Söù ñieäp cuûa cöïu Chuû tòch Lieân xoâ
oâng Mikhail Gorbaciov
göûi caùc phaùi ñoaøn tham döï
Hoäi Nghò Thöôïng Ñænh Veà Moâi Sinh
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Söù ñieäp cuûa
cöïu Chuû tòch Lieân xoâ, oâng Mikhail Gorbaciov, göûi caùc phaùi ñoaøn
tham döï Hoäi Nghò Thöôïng Ñænh Veà Moâi Sinh.
(Radio Veritas
Asia - 26/08/2002) - Hoäi nghò thöôïng veà Moâi Sinh do Lieân hieäp quoác
toå chöùc, sau 10 naêm Hoäi nghò Thöôïng ñænh taïi Rio de Janeiro
(Brazil), vôùi boán muïc tieâu
chính, ñaõ ñöôïc khai maïc saùng thöù hai 26/08/2002 taïi
Johannesburg cuûa Coäng hoøa Nam phi; boán muïc tieâu chính ñoù laø:
Giaûm moät nöûa soá ngöôøi ngheøo khoå treân theá giôùi -
Cung caáp nöôùc uoáng cho nhöõng ai khoâng coù - Toái taân caùc dòch vuï veà naêng löôïng (ñieän, khí ñoát)
- Coå voõ vaø canh taân ngheà noâng
taïi Theá giôùi thöù ba.
Cöïu Toång thoáng
Lieân xoâ, oâng Mikhail Gorbaciov, ñöôïc môøi tham döï Hoäi nghò,
nhöng söùc khoûe khoâng cho pheùp oâng ñeán döï. Ñeå thay theá cho
söï vaéng maët
naøy, OÂng göûi moät söù ñieäp cho Hoäi nghò. Ñaây laø moät
söù ñieäp raát ñaùng suy tö vaø nhaát laø ñem ra thöïc haønh nhöõng
ñieàu oâng neâu leân, neáu Hoäi nghò thöôïng ñænh muoán thaønh coâng
vaø khoâng muoán ñeå laïi thaát voïng cho theá giôùi nhö Hoäi nghò
thöôïng ñænh Rio de Janerio caùch ñaây 10 naêm (1992). Söù ñieäp naøy
ñöôïc ñaêng treân nhaät baùo La Stampa, xuaát baûn taïi Torino (YÙ),
soá ra ngaøy 26/08/2002. nhö baøi xaõ thuyeát quan troïng. Chuùng toâi
xin ñöôïc dòch laïi ñeå moïi ngöôøi, caùch rieâng caùc vò traùch
nhieäm quoác gia, quoác teá vaø caû moãi ngöôøi daân treân traùi ñaát
naøy cuøng suy tö vaø nhaát laø ñem ra thöïc hieän, neáu muoán ñaït
tôùi boán muïc tieâu do Hoäi nghò ñem ra baøn thaûo trong 10 ngaøy taïi
Johannesburg, coäng hoøa Nam Phi.
Cöïu Toång thoáng
Lieân xoâ vieát: Hoâm nay (thöù hai 26/08/2002) khai maïc Hoäi nghò thöôïng
ñænh thöù hai veà Traùi ñaát. Hôn 100 vò quoác tröôûng vaø thuû
töôùng ñaõ ñeán Johannesburg vaø söï kieän naøy coù nghóa laø caùc
vò lo laéng ñeán soá phaän nhaân loaïi. Nhöng lo laéng thoâi khoâng
ñuû. Khoaûng caùch giöõa lo laéng vaø nhöõng haønh ñoäng cuï theå
coøn raát lôùn lao.
Caùch ñaây 10
naêm, taïi Rio de Janeiro, ñaõ coù nhöõng lo laéng khaù nhieàu roài,
nhöng chuùng ta coù theå noùi gì veà tình hình, trong ñoù chuùng ta
ñang soáng ngaøy nay? Nhìn laïi nhöõng bieán coá cuûa 10 naêm qua, toâi
chæ caûm thaáy moät söï thaát voïng vaø moät söï lo laéng lôùn
lao.
Nhieàu ngöôøi
trong chuùng ta coù caûm giaùc naøy laø, vôùi vieäc chaám döùt chieán
tranh laïnh, vôùi vieäc suïp ñoå cuûa Böùc töôøng Berlin, bieåu
hieäu höõu hình cuûa chieán tranh laïnh, nhaân loaïi coù theå nhìn
vaøo töông lai vôùi nieàm hy voïng. Luùc ñoù xem ra nhaân loaïi bò
ñe doïa bôûi chieán tranh nguyeân töû, bôûi nhöõng tranh chaáp veà
yù thöùc heä, nay xem ra coù theå ñoàng haønh tieán treân con
ñöôøng phaùt trieån beàn bæ, coù theå ñöa ra nhöõng bieän phaùp
khaån caáp, ñeå chieán ñaáu
choáng caûnh ngheøo khoå vaø choáng laïi nhöõng haäu quaû tai haïi
cuûa vieäc oâ nhieãm moâi sinh, coù theå thay ñoåi
tính caùch hoaøn caàu hoùa, baèng vieäc ñöa vaøo vieäc hoaøn
caàu hoùa naøy nhöõng quan nieäm caàn thieát nhö tình lieân ñôùi,
caùc quyeàn con ngöôøi, söï töï do caù nhaân.
Cöïu Toång thoáng
vieát tieáp: Nhöng tieác thay nhöõng cô hoäi naøy ñaõ ñöôïc xöû
duïng toái thieåu, khoâng ñuû. Nhaân loaïi thuït luøi, saùnh vôùi
thôøi gian ñaõ qua. Vieäc möøng caùi cheát cuûa Cheá Ñoä coäng saûn
ñöôïc keùo daøi quaù laâu, trong luùc chuùng ta maát ñi caùi nhìn
veà tính caùch phöùc taïp, veà caùc
vaán ñeà vaø veà nhöõng töông phaûn cuûa theá giôùi. Caûnh ngheøo
khoå vaø chaäm tieán bò queân laõng; caùc vaán ñeà cuûa moâi sinh bò
ñaët beân ngoaøi löông taâm taäp theå...
Ngaøy 11 thaùng
9 naêm 2001 ñaõ phôi baøy cho ta thaáy raèng khoâng coù moät theá giôùi
ñoàng nhaát. Thaäm chí Quoác gia huøng cöôøng nhaát treân theá giôùi
ñaõ khaùm phaù thaáy mình deã
bò gaây thöông tích, caûm thaáy baát löïc trong vieäc ñöông ñaàu
vôùi nhöõng ñe doïa cuûa chính saùch khuûng boá quoác teá. Caàn
öôùc mong raèng: thôøi bieåu naày,
töùc ngaøy 11/09/2001, ghi
daáu vieäc chaám döùt nhöõng aûo töôûng phaùt sinh bôûi lyù luaän
sai laàm trong theá giôùi Taây
phöông, raèng sau thôøi chieán
tranh laïnh vaø sau söï tan raõ cuûa Lieân xoâ, theá giôùi seõ laø
moät theá giôùi cuøng theo moät höôùng ñi.
Nhaø chính trò
Lieân xoâ vieát theâm: Hoäi nghò thöôïng ñænh Johannesburg phaûi ñem
laïi moät ñieåm ngoaëc veà chieàu höôùng naøy: theá giôùi cuøng
ñi theo moät loái ñi, nghóa laø ngoaøi vieäc toá giaùc, caàn phaûi
ñoái phoù vôùi nhöõng boån phaän cuï theå vaø khaån caáp veà moät
cuoäc phaùt trieån coù theå chòu ñöïng ñöôïc, quaân bình. Neáu
caùc laõnh tuï khoâng coù khaû naêng laøm nhö vaäy, khoâng qui ñònh
cho mình nhöõng boån phaän vaø nhöõng taøi saûn caàn thieát ñeå thöïc
hieän, toâi sôï raèng chính tö töôûng veà moät Hoäi nghò nhö vaäy,
seõ hoaøn toaøn bò maát tín nhieäm.
Khi cheá ñoä coäng
saûn bò tan raõ, moät nhaø haøng haûi thôøi danh cuûa Phaùp, oâng
Cousteau, noùi caùch raát chí lyù: “Caùi gaây haïi lôùn cho moâi
sinh, khoâng do cheá ñoä coäng saûn, nhöng do chính saùch kinh teá thò
tröôøng, bôûi vì ñoái vôùi neàn kinh teá nhö vaäy, moïi caùi ñeàu
coù giaù cuûa noù, khoâng coù gì laø khoâng coù giaù trò. Noùi vaäy,
toâi khoâng coù yù môøi goïi trôû laïi cheá ñoä coäng saûn, bôûi
vì toâi cho raèng: aûo töôûng coäng saûn töø
nay ñaõ taän soá; nhöng
toâi coù chieàu höôùng muoán nghó veà aûo töôûng ñoù nhö oâng
Cousteau ñaõ nghó. Caùc vieäc xaåy ra ñang cho
chuùng ta thaáy roõ raèng: nhöõng tính toaùn hoaøn toaøn chæ höôùng
veà kinh teá maø thoâi (tính caùch lôïi loäc töùc khaéc cuûa soá
voán boû ra) khoâng theå cho pheùp chuùng ta vöôït qua ñöôïc nhöõng
thaùch ñoá veà moâi sinh. Thò tröôøng khoâng coù khaû naêng tính
toaùn veà caùi quí baùu cho nhaân loaïi, trong 100 naêm nöõa. Laøm
sao coù theå ñaùnh giaù veû xinh ñeïp cuûa moät caùi hoà
hay moät ngoïn nuùi ñaày tuyeát traéng tinh? Ai
laø ngöôøi seõ tính toaùn ñeán tính caùch lôïi haïi veà
vieäc cöùu vaõn caùc thuù röøng hoaëc cuûa töøng traêm loaïi saâu
boï, hieän khoâng laøm ích lôïi
gì cho ai caû?
Chuû tòch
Gorbaciov nhaán maïnh: Nhöng chuùng ta haõy thaønh thöïc vôùi chính mình:
chôø ñôïi nhöõng thay ñoåi taän caên laø ñieàu voâ ích, neáu
chuùng ta khoâng thay ñoåi taâm traïng xaõ hoäi cuûa tieâu thuï, taâm
traïng naøy ñaõ chieám toaøn ñòa caàu cuøng vôùi vieäc toaøn caàu
hoùa. Ñieàu quaù roõ raøng laø xaõ hoäi tieâu thuï khoâng phuø hôïp
vôùi nhöõng quaân bình thieân nhieân vaø noù ñang laøm hö con ngöôøi.
Toâi coøn nhôù
moät cuoäc noùi chuyeän caùch ñaây ít naêm vôùi cöïu ngoaïi tröôûng
Hoa kyø, oâng George Schultz. Luùc ñoù laø naêm 1992. Chuùng toâi troø
chuyeän vôùi nhau suoát caû ñeâm. Toâi noùi vôùi oâng: “Caùc oâng
ngöôøi Hoa kyø muoán xuaát caûng neáp soáng cuûa caùc oâng khaép nôi.
Nhöng caùc oâng tieâu thuï 44% taát caû ñieän naêng treân theá giôùi.
Neáu caùc quoác gia khaùc cuõng baét ñaàu soáng theo möùc soáng cuûa
caùc oâng, thì taát caû döï tröõ cuûa Traùi ñaát naøy seõ caïn
ñi trong voøng ít naêm“.
Chuû tòch
Gorbaciov nhaän xeùt: 10 naêm qua ñi roài (töø Hoäi nghò Rio de
Janeiro) vaø tình hình thöïc söï khoâng khaù hôn. Gaàn moät tæ ngöôøi
ñang ñoùi khoå vaø trong luùc ñoù taïi Hoa kyø, cöù boán ngöôøi,
coù moät nguôøi maéc chöùng
beùo maäp. Khoâng ai nghó raèng: ñaây
laø moät töông phaûn nguy hieåm sao?
Chuùng ta khoâng yù thöùc ñöôïc raèng ñaây khoâng phaûi laø
daáu hieäu cuûa tính caùch bình thöôøng, khi nhìn vaøo söï kieän
naøy laø trong 36 trieäu ngöôøi maéc chöùng beänh AIDS, coù 23 trieäu
ñang ôû Chaâu phi? Hay chuùng
ta khoâng thaáy raèng: chæ thaønh phoá Tokyo maø thoâi (thuû ñoâ Nhaät)
coù caùc ñöôøng ñieän thoaïi baèng taát caû caùc ñöôøng ñieän
thoaïi cuûa Chaâu phi? Hoaëc khoâng ai nghó raèng: 130 trieäu treû em
khoâng bao giôø ñöôïc ñeán tröôøng? Taïi Botswana (Chaâu phi), möùc
soáng trung bình chæ tôùi 41 tuoåi. Vieän trôï cuûa caùc quoác gia
giaàu coù thay vì taêng leân laïi giaûm xuoáng....
Cöïu chuû tòch
Lieân xoâ keå laïi lôøi cuûa moät nhaø chính trò loãi laïc, suoát
ñôøi soáng ngheøo khoå, chæ nghó ñeán daân, ñeán nöôùc mình maø
thoâi, ñöôïc caû theá giôùi caûm phuïc: OÂng Mahatma Ghandi, ñaïi
laõnh tuï vaø laø ngöôøi Cha cuûa daân toäc AÁn ñoä. Baäc
thaùnh hieàn naøy lieät keâ baåy toäi xaõ hoäi cuûa nhaân loaïi: moät
ñöôøng loái chính trò khoâng coù nguyeân taéc - moät neàn thöông
maïi khoâng keå chi luaân lyù, ñaïo ñöùc - moät söï giaàu coù khoâng
do vieäc laøm - moät neàn giaùo
duïc khoâng coù phaåm chaát - moät khoa hoïc khoâng ñeám xæa ñeán
nhaân loaïi - moät thuù vui khoâng coi sao
löông taâm - moät kyû luaät khoâng coù tinh thaàn hy sinh.
Roài cöïu chuû
tòch Mikhail Gorbachiov thaùch thöùc: Ai nghó raèng mình voâ toäi, xin
haõy neùm ñaù vaøo toâi ñi; nhöng xin caùc vò haõy laøm baûn thoáng
keâ veà traùch nhieäm caùc vò ñang mang treân vai,
vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo hieän nay.
Sau ñoù, oâng
neâu leân ba thaùch ñoá caàn ñoái phoù khaån caáp, ñeå thaønh coâng.
Thaùch ñoá thöù nhaát tröôùc
maét laø baûo veä hoøa bình vaø tìm caùch chaám döùt caùc vuï
tranh chaáp, baèng caùch ngaên
caûn ñeå veát maùu ñöøng lan roäng
ñeán caùc nôi khaùc treân ñòa caàu. Bôûi vì trong caùc nöôùc
tham döï vaøo caùc cuoäc tranh chaáp naøy, coù nhöõng nöôùc ñaõ
coù vuõ khí nguyeân töû vaø hoùa chaát. Coäng ñoàng theá giôùi
phaûi ñoaøn keát vôùi nhau trong chieán dòch choáng chính saùch khuûng
boá, bôûi vì chính saùch naøy khoâng theå bieän minh cho mình baèng
baát cöù caùch naøo.
Thaùch ñoá thöù
hai laø choáng laïi caûnh ngheøo khoå. Laøm sao ngöôøi tæ phuù trong
soá ít ngöôøi may maén, laøm giaàu treân ñau khoå cuûa nöûa daân
soá theá giôùi? (treân 3 tæ röôõi).
Thaùch ñoá thöù
ba: laø chính vaán ñeà moâi sinh thieân nhieân. Khoâng caàn phaûi ñeo
kính môùi thaáy nhöõng thay ñoåi cuûa thôøi tieát, vieäc gia taêng
nhöõng thieân tai, baõo luït, vaø phaù röøng. Töøng traêm loaïi caây,
loaïi suùc vaät bieán maát; baêng tuyeát tan, vaø bieån caû trôû neân
ngheøo naøn.
Ñaây laø ba thaùch
ñoá lieân keát maät thieát vôùi nhau. Neáu chuùng ta khoâng ñoaøn
keát choáng laïi chieán tranh, chuùng ta khoâng theå tìm thaáy söï cöùu
vaõn Traùi ñaát naøy ñöôïc. Neáu
chuùng ta khoâng chieán ñaáu choáng caûnh ngheøo khoå, luùc ñoù chuùng
ta khoâng theå chieán ñaáu choáng laïi chuû nghóa cuoàng tín, tính
caùch toäi aùc vaø naïn a phieân ñöôïc. Neáu chuùng ta khoâng chieán
ñaáu ñeå thoaùt khoûi caûnh ngheøo khoå, thì taát caû nhöõng bieän
phaùp veà moâi sinh ñeàu voâ ích. Laøm sao coù theå caám caùc ngöôøi
ngheøo ôû mieàn Amazzonia (Brazil) chaët caây, ñoát röøng ñeå coù
ñaát canh taùc? Laøm sao chuùng
ta coù theå ñoøi hoûi moät xöù sôû soáng trong cuøng cöïc, thöïc
hieän nhöõng bieän phaùp ñaét ñoû cuûa vieäc baûo veä thieân nhieân?
Nhöng neáu chuùng ta khoâng lo laéng ñeán thieân nhieân, thì caû
nhöõng noã löïc cuûa chuùng ta ñeå laøm cho theá giôùi coâng bình
hôn, ñeàu trôû neân voâ ích vaø caùc theá heä sau seõ phaûi traû
giaù cho söï ñieân roà cuûa chuùng ta ñang laøm haïi
thieân nhieân. Vaø chính suï soáng treân Traùi ñaát naøy, xeùt
veà laâu daøi, coù theå seõ chæ laø moät giai ñoaïn choùng qua.
Nhaø chính trò Lieân xoâ keát thuùc söù ñieäp nhö sau: Veà taát caû nhöõng ñieàu naøy chuùng ta phaûi hoïc hoûi vaø suy tö caùch môùi meû. Chuùng ta caàn ñeán moät traät töï môùi, ñöôïc xaây döïng treân coâng bình vaø treân söï bình ñaúng veà caùc quyeàn, chöù khoâng phaûi treân vieäc tìm kieám lôïi loäc.