Moät vaøi kyû nieäm soáng ñoäng veà
linh muïc Phanxicoâ Xavie Nguyeãn Vaên Thuaän
Nguyeãn Ñaêng Truùc
Cöïu chuûng sinh Tieåu chuûng vieän Phuù Xuaân vaø Hoan Thieän Hueá
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- Nhö töïa ñeà baøi vieát naày, toâi chæ mong ghi laïi moät vaøi kyù öùc veà linh muïc Ph.X. Nguyeãn vaên Thuaän luoân linh ñoäng trong cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa toâi. Nhöõng ngaøy thaùng coù neâu leân trong baøi coù theå khoâng hoaøn toaøn chính xaùc, nhöng chaéc chaén söï vieäc ñaõ xaûy ra, nhaát laø ñaõ thöïc söï chi phoái nhöõng böôùc ñi cuûa ñôøi toâi.
- Khi ñeà nghò toâi goùp nhaët nhöõng baøi noùi chuyeän cuûa ngaøi taïi Strasbourg naêm 1998 ñeå thöïc hieän cuoán "Nieàm vui soáng ñaïo", Ñöùc Toång Giaùm Muïc Ph.X. Nguyeãn Vaên Thuaän ñieän thoaïi nhaéc toâi theá naày: "Truùc nhôù ñeà ôû ñaàu saùch caâu naày cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II nhö lôøi gôûi gaém rieâng cuûa cha cho ngöôøi treû Vieät nam: - Thaønh coâng lôùn nhaát cuûa moät cuoäc ñôøi laø neân thaùnh" -. Hoâm nay, khi ngoài vieát laïi moät vaøi kyû nieäm gaëp gôõ linh muïc Ph.X. Nguyeãn vaên Thuaän trong ñôøi mình, toâi thaâm tín vieäc naày: Moät ngöôøi thaùnh, moät cuoäc ñôøi ñaùng goïi laø thaùnh khi ta nghó ñeán ngöôøi aáy thì töï nhieân ta muoán mình trôû neân toát hôn. Vaø ñoù laø kinh nghieäm cuûa toâi khi töôûng nhôù veà vò linh muïc naày.
Nguyeãn Ñaêng Truùc
Cöïu chuûng sinh Tieåu chuûng vieän Phuù Xuaân vaø Hoan Thieän Hueá
Khoùa 1959
I- Linh muïc giaùo sö tieåu chuûng vieän Phuù Xuaân vaø cha linh höôùng
Toâi vaøo Tieåu Chuûng Vieän Phuù Xuaân khoùa 1959. Khoùa toâi 53 ngöôøi, toâi mang soá 53 vì naêm aáy toâi ñöôïc mieãn thi vaøo chuûng vieän, lyù do laø vaøo luùc toå chöùc thi tuyeån, thì toâi bò bònh thöông haøn. Coù theå noùi khoùa cuûa toâi laø khoùa cuoái theo "cheá ñoä cuõ cuûa chuûng vieän". Cheá ñoä cuõ khoâng coù nghóa laø xaáu, nhöng sau naêm aáy (töùc laø töø khoùa 1960) nhaân söï ñieàu haønh vaø giaûng huaán cuõng nhö sinh hoaït chung cuûa tieåu chuûng vieän thay ñoåi, moät söï thay ñoåi maø linh muïc Nguyeãn Vaên Thuaän ñoùng moät vai troø coù tính caùch quyeát ñònh.
Linh muïc Thuaän ñoåi ñeán tieåu chuûng vieän Phuù Xuaân thay cho linh muïc Nghóa vaøo ñaàu nieân khoùa 1960-1961. Ngaøi xuaát hieän ra tröôùc maét toâi luùc ñoù nhö moät hình aûnh gaày, cao, thaúng, ñi nhanh, luoân luoân aên maëc chænh teà, saïch seõ vaø hay cöôøi. Phoøng nguû cuûa ngaøi naèm ñaàu muùt taàng laàu caùnh traùi Tieåu Chuûng Vieän. Toâi nhôù döôøng nhö naêm aáy ngaøi khoâng laøm gì noåi baät trong tieåu chuûng vieän ngoaøi moät söï hieän dieän vui veû, treû trung, moät thaùi ñoä toân troïng caùc linh muïc, hoaëc laø thaày ngaøi ngaøy tröôùc hoaëc laø lôùp ñaøn anh cuûa ngaøi. Ngaøi daïy lôùp toâi moân phaùp vaên; vaø rieâng caù nhaân toâi, toâi laø moät trong nhöõng chuûng sinh choïn ngaøi laøm cha linh höôùng. Neáu coøn coù moät tình caûm naøo coøn löu laïi trong nhöõng lôùp phaùp vaên aáy cuûa ngaøi, thì ñoù laø moät tình caûm an bình, thoaûi maùi trong nhöõng ngaøy tu trì. Moãi giaùo sö ñeàu coù moät caùi gì tích cöïc ñeå laïi trong cuoäc soáng chuùng toâi, vaø ñieåm tích cöïc nôi vò linh muïc treû naày laø trao cho toâi nieàm vui khi hoïc: khoâng moät giôø naøo cuûa ngaøi maø chuùng toâi khoâng coù dòp ñeå nghe chuyeän vui vaø nhöõng ñieàu laïc quan trong caùc caâu truyeän ngaøi keå. Rieâng veà cuoäc soáng thieâng lieâng maø toâi tieáp caän ñöôïc nôi linh muïc linh höôùng naày, thì ñoù laø thaùi ñoä cung kính, nghieâm trang khi ngaøi thi haønh caùc taùc vuï thieâng lieâng cuûa moät linh muïc. Ñaây laø yeáu toá gaây neân chaán ñoäng lôùn lao hôn caû trong cuoäc soáng toân giaùo cuûa toâi, khi ñöôïc soáng gaàn guõi vôùi ngaøi.
II- Cha Beà treân Thuaän
Ñoái vôùi toâi, teân goïi vaø hình aûnh naày luoân soáng ñoäng trong kyù öùc cuûa mình.
Qua ñeán nieân khoùa 1961-1962, LM Thuaän ñöôïc Ñöùc TGM Hueá ñaët laøm Beà treân tieåu chuûng vieän. Khi chuùng toâi töuï tröôøng thì caùc giaùo sö lôùn tuoåi ñöôïc ñi nhaän caùc nhieäm sôû trong caùc hoï ñaïo, chæ coøn laïi LM Giacoâbeâ Leâ Vaên Maãn, nhöõng linh muïc treû (Lm Giuse Nguyeãn Nhö Töï, Pheâroâ Ñoaøn Quang Haøm, Philippheâ Traàn Vaên Hoaøi, Steâphanoâ Nguyeãn Nhö Theå, J.B. Etcharren), caùc thaày giuùp xöù (Hoà Vaên Quyù, Nguyeãn Vaên Hoäi, Traàn Vaên Tuyeân) tuaàn töï ñöôïc ñöa vaøo daïy chuûng vieän.
Nieân khoùa naày, cha Beà treân Thuaän lu bu ñuû vieäc: canh taân cuoäc soáng tieåu chuûng vieän, xeáp ñaët laøm sao ñeå hai phaàn nhaân löïc cuûa chuûng vieän bò phaân laøm ñoâi luoân lieân laïc ñöôïc vôùi beà treân, vaø vieäc quan troïng laø khôûi coâng xaây tieåu chuûng vieän Hoan Thieän, maø sô ñoà xaây döïng vaø taøi chaùnh do ngaøi ñaûm traùch vaän ñoäng phaàn chính yeáu. Naêm aáy cha beà treân môùi coù 33 tuoåi!
Moät taøi naêng toå chöùc coâng vieäc hieám coù
Coù ngöôøi Chuùa cho taøi toå chöùc nhaân söï, ñaøo taïo, giaùo duïc, keû khaùc laø taøi giao teá, vaän ñoäng taøi chaùnh, coù ngöôøi laø taøi xaây caát cô sôû... Coøn linh muïc Thuaän döôøng nhö Chuùa nhaân taêng ôn cuûa Ngaøi: Trong moät naêm moät linh muïc 33 tuoåi coù theå vöøa ñaët laïi neàn moùng ñaøo taïo chuûng sinh cho kòp nhöõng ñoøi hoûi canh taân cuûa Giaùo Hoäi trong muøa chuaån bò Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, vöøa ñi ñaây ñi ñoù ôû khaép nôi treân theá giôùi ñeå vaän ñoäng taøi chaùnh xaây cô sôû Hoan Thieän, vöøa ñoác suaát theo doõi tieán trình xaây caát. Taøi naêng ñoù quí giaù thaät, nhöng ñoái vôùi toâi, quan troïng hôn heát laø trong nhöõng ngaøy thaùng ña ñoan nhö theá, taùc phong moät linh muïc, moät giaùo sö, moät beà treân chuûng vieän khoâng vì hoaøn caûnh naày khaùc maø ñi vaøo tình traïng ñöôïc xem laø "coù theå chuaån chöôùc".
Nhaø giaùo duïc
- Vaøo muøa möa, tieåu chuûng sinh laïi chôi bi. Coù chuù chôi qua chôi veà aên ñöôïc caû töøng vaøi traêm vieân bi. Toâi cuõng khoâng nhôù coù phaûi phoøng baùn ñoà trong chuûng vieän (do LM Giacoâbeâ Maãn phuï traùch) baùn ra hay khoâng, nhöng hieän töôïng laï laø vaøo muøa aáy laø bi traøn ngaäp trong chuûng vieän. Naêm ñaàu cha Thuaän laøm beà treân, lôùp toâi laø lôùp lôùn nhaát trong caùc lôùp nhoû ôû laïi vôùi ngaøi ôû Phuù Xuaân, neân toâi caûm thaáy nhö mình coù traùch nhieäm vaø hôi böïc vì caùc chuù nhoû ñem bi vaøo nhaø aên, nhaø nguû, ñoâi luùc caû trong nhaø thôø...; khoâng nhöõng khoù chòu vì tieáng ñoäng cuûa bi maø thoâi maø vì maáy chuù coøn noùi chuyeän baát cöù luùc naøo vôùi nhau veà bi. Toâi hoûi cha Beà treân: sao cha khoâng phaït? Ngaøi cöôøi vaø noùi nhoû vôùi toâi: "Ñeå xem, moät tuaàn nöõa thoâi chaúng coù ma naøo chôi bi nöõa ñaâu. Chuyeän gì nhoû vaø khoâng quan troïng ñöøng quaù löu yù maø laøm cho lôøi nhaéc nhôû vieäc lôùn phaûi nhaøm ñi, khoâng ai nghe!"
- Tính toâi leø pheø: vaøo lôùp hay vaøo nhaø thôø ñôït cuoái cuøng vaø thöôøng treã giôø ñoù laø toâi. Coù leõ ngaøi ñaõ chòu ñöïng toâi cuõng khaù laâu, nhöng cho ñeán naêm toâi hoïc lôùp 4eø thì toâi môùi ñöôïc chia vieäc "chaáp leänh", töùc laø ñaùnh chuoâng. Toâi cuõng khoâng löu yù taïi sao laïi ñöôïc giao vieäc naày. Nhöng hai söï kieän sau ñaây laøm toâi suy nghó. Coù laàn toái thöù baûy coù chieáu phim; saùng chuû nhaät ñaùng lyù 5 giôø 45 phaûi ñaùnh chuoâng thöùc daäy. Toâi nguû meâ chaúng nghe ñoàng hoà baùo thöùc. Ñeán 5 giô 55 chuoâng laïi rung ñaùnh thöùc moïi ngöôøi, toâi giaät mình chaïy xuoáng coät chuoâng thì thaáy cha Beà treân ñaõ ñöùng ñaáy. Ngaøi cöôøi noùi vôùi toâi: "Con nguû ngon quaù söùc!". Ñeán cuoái naêm, toâi cuõng khoâng hieåu taïi sao caùc baïn trong lôùp toâi giao cho toâi ñoùng kòch. Toâi coù taät heã ñöùng daäy phaùt bieåu laø chaûy moà hoâi tay, chaân run leân vaø ñaàu oùc choaùng vaùng. Theá nhöng sau laàn laøm kòch naày, toâi thaáy nhöõng hieän töôïng bònh hoaïn aáy bôùt daàn. Vaø hoâm nay, quaù naêm möôi tuoåi ñaàu, khi nhôù laïi nhöõng vieäc ñaõ qua thì môùi hieåu ñöôïc raèng, vieäc choïn mình laøm "chaáp leänh", ñoác suaát mình ñoùng kòch thì ra taát caû caùc quyeát ñònh laø cöû chæ cuûa nhaø giaùo duïc aân caàn xaây döïng moät caùch nheï nhaøng nhaân caùch con ngöôøi mình.
- Ai ôû tieåu chuûng vieän Phuù Xuaân hoaëc Hoan Thieân haún coøn nhôù laø khoâng maáy khi thaáy cha beà treân gaëp ai hoaëc giaûi quyeát, khuyeân raên ñieàu gì sau giôø nguû tröa. Toø moø, toâi hoûi ngaøi veà vieäc naày. Ñaây laø caâu traû lôøi: "Mình nguû daäy tröa hay caùu laém, laøm sao maø giuùp ai ñöôïc vieäc gì cho neân".
- Neáu ai toø moø thì thaáy tuaàn naøo cuõng thaáy cha beà treân Thuaän ñi löôït moät voøng caùc nhaø caàu ôû caùc taàng laàu. Moät laàn voâ tình toâi gaëp ngaøi ñang ñi doïc caùc nhaø caàu caïnh nhaø beáp vaø nhaø chôi; coù leõ thaáy toâi ngaïc nhieân, neân ngaøi goïi toâi ñeán gaàn vaø noùi: "Nhaø caàu maø saïch seõ, thì ngöôøi ta khoâng nhaùc ñi caàu; vaø nhö vaäy caùc chuù seõ thoaûi maùi ñôõ bònh, hoïc haønh khoûi giaùn ñoaïn, vaø tính tình vui veû".
- Veà toùc tai, aên maëc, cha Thuaän khoâng se sua, nhöng luoân luoân chænh teà, saïch seõ. Vaø khoâng phaûi chæ coù moät vaøi ngaøy trong tuaàn, hay vaøo dòp naày dòp khaùc. Nhöng ngay khi ñi nghæ heø thoaûi maùi chung vôùi chuùng toâi, chuùng toâi cuõng thaáy cung caùch nghieâm tuùc cuûa ngaøi trong caùch aên maëc. Ngaøi thöôøng nhaéc laïi cho moãi chuùng toâi: "Mình aên maëc chænh teà laø bieåu loä ñöùc baùi aùi cuûa Chuùa, laø toû loøng kính troïng ngöôøi khaùc. Haõy nghó raèng neáu ngöôøi ta chôùp boùng quay phim laïi caùch aên maëc cuûa mình, neáu mình khoâng xaáu hoå gì laø toát."
- Naêm 1965, lôùp chuùng toâi laø lôùp lôùn nhaát trong chuûng vieän. Khoâng nhöõng moãi ñöùa chuùng toâi ñöôïc trao traùch nhieäm (cöù hai ngöôøi coi moät lôùp) laøm giaùm thò caùc lôùp nhoû, nhöng caû lôùp coøn ñöôïc ngaøi ñeà nghò toå chöùc moät cuoäc trieån laõm veà dieãn tieán coâng ñoàng Vaticanoâ II cho caû ñiaï phaän Hueá ñeán xem. Laøm sao moät coâng vieäc nhö theá laïi trao cho moät nhoùm chöa ñaày möôøi thanh nieân tuoåi töø 17 ñeán 20? Nhöng chuùng toâi ñaõ hoaøn thaønh toát ñeïp coâng vieäc toå chöùc trieån laõm naày trong nhaø khaùch Tieåu chuûng Vieän Hoan Thieän. Vaø thaønh coâng hôn caû laø loøng töï tin, yù thöùc traùch nhieäm vaø tinh thaàn coäng taùc huynh ñeä maø cha beà treân Thuaän ñaõ vun troàng nôi chuùng toâi.
- Tröôùc ñaây, sau khi coù vieäc "hoâ ñieåm" cuoái moãi kyø hoïp caùc cha, vaø sau khi vaøo gaëp cha beà treân ñeå nghe "tin döõ", chuù naøo bò "ñuoåi" ra khoûi chuûng vieän thì thaáy ñôøi mình nhö "cuøi huûi" roài; moät söï thaát baïi eâ cheà trong cuoäc ñôøi; cha meï seõ buoàn; baïn beø e ngaïi ñöùng xa xa maø nhìn laøm nhö phuùt choác mình trôû thaønh keû "toäi loãi". Chuù aáy phaûi doïn ñoà ñi veà ngay; neáu nhaø xa hay trôû ngaïi chöa ñi veà ñöôïc, thì ra nhaø khaùch ôû... Nhöng töø ngaøy cha beà treân Thuaän laøm beà treân, cöïu chuûng sinh nhö ñöôïc cha beà treân thöông rieâng, coù luùc laøm cho keû ôû laïi phaûi neâu thaønh caâu hoûi. Ngaøi hay noùi caâu tieáng Phaùp vaøo dòp naày. Ñi tu "c'est une chance", maø ra ñôøi "c'est une autre chance". Moãi ngöôøi ra ñi ñöôïc xöû ñoåi moät caùch "traân troïng" khaùc nhau, nhöng khoâng ai rôøi khoûi chuûng vieän trong thôøi beà treân Thuaän maø mang moät maëc caûm tieâu cöïc naøo.
Moät nhaø canh taân
Töø ngoaøi nhaø khaùch tieåu chuûng vieän Hoan Thieän nhìn suoát ñeán cuoái haønh lang ñaàu nhaø hoïc, ngöôøi ta nhaän ra böùc töôïng ñen baèng ximaêng thaät lôùn cuûa Thaùnh Bosco. Hình aûnh aáy khoâng nhöõng nhaéc nhôû moät loái giaùo duïc môùi, nhöng laø lôøi môøi goïi nhöõng linh muïc töông lai neân thöïc thi muïc vuï trong tinh thaàn daán thaân phuïc vuï laøm ñaày tôù, öu tieân cho nhöõng ngöôøi ngheøo.
- Chieác aùo beân ngoaøi vaø tinh thaàn phuïc vuï: Nhöõng thay ñoåi tuaàn töï nôi caùch aên maëc cuûa chuûng sinh: nay ñöôïc mang daøy; ñoà hoïc sinh thöôøng thay cho chieäc aùo daøi ñen quaàn traéng; noùn næ "höôùng ñaïo" thay daàn kieåu noùn coái; hoïc chung vôùi hoïc sinh caùc tröôøng beân ngoaøi... Ngöôøi chuûng sinh döôùi thôøi cha beà treân Thuaän beân ngoaøi laø moät "con ngöôøi hoïc sinh" nhö bao nhieâu ngöôøi khaùc. Laø moät ngöôøi thích hoaït ñoäng ñoaøn theå höôùng ñaïo, ngaøi cho caùc lôùp ñöôïc toå chöùc sinh hoaït töông töï nhö nhöõng ñoaøn theå thanh nieân khaùc (khoùa chuùng toâi vaøo naêm 5eø laø khoùa ñaàu tieân ñöôïc sinh hoaït nhö theá trong chuûng vieän, naêm ñaàu cuûa thôøi linh muïc Thuaän laøm beà treân (1961-1962). Sau naày, coù lôùp coøn ñöôïc ñi döï caùc khoùa höôùng ñaïo beân ngoaøi; vaø ngay trong chuûng vieän coù toå chöùc cô sôû höôùng ñaïo.
- Vieäc tieáp nhaän ngöôøi vaøo chuûng vieän khoâng nhaát thieát bò raøng buoäc theo maãu möïc tuyeån vaøo töø nhoû; thôøi beà treân Thuaän, nhöõng ngöôøi goïi laø "tu muoän" (kyø thöïc chaúng muoän gì, nhöng khoâng theo tieán trình coå ñieån), nghóa laø baát kyø vaøo tuoåi naøo cuõng coù theå ñöôïc tieáp nhaän vaøo chuûng vieän. Con soá naày caøng ngaøy caøng taêng, coäng theâm moät soá nhöõng ngöôøi ñaõ tu xuaát trôû laïi tu laøm linh muïc. Nhöõng linh muïc theo loái ñaøo taïo nhö theá chieám tæ leä khaù cao trong toång soá nhöõng linh muïc ñöôïc ñaøo taïo theo kieåu coå ñieån.
- Vaøo naêm 1966, moät naêm tröôùc khi ngaøi nhaän chöùc giaùm muïc, coù laàn ngaøi noùi vôùi lôùp chuùng toâi: "Cha coù döï aùn xaây roäng theâm beân ngoaøi nhaø khaùch caùc chuù ñeå môû moät xöôûng ngheà. Caùc chuù mình töông lai phaûi hoïc moät ngheà nghieäp ñeå sinh soáng, vì xaõ hoäi ñang bieán ñoåi, Giaùo hoäi caàn linh muïc coù loái soáng khaùc hôn phong caùch soáng xöa nay". Ñaây laø moät trong nhöõng döï aùn maø ngaøi ñaõ chia seû vôùi chuùng toâi vaø ngaøi chöa baét tay thöïc hieän ñöôïc vì hoaøn caûnh. Noùi toùm, beà treân Nguyeãn Vaên Thuaän ñaõ ñoàng haønh vôùi giaùo huaán Vaticanoâ II ñeå ñöa kitoâ giaùo vaøo trong cuoäc soáng con ngöôøi cuï theå theo tinh thaàn canh taân cuûa hieán cheá muïc vuï Vui Möøng vaø Hy Voïng.
Quan troïng hôn caû: con ngöôøi caàu nguyeän
- Töø ngaøy Lm Thuaän laøm beà treân, khoâng saùng naøo, khoâng toái naøo, chuûng sinh khoâng thaáy beà treân cuûa mình ôû muùt ñaàu gheá beân traùi cöûa ñi vaøo cuûa nhaø nguyeän. Ngaøi quì thaúng ngöôøi ôû ñaáy tröôùc khi chuùng toâi ñeán nhaø nguyeän moãi saùng, ñích thaân höôùng daãn nguyeän gaåm, daâng thaùnh leã buoåi saùng moãi ngaøy. Neáu toâi noùi vôùi baïn laø trong suoát 6 naêm toâi ñöôïc ôû döôùi söï höôùng daãn cuûa ngaøi, nhöng chöa moät laàn toâi thaáy coù moät cöû chæ nhoû naøo sô suaát khi ngaøi daâng thaùnh leã hay trong luùc ñoïc kinh, nguyeän gaåm..., chaéc baïn thaáy thöôøng thoâi; nhöng qua kinh nghieäm rieâng cuûa toâi veà cuoäc soáng toân giaùo, toâi thaáy ñaây laø daáu chæ ñích thöïc cuûa moät cuoäc soáng noäi taâm saâu daøy vaø kieân trì hieám coù. Vaøo moät dòp leã troïng, moät vò linh muïc trong chuûng vieän, trong luùc ngaây ngaát ñaõ haùt caâu cuoái leã "Ite Misa est" thaønh "Ite eleison", moïi ngöôøi tham döï thaùnh leã khoâng nín cöôøi ñöôïc vaø khoâng ai coù theå haùt traû lôøi. Toâi quay nhìn lui cha beà treân, khuoân maët ngaøi vaãn nghieâm trang. Chæ moät mình caát tieáng haùt "Deo gratias" vôùi taát caû loøng cung kính nhö moïi khi.
- Taát caû thö töø ngaøi göûi cho toâi khi toâi coøn tu hay toâi ñaõ xuaát tu, ngaøi luoân noùi caâu cuoái cuøng nhaén nhuû: "Chuùng ta phoù thaùc moïi söï cho Meï Maria cuûa chuùng ta". Ngaøi tha thieát suøng kính Meï, vaø ñaët ngay töôïng Meï ôû giöõa trung taâm caùc toøa nhaø chuûng vieän.
- Coù luùc toâi hoûi veà yù nghóa kieán truùc chuûng vieän Hoan Thieän vaø ñaëc bieät veà nhaø nguyeän troøn vaø coù hoà nöôùc chung quanh. Ngaøi giaûi thích raèng: nhaø thôø laø nôi gaëp gôû Chuùa, vaø gaëp gôû ngöôøi anh em, nhöng khoâng phaûi gaëp gôõ aøo aøo theo kieåu theá gian. Nhöõng loái xaây caát chuøa chieàn trong vaên hoùa cuûa daân toäc mình nhaéc mình nhôù laø phaûi "böôùc qua beân kia bôø" ñeå coù theå caàu nguyeän. Ñaàu oùc toâi cöù vöôùng vaáp veà nhöõng lôøi naày: caàu nguyeän quaù deã, maø khoâng deã chuùt naøo!
III- Moät vaøi kyû nieäm khoù queân
- Heø naêm 1967, toâi döï ñònh xuaát tu, khoâng coøn ôû trong Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Ñaø Laït. Ngaøi vöøa nhaän chöùc Giaùm Muïc vaø ñeán thaêm Ñaïi Hoïc vaø Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Ñaø Laït. Ngaøi keâu rieâng toâi ñeå gaëp ngaøi taïi Ñaïi Hoïc. Toâi chæ nhôù moät caâu ngaøi nhaén toâi khi toâi trao ñoåi vôùi ngaøi veà quyeát ñònh cuûa toâi. Ngaøi noùi: "Tu cuõng toát maø veà cuõng laø moät ôn goïi rieâng. Nhöng con nhôù ñieàu naày trong ñôøi mình: ñieàu teä haïi trong cuoäc ñôøi khoâng phaûi phaïm toäi, nhöng laø maát ñi yù thöùc toäi loãi".
- Naêm 1975, toâi bò ôû trong traïi "caûi taïo". Vôï toâi ôû nhaø moät mình vôùi chaùu nhoû môùi sinh ñöôïc maáy thaùng. Ngaøi ñang gaëp khoù khaên traêm beà khi môùi nhaän chöùc TGM phoù ôû Saøigon. Nhöng Ngaøi ñaõ nhôù ñeán toâi nhö ñaõ nhôù ñeán traêm ngaøn ñöùa hoïc troø khaùc cuûa ngaøi, vaø nhôø ngöôøi ñem ñeán cho vôï con toâi 30.000 ñoàng ñeå mua gaïo.
- Ñaàu thaùng 9 naêm 1998, tröôùc khi ñeán Strasbourg ñeå noùi chuyeän vôùi ngöôøi treû Vieät Nam taïi AÂu Chaâu, ngaøi nhôø cha Vincent Dollmann, daïy ôû Ñaïi chuûng Vieän Strasbourg, tìm xem coøn coù ai trong gia ñình cuûa vò linh muïc tröôùc ñaây laøm cha xöù Phuû Cam, Hueá vaø ñaõ röûa toäi cho ngaøi. Vò linh muïc naày ngöôøi goác Alsace, Phaùp (maø Strasbourg laø thuû phuû). Cha Dollmann tìm khaép caùc nôi vaø khoâng coøn ai coù teân aáy trong vuøng. Nhöng khi hoûi ñeán queâ cuûa linh muïc naày, thì ngöôøi ta tìm ñöôïc moät baø goïi vò linh muïc aáy laø oâng caäu. Baø naày laø phu nhaân cuûa oâng xaõ tröôûng. Trong buoåi noùi chuyeän vôùi giôùi treû, ngaøi nhaéc ñi nhaéc laïi ôn ñöôïc laøm kitoâ höõu qua pheùp röûa toäi cuûa ngaøi 70 naêm veà tröôùc; vaø cho raèng khoâng coù moät leã möøng naøo vui hôn leã thaát tuaàn naày cuûa ngaøi, vì ngaøi coù dòp ñeán caùm ôn vò linh muïc Chuùa duøng ñeå ban pheùp röûa cho ngaøi; caùm ôn nhöõng böôùc chaân anh huøng, maùu ñaøo töû ñaïo cuûa caùc vò truyeàn giaùo cho Vieät nam. Vaø cuõng vaøo dòp naày ngaøi ñaõ vieát ra 10 söù ñieäp Ñöùc Meï LaVang vaø loan baùo vôùi giôùi treû Vieät nam veà vieäc Ngaøi ñang tieán haønh coâng vieäc saùng laäp Coäng Ñoaøn La-Vang.
- Thaùng 9 naêm 1998, TGM Thuaän ñöôïc Phong traøo Focolare môøi ñeán Quoác Hoäi AÂu Chaâu ñeå döï leã gaén huy chöông cuûa cô quan naày cho baø Chiara Lubich. Ngaøi ñem theo cha Leâ Phuù Haûi vaø toâi ñeán thaêm vò ñaïi dieän Toaø thaùnh beân caïnh Quoác Hoäi AÂu chaâu vaø tham döï leã gaén huy chöông vò saùng laäp Phong Traøo Focolare, moät ngöôøi baïn thaân cuûa ngaøi. Khi chuùng toâi ñöa ngaøi ra nhaø gare saân bay Entzheim, Ngaøi chæ chieác nhaãn giaùm muïc thaät lôùn coù veû quí giaù mang ôû ngoùn tay, vaø hoûi Sr Nguyeãn Thò Höôøng, Cha Leâ Phuù Haûi, coâ Laâm Phöông Mai vaø vôï choàng chuùng toâi: "Ñoaùn xem cha mua bao nhieâu?". Khoâng ai traû lôøi lieàn, nhöng nghó buïng chaéc cuõng treân nghìn myõ kim. Ngaøi khoâng thaáy ai traû lôøi lieàn noùi: "Môùi ñaây cha coù dòp ñi Israel, thaáy ngöôøi ta baùn ngoaøi leà ñöôøng, cha mua noù moät myõ kim, roài nhôø ngöôøi khaéc trong nhaãn chöõ "nada" (hö khoâng, lôøi cuûa thaùnh Teâreâsa Avila). Ngoù cuõng ñöôïc vaø laø kyû nieäm quí!".
Thay lôøi keát
"Nada!", hö voâ trôû veà hö voâ vôùi bao chöùc vuï coù tô vöông maøu saéc traàn theá.
Nhöng neáu nhôù ñeán linh muïc Ph.X. Nguyeãn Vaên Thuaän ñeå giuùp nhau neân thaùnh, thì treân Thieân ñaøng haún ngöôøi anh Phanxicoâ Xavie aáy cuõng ñoàng yù vaø mæm cöôùi vôùi anh chò em coøn laïi cuûa chuùng ta.
Strasbourg, 2003
Nguyeãn Ñaêng Truùc
Cöïu chuûng sinh Tieåu chuûng vieän Phuù Xuaân vaø Hoan Thieän Hueá
Khoùa 1959