Vaøi neùt veà Ñöùc Gioan Phaoloâ Ñeä Nhò

nhaân dòp möøng 25 naêm giaùo hoaøng

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

Vaøi neùt veà Ñöùc Gioan Phaoloâ Ñeä Nhò nhaân dòp möøng 25 naêm giaùo hoaøng.

(Radio Veritas Asia - 28/09/2003) - Ngaøy 16 thaùng 10 naêm 2003, Ñöùc Gioan Phaoloâ II seõ möøng kyû nieäm 25 naêm giaùo hoaøng. Ngaøy 16 thaùng 10 laø ñuùng ngaøy kyû nieäm Ñöùc Karol Wojtyla, ñöôïc choïn leân keá vò thaùnh Pheâroâ taïi ngai toøa Roma, nhö laø vò giaùo hoaøng thöù 264 cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Trieàu giaùo hoaøng cuûa Ngaøi cho thaáy ñaõ coù nhieàu ñieåm môùi vaø nhieàu kyû luïc trong lòch söû giaùo hoäi, maëc duø trong nhöõng naêm cuoái cuøng naày hoaït ñoäng cuûa ngaøi ñaõ bò giôùi haïn raát nhieàu vì lyù do söùc khoûe. Ngöôøi ta nhìn thaáy moät con ngöôøi Gioan Phaoloâ II meät moûi, gaàn kieät söùc, nhöng vaãn coøn yù chí maïnh meõ, muoán ñi cho ñeán cuøng. Ngaøi ñaõ chuaån bò saün saøng, ñeå möøng kyû nieäm 25 naêm giaùo hoaøng vaøo thaùng 10 naêm 2003, moät thaùng xem ra thaät ñaày sinh hoaït.

- Neáu ñöùc Gioan 23 ñaõ coù coâng môû ra Coâng Ñoàng Vatican II, thì ñöùc Gioan Phaoloâ II laø vò giaùo hoaøng ñaõ aùp duïng nhöõng keát quaû cuûa Coâng Ñoàng, vöøa khôi daäy nhöõng phaûn öùng ít nhieàu tích cöïc nôi nhöõng thaønh phaàn khaùc nhau trong giaùo hoäi vaø khôi daäy vaøi caâu hoûi lieân quan ñeán nhöõng thaùch thöùc chöa giaûi quyeát xong.

- Hieän taïi Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø vò giaùo hoaøng thöù tö coù trieàu giaùo hoaøng daøi nhaát, trong lòch söû giaùo hoäi. Nhöng vaøo ngaøy 17 thaùng 3 naêm 2004, ngaøi seõ laø vò giaùo hoaøng thöù 3 ñaõ höôùng daãn giaùo hoäi laâu nhaát, chæ sau hai vò giaùo hoaøng, laø ñöùc Pioâ IX ñaõ höôùng daãn giaùo hoäi trong voøng 31 naêm, vaø thaùnh Pheâroâ, vò giaùo hoaøng  ñaàu tieân,  ñaõ höôùng daãn giaùo hoäi trong voøng töø  34 ñeán 37 naêm.

- Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø vò giaùo hoaøng ñaàu tieân khoâng phaûi laø ngöôøi YÙ, sau gaàn 500 naêm. Vì theá, ngaøi ñaõ coù saùng kieán vieáng thaêm muïc vuï caùc giaùo xöù trong giaùo phaän Roma cuûa ngaøi. Tính cho ñeán nay, ngaøi ñaõ vieáng thaêm ñöôïc 301 trong toång soá 334 giaùo xöù cuûa giaùo phaän Roma. Ñeán muøa xuaân naêm 2002, ngaøi ñaõ ngöng khoâng ñeán vieáng thaêm caùc giaùo xöù trong giaùo phaän Roma nöõa, vì chöùng beänh run Parkinson cuõng nhö vì nhöõng haäu quaû cuûa nhieàu laàn giaûi phaãu vaø cuûa nhöõng tai naïn ñaõ xaûy ra cho chính ngaøi, khieán ngaøi ngaøy nay khoâng coøn söùc khoûe ñeå töï mình ñöùng vöõng ñöôïc nöõa.

- Vôùi loøng can ñaûm tröôùc dö luaän theá giôùi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ quyeát ñònh ñi khaép nôi treân theá giôùi. Vaøo khôûi ñaàu trieàu giaùo hoaøng, ngaøi ñaõ choïn ñeán vieáng thaêm nhöõng quoác gia ñoâi khi ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên xaõ hoäi, chính trò vaø toân giaùo. Toång coäng Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ vieáng thaêm 129 quoác gia  nhôø qua 102 chuyeán vieáng thaêm quoác teá, vaø vöôït qua toång coäng 30 laàn chieàu daøi voøng quanh theá giôùi. Caùc quan saùt vieân tính toång coäng ÑTC ñaõ traûi qua 10% thôøi gian laøm giaùo hoaøng, beân ngoaøi Vatican. Tuy nhieân, maëc duø  ÑTC ñaõ thaønh coâng vöôït qua nhöõng trôû ngaïi, ñeå ñeán vieáng thaêm Cuba vaø Do Thaùi, nhöng ngaøi chöa thaønh coâng ñeán vieáng thaêm Lieân Bang Nga vaø Trung Quoác. Vôùi tình traïng söùc khoeû nhö hieän nay, thì döôøng nhö khoâng coøn nhieàu hy voïng  ñeå ngaøi coù theå vieáng thaêm hai quoác gia Nga vaø Trung Quoác ñöôïc nöõa.

- Xeùt veà nhöõng laàn phong thaùnh vaø chaân phöôùc, thì Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ toân phong caùc chaân phöôùc vaø hieån thaùnh, toång coäng nhieàu hôn con soá cuûa taát caû caùc vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi coäng laïi. Trong nhöõng chuyeán thaêm quoác teá, ÑTC giöõ thoùi quen phong chaân phöôùc hay phong thaùnh cho caùc vò taïi chính queâ höông cuûa caùc vò. Ngaøi ñaõ toân phong toång coäng 1,318 vò chaân phöôùc, 474 vò hieån thaùnh. Nhöng xem ra nhö  ngaøi chöa muoán döøng laïi. Ngaøy 5 thaùng 10 naêm 2003, ÑTC seõ toân phong hieån thaùnh cho 3 vò chaân phöôùc; vaø vaøo ngaøy 9 thaùng 11 naêm 2003, seõ toân phong 5 ñaày tôù Chuùa leân baäc chaân phöôùc. Leã phong chaân phöôùc cho Meï Teâreâsa vaøo chuùa nhaät 19 thaùng 10 naêm 2003, ñöôïc xem nhö laø bieán coá quan troïng cuûa trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Baûn thaân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II cuõng raát gaàn guûi vôùi vò taân chaân phöôùc Meï Teâreâsa Calcutta naày.

- Nhö laø vò laõnh ñaïo chính trò vaø tinh thaàn ñöôïc toaøn theá giôùi nhìn nhaän, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ coù coâng laøm cho Giaùo hoäi Coâng giaùo coù ñöôïc aûnh höôûng môùi trong xaõ hoäi. Bò dö luaän trong giôùi truyeàn thoâng pheâ bình vì nhöõng laäp tröôøng cuûa ngaøi trong laõnh vöïc luaân lyù, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II khoâng vì theá maø khoâng ñöôïc khaâm phuïc vì nhöõng haønh ñoäng cuûa ngaøi laøm cho  cheá ñoä coäng saûn bò suïp ñoå vaøo cuoái thaäp nieân 80, cuõng nhö vì nhöõng haønh ñoäng cuûa ngaøi phuïc vuï cho hoøa bình trong nhöõng naêm qua, ñoái laïi vôùi söï taùi xuaát hieän naïn khuûng boá quoác teá  döïa treân lyù do toân giaùo. Caùch naøo ñoù, coù theå noùi, Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø moät trong nhöõng nhaân vaät chính trò hieám coù cuûa ngaøy nay, ñöôïc chöùng kieán nhöõng bieán ñoåi theá giôùi trong voøng 25 naêm qua. Con soá 83 quoác gia ñaõ thieát laäp lieân laïc ngoaïi giao laàn ñaàu tieân vôùi Toøa Thaùnh Vatican, laø baèng chöùng cho ñieàu vöøa noùi treân.

- Vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ trôû thaønh “ñieåm noùng” ñöôïc ñöa ra thaûo luaän theo ñöôøng höôùng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Ngay töø khôûi ñaàu trieàu giaùo hoaøng, trong thoâng ñieäp Ut Sinh Unum, veà Hieäp Nhaát Kitoâ, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ yeâu caàu haõy “tìm gaëp moät hình thöùc thöïc thi quyeàn toái thöôïng naày, trong hoaøn caûnh môùi, vöøa vaãn duy trì ñöôïc ñieåm thieát yeáu cuûa söù maïng giaùo hoaøng cuûa ngaøi.

Vaán ñeà veà quyeàn toái thöôïng vaãn chöa ñöôïc traû lôøi; nhöng ñieàu naày khoâng ngaên caûn Ñöùc Gioan Phaoloâ II phaù boû ñöôïc nhöõng böùc töôøng ngaên caùch, cho duø ñaõ nhieàu laàn thaát baïi.

- ÑTC ñaõ toû ra chuù yù ñeán töøng coäng ñoaøn giaùo hoäi, cuõng nhö  chuù yù ñeán nhöõng giaùo hoäi ñaõ ly khai vôùi Roma, vaø nhö theá thay ñoåi hình aûnh veà trieàu giaùo hoaøng thöôøng bò toá caùo laø ñoùng kín, vöøa cuõng coá  ñöôïc nhöõng ngöôøi coâng giaùo trong ñöùc tin cuûa hoï. Hai laàn gaëp gôõ taïi Assisi vaøo naêm 1986 vaø naêm 2002 laø nhöõng thí duï huøng hoàn nhaát cuûa thôøi gian 25 naêm qua. Chæ coù moät ñieåm ñen, --- nhö laø haäu quaû cuûa tinh thaàn ñaïi keát, --- ñoù laø söï  “ly khai” chöa giaûi quyeát ñöôïc  cuûa caùc tín höõu cuûa Ñöùc Cha Marcel Lefeøvre vaøo naêm 1988; luùc ñoù caùc tín höõu cuûa Ñöùc Cha Lefevre, toá caùo Ñöùc Gioan Phaoloâ II  ñaõ quaù côûi  môû.

- Moät ñieåm ñaëc bieät khaùc nöõa coù aûnh höôûng lôùn treân Cuoäc Hoïp Hoàng Y vaøo thaùng 10 naêm 2003, ñoù laø con soá nhöõng vò hoàng vò ñöôïc phong töôùc döôùi thôøi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Trong voøng 25 naêm qua, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ phong töôùc cho 201 vò hoàng y, trong soá naày coù 104 vò,--- (treân toång soá 109 vò) --- coøn quyeàn baàu giaùo hoaøng. Vaø trong töông lai gaàn, raát coù theå seõ coù Coâng Nghò Hoàng Y ñeå ñaët nhöõng taân hoàng y, vaø nhö theá baûo ñaûm cho vò “giaùo hoaøng töông lai” seõ coøn laø vò giaùo hoaøng theo ñöôøng höôùng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. --- (Baøi naày ñöôïc vieát tröôùc khi ÑTC coâng boá danh saùch 30 vò taân hoàng y, tröa chuùa nhaät 28 thaùng 9 naêm 2003).

Vò giaùo hoaøng töông lai, keá vò Ñöùc Gioan Phaoloâ II,  seõ thöøa keá phaàn gia taøi thieâng lieâng vaø nhöõng giaùo huaán phong phuù caàn ñöôïc phaùt trieån. Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ töøng laø giaùo sö; ngaøi ñaõ vieát ra --- ngoaøi nhöõng baøi giaûng vaø giaùo lyù haèng tuaàn --- 14 thoâng ñieäp, 14 toâng huaán, 11 toâng hieán, hôn 40 toâng thö, 28 töï saéc vaø nhöõng taùc phaåm caù nhaân khaùc nöõa, chaúng haïn nhö  tuyeån taäp  nhöõng Baøi Thô vöøa ñöôïc xuaát baûn. Trong moâi tröôøng Vatican, ngöôøi ta löu yù ñeán söï kieän laø vò keá nghieäp Ñöùc Gioan Phaoloâ II seõ phaûi ñoái dieän vôùi thaùch thöùc laøm cho toång soá 70,000 trang giaùo huaán ñöôïc bieát ñeán. Coù theå coù nhieàu tín höõu coâng giaùo bieát raát  ít veà nhöõng giaùo huaàn naày.

- Veà söùc khoûe, hieän nay moïi ngöôøi coù theå nhìn thaáy roõ raøng söùc khoûe cuûa ÑTC  ñang giaûm suùt. Tuy nhieân, caùc phöông tieän truyeàn thoâng thì töôøng thuaät vaán ñeà söùc khoûe cuûa ÑTC caùch khaù bi quan. Moät vieân chöùc Toøa Thaùnh nhaän ñònh caùch ví voõm nhö sau: trong 10 naêm qua, caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaõ “an taùng” ÑTC khoaûng 10 laàn roài. Nhöng hieän nay, thì tình traïng xem ra nhö  ñaõ khaù roõ raøng.  Moïi ngöôøi ñeàu nhìn thaáy söùc khoûe cuûa ÑTC  thaät söï ñaõ giaûm suùt khaù nhieàu. Trong chuyeán vieáng thaêm vaøo thaùng 9 naêm 2003 taïi Slovakia, ngöôøi ta thaáy ÑTC ngoài treân xe laên hoaëc treân gheá coù gaén baùnh xe ñeå di chuyeån. Ngaøi ñöùng leân raát khoù khaên. Phaûi nhôø hai ngöôøi ñôõ phuï. Töø nay caùc chuyeán ñi thaêm vaø nhöõng sinh hoaït cuûa ÑTC khoâng tính tröôùc caùch chaéc chaén ñöôïc, maø phaûi tuøy theo tình traïng söùc khoûe cuûa ÑTC töøng ngaøy moät.

Tuy nhieân, duø bò yeáu söùc khoûe, nhöng yù chí cuûa ÑTC coøn raát maïnh. Giaùo Luaät môùi cuûa naêm 1983 coù döï truø tröôøng hôïp moät vò giaùo hoaøng töø nhieäm, nôi ñieàu khoaûn thöù 332. Nhöng, nhöõng vò haèng ngaøy tieáp xuùc vaø laøm vieäc beân caïnh ÑTC thì khoâng tin laø ÑTC seõ töø chöùc. Duø ñaõ 83 töoåi roài, nhöng ÑTC cho thaáy roõ yù ñònh cuûa ngaøi laø seõ khoâng töø nhieäm. Trong laàn veà thaêm queâ höông BaLan, vaøo thaùng 8 naêm 2002, --- luùc ñoù coù tin ñoàn laø ÑTC seõ töø chöùc vaø ôû  laïi Balan --- ÑTC ñaõ phoù daâng trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi cho Ñöùc Nöõ Ñoàng Trinh Kalwaria, nhö  ÑTC ñaõ laøm vaøo naêm 1979, ñeå xin Meï khaån caàu cuøng Chuùa ban  cho söùc maïnh theå xaùc cuõng nhö tinh thaàn, ngoõ haàu ngaøi “coù theå chu toaøn cho ñeán cuøng söù maïng Chuùa ñaõ trao phoù cho.” Vôùi moät yù chí maïnh meõ, ngaøy nay ÑTC vaãn coøn tieáp tuïc thi haønh söù  maïng ñaõ laõnh nhaän. Vaøo ngaøy 7 thaùng 10 naêm 2003, ÑTC seõ ñi haønh höông Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Pompeâi. Roài keá ñoù laø nhöõng sinh hoaït ñeå  möøng 25 naêm giaùo hoaøng. Nhöng ñoù laø nhöõng chöông môùi seõ ñöôïc theâm vaøo lòch söû trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, neáu Chuùa muoán.

Giôø ñaây chuùng ta haõy theo doõi nhöõng nhaän ñònh cuûa vaøi nhaân vaät coäng taùc gaàn beân caïnh ÑTC.

- Tröôùc heát laø chöùng töø cuûa ÑHY Saraiva Martins, Toång Tröôûng boä Phong Thaùnh. ÑHY nhaän ñònh nhö sau:

“Hôn laø nhöõng bieán coá leû teû cuûa 25 naêm trieàu giaùo hoaøng, toâi muoán nhaéc ñeán aán töôïng maø Ñöùc Thaùnh Cha khôi daäy trong toâi moãi laàn toâi ñeán gaëp ngaøi. Toâi thaáy nôi Ñöùc Gioan Phaoloâ II maãu göông soáng ñoäng cuûa moät neáp soáng theo nguyeân taéc ñaët “baûn theå” quan troïng treân tröôùc “haønh ñoäng”. Ngay töø khôûi ñaàu cuûa trieàu giaùo hoaøng cuûa ngaøi, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaèc laïi ôn goïi phoå quaùt cuûa taát caû moïi ngöôøi phaûi soáng thaùnh thieän nhö laø ñieåm quy chieáu vaø laø muïc ñích cuoái cuøng cuûa troïn caû muïc vuï cuûa Giaùo Hoäi trong suoát ngaøn naêm môùi. Moãi laàn gaëp gôõ vôùi ÑTC laøm cho toâi thaáy roõ nhö theá naøo ngaøi ñaõ laõnh laáy söù maïng laøm chuû chaên toaøn theå giaùo hoäi, moät caùch troïn veïn, khoâng giaây phuùt ngöøng nghæ. Söùc naëng cuûa nhöõng naêm thaùng vaø nhieàu khoå ñau trong quaù khöù ñaõ ghi ñaäm neùt treân con ngöôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Nhöng nguôøi ta coù theå thaáy roõ ñöôïc nôi ÑTC  tinh thaàn höôùng daãn theå xaùc nhö theá naøo. Toâi muoán nhaéc ñeán giaây phuùt cuï theå maø toâi khoâng theå naøo queân ñöôïc: ñoù laø cuoäc möu saùt ngaøi ngaøy 13 thaùng 5 naêm 1981. Ngaøi suyùt maát maïng vì cuoäc möu saùt naày. Toâi khoâng phaûi chæ noùi ñeán bieán coá  ñaõ xaûy ra trong ngaøy hoâm ñoù taïi quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ maø thoâi,  nhöng muoán noùi ñeán “baøi hoïc” maø Ñöùc Thaùnh Cha muoán neâu ra cho toaøn theå nhaân loaïi, baøi hoïc vui veû chaáp nhaän ñau khoå, moät söï ñau khoå ñöôïc ÑTC goïi laø “söï ñau khoå  coù söùc cöùu roãi”. Söï chaáp nhaän naày chaéc chaén coù lieân heä vôùi tình yeâu meán cuûa ngaøi ñoái vôùi Ñöùc Nöõ Ñoàng Trinh; ÑTC ñaõ ñeán haønh höông Fatima, ñeå taï ôn Ñöùc Meï vaø ñaõ ñaët nôi trieàu thieân Ñöùc Meï vieân ñaïn ñaõ gaây thöông tích cho ngaøi.”

- ÑHY Crescenzio Sepe, toång tröôûng boä  rao giaûng Tin Möøng cho caùc daân toäc ñaõ coù nhöõng nhaän ñònh nhö sau:

“Thaät khoù maø xaùc ñònh moät giaây phuùt ñaëc bieät cuûa trieàu giaùo hoaøng cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II! Giaây phuùt möøng kyû nieäm 25 naêm giaùo hoaøng laø moät trong nhöõng giaây phuùt ñaëc bieät naày. Noù môøi goïi chuùng ta nhìn ñeán tuông lai maø chính ÑTC ñaõ xaây döïng treân con ñöôøng  cuûa Giaùo Hoäi cuûa thôøi haäu Coâng Ñoàng Vat II  vaø cuûa Ñaïi Naêm Thaùnh 2000. Giaùo Hoäi laø truyeàn giaùo. ÑTC ñaõ  noùi leân söï thaät naày ngaøy qua ngaøy, vaø ñeà nghò söï thaät naày nhö laø giaùo huaán vaø söù ñieäp cho moät theá giôùi môùi.”

- ÑHY Ignaxioâ Moussa I Daoud, toång tröôûng boä Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông, thì nhaän ñònh nhö sau:

“Moät  trong nhöõng ñieàu ñaõ ghi daáu saâu ñaäm vaø ñaõ ñaùnh ñoäng toâi nhaát laø thaùi ñoä cuûa ÑTC ñoái vôùi cuoäc chieán Iraq. Laäp tröôøng cuûa Toøa Thaùnh Vatican ñaõ coù nhöõng haäu quaû phi thöôøng treân toaøn theá giôùi, maëc duø chieán tranh ñaõ xaûy ra. “Khoâng vôùi chieán tranh; khoâng vôùi taát caû moïi chieán tranh, vaø caû ñoái vôùi chieán tranh döï phoøng ñi nöõa! ÑTC Gioan Phaoloâ II ñaõ coù laäp tröôøng nhö theá. Khoâng nhöõng theá giôùi Hoài giaùo ñaõ ñaùnh giaù cao laëp tröôøng cuûa ÑTC, maø caû theá giôùi chính trò cuûa caùc quoác gia nöõa”.

- Thaàn hoïc gia cuûa phuû giaùo hoaøng, Linh Muïc doøng Da Minh, George Cottier, OP, ñaõ coù nhöõng nhaän ñònh nhö sau:

“Trong trieàu giaùo hoaøng cuûa ÑTC, toâi bò ñaùnh ñoäng bôûi thaùi ñoä laéng nghe cuûa ÑTC. Ngaøi coù caùch theá heát söùc teá nhò ñeå noùi leân ñieàu ngaøi nghó, vaø caû noùi leân  ñieàu ngaøi khoâng ñoàng yù, maø khoâng gaây toån thöông cho baát cöù ai. Giaây phuùt ñaõ ghi ñaëm neùt nhaát trong toâi, trong 25 naêm qua, laø buoåi leã ngaøy 8 thaùng 3 naêm 2000, khi Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II noùi leân lôøi xin loãi, nhaân danh Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, vì nhöõng toäi loãi ñaõ phaïm bôûi nhöõng con caùi giaùo hoäi trong doøng lòch söû. Bieán coá xin loãi naày ñaõ môû ra nhöõng vieãn töôïng môùi. Noù baét buoäc chuùng ta phaûi coù moät thaùi ñoä môùi ñoái vôùi lòch söû cuûa Giaùo Hoäi, vaø nhaát laø baét buoäc chuùng ta phaân bieät giöõa söï thaùnh thieän cuûa Giaùo Hoäi vaø nhöõng toäi loãi cuûa nhöõng con caùi cuûa giaùo hoäi. Ngaøy hoâm ñoù, toâi caûm thaáy bò ñaùnh ñoäng ñaëc bieät, khi nhìn thaáy moät vò giaùo hoaøng meät moûi, vaø quyø tröôùc Thaùnh Giaù Chuùa”.

(Ñaëng Theá Duõng)

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page