Baøn veà vieäc Toøa Thaùnh Vatican
môû caùc Vaên Khoá töø naêm 1922 ñeán naêm 1939
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Baøn
veà vieäc Toøa Thaùnh Vatican môû caùc
Vaên Khoá töø naêm 1922 ñeán
naêm 1939.
(Radio Veritas Asia - 16/02/2003) - Baét ñaàu töø
ngaøy thöù baûy 15 thaùng 2 (naêm 2003), Toøa Thaùnh môû kho Vaên Khoá
trong khoaûng thôøi gian töø naêm 1922 cho ñeán naêm 1939, thôøi
cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ XI, cho caùc hoïc giaû ñeán nghieân cöùu.
Giaùo
Sö ngöôøi Ñöùc Walter
BrandMuller, thaønh vieân cuûa Haøn
Laâm Vieän Giaùo Hoaøng veà Khoa Söû, ñaõ löu yù raèng ngöôøi ta
khoâng neân quaù chôø ñôïi seõ tìm ñöôïc nhöõng taøi lieäu
“coù tính caùch giaät gaân”.
Tuy
nhieân, maëc duø nhöõng bieán coá vaø nhöõng taøi lieäu chính yeáu
cuûa thôøi kyø lòch söû naày, -----thôøi kyø khai sinh nhöõng chuû
nghóa ñoäc taøi toaøn trò--- ñaõ ñöôïc
bieát roài, nhöng caùc söû gia vaãn coøn nuoâi hy voïng laø seõ coøn
gaëp ñöôïc nhöõng thoâng tin hay
taøi lieäu giuùp soi saùng roõ raøng hôn veà nhöõng laäp tröôøng
vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa Toøa Thaùnh trong thôøi gian naày. Ña
soá nhöõng Vaên Khoá cuûa thôøi kyø naày, ñöôïc löu giöõ taïi
boán Boä sau ñaây cuûa Toøa Thaùnh: Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, Boä
Truyeàn Giaùo, Boä Ñoâng Phöông, vaø Boä
Giaùo Duïc.
Vaøo
thôøi cuûa Ñöùc Pioâ XI, Boä
Giaùo Lyù Ñöùc Tin chöa ñöôïc laø moät Boä rieâng taùch rôøi nhö
hieän nay, nhöng tuøy thuoäc tröïc tieáp vaøo Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø
coù lieân heä chaët cheõ vôùi Phuû Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh. Vì
theá nhöõng Vaên Khoá cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin trong khoaûng thôøi
gian töø 1922-1939, laø raát quan troïng. Caùc nhaø nghieân cöùu cuõng
tìm ñoïc nhöõng Vaên Khoá cuûa Boä Giaùo Duïc Coâng Giaùo, maø tröôùc
ñaây ñöôïc goïi laø “Boä ñaëc traùch caùc chuûng vieän”, bôûi
vì sau khi laõnh tuï Hitler leân naém quyeàn vaøo naêm 1933, thì chæ
coøn caùc ñaïi hoïc coâng giaùo laø coù töï do hôn ñeå
noùi leân laäp tröôøng cuûa mình. Nhöõng Vaên Khoá cuûa Boä
Truyeàn Giaùo trong thôøi gian naày, cuõng raát quan troïng ñeå
ñöôïc tham khaûo.
Chuùng
ta cuõng neân bieát raèng taïi Toøa Thaùnh Vatican, --- khoâng gioáng
nhö taïi caùc quoác gia khaùc, ---- khoâng coù moät cô quan trung öông
ñaëc traùch chung caùc Vaên Khoá. Beân caïnh Thö Vieän Quoác Gia
Vatican, naèm trong noäi thaønh Vatican, coù moät toøa nhaø daønh ñeå
caát giöõ caùc Vaên Khoá cuûa Phuû Quoác Vuï Khanh, vaø Vaên Khoá
cuûa vaøi Boä khaùc nöõa... Moãi Boä chòu traùch nhieäm löu giöõ
nhöõng Vaên Khoá rieâng cuûa boä mình,
vaø coù nhöõng quy luaät rieâng
ñeå cho pheùp caùc nhaø nghieân cöùu ñeán tham khaûo caùc Vaên
Khoá naày.
Vaøo
ngaøy 15 thaùng 2 naêm 2002 (caùch ñaây moät naêm), khi loan baùo laø
Toøa Thaùnh chuaån bò môû kho Vaên Khoá,
Tieán Só Navarro Valls, giaùm ñoác phoøng baùo chí Toøa Thaùnh,
ñaõ cho giôùi baùo chí bieát laø “Ñöùc Gioan Phaoloâ II raát quan
taâm ñeán vieäc môû kho Vaên Khoá cuûa
khoaûng thôøi gian töø naêm 1922 ñeán naêm 1939. Nhöng chæ
môùi môû ñöôïc moät phaàn thoâi, bôûi vì hieän taïi, vaø
xeùt veà nhöõng Vaên Khoá cuûa Phuû Quoác Vuï Khanh Toøa Thaùnh, thì
chæ nhöõng Vaên Khoá naøo lieân quan ñeán nhöõng töông quan giöõa
Toøa Thaùnh vaø hai quoác gia Ñöùc vaø AÙo, môùi
saün saøng ñeå caùc nhaø chuyeân moân nghieân cöùu.
Giôùi
haïn naày laø ñieàu ñaùng tieác, bôûi vì, theo linh muïc Peter
Gumpel, töôøng trình vieân cuûa vuï aùn phong chaân phöôùc cho
Ñöùc Pioâ XII, thì caàn xeùt
ñeán nhöõng lieân heä cuûa Toøa Thaùnh vôùi caùc chính phuû khaùc
nöõa, ñeå cuoäc nghieân cöùu coù ñöôïc tính caùch phoå quaùt vaø
toaøn dieän hôn. Phaàn ÑTC Gioan Phaoloâ II, thì
ngaøi höùa laø vaøo naêm 2005, taát caû Kho Vaên Khoá cuûa thôøi
kyø 1922-1939, môùi ñöôïc môû
ra troïn veïn ñaày ñuû.
Linh
Muïc Gumpel, laø cöïu giaùo sö cuûa
Giaùo Hoaøng Ñaïi Hoïc Greâgorianoâ ôû Roma, vaø ngaøi nghó
raèng toát hôn neân chôø ñeán naêm 2005, ñeå môû taát caû Vaên
Khoá cuøng moät laàn. Veà phaàn mình, ÑHY Jorge Mejia, thö vieän tröôûng
cuûa Toøa Thaùnh thì nhaän ñònh raèng vieäc môû ra caùc kho Vaên
Khoá cuûa Toøa Thaùnh cho coâng chuùng tham khaûo, laø moät bieán coá
ñaëc bieät trong lòch söû Giaùo
Hoäi. Ñoàng thôøi, ÑHY cuõng
cho raèng nhöõng khaùm phaù môùi - neáu coù - töø nhöõng Vaên Khoá
töø naêm 1922 cho ñeán naêm 1939, --- cuõng khoâng coù gì laø giaät
gaân caû. Cuoäc tranh tuïng hieän nay veà söï thinh laëng cuûa Ñöùc
Pioâ XII, coù theå ñöôïc khôi daäy, xeùt vì
trong khoaûng thôøi gian töø 1922 ñeán 1939, ngaøi laø Khaâm söù
Toøa Thaùnh taïi Ñöùc Quoác, roài sau ñoù veà laøm quoác vuï khanh”.
Lieân
quan ñeán vieäc môû Vaên Khoá ra cho coâng chuùng tham khaûo, thì tröôùc thôøi Ñöùc Leâo XIII, khoâng coù quy luaät
naøo ñöôïc ñaët ra caû. Chính
Ñöùc Leâoâ XIII, vaøo naêm 1881, laø keû ñaàu tieân quyeát ñònh môû
ra vaøi Vaên Khoá - chôù khoâng phaûi taát caû caùc Vaên Khoá. Vaø
ngaøi muoán raèng caùc Vaên Khoá lieân quan ñeán trieàu ñaïi cuûa
moät giaùo hoaøng, chæ ñöôïc môû ra cho coâng chuùng tham khaûo, 70
naêm sau khi vò giaùo hoaøng ñoù qua ñôøi. Vaø quy luaät thöù hai,
laø vò Giaùo Hoaøng coù theå cho
môû ra phaàn
nhöõng Vaên Khoá, tieáp lieàn vôùi nhöõng Vaên Khoá ñaõ ñöôïc vò giaùo hoaøng tieàn nhieäm
môû ra truôùc.
Nhö
theá, cöû chæ cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II --- cho môû baùn phaàn nhöõng
Vaên Khoá töø naêm 1922-1939
----- khoâng theo baát cöù quy luaät naøo ñöôïc noùi treân. Ngaøi
ñaõ döï truø tröôùc vieäc môû ra Vaên Khoá cuûa Ñöùc Pioâ XI,
qua ñôøi thaùng hai naêm 1939. Naêm 1998, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ
cho môû moät phaàn Vaên Khoá cuûa thôøi tröôùc naêm 1922. Do cöû
chæ naày, xem ra Ñöùc Gioan Phaoloâ II, muoán taïo ra moät söï baét
buoäc cho vò Keá nghieäp, bôûi vì Ngaøi ñaõ tuyeân boá tröôùc laø
taát caû caùc Vaên Khoá töø naêm 1922 ñeán 1939, seõ ñöôïc môû
cho coâng chuùng tham khaûo caùch troïn veïn vaøo naêm 2005.
Hoâm ngaøy 15 thaùng 2 naêm 2003, trong soá nhöõng Vaên Khoá cuûa Vatican, thì chæ cho môû nhöõng Vaên Khoá naøo töø naêm 1922-1939, coù lieân heä ñeán caùc Toøa Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Ñöùc Quoác vaø AÙo Quoác. Chính nhöõng giôùi haïn veà phuông dieän kyõ thuaät ñaõ khoâng cho pheùp Vatican coâng boá moät luùc, toaøn theå nhöõng Vaên Khoá cuûa mình.