Maàm beänh cuûa Hoäi Chöùng SARS
ñaõ lan truyeàn tôùi caùc quoác gia treân theá giôùi
baèng caùch naøo
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Maàm beänh cuûa Hoäi Chöùng SARS ñaõ lan truyeàn tôùi caùc quoác gia treân theá giôùi baèng caùch naøo?
Töø Quaûng Chaâu (Quaûng Ñoâng) tôùi HongKong: Theo ñieàu tra cuûa Toå Chöùc Söùc Khoûe Theá Giôùi cuûa Lieân Hieäp Quoác (WHO), Giaùo Sö Liu Jianlun, 64 tuoåi, cuûa ñaïi hoïc Zhongshan, Quaûng Chaâu, laø moät ngöôøi bò nhieãm beänh töø Quaûng Chaâu, thuû phuû cuûa tænh Quaûng Ñoâng, ñeán Hongkong ñeå tham döï ñaùm cöôùi taïi Hongkong, töø ñoù ñaõ mang dòch beänh naøy tôùi Hongkong. Giaùo sö Liu ôû troï taïi phoøng 911 thuoäc khaùch saïn Metropole, Kowloon, HongKong. Khi oâng rôøi khaùch saïn, chính oâng ta cuõng khoâng bieát raèng trong thôøi gian troï taïi khaùch saïn naøy oâng ñaõ voâ tình gaây truyeàn nhieãm tôùi 6 ngöôøi khaùc trong khaùch saïn. Coù theå laø ñaõ lan truyeàn maàm beänh naøy luùc ôû chung trong thang maùy hoaëc nhöõng luùc tieáp xuùc gaàn trong phoøng ñôïi cuûa khaùch saïn. Moät ngaøy sau khi tôùi khaùch saïn, vì oâng Liu trôû beänh naëng vaø khoâng theå tham döï ñaùm cöôùi ñöôïc, neân oâng ñaõ ñeán beänh vieän Kwong Wah ôû HongKong ñeå ñöôïc ñieàu trò.
Theo töôøng trình cuûa beänh vieän, Giaùo sö Liu Jianlun ñaõ noùi vôùi nhaân vieân cuûa beänh vieän raèng, coù theå oâng ñaõ bò nhieãm phaûi moät chöùng beänh truyeàn nhieãm maø haèng traêm ngöôøi ôû Quaûng Chaâu ñang maéc phaûi töø thaùng 11 naêm 2002 vaø ñaõ coù nhieàu ngöôøi bò cheát vì dòch beänh naøy. OÂng yeâu caàu beänh vieän cho oâng ñeo khaåu trang (mask), vaø ñöôïc ôû moät phoøng caùch ly, ñeå khoûi truyeàn beänh tôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Chöùng beänh cuûa Giaùo sö Liu Jianlun, sau naøy ñöôïc khaùm phaù ra chính laø maàm beänh cuûa Hoäi Chöùng SARS, vaø chính oâng laø ngöôøi ñaàu tieân ñaõ mang maàm beänh naøy töø Quaûng Chaâu tôùi HongKong.
Tröôùc khi Hongkong nhaän ñöôïc baùo caùo töø nhaø caàm quyeàn Quaûng Chaâu veà dòch beänh naøy, thì töø oâng Liu, maàm beänh cuõng ñaõ töø Hongkong lan truyeàn ñi caùc nôi khaùc treân theá giôùi. Giaùo sö Liu Jianlun ñaõ qua ñôøi taïi Hongkong ngaøy 4 thaùng 03 naêm 2003.
Töø Hongkong tôùi Vieät Nam: Moät trong nhöõng ngöôøi bò nhieãm beänh töø oâng Liu Jianlun laø moät thöông gia ngöôøi Myõ goác Hongkong teân laø Johnny Chen, 48 tuoåi, laøm vieäc cho moät coâng ty xuaát nhaäp khaåu. OÂng Johnny Chen rôøi Hongkong tôùi Vieät Nam ngaøy 24 thaùng 2 naêm 2003. Khi tôùi Vieät Nam, oâng trôû beänh, vaø ñöôïc ñöa vaøo beänh vieän Vieät Phaùp ôû Haø Noäi ngaøy 26 thaùng 2 naêm 2003, chæ 5 ngaøy sau khi oâng tieáp xuùc gaàn vôùi Giaùo sö Liu Jianlun.
OÂng Johnny Chen sau ñoù ñöôïc chuyeån veà moät beänh vieän ôû Hongkong, vaø oâng ta ñaõ qua ñôøi taïi ñaây ngaøy 13 thaùng 3 naêm 2003.
Cuõng gioáng nhö oâng Liu, oâng Chen ñaõ truyeàn maàm beänh naøy tôùi nhieàu ngöôøi khaùc trong beänh vieän ôû Vieät Nam vaø ôû Hongkong, nôi oâng ñöôïc chuyeån tôùi ñeå ñieàu trò. Moät trong soá nhöõng ngöôøi bò nhieãm beänh töø oâng Chen vaø ñaõ qua ñôøi, ñoù laø Baùc Só Carlo Urbani, ngöôøi YÙ, moät baùc só cuûa Toå Chöùc Söùc Khoûe Theá Giôùi (WHO) ngöôøi ñaõ khaùm phaù ra maàm beänh cuûa Hoäi Chöùng SARS trong khi nghieân cöùu ñeå ñieàu trò cho oâng Chen ôû beänh vieän Vieät Phaùp ôû Haø Noäi. Baùc só Carlo Urbano ñaõ qua ñôøi ngaøy 29/03/2003 sau khi chuyeån tôùi moät beänh vieän khaùc ôû Thaùi Lan.
Töø Hongkong tôùi Canada: Moät ngöôøi khaùc bò nhieãm beänh töø oâng Liu Jianlun, laø baø Kwan Sui-chu, 78 tuoåi, töø Canada ñi du lòch cuøng vôùi choàng ñeå thaêm con trai ñang ôû taïi Hongkong.
Hai vôï choàng naøy troï mieãn phí 5 ngaøy ñeâm taïi khaùch saïn Metropole do haõng haøng khoâng taëng. Töø Hongkong, hoï trôû veà Canada vaøo ngaøy 23 thaùng 2 naêm 2003.
Vaøo ngaøy 26 thaùng 2 naêm 2003, baø Kwan trôû beänh, vaø chính khi beänh cuûa baø trôû neân traàm troïng, thì choàng cuûa baø vaø caùc con caùi cuûa baø laïi tuï taäp thaêm baø beân giöôøng beänh cuûa baø. Baø ñaõ qua ñôøi taïi nhaø cuûa baø vaø ñaõ ñöôïc an taùng nhöng khoâng moät chuùt ñeà phoøng ngaên ngöøa söï lan truyeàn cuûa dòch beänh.
Vaøo ngaøy 5 thaùng 3 naêm 2003, con trai cuûa baø Kwan, oâng Tse Chi Kwai cuøng vôùi vôï vaø chaùu beù ñi thaêm baùc só ñeå ñöôïc khaùm beänh vì caûm thaáy coù trieäu chöùng khoù thôû. Ngaøy hoâm sau oâng Tse tôùi beänh vieän Scarborough Grace ñeå ñöôïc ñieàu trò. Sau naøy beänh vieän ñaõ khaùm phaù ra dòch beänh cuûa Hoäi Chöùng SARS ñöôïc lan truyeàn tôùi nhöõng ngöôøi khaùc ôû beänh vieän laø töø oâng Tse.
Luùc ñaàu, caùc baùc só nghó raèng oâng Tse chæ bò chöùng vieâm phoåi bình thöôøng, neân ñaõ ñeå cho oâng ta naèm ñieàu trò beân caïnh giöôøng beänh cuûa moät ngöôøi ñaøn oâng khaùc 76 tuoåi bò chöùng baát thöôøng veà nhòp tim.
3 ngaøy sau, oâng Tse ñöôïc cho naèm caùch ly ôû moät phoøng khaùc vò bò nghi ngôø laø beänh lao. Caùc nhaân vieân chaêm beänh cho oâng ñeàu ñöôïc ñeo nhöõng duïng cuï baûo veä traùnh truyeàn nhieãm vaø caùc thaân nhaân ñeán thaêm oâng ñeàu ñöôïc caên daën phaûi ñeo khaåu trang ñeå traùnh truyeàn nhieãm. Caùc baùc só tieáp tuïc nghieân cöùu ñieàu trò beänh cho oâng Tse. Nhöng sau ñoù oâng Tse ñaõ qua ñôøi vaøo ngaøy 12 thaùng 3 naêm 2003, cuõng laø ngaøy Toå Chöùc Söùc Khoûe Theá Giôùi loan baùo cho theá giôùi bieát veà maàm beänh nguy hieåm môùi cuûa Hoäi Chöùng SARS kyø laï.
4 ngaøy sau, ngöôøi beänh nhaân naèm giöôøng beân caïnh oâng Tse ñöôïc ñöa vaøo phoøng caáp cöùu vì bò soát cao vaø khoù thôû.
Caùc nhaân vieân beänh vieän luùc ñoù ñeàu phaûi mang nhöõng duïng cuï baûo veä traùnh nhieãm beänh vaø oâng ta cuõng ñöôïc cho naèm trong moät phoøng caùch ly. OÂng naøy cuõng ñaõ qua ñôøi vaøo ngaøy 22 thaùng 3 naêm 2003. Vaø sau ñoù ñöôïc beänh vieän tuyeân boá laø oâng ta bò nhieãm maàm beänh töø oâng Tse.
Cuøng luùc ñoù, nhöõng nhaân vieân beänh vieän ñaõ töøng tieáp xuùc gaàn vôùi oâng Tse vaø nhöõng thaân nhaân cuûa gia ñình oâng Tse baét ñaàu trôû beänh, vaø baét ñaàu truyeàn beänh tôùi nhöõng ngöôøi khaùc trong gia ñình cuûa hoï.
Sau ñoù, beänh vieän naøy phaûi ñoùng cöûa khoâng tieáp nhaän theâm beänh nhaân môùi ñeå baét ñaàu chöõa trò cho caùc nhaân vieân vaø thaân nhaân gia ñình cuûa hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ bò nhieãm beänh.
Töø Hongkong tôùi Singapore: Trôû laïi Hongkong, moät ngöôøi daân Hongkong 26 tuoåi, ñaõ ñeán thaêm moät ngöôøi baïn taïi Khaùch Saïn Metropole ôû laàu 9, vaø sau ñoù, vaøo ngaøy 24 thaùng 2 naêm 2003, ngöôøi naøy ñaõ trôû beänh, chæ 3 ngaøy sau khi anh ta tieáp xuùc gaàn vôùi oâng Liu Jianlun.
Ngöôøi beänh naøy ñaõ ñöôïc ñieàu trò taïi beänh vieän the Prince of Wales ôû Hongkong. Cuõng gioáng nhö oâng Tse, ngöôøi beänh naøy ñaõ truyeàn maàm beänh tôùi caùc nhaân vieân beänh vieän vaø nhöõng thaân nhaân trong gia ñình.
OÂng Liu Jianlun cuõng ñaõ truyeàn maàm beänh tôùi 3 ngöôøi phuï nöõ Singapore troï taïi laàu 9 cuûa khaùch saïn Metropole, sau ñoù 3 ngöôøi phuï nöõ naøy veà laïi Singapore, vaø ñaõ mang maàm beänh naøy veà Singapore.
Hai trong 3 ngöôøi beänh naøy khoâng truyeàn beänh tôùi ngöôøi khaùc, nhöng ngöôøi thöù ba, baø Esther Mok, trong voøng 5 ngaøy ñaõ truyeàn maàm beänh tôùi 20 ngöôøi khaùc ôû Singapore. Trong soá nhöõng ngöôøi bò nhieãm beänh töø baø Mok laø boá cuûa baø ta vaø vò cha xöù ñaõ tôùi thaêm baø ôû beänh vieän. Hai ngöôøi naøy sau ñoù ñeàu ñaõ qua ñôøi. Moät ngöôøi khaùc nöõa cuõng bò truyeàn beänh bôûi baø Mok laø meï cuûa baø ta, sau naøy cuõng ñaõ qua ñôøi.
Baø Mok, laø ngöôøi coù lieân heä truyeàn maàm beänh cuûa Hoäi Chöùng SARS tôùi 100 beänh nhaân khaùc ôû Singapore, vaø ñaõ coù nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi, nhöng cho ñeán ngaøy 11/04/2003 baø Mok vaãn coøn soáng vaø ñang ñöôïc ñieàu trò taïi beänh vieän Singapore.
Cuõng gioáng nhö oâng Tse ôû Canada vaø oâng Chen ôû Vieät Nam, baø Mok ñaõ truyeàn maàm beänh tôùi nhieàu nhaân vieân beänh vieän vaø tôùi nhieàu thaân nhaân trong gia ñình ôû Singapore.
Coù nhöõng ngöôøi bò nhieãm beänh, vaø truyeàn lan maàm beänh naøy raát nhanh tôùi nhöõng ngöôøi khaùc, nhöõng ngöôøi naøy ñöôïc xeáp vaøo loaïi "super spreaders" ("nhöõng beänh nhaân truyeàn nhieãm haïng naëng".
Nhöng cuõng coù nhöõng ngöôøi khaùc, nhö coù moät ngöôøi raát khoûe maïnh, oâng thöôøng chaïy boä 20 km moãi ngaøy cuoái tuaàn (weekend), khoâng huùt thuoác, khoâng uoáng röôïu, nhöng oâng ta ñaõ bò nhieãm beänh caùch traàm troïng luùc ñi thaêm moät ngöôøi chuù ôû Khaùch Saïn Metropole. Ngöôøi chuù naøy bò soát vaø ho, thöôøng chôi côø Maït Chöôïc vôùi baïn beø, nhöng khoâng ai trong soá baïn beø naøy bò nhieãm beänh caû. Vaø caû nhöõng nhaân vieân cuûa Khaùch Saïn Metropole cuõng khoâng coù ai bò nhieãm beänh caû.
(Joseph Tröông chuyeån dòch qua Vieät Ngöõ töø baûn tin tieáng Anh cuûa Stella O Gonzales, nhaät baùo Philippines Daily Inquirer, soá ngaøy 11/04/2003)