Nguyeãn Thò Meán ngöôøi ñaõ soáng soùt
sau côn soát Taán Coâng cuûa SARS
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chò Nguyeãn Thò Meán, y taù beänh vieän Vieät - Phaùp laø moät trong naêm ngöôøi nhieãm beänh SARS ñaàu tieân vaø naëng nhaát ôû Haø Noäi. Boán ngöôøi ñaõ bò caên beänh hieåm ngheøo cöôùp ñi maïng soáng, chæ coù mình chò laø bình phuïc trôû veà vôùi cuoäc soáng. Ñaây laø caâu chuyeän duõng caûm chieán ñaáu vôùi beänh taät cuûa chò Meán.
Chò Nguyeãn Thò Meán laø y taù trung caáp chuyeân khoa nhi, coâng taùc taïi Beänh Vieän Vieät - Phaùp töø naêm 2000. Boán trong soá naêm ngöôøi goàm chò Löôïng, y taù ñieàu trò, anh Phöông, baùc só saûn khoa, chò Uyeân, y taù tröôûng vaø oâng Derossier, baùc só gaây meâ hoài söùc ngöôøi Phaùp ñaõ bò caên beänh hieåm ngheøo cöôùp ñi maïng soáng. Chæ coù mình chò laø bình phuïc ñeå trôû veà vôùi gia ñình vaø coäng ñoàng. Treân maët vaø treân coå chò, nôi môû noäi khí quaûn, vaãn coøn ñeå laïi nhöõng veät tím. Chaân phaûi coøn bò lieät nheï. Döôùi ñaây laø caâu chuyeän do chính chò keå laïi taïi nhaø rieâng cuûa mình.
(AÛnh chuïp anh Thaønh, choàng chò Meán ñang giuùp chò taäp ñi )
|
|
Ngaøy ñònh meänh
Ngaøy 26/02/2003 moät beänh nhaân ngöôøi Myõ goác Hoa maø chuùng toâi quen goïi laø "beänh nhaân Hoàng Koâng" nhaäp vieän Vieät-Phaùp vôùi chaån ñoaùn soát, ho, theo doõi cuùm. Ñaáy laø moät ngaøy ñònh meänh, ca tröïc toái hoâm ñaáy goàm baùc só Quy, y taù Löôïng, Uyeân vaø toâi. Beänh nhaân soát, ho taïi beänh vieän toâi khoâng hieám, chuùng toâi chaúng ai nghó ñeán chuyeän ñeo khaåu trang. Chuùng toâi ñaâu coù ngôø ñoù laø trieäu chöùng môû maøn cuûa caên beänh cheát ngöôøi: SARS. Chò Löôïng, Uyeân tröïc tieáp phuïc vuï beänh nhaân.
Khaùc vôùi ngöôøi beänh soát, ho khaùc, beänh nhaân naøy raát meät vaø tieát ra nhieàu ñôøm daõi neân luoân baám chuoâng goïi, yeâu caàu giuùp ñôõ. Löôïng vaø Uyeân sau naøy keå laïi ñaõ coù luùc phaûi voã cho beänh nhaân ho, khaïc ñôøm ñeán 10, 15 phuùt. Coâng vieäc cuûa toâi chuû yeáu laø pha söõa cho beù sô sinh, nhöng khi chuoâng goïi maø Löôïng, Uyeân baän chaêm soùc beänh nhaân khaùc toâi vaãn vaøo giuùp. Nhöõng ngaøy sau tình traïng "beänh nhaân Hong Kong" xaáu ñi raát nhanh, phaûi thôû baèng maùy. Luùc aáy chuùng toâi môùi nghó tôùi moät caên beänh raát naëng coù khaû naêng laây nhieãm vaø nhaéc nhôû moïi ngöôøi ñeo khaåu trang phoøng beänh.
Ngaøy 2/03/2003, Löôïng baét ñaàu soát, luùc ñaàu laø soát reùt, sau ñoù soát noùng. Nhieät ñoä luùc ñaàu chöa cao coøn toâi vaø Uyeân vaãn khoûe, ñi laøm bình thöôøng. Ngaøy 3/03/2003, Toâi thaáy ngöôøi ôùn laïnh, meät vaø ñau ñaàu nhöng khoâng soát, beänh nhaân ñeán ñeû raát nhieàu ai cuõng vaát vaû, toâi nghó meät laø ñöông nhieân neân vaãn ñi laøm. Ngaøy 4/03/2003, Hoâm ñoù toâi meät laém, ñi maø khoâng theå nhaác noåi chaân vaø baét ñaàu tieâu chaûy. Ngaøy 5/03/2003, Toâi reùt run nhieàu côn, nhöng nghó mình bò tieâu chaûy neân reùt run vaø meät laø ñuùng thoâi. Ñeán toái caëp nhieät ñoä soát 38 ñoä C. Toâi vaøo beänh vieän vaø ñöôïc xeùt nghieäm ngay, keát quaû xeùt nghieäm cho toâi bieát mình ñaõ nhieãm beänh. Toâi khoâng hoaûng sôï, toâi chæ lo laéng vì toâi thaáy "beänh nhaân Hong Kong" raát to khoûe maø coøn phaûi thôû maùy, mình söùc theá naøy thì choáng ñôõ sao.
Chieán ñaáu vôùi töû thaàn
Bieát toâi phaûi vaøo vieän, nhaø toâi mang theâm aùo vaø hoa quaû cho toâi nhöng chæ ñeán cöûa haønh lang khu caùch ly laø bò ngaên laïi. Toâi nhìn thaáy anh töø xa, thöông anh voâ haïn. Toâi thaàm öôùc chæ mình toâi bò nhieãm thoâi, anh vaø caùc con ñöøng ai bò! Sau naøy toâi môùi bieát, giai ñoaïn uû beänh cuûa SARS thöôøng baét ñaàu baèng soát reùt, sau ñoù môùi soát noùng, tuy ngöôøi beänh raát meät nhöng ít laây, baèng chöùng laø gia ñình toâi khoâng coù ai bò nhieãm. Vieäc laây xaûy ra maïnh nhaát vaøo giai ñoaïn phaùt beänh: beänh nhaân soát noùng, ho, khaïc ñôøm, khoù thôû, ngöôøi ñau roài daàn chìm vaøo hoân meâ.
Töø luùc nhaäp vieän toâi vaø nhöõng ngöôøi baïn ñoàng nghieäp duõng caûm cuûa toâi baét ñaàu cuoäc chieán ñaáu coù moät khoâng hai vôùi töû thaàn. Xaùc ñònh nhö vaäy, toâi khoâng coøn thaáy hoaûng loaïn, maø aâm thaàm chòu ñöïng, aâm thaàm khaùng cöï. Khoâng theå taû noåi caùi ñau ñôùn, meät moûi khi bò soát reùt haønh haï, buïng ñau nhö caét, ñaàu nhö muoán vôõ tung ra, chaân tay, töøng thôù cô nhö bò giaèng xeù. Ñaõ thaønh quy luaät, sau moät tieáng röôõi soát reùt thì chuyeån sang soát noùng, nhieät ñoä cöù taêng daàn. Moät ngaøy coù ba ñeán boán ñôït soát, soát veà ñeâm thöôøng keùo daøi hôn. Toâi vaø Uyeân naèm cuøng phoøng. Uyeân soát tröôùc nhöng söùc hôn toâi, cöù heát soát laø töï ñi taém. Taém xong coøn chaûi toùc boàng, goïi ñieän thoaïi cöôøi ruùc rích, noùi ñuû thöù chuyeän, lo caû boá choàng bò ngaõ gaãy chaân, mình naèm ñaây thì ai chaêm soùc. Vaäy maø khoâng ngôø! Khi toâi baét ñaàu vöôït qua côn hieåm ngheøo thì Uyeân laïi vónh vieãn ra ñi.
Ngaøy naøo toâi cuõng ñöôïc chuïp X quang vaø xeùt nghieäm maùu. Hình aûnh phoåi cöù môø daàn, caùc men bieåu thò söï huûy hoaïi teá baøo taêng voït. Toâi bieát mình bò nhieãm naëng vaø hieåu raèng cuoäc chieán saép tôùi moät soáng hai cheát, chæ coøn moät hy voïng mong manh duy nhaát laø töï toâi phaûi coá maø vöôït qua. Ñau ñôùn vaø khoù thôû cuõng taêng daàn, tyû leä thuaän vôùi dieãn tieán cuûa beänh, nhieàu luùc ngöïc thaét laïi nhö bò ngaït nöôùc, khoâng coù khoâng khí ñeå thôû. Theá vaãn chöa heát khoå. Toâi coøn lieân tuïc bò ñi ngoaøi, phaân cöù töï chaûy ra. Haønh kinh thì ñaõ naêm ngaøy vaãn khoâng döøng. Ñeán ngaøy 10/03/2003, nhieät ñoä leân tôùi 42 ñoä C vaø toâi khoâng coøn bieát gì nöõa...
Ngaøy 15/03/2003, chò Löôïng maát. Chò laø ngöôøi ñaàu tieân ñaõ chòu thua SARS. Ngaøy 19/03/2003, baùc só Derossier maát. Ngaøy 24/03/2003, ñeán löôït Phöông vaø Uyeân ra ñi!
Cho ñeán moät ngaøy toâi lô mô tænh laïi (sau naøy toâi môùi bieát ñoù laø ngaøy 23/03/2003 vaø toâi hoân meâ ñaõ ñöôïc gaàn nöûa thaùng!) Luùc aáy coù leõ laø ñeâm. Baàu trôøi beân ngoaøi cöûa soå ñen kòt, chung quanh yeân tónh laï luøng. Toâi nhaém maét laïi, töï hoûi ñaây laø choã naøo vaø taïi sao mình laïi naèm ôû ñaây. Theá roài toâi boãng nghe thaáy tieáng böôùc chaân vaø caûm thaáy baøn tay ai ñoù voã voã vaøo ngöôøi. Toâi coá môû maét, coá nhìn chung quanh. Coù ai ñoù keâu leân raát to, möøng rôõ: "OÂi Meán ôi! Tænh roài! May quaù, coá leân Meán nheù!" Toâi nghe thaáy nhieàu böôùc chaân chaïy ñeán. Toâi quôø tay, sao nhieàu oáng daây nhaèng nhòt treân ngöôøi toâi theá naøy? Toâi coá döùt chuùng ra nhöng khoâng ñöôïc, roài laïi thieáp ñi.
Nhöõng luùc lôø môø tænh, toâi coá môû maét, coá nhaän bieát chung quanh, coá tìm söï soáng cho ñeán khi toâi nhìn roõ caùc baïn vaây quanh. OÂi caùc baïn, toâi khoâng nhaän ra ñöôïc hoï vì ai cuõng muõ, khaåu trang, kính kín mít. Toâi khoâng noùi ñöôïc, toâi giô tay, laïi thaáy moïi ngöôøi goïi mình. Ai ñoù baûo toâi: "Coá gaéng leân Meán ôi, coá leân ñeå maø veà vôùi choàng con". Toâi coøn meät laém, chöa noùi ñöôïc, nhöng töø trong saâu thaúm, yù thöùc cuûa toâi töï nhuû: "Vaâng, toâi seõ coá. Caûm ôn!”
Trôû veà vôùi cuoäc soáng
Caùc baùc só Phaùp baét ñaàu daïy toâi taäp thôû, caùc y taù xoa boùp khaép cô theå toâi, giuùp toâi naâng tay, chaân. Vaãn coøn raát ñau ñôùn neân toâi khoâng muoán ai ñuïng vaøo ngöôøi, chæ muoán ñöôïc naèm yeân. Theá nhöng khi taäp thôû vaø ruùt daàn maùy, toâi caûm giaùc nhö caû ngöôøi bò dìm xuoáng nöôùc, ngoäp thôû, chæ muoán laép laïi maùy thôû thaät nhanh, khoâng muoán taäp tieáp. Nhöng moïi ngöôøi lieân tuïc ñoäng vieân: "Phaûi luyeän taäp, phaûi coá leân Meán ôi, neáu khoâng seõ khoâng hoài phuïc ñöôïc, coá leân!"
Vaãn coøn phaûi thôû maùy, phaûi naèm, nhöng toâi ñaõ coù theå giao tieáp ñöôïc vôùi beân ngoaøi. Moïi ngöôøi caàm oáng nghe gí saùt tai toâi lôøi thaêm hoûi, ñoäng vieân töø nhöõng ngöôøi baïn cuûa toâi, caùc baùc só, beänh nhaân ñang ñieàu trò caùch ly ôû khu 2, khu 3, caû caùc baïn ôû nhaø beáp, baûo veä. Toâi nhôù nhaát moät gioïng noùi: "Meán ôi! Coá leân! Meán maø thua laø chuùng toâi thua hoaøn toaøn ñaáy?" Toâi öùa nöôùc maét, nghieán raêng chòu ñau laøm theo baøi taäp cuûa caùc baùc só, y taù höôùng daãn. Kyø dieäu thay, cô theå toâi quen daàn.
Ngaøy 28/03/2003 toâi ñöôïc boû maùy thôû. Coù theå noùi, toâi sung söôùng moät thì caùc ñoàng nghieäp, baïn beø, ngöôøi thaân cuûa toâi sung söôùng möôøi! Ngaøy naøo toâi cuõng ñöôïc caùc baïn toâi taém, goäi ñaàu, thay quaàn aùo saïch seõ, keå caû nhöõng ngaøy toâi ñang hoân meâ, thôû baèng maùy. Caùc baïn haõy töôûng töôïng toâi cao 1,6 m, naëng 58 kg. Vöøa bò tieâu chaûy, haønh kinh nheà nheà laïi hoân meâ, thôû maùy vôùi moät ñoáng daây treân mình xoâng töø muõi, töø noäi khí quaûn, nieäu ñaïo, theâm ba daây truyeàn tónh maïch neân coâng vieäc taém taïi giöôøng, thay quaàn aùo khoù bieát chöøng naøo! Vaäy maø caùc ñoàng nghieäp cuûa toâi goàm baùc só Thoï, baùc só Thu, y taù Haø, Phöông, Hoa, Dieäp, Thuûy,... Taát caû ñeàu nhoû hôn toâi, moãi ca chæ coù hai ngöôøi vöøa tieâm truyeàn vöøa theo doõi, cho aên, taém röûa; khoâng hieåu hoï laøm theá naøo ñöôïc nhæ?
Sau naøy toâi ñöôïc bieát, khoâng chæ thuoác thang chaêm soùc maø lo cho toâi aên cuõng laø moät kyø coâng. Toâi ñöôïc daønh moät thöïc ñôn rieâng, thöôøng xuyeân thay ñoåi moùn. Thaáy toâi khoâng chòu aên thöù naøy, phoøng caáp cöùu goïi xuoáng nhaø beáp, chæ 30 phuùt sau laïi coù moùn khaùc noùng hoâi hoåi ñöôïc mang leân; coù ngaøy ñoåi 2, 3 moùn. Neáu khoâng coù söï chaêm soùc taän tuïy cuûa caùc ñoàng nghieäp ngöôøi Phaùp, ngöôøi Vieät ñang coâng taùc taïi beänh vieän Vieät-Phaùp vaø ñoaøn baùc só, y taù cuûa boä y teá Phaùp; khoâng coù söï ñoäng vieân khích leä chí tình cuûa caùc baïn vaø gia ñình, coù leõ toâi ñaõ khoâng theå chieán thaéng ñöôïc caùi cheát. Toâi ñaõ ñeå moïi ngöôøi phaûi lo laéng cho mình nhieàu quaù. Cha meï toâi ñaõ ngaát leân, ngaát xuoáng vì sôï raèng toâi ñaõ cheát maø ngöôøi ta ñang giaáu chöa muoán cho bieát tin. Con toâi ñaõ ñöôïc nhaø tröôøng "gôïi yù" cho nghæ moät thaùng vì meï chuùng ñang haáp hoái trong beänh vieän vôùi caên beänh hieåm ngheøo! Dó nhieân toâi hieåu ñöôïc lyù do vì SARS quaù nguy hieåm. Chính vì theá toâi khoâng theå cheát, toâi phaûi chieán thaéng ñeå trôû veà!
Toâi ñaõ ñöôïc ra vieän, trôû veà soáng döôùi moät maùi nhaø vôùi choàng vaø caùc con toâi. Giai ñoaïn nguy kòch nhaát ñaõ qua. Toâi ñaõ ruùt ra ñöôïc ñoâi ñieàu kinh nghieäm töø baûn thaân. Tuy SARS laø caên beänh nguy hieåm laây lan nhanh, daãn ñeán töû vong nhöng noù seõ bò ñaåy luøi khi:
1. ÔÛ nôi thoaùng maùt, nhieàu aùnh saùng maët trôøi, SARS seõ ít phaùt huy taùc duïng;
2. Beänh nhaân ñöôïc phaùt hieän sôùm töø giai ñoaïn uû beänh, caùch ly toát, coù ñuû thuoác vaø phöông tieän ñieàu trò, cheá ñoä dinh döôõng vaø chaêm soùc toát;
3. Ngöôøi beänh bình tónh chòu ñöïng vaø quyeát taâm chieán thaéng beänh taät.
Moãi böõa toâi ñaõ aên ñöôïc moät baùt côm, uoáng theâm söõa, thuoác Ñoâng Y vaø moät soá thuoác boå khaùc. Nhöng SARS haõy coøn ñeå laïi nhöõng di chöùng khuûng khieáp treân cô theå. Hieän nay chaân traùi toâi vaãn chöa cöû ñoäng ñöôïc bình thöôøng, xöông bò xoáp do ñieàu trò khaùng sinh, moät soá nôi treân cô theå coøn bò söng do naèm baát ñoäng moät thôøi gian khaù daøi. Ñeå hoài phuïc hoaøn toaøn toâi caàn phaûi luyeän taäp ít nhaát trong voøng hai thaùng vôùi nhöõng baøi taäp rieâng vaø lòch taäp sít sao. Haèng ngaøy cöù moät tieáng toâi phaûi taäp 15 phuùt, bao goàm taäp thôû, taäp vaän ñoäng, taäp ñi. Moãi tuaàn hai buoåi, caùc baùc só trò lieäu ñeán giuùp toâi taäp. Tuy coøn khaù meät nhöng toâi phaûi coá ñeå sôùm trôû laïi ñoäi nguõ. Toâi phaûi laøm vieäc cho caû Löôïng, Phöông, Uyeân vaø cho taát caû caùc baïn. Toâi khoâng theå phuï coâng lao cuûa moïi ngöôøi.
“Chò Meán ôi, chuùng toâi ñöôïc nghe caùc baïn ñoàng nghieäp cuûa chò ôû beänh vieän Vieät - Phaùp noùi raèng: chò laø ngöôøi anh huøng cuûa hoï, laø choã döïa tinh thaàn cuûa nhöõng ngöôøi bò nhieãm SARS ñang naèm ñieàu trò, cuûa nhöõng baùc só, y taù nhaân vieân voøng ngoaøi beänh vieän, khi maø boán ngöôøi cuøng bò beänh naëng nhaát nhö chò ñaõ ra ñi. Chò chính laø nieàm hy voïng laø quyeát taâm chieán ñaáu vôùi caên beänh SARS ñoäc aùc. Chò coù bieát, moät ngaøy laøm vieäc môùi thöôøng ñöôïc baét ñaàu baèng caâu hoûi: "Hoâm nay chò Meán theá naøo?" vaø caâu traû lôøi: "Coøn soáng, coøn ngoan cöôøng chieán ñaáu", ñaõ tieáp theâm söùc löïc cho moïi ngöôøi trong cuoäc chieán choáng beänh dòch? Bôûi vì chò chính laø baèng chöùng soáng thuyeát phuïc, raèng con ngaùo oäp SARS kia khoâng phaûi laø khoâng theå ñaùnh baïi”.
Vaø chuùng toâi, nhöõng ngöôøi ghi laïi caâu chuyeän kyø laï naøy töï hoûi: lieäu SARS coù phaûi laø caên beänh nan y cuoái cuøng maø loaøi ngöôøi phaûi chieán ñaáu choáng laïi trong nhöõng naêm ñaàu theá kyû môùi khoâng? Caâu traû lôøi coù theå laø: khoâng! Ñaõ ñeán luùc loaøi ngöôøi phaûi töï hoûi vaø töï nhìn nhaän laïi haønh vi soáng, thaùi ñoä cuûa mình vôùi thieân nhieân, moâi tröôøng, vôùi tình yeâu, loøng haän thuø... veà yù nghóa ñích thöïc cuûa nhöõng Phuùt giaây binh yeân khoeû maïnh quyù giaù maø ta ñang soáng vaø caû nhöõng döï ñònh trong töông lai.
(Ñaêng laïi töø baùo Tieàn Phong, baøi do moät ñoäc giaû göûi veà).
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam, soá 111, ngaøy 4 thaùng 5 naêm 2003)
SARS "index case" survivor still reeling from disease
04/18/2003
Margie Mason, HANOI, Vietnam, AP
Nguyen Thi Men no longer recognizes her gaunt body. Her once fit physique is now weak and sluggish. Her walk is a shuffle, her right foot sliding slowly after her left.
Men says severe acute respiratory syndrome has ravaged her body; even affecting her memory and vision. Still, every time she feels like complaining, she stops herself: She knows she's the only medical worker at the Hanoi French Hospital to come off a respirator alive after treating Vietnam's contagious "index case."
"I had to fight for my life," Men said inside her small living room in Hanoi. "My friends and relatives called to send their condolences."
Men, 46, works mostly in pediatrics and has handed many newborns to smiling mothers since she began working at Hanoi's only international hospital in 1999. But on Feb. 26, 2003, the veteran nurse was working a shift that required her to care for Johnny Chen, an American businessman from Shanghai who got sick after flying to Hanoi from Hong Kong.
Men went in and out of Chen's room several times, checking his IV and other machines and trying to make him comfortable. Chen, a tall, thick man, spit up mucus for 40 minutes to clear his clogged airway.
Chen was eventually evacuated to Hong Kong where he died. He later became known as Vietnam's index case after unknowingly infecting dozens of hospital workers with a deadly new virus that would eventually be known worldwide as SARS.
Within several days, Men herself started to feel fatigued. Her body ached, she had diarrhea and chills. When she called in sick, she learned that 10 other hospital workers had similar symptoms.
After being admitted March 5, 2003, her condition rapidly deteriorated. Doctors sliced a hole in her throat and inserted a tube for the respirator. She lost consciousness for nine days.
"It was very difficult to breathe," she said. "I felt just like a person who was going to die from drowning."
She was listed in critical condition and her chances of survival began to look worse as colleagues who also treated the index case began to die. First a Vietnamese nurse succumbed, then a French doctor, then another Vietnamese nurse and doctor; all in a nine-day period.
Slowly, Men says she began to regain consciousness. She remembers doctors standing over her and speaking in French about x-rays of her chalky lungs. She mumbled for them to keep sucking the fluid out. They did so every three minutes and she fought to survive.
"I did everything I could," she said. "I tried very, very hard and tried every possible way to regain my life."
No one fully understands why, but Men started to get stronger and eventually recovered. She was discharged April 2, 2003, nearly a month after being admitted.
"She has been very lucky," said Yves Nicolai, hospital general director. "I think she's strong. She must not ask the question (why she was the only one to survive). She has to take it as a reality and go on."
At her small home tucked in a neighborhood, Men stares forward and speaks slowly about her ordeal as if recalling a dream. Purple blotches still stain her nose and throat where the tubes once fed her nutrients and oxygen. She said she feels like she's living inside someone else's body.
Her right leg is partially paralyzed from a lack of circulation during the time spent in bed, and even small tasks exhaust her now. Her lungs are scarred and pains still shoot through her body. She says it will likely be another five to seven months before she feels normal again, and she's not sure her body will ever completely recover.
"I cannot imagine this disease. It was the worst pains all over your body," she said. "It's like you were being tortured. The pain was everywhere."
But after losing five colleagues, including a French doctor of Vietnamese origin who died Saturday, the mother of four says it will take more than SARS to keep her from returning to the hospital to help others.
"Once I go back to work, I hope to be preoccupied so I can get away from all these memories," she said. "This is a formidable disease. I'm still astonished as to why I was among the ones who survived."