi thieäu cuøng anh chò em vôùi taát caû nieàm hy voïng vaø tín thaùc nôi Ñöùc Ma-ri-a, Meï Thieân Chuùa vaø Giaùo Hoäi tröôùc khi khôûi söï ñoaïn ñöôøng lòch söû cuûa Giaùo Hoäi vôùi söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa vaø moïi ngöôøi”.
Treân ñaây laø nhöõng chi tieát dieãn taû nhöõng nghi thöùc quen thuoäc taïi Vatican khi moät vò taân Giaùo Hoaøng ñöôïc baàu leân. Rieâng vôùi caùc tín höõu Roâma, môùi trong voøng chöa ñaày hai thaùng, hoï ñaõ ñöôïc chöùng kieán tôùi hai laàn nhöõng nghi thöùc naøy. Hôn ai heát, ñoái vôùi chính vò Giaùo Chuû theá giôùi Coâng Giaùo vöøa ñöôïc choïn, söï kieän Ngaøi ñöôïc môøi goïi töø moät xöù sôû xa xoâi tôùi Vatican ñeå trôû thaønh ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâ-roâ, chaéc chaén khoâng phaûi laø moät chuyeän ngaãu nhieân thöôøng tình, maø laø do baøn tay saép xeáp, ñònh ñaët cuûa Ñaáng treân cao.
Ngöôïc doøng thôøi gian trong khoaûng hôn nöûa theá kyû veà tröôùc, coù ai ngôø raèng caäu beù Lolek sinh ra vaø lôùn leân taïi moät khu phoá nhoû Wadowice thuôû naøo, laïi coù ngaøy ñöôïc choïn laøm ngöôøi laõnh ñaïo tinh thaàn toái cao cuûa moät Giaùo Hoäi vôùi treân döôùi moät tyû tín ñoà treân theá giôùi!
Cho tôùi naêm Karol 18 tuoåi, khi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Sapieha leân tieáng hoûi laø sau khi toát nghieäp trung hoïc caäu coù tính gia nhaäp chuûng vieän ñeå trôû thaønh Linh Muïc khoâng thì caäu ñaõ thaúng thaén traû lôøi laø “khoâng!” Vaø lieân tieáp 4 naêm sau ñoù, trong khi vuøi ñaàu vaøo vaên chöông, trieát hoïc, thi ca, kòch ngheä, moãi khi coù ai hoûi veà ôn goïi laøm Linh Muïc, chaøng sinh vieân Wojtyla vaãn moät möïc traû lôøi moät caùch khieâm toán laø anh khoâng xöùng ñaùng.
Cho tôùi khi tình nguyeän gia nhaäp Chuûng Vieän chui do Ñöùc Toång Giaùm Muïc Sapieha ñieàu khieån, Wojtyla laïi tha thieát mong moûi ñöôïc vaøo Doøng Kín, ñöôïc trôû thaønh moät Linh Muïc suoát ñôøi soáng aâm thaàm, aån daät nhö nhöõng chieác boùng sau boán böùc töôøng cao. Khaùt voïng naøy ñeo ñuoåi Karol Wojtyla cho tôùi khi ñaõ thuï phong Linh Muïc, vaø neáu khoâng coù söï can ngaên quyeát lieät cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Sapieha thì haún raèng moïi chuyeän ñaõ ra khaùc.
Moãi khi hoài töôûng laïi nhöõng chaëng ñöôøng maø Ngaøi ñaõ traûi qua, Ñöùc Gio-an Phao-loâ 2 khoâng khoûi boài hoài xuùc ñoäng vaø thaàm caûm taï, ngôïi khen Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ daãn daét Ngaøi töø thuôû aáu thô cho tôùi ngaøy nay. Bieát bao nhieâu söï kieän maø baèng con maét theá tuïc ngöôøi ta quen goïi laø tình côø chaèng chòt ñan cheùo vaøo nhau, ñaõ xuaát hieän trong suoát cuoäc ñôøi nhaân vaät mang teân Wojtyla tröôùc khi ñöôïc baàu vaøo ngoâi vò Giaùo Hoaøng, maø chæ moät chuùt sai leäch thì cuoäc dieän seõ hoaøn toaøn ñoåi khaùc.
Ñaáy chính laø con ñöôøng ñònh meänh, laø Thieân YÙ, laø söï an baøi cuûa Ñaáng Toái Cao. Vò ñöông kim Giaùo Hoaøng cuûa theá giôùi Coâng Giaùo tin nhö theá. Vaø moïi tín höõu do ngaøi daãn giaét cuõng tin nhö theá.
Caùi goïi laø tình côø ñaàu tieân laø caäu beù Lolek ñaõ ñöôïc sinh ra trong moät gia ñình ñaïo haïnh, keá caän moät ngoâi giaùo ñöôøng maø moãi ñoä thaùng 5 trôû veà - vaø cuõng laø thaùng kyû nieäm ngaøy sinh cuûa Lolek - beân tai caäu laïi vang leân nhöõng lôøi kinh, tieáng haùt ca khen Ñöùc Trinh Nöõ Ma-ri-a, Meï Thieân Chuùa. Neáu trong voøng 20 naêm ñaàu ñôøi, ba ngöôøi thaân yeâu nhaát cuûa Karol Wojtyla khoâng voäi vaõ ra ñi (thaân maãu qua ñôøi naêm Lolek gaàn 9 tuoåi, ngöôøi anh duy nhaát vaø laø nguoàn hy voïng cuûa gia ñình vónh vieãn ra ñi naêm caäu 12, vaø taùm naêm sau, ñeán löôït ngöôøi cha thaân yeâu cuõng ñöôïc Chuùa goïi veà), nhaát laø giöõa thôøi gian coâ ñôn aáy Wojtyla khoâng gaëp Jan Tyranowski ñeå chòu aûnh höôûng nôi anh nhöõng suy tö bí nhieäm cuûa Thaùnh Gio-an Thaùnh Giaù vaø Thaùnh Nöõ Teâ-reâ-sa thaønh Avila, thì haún raèng ôn goïi soáng ñôøi soáng tu trì chöa chaéc ñaõ ñeán vôùi ngöôøi sinh vieân treû naøy hai naêm sau ñoù?
Suoát doïc daøi böôùc ñöôøng muïc vuï, töø khi vaøo Chuûng Vieän tôùi khi nhaän muõ aùo Hoàng Y, ngöôøi muïc töû naøy ñaõ traûi qua nhöõng khuùc quanh kyø thuù, maø neáu vì baát cöù moät caên do naøo maø thieáu vaéng, duø chæ laø moät chi tieát nhoû, cuõng seõ bò ñaûo loän hoaøn toaøn. Cho tôùi nay, ñaõ hôn saùu chuïc muøa xuaân troâi qua, Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 2 vaãn khoâng bao giôø queân ñöôïc giaây phuùt ngaøi bò tai naïn treân ñöôøng trôû veà nhaø sau ca laøm vieäc ôû xöôûng hoùa chaát Solvay. Ngöôøi lính Ñöùc laùi xe ñuïng Karol, haát anh vaøo leà ñöôøng khieán anh bò thöông naëng nôi ñaàu ñeán ngaát xæu roài boû chaïy. Ngöôøi só quan Ñöùc baét gaëp sau ñoù ñoäng loøng traéc aån, thaáy tim Karol coøn thoi thoùp ñaõ vöïc leân xe chôû tôùi nhaø thöông caáp cöùu.
Taïi sao, vaø do nguyeân nhaân, ñoäng löïc naøo laïi xuaát hieän moät ngöôøi trong quaân ñoäi Ñöùc Quoác Xaõ toát buïng nhö theá? Ñuùng laø moät thöù Sa-ma-ri thôøi ñaïi. Vaø neáu moïi söï khoâng dieãn ra moät caùch nhòp nhaøng, vaø cuõng heát söùc khoù hieåu nhö theá thì söï theå seõ ra sao? Haún laø maïng soáng cuûa ngöôøi coâng nhaân mang teân Karol Wojtyla seõ khoâng coøn. Vaø neáu anh cheát thì moïi chuyeän seõ kheùp laïi vónh vieãn töø ñaáy. Laøm gì coøn coù chuyeän vò Giaùo Hoaøng thöù 264 cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo laø moät ngöôøi goác Ñoâng AÂu ñeå laøm ñöùt ñoaïn caùi truyeàn thoáng ñaõ coù töø 455 naêm laø chæ coù Giaùo Hoaøng ngöôøi YÙ? Vaø dó nhieân cuõng seõ khoù coù nhöõng bieán ñoäng laøm rung chuyeån cuoäc dieän theá giôùi sau naøy.
Vieäc Ñöùc Hoàng Y Sapieha quyeát lieät can thieäp vaøo yù höôùng tu trì cuûa Wojtyla cuõng ñöôïc coi laø moät trong caùi chuoãi tình côø treân böôùc ñöôøng muïc vuï cuûa ngöôøi tu sinh naøy. Taùc giaû nhöõng taùc phaåm “Pope John Paul II - The Biography” (Tieåu Söû Ñöùc Gio-an Phao-loâ 2), vaø “His Holiness...” (Ñöùc Thaùnh Cha...) ñeàu ghi nhaän raèng trong thôøi gian coøn ôû trong chuûng vieän, vì bò loâi cuoán bôûi loái soáng giaûn dò, ñi chaân ñaát cuûa caùc Chuûng Sinh vaø Linh Muïc Doøng Kín, nhieàu laàn Karol xin Ñöùc Hoàng Y Sapieha (thôøi gian Ngaøi chöa nhaän muõ aùo Hoàng Y) cho pheùp nhaäp Doøng, nhöng Ngaøi moät möïc khoâng chaáp thuaän vaø cuõng khoâng heà giaûi thích taïi sao.
Sau khi thuï phong Linh Muïc, du hoïc ôû Roâ-ma trôû veà Ba Lan, theâm moät laàn nöõa cha Wojtyla laïi leân tieáng khaån khoaûn xin ñöôïc gia nhaäp Doøng Kín. Laàn naøy Ñöùc Hoàng Y noùi roõ hôn nhöng vaãn vôùi gioïng ñanh theùp, quaû ñoaùn: “Toâi ñaõ chaáp thuaän cho caû traêm Chuûng Sinh nhaäp Doøng, nhöng vôùi cha thì khoâng.” Sau naøy khi coù söï can thieäp tröïc tieáp cuûa Beà Treân Doøng Kín, ngaøi neâu lyù do laø khi chieán tranh keát lieãu Giaùo Hoäi Ba Lan caàn nhieàu Linh Muïc neân ngaøi muoán giöõ cha Wojtyla. Roài nhö coù linh kieán veà vai troø quan troïng sau naøy cuûa vò Linh Muïc treû, Ngaøi traàm ngaâm noùi tieáp: “Vaû chaêng mai ngaøy cha Karol seõ coøn caàn thieát cho Giaùo Hoäi toaøn caàu.”
Chaün 30 naêm sau, nhaän ñònh coù tính baát ngôø töïa nhö moät lôøi tieân tri cuûa vò Toång Giaùm Muïc Giaùo Phaän Krakow ñaõ trôû thaønh hieän thöïc: Ngaøy 16/10/1978, ngöôøi muïc töû 28 tuoåi vöøa chaäp chöõng hoïc laøm ngöôøi chaên giaét linh hoàn thuôû aáy, ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa choïn vaøo ngoâi vò ngöôøi laõnh ñaïo Coâng Giaùo hoaøn vuõ. Vaø cuõng töø ñaáy ñaõ môû ra moät kyû nguyeân ñaày nhöõng chuyeån bieán baát ngôø vaø lôùn lao, khoâng chæ giôùi haïn trong noäi boä Giaùo Hoäi maø coøn aûnh höôûng tôùi söï quaân bình cuûa baøn côø chính trò theá giôùi trong khi nhaân loaïi söûa soaïn böôùc vaøo ngöôõng cöûa ñeä tam thieân nieân.
Moät tröôøng hôïp khaùc cuõng ñöôïc coi laø moät yeáu toá laï luøng vaø baát ngôø laøm neân ñònh meänh cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 2. Ngaøy 8/7/1958, Cha Wojtyla nhaän ñöôïc giaáy môøi cuûa Ñöùc Hoàng Y Wyszynski, Giaùo Chuû Ba Lan. Taïi tö dinh Hoàng Y, Cha ñöôïc cho bieát laø theå theo lôøi ñeà nghò cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Krakow luùc aáy laø Ñöùc Cha Baziak, Ñöùc Thaùnh Cha Pi-oâ 12 phong Cha laøm Giaùm Muïc Phuï Taù Giaùo Phaän Krakow.
Trong taùc phaåm “The Pope John Paul II - The Biography”, Tad Szulc ñaõ tröng daãn nhöõng chöùng lieäu cho thaáy vai troø quyeát ñònh cuûa Ñöùc Cha Baziak trong cuoäc ñôøi muïc vuï cuûa vò Giaùo Hoaøng goác Ba Lan töông lai. Sau khi ñöa ra moät soá nhaän ñònh rieâng, Tad Szulc ñaõ ghi laïi caâu noùi cuûa Stanislaw Stomma, moät khuoân maët noåi tieáng trong haøng giaùo só Ba Lan luùc baáy giôø, nhö sau: “Neáu ñöùc cha Baziak khoâng ñeà cöû Linh Muïc Karol Wojtyla laøm Giaùm Muïc Phuï Taù cho Ngaøi thì troïn ñôøi Wojtyla seõ choân chaân trong vai troø giaùo sö ôû Ñaïi Hoïc Lublin, vaø nhö theá seõ khoâng bao giôø coù cô hoäi trôû thaønh ngöôøi caàm ñaàu Giaùo Hoäi Coâng Giaùo sau naøy”.
Ngaøy 28/9/1958, cha Karol Wojtyla chính thöùc thuï phong Giaùm Muïc taïi Nhaø Thôø Lôùn Wawel ôû Krakow. Naêm aáy ngaøi môùi 38 tuoåi vaø laø moät Giaùm Muïc treû nhaát trong Giaùo Hoäi Ba Lan.
Coù hai söï kieän dò thöôøng ñöôïc ghi nhaän. Tröôùc heát, ñaây laø laàn ñaàu tieân moät Giaùm Muïc Ba Lan döôùi thôøi Ñöùc Hoàng Y Wyszynski, ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh saéc phong tröïc tieáp maø khoâng qua ñeà nghò cuûa ngaøi. Taùc giaû “His Holiness...” ñaõ trang troïng ghi laïi söï kieän naøy nhö sau: “Keå töø khi nhaø nöôùc coäng saûn Ba Lan taïo ra nhöõng ñieàu kieän khoù khaên trong vieäc ñieàu haønh Giaùo Hoäi, Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ XII ñaõ öu tieân cho pheùp Ñöùc Hoàng Y Wyszynski ñöôïc quyeàn choïn löïa vaø laäp danh saùch nhöõng Giaùm Muïc töông lai tröôùc khi ñeä trình Toøa Thaùnh. Khi Ñöùc Hoàng Y muoán ñeà cöû ai, Ngaøi chæ vieäc göûi moät tín hieäu maät qua Roâma laø xong. Tröôøng hôïp cha Karol Wojtyla khoâng naèm trong danh saùch ñeà cöû cuûa vò Giaùo Chuû. Vaø ñaây laø laàn thöù nhaát coù chuyeän khaùc thöôøng nhö vaäy”.
Thöù ñeán, cuõng phaûi keå tôùi thôøi ñieåm Ñöùc Thaùnh Cha Pi-oâ 12 göûi ñieän thö cho Ñöùc Hoàng Y Wyszynski thoâng baùo vieäc phong chöùc Giaùm Muïc cho cha Wojtyla. Luùc aáy Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ giaø yeáu, vaø chæ 3 thaùng sau ñoù, ngaøi ñöôïc Chuùa goïi veà, thoï 82 tuoåi. Söï vieäc ñaõ ñeán thaät ñuùng luùc, khoâng sôùm, vaø cuõng khoù hoaëc khoâng theå xaûy ra, neáu muoän hôn.
Moät hieän töôïng khoâng bình thöôøng nöõa ñöôïc phaùt hieän khi Ñöùc Cha Karol Wojtyla ñöôïc phong laøm Toång Giaùm Muïc Krakow ngaøy 30/12/1963, thay theá Ñöùc Cha Baziak vöøa qua ñôøi. Söï baát bình thöôøng naøy naûy sinh nôi caùch nhìn cuûa caû hai phía: phía Ñöùc Hoàng Y Wyszynski cuõng nhö phía nhaø nöôùc coäng saûn Ba Lan ñoái vôùi nhaân caùch vaø thaùi ñoä cuûa vò Giaùm Muïc treû.
Haàu heát caùc taùc giaû Tad Szulc trong “Pope John Paul II - The Biography”, Carl Bernstein vaø Marco Politi trong “His Holiness...” vaø Malachi Martin trong “The Keys Of This Blood” ñeàu coù chung moät nhaän ñònh laø treân moät khía caïnh naøo ñoù, vò Hoàng Y thöôøng toû ra xa caùch vaø khoâng maáy coù thieän caûm vôùi Ñöùc Cha Karol Wojtyla, ít nöõa laø trong thôøi gian ñaàu khi Ñöùc Cha môùi nhaän chöùc Giaùm Muïc Phuï Taù Giaùo Phaän Krakow.
Moät beân, vò Hoàng Y laø moät nhaø xaõ hoäi hoïc trong khi vò Giaùm Muïc treû laø moät trieát gia, neân caùch nhìn vaø phaân tích söï vieäc chung quanh coù nhieàu dò bieät. Ñaøng khaùc, Ñöùc Hoàng Y Wyszynski laø ngöôøi hieáu ñoäng vaø trong quaù khöù ngaøi töøng bò nhaø nöôùc quaûn thuùc trong maáy naêm. Trong khi aáy, Ñöùc Cha Wojtyla laïi toû ra traàm tónh vaø luoân giöõ moät thaùi ñoä chöøng möïc ñoái vôùi cheá ñoä, ít nhaát laø cho tôùi thôøi gian tröôùc khi ngaøi ñöôïc phong leân laøm Toång Giaùm Muïc Giaùo Phaän Krakow.
Theâm moät khía caïnh khaùc laø vò Hoàng Y thöôøng chæ caûm thaáy thoaûi maùi tröôùc ñaùm ñoâng quaàn chuùng. Veà phaàn Ñöùc Cha Wojtyla laïi toû ra deã daøng hoøa nhaäp vôùi taát caû moïi giôùi, nhaát laø vôùi giôùi treû, giôùi trí thöùc cuõng nhö caùc vaên nhaân, ngheä só. Chính nhöõng dò bieät naøy ñaõ khieán Ñöùc Hoàng Y ñaùnh giaù khoâng ñuùng möùc khaû naêng vaø tö caùch cuûa ngöôøi Giaùm Muïc treû döôùi quyeàn ngaøi.
Sau khi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Baziak qua ñôøi, Ñöùc Hoàng Y Wyszynski phaûi ñoái dieän vôùi moät vaán ñeà môùi laø tìm ngöôøi leân thay theá. Theo chính saùch cuûa nhaø nöôùc coäng saûn Ba Lan luùc aáy thì vò Giaùo Chuû phaûi trình leân nhaø caàm quyeàn moät danh saùch ba öùng vieân (ñaõ ñöôïc Vatican chaáp thuaän) ñeå ñöôïc thoâng qua. Trong caû hai danh saùch goàm 6 öùng vieân ban ñaàu ñeàu khoâng coù teân Ñöùc Cha Wojtyla, nhaân vaät ñaùng leõ phaûi ñöôïc öu tieân ñeà nghò vì ñang laø Giaùm Muïc phuï taù cho vò Toång Giaùm Muïc quaù coá. Vaán ñeà khoù khaên cho vò Giaùo Chuû laø caû hai danh saùch naøy ñeàu laàn löôït bò cheá ñoä baùc boû khoâng nöông tay.
Trong hoaøn caûnh aáy, vò Giaùo Chuû khoâng coøn choïn löïa naøo khaùc hôn laø trình leân nhaø nöôùc danh saùch thöù ba trong ñoù bao goàm danh tính Ñöùc Cha Karol Wojtyla. Vaø, nhö moät pheùp laï. Giôùi höõu quyeàn coâng saûn Varsovie ñaõ baät ñeøn xanh cho Giaùo Hoäi Ba Lan cöû vò Giaùm Muïc 43 tuoåi naøy laõnh chöùc Toång Giaùm Muïc Krakow. Ñaây laø moät cô duyeân thaät hy höõu.
Soá laø töø laâu nhöõng ngöôøi coäng saûn vaãn thöôøng toû ra yeân taâm ñoái vôùi daùng veû trí thöùc vaø tuoàng nhö khoâng quan taâm tôùi nhöõng vaán ñeà chính trò cuûa Ñöùc Cha Wojtyla. Ngoaøi ra, hôn ai heát hoï bieát roõ nhöõng khía caïnh khoâng aên yù giöõa vò Hoàng Y Giaùo Chuû vaø ngöôøi Giaùm Muïc Phuï Taù Giaùo Phaän Krakow. Do ñoù, cheá ñoä coù theâm moät lyù do ñeå chaáp thuaän cho Ñöùc Cha Wojtyla laõnh chöùc Toång Giaùm Muïc Giaùo Phaän Krakow vôùi yù ñoà taïo theâm maâu thuaãn trong noäi boä Giaùo Hoäi Ba Lan. Moät muõi teân baén ra vôùi hy voïng haï hai con chim cuøng moät luùc!
Tröôùc ngaøy Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 1 qua ñôøi sau khi ôû ngoâi môùi chæ voûn veïn coù 33 ngaøy, dö luaän giôùi thaân caän Toøa Thaùnh cuõng baøn taùn nhieàu tôùi nhöõng söï kieän coù tính caùch baùo tröôùc veà vai troø töông lai cuûa vò Hoàng Y 58 tuoåi goác Ba Lan luùc baáy giôø. Theo lôøi keå laïi cuûa Ñöùc OÂng Magee ñöôïc taùc giaû “His Holiness...” trình thuaät trong taùc phaåm cuûa oâng, thì ngay sau böõa aên toái tröôùc khi ñöôïc Chuùa goïi veà, Ñöùc Gio-an Phao-loâ 1 ñaõ noùi tôùi vieäc chuaån bò moät cuoäc tónh taâm rieâng cho ngaøi. Ñöùc Thaùnh Cha noùi: “Cuoäc tónh taâm maø toâi muoán thöïc hieän seõ laø moät cuoäc tónh taâm ñeå söûa soaïn cho ôn cheát laønh.”
Trong khi aáy, theo Ñöùc Hoàng Y Ngoaïi Tröôûng Villot thì chæ ít ngaøy tröôùc khi töø giaõ coõi ñôøi, Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 1 ñaõ aâm thaàm leân tieáng taâm söï nhö sau: “Moät ngöôøi khaùc coù tö caùch hôn toâi seõ ñöôïc choïn. Chính vò Giaùo Hoaøng tieàn nhieäm laø Ñöùc Phao-loâ 6 ñaõ coù yù chæ ñònh ngaøi. Ñoù laø ngöôøi ngoài ngay phía tröôùc toâi taïi nguyeän ñöôøng Sistine... Toâi seõ ra ñi vaø ngaøi seõ tôùi”. Ngöôøi ñoù khoâng ai khaùc hôn laø Hoàng Y Karol Wojtyla, Toång Giaùm Muïc Krakow, thuoäc Giaùo Hoäi Ba Lan.
Döôùi maét con ngöôøi theá tuïc, nhöõng söï kieän vöøa noùi cuõng chæ giaûn dò laø nhöõng tình côø trong muoân vaïn ñieàu tình côø khaùc xaûy ra trong ñôøi soáng. Nhöng baèng con maét ñöùc tin, ngöôøi ta khoâng theå phuû nhaän moät söï thaät laø ñaõ coù söï can thieäp baèng caùch naøy hay caùch khaùc cuûa Thieân Chuùa.
Taát caû nhöõng ngöôøi töøng theo doõi raát saùt cuoäc ñôøi cuøng nhöõng hoaït ñoäng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 2 ñeàu ñoàng yù raèng, sau khi Ñöùc Toång Giaùm Muïc Baziak qua ñôøi neáu vì baát cöù lyù do naøo, Ñöùc Cha Karol Wojtyla khoâng ñöôïc leân keá vò thì vai troø ngaøy nay cuûa ngaøi seõ khoâng bao giôø ñöôïc ñaët ra, noùi chi ñeán chuyeän coù theå trôû thaønh hieän thöïc!
Beân caïnh nhöõng söï kieän chaèng chòt, maø theo nhaõn quan ngöôøi ñôøi, coi laø tình côø nhöng laïi saém moät vai troø then choát trong cuoäc ñôøi Ñöùc Gio-an Phao-loâ 2 treân ñaây, giôùi caàm buùt cuõng ghi nhaän theâm moät soá döõ kieän khaùc mang tính chaát tieân tri, thaàn bí ñeå giaùn tieáp noùi leân caùi ñònh meänh ñöôïc saép xeáp töø thuôû naøo ñeå daãn ñöa moät caäu beù, moät thanh nieân, moät Linh Muïc taàm thöôøng ôû moät xöù sôû xa xoâi trong quyõ ñaïo cuûa Lieân xoâ tôùi ngoâi vò Giaùo Hoaøng cuûa moät toân giaùo lôùn.
Trong taùc phaåm “Pope John Paul II - The Biography”, Tad Szulc thuaät laïi raèng, thaùng 3 naêm 1947, ngay sau Leã Phuïc Sinh, cha Wojtyla cuøng vôùi Starowieyski tôùi San Giovanni Rotondo, gaàn thaønh Naples ñeå tham döï Thaùnh Leã. Thaùnh Leã naøy ñöôïc cöû haønh bôûi vò Linh Muïc noåi tieáng veà nhöõng pheùp laï Ngaøi laøm vaø nhöõng veát thöông nôi tay chaân, caïnh söôøn cuûa Ngaøi töông töï nhö naêm daáu thaùnh cuûa Chuùa Ki-toâ. Ñoù laø Cha Francesco Forgione Pio (maø ngöôøi Vieät Nam quen goïi laø Cha Pioâ Naêm Daáu Thaùnh). Dòp naøy haøng ngaøn vaïn tín höõu ñaõ chen chuùc nhau tôùi xöng toäi vôùi Cha Pi-oâ.
Coù lôøi ñoàn ñaïi raèng khi cha Karol Wojtyla böôùc tôùi xin giaûi toäi thì Cha Pi-oâ ñaõ böôùc ra khoûi Toøa Hoøa Giaûi phuû phuïc döôùi chaân vò Linh Muïc 27 tuoåi vaø leân tieáng tieân tri laø mai ngaøy cha Wojtyla seõ ñöôïc Thieân Chuùa choïn laøm ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâ-roâ. Ngoaøi ra, Cha Pi-oâ cuõng tieân baùo laø roài ñaây vò Linh Muïc treû seõ laø ñoái töôïng cho nhöõng aâm möu saùt haïi ngaøi. (Caû Ñöùc Thaùnh Cha Gio-an Phao-loâ 2 vaø Toøa Thaùnh Vatican ñeàu khoâng leân tieáng bình luaän gì veà nhöõng lôøi ñoàn ñaïi keå treân).
Vaãn theo Tad Szulc thì vaøo naêm 1962, vôùi tö caùch Giaùm Muïc, Ñöùc Cha Wojtyla ñaõ vieát thö xin Cha Pi-oâ caàu nguyeän cho moät nöõ hoïc giaû taïi Krakow, meï cuûa naêm ngöôøi con hieän ñang maéc beänh ung thö. Vaø chæ moät tuaàn sau ngaøi ñaõ chuyeån tôùi Cha Pi-oâ lôøi caùm ôn cuûa gia ñình ñöông söï khi chöùng nan y ñoät nhieân bieán maát, maø moïi ngöôøi tin laø nhôø lôøi caàu thay nguyeän giuùp cuûa vò Linh Muïc thaùnh thieän. Caû hai böùc thö treân ñaây cuûa Ñöùc Cha Wojtyla hieän naèm trong hoà sô cuûa Vatican, trong soá haøng traêm chöùng lieäu khaùc, nhaèm xuùc tieán vieäc phong Chaân Phöôùc cho Cha Pi-oâ.
Ngoaøi ra, trong taùc phaåm “The Keys Of This Blood”, Malachi Martin cuõng nhaéc ñeán vaøi huyeàn thoaïi khaù haáp daãn lieân quan tôùi caùi ñònh meänh cuûa vò Giaùo Hoaøng goác Ba Lan, moät quoác gia naèm trong quyõ ñaïo coäng saûn. Huyeàn thoaïi thöù nhaát ñöôïc ngöôøi ta noùi tôùi laø caùc tieân tri thôøi xöa töøng tieân baùo laø vò Giaùo Hoaøng thöù 264 seõ ra ñôøi döôùi daáu chæ Labor Solis (theo caùch giaûi thích coå ñieån coù nghóa laø Nhaät Thöïc) Trong khi aáy, ngaøy 18/5/1920, ngaøy caäu beù Lolek ra ñôøi laïi nhaèm ñuùng ngaøy nhaät thöïc.
Huyeàn thoaïi thöù hai lieân heä tôùi caùi cheát cuûa ba ngöôøi thaân yeâu cuûa vò ñöông kim Giaùo Hoaøng Coâng Giaùo. Theo truyeàn thuyeát töø xa xöa thì moät ngöôøi coøn treû maø coù ba thaân nhaân ruoät thòt quan troïng qua ñôøi thì coù ngaøy ngöôøi ñoù seõ mang Mieän Ba Taàng (triple crown). (Treân thöïc teá, theo Tad Szulc trong cuoán “Pope John Paul II -The Biography” thì gioáng nhö vò tieàn nhieäm laø Ñöùc Gio-an Phao-loâ 1, vò taân Giaùo Hoaøng ñaõ töø choái mang mieän ba taàng, loaïi mieän truyeàn thoáng maø cho ñeán trieàu ñaïi Ñöùc Phao-loâ 6 vaãn coøn duøng trong ngaøy Leã Ñaêng Quang).
Cho duø taát caû nhöõng chuyeän truyeàn mieäng coù tính caùch hoang ñöôøng, thaàn thoaïi keå treân khoâng bao giôø ñöôïc Toøa Thaùnh Vatican nhìn nhaän, nhöng ít nhieàu noù cuõng goùp phaàn vaøo nhöõng döõ kieän cuï theå, coù thaät trong cuoäc ñôøi Ñöùc Gio-an Phao-loâ 2. Taát caû ñeå noùi leân caùi ñònh meänh ñaõ ñaåy ñöa nhaân vaät Ñoâng AÂu mang teân Karol Wojtyla vaøo ngoâi vò laõnh ñaïo tinh thaàn toái cao cuûa moät toân giaùo lôùn vôùi treân döôùi moät tyû tín ñoà treân hoaøn vuõ ñeå môû ra moät giai ñoaïn quan troïng ñaày nhöõng bieán coá lôùn lao laøm bieán ñoåi boä maët theá giôùi trong vaøi thaäp nieân cuoái cuøng cuûa thieân nieân kyû thöù hai naøy.
Traàn Phong Vuõ (Hoa Kyø)