Nhaän ñònh veà
cuoäc xung ñoät ñaåm maùu taïi Nigeria
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Nhaän
ñònh veà cuoäc xung ñoät ñaåm maùu taïi Nigeria.
Radio
Veritas Asia 2/06/2004
- [vieát theo Time 23/05/2004] - Môùi ñaây, taïi thaønh phoá
Yelwa thuoäc vuøng cao nguyeân Nigeria, moät soá daân quaân hoài giaùo
ñaõ taán coâng vaø gieát haïi moät soá tín höõu kitoâ. Nhöõng ngöôøi
tín höõu kitoâ ñaõ traû ñuõa vaø
saùt haïi haèng traêm ngöôøi hoài giaùo. Chính phuû ñaõ ban haønh
leänh khaån tröông treân toaøn vuøng cao nguyeân. Cuoäc xung ñoät ñaãm
maùu mang maøu saéc toân giaùo. Nhöng trong thöïc teá, nhöõng nguyeân
nhaân daãn ñeán cuoäc xung ñoät laïi phöùc taïp hôn nhieàu.
Theo
taïp chí Time trong soá baùo ñieän töû ra ngaøy 23/05/2004, ñuôøng
phaân ranh giöõa mieàn Baéc Hoài giaùo vaø mieàn Nam kitoâ giaùo
taïi Nigeria chaïy xuyeân qua bang Cao nguyeân. Nhöng ranh giôùi
laïi raát khoù phaân ñònh. Lyù do ñôn giaûn laø daân chuùng cuûa
moät thaønh phoá coù theå thuoäc veà nhieàu toân giaùo khaùc nhau, nhöng
laïi laøm vieäc saùt caùnh beân nhau,gaëp nhau trong cuøng moät saân
theå thao vaø ngay caû cöôùi hoûi laãn nhau. Nhöng cöù vaøi naêm moät
laàn, ñöôøng ranh laïi trôû neân roõ raøng hôn. Do ngheøo ñoùi vaø
thaát nghieäp vaø ñoâi khi bò caùc chính trò gia leøo laùi, nhöõng
thaønh phaàn cöïc ñoan töø caû hoài giaùo laãn kitoâ giaùo laïi
lao mình vaøo nhöõng cuoäc cheùm gieát voâ boå. Vuøng Cao nguyeân, nôi
nhöõng ngöôøi chaên nuoâi ôû phía Baéc vaø caùc noâng daân ôû
phía nam tranh nhau kieåm soaùt nhöõng caùnh ñoàng phì nhieâu cuûa voøng
ñai trung phaàn Nigeria, laø moät vuøng daàu soâi löûa boûng.
Cuoäc
xung ñoät ñaõ buøng noå laïi hoài thaùng Hai naêm 2004. Taïi thaønh
phoá Yelwa, vôùi 10,000 cö daân ña soá theo hoài giaùo, sau cuoäc
tranh chaáp veà ñaát ñai vaø suùc vaät keùo daøi haøng thaùng trôøi,
moät nhoùm daân quaân Hoài giaùo ñaõ saùt haïi 48 tín höõu kitoâ.
Caùch
ñaây ba tuaàn, caùc tín höõu kitoâ ñaõ noåi leân traû thuø.
Ñöôïc
hai xe jeep coù voõ trang suùng maùy yeåm trôï, nhöõng ngöôøi daân
quaân kitoâ giaùo ñaõ phaù huyû toaøn boä dinh thöï nhaø ôû vaø
gieát khoaûng 630 ngöôøi hoài giaùo.
Tröôùc
cuoäc baïo ñoäng ñang lan roäng ra caùc bang khaùc, toång thoáng
Olusegun Obasangjo ñaõ tuyeân boá tình traïng khaån tröông taïi bang
Cao Nguyeân, ngöng chöùc thoáng ñoác bang vaø boå nhieäm moät
töôùng
hoài höu thay theá. Ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua, bieän phaùp naøy
nhaèm chaän ñöùng laøn soùng baïo ñoäng coù theå daãn ñeán dieät
chuûng.
Tuy
nhieân tình traïng khaån tröông xem ra khoâng theå haøn gaén ñöôïc nhöõng
raïn nöùt beân trong Nigeria. Vôùi 130 trieäu daân soá, Nigeria
ñöôïc
xem laø quoác gia coù ñoâng daân soá nhöùt taïi Phi Chaâu.Daân soá
naøy ñuôïc chia hai thaønh hai khoái hoài giaùo vaø kitoâ giaùo ngang
ngöõa nhau. Beân trong hai khoái toân giaùo naøy laïi coù ñeán 250 boä
laïc khaùc nhau.Trong quaù khöù, nhöõng caêng thaúng veà saéc toäc
vaø toân giaùo ñeàu ñuoïc deïp boû bôûi chính quyeàn quaân phieät
voán cai trò ñaát nuôùc trong 29 naêm lieàn keå töø khi ñuoïc ñoäc
laäp. Nhöng keå töø naêm 1999, khi neàn daân chuû trôû laïi vôùi
ñaát nuôùc, thì nhöõng nguôøi Nigeria laïi ñuôïc töï do hôn ñeå
truùt heát nhöõng aån öùc cuûa hoï. Hôn 10.000 nguôøi hoài giaùo
ñaõ thieät maïng trong caùc cuoäc ñuïng ñoä maø nguyeân nhaân coù
khi chaúng laø gì: töø nhöõng cuoäc phaûn ñoái choáng laïi nhöõng
cuoäc doäi bom cuûa Hoa kyø xuoáng
Afghanistan cho ñeán vieäc taåy chay vieäc toå chöùc tuyeån löïa Hoa
Haäu Theá Giôùi taïi thuû ñoâ Abuja.
Nhieàu
ngöôøi Nigeria khaúng ñònh raèng lyù lo ñích thöïc cuûa cuoäc xung
ñoät khoâng phaûi laø söï chia reõ chuûng toäc hay toân giaùo, bôûi
vì trong bao theá kyû, ngöôøi Nigeria ñaõ coù theå chung soáng hoaø bình
vôùi nhau, maø chính laø tình traïng kinh teá yeáu keùm vaø truïc lôïi
chính trò.
Maëc
duø moãi ngaøy Nigeria saûn xuaát
ñöôïc 2 trieäu 4 thuøng daàu thoâ, phaàn lôùn daân chuùng vaãn soáng
trong ngheøo ñoùi. Toång saûn löôïng quoác gia haèng naêm tính theo
ñaàu ngöôøi chæ coù khoaûng 290 myõ kim. Phaàn lôùn tieàn baùn daàu
rôi vaøo tuùi caùc chính trò gia quyeàn theá. Vaø ñeå coù theå baùm
vaøo quyeàn theá, caùc chính trò gia laïi leøo laùi vaø khai thaùc nhöõng
dò bieät veà toân giaùo vaø saéc toäc. ÔÛ troïng taâm cuûa maïng
löôùi quyeàn löïc dó nhieân chính laø chính phuû trung uông ôû
Abuja.
Ngöôøi
daân Nigeria ñaõ töøng keâu goïi môû cuoäc tranh luaän toaøn quoác
veà caùch theá ñaát nöôùc cuûa hoï ñang ñöôïc cai trò. Nhieàu
ngöôøi muoán thaáy caùc bang ñöôïc töï trò nhieàu hôn vaø vieäc
phaân phoái daàu thoâ cuõng ñöôïc coâng baèng hôn.
Toång
thoáng Obasanjo, voán laø moät töôùng laõnh hoài höu vaø laø moät tín
höõu tin laønh ngöôøi mieàn Nam, ñaõ taùi cöû trong nhieäm kyø thöù
hai hoài naêm ngoaùi. Theo moät ngöôøi ngoaïi giao Taây Phöông, oâng
Obansanjo khoâng chaáp thuaän cho toå chöùc moät dieãn ñaøn töï do
nhö theá.
Ngaøy 15/05/2004, nhieàu ngöôøi ñaõ tham döï moät cuoäc bieåu tình taïi thaønh phoá Lagos ñeå phaûn ñoái chieàu höôùng ñoäc taøi cuûa chính phuû Obasanjo. Vaên só Wole Soyinka, ngöôøi giaûi thöôûng Nobel Vaên Chöông vaø laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaõ toå chöùc cuoäc bieåu tình, noùi nhö sau: “Neáu khoâng coù ñoái thoaïi thì chæ coøn laø ñoäc thoaïi”.
(Chu Vaên)