Nhìn laïi caùc chuyeán vieáng thaêm

cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi Ba lan

trong 24 naêm Trieàu Giaùo Hoaøng

(töø 1978 ñeán 2002)

Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai

Radio Veritas Asia, Philippines

Nhìn laïi caùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi Ba lan trong 24 naêm Trieàu Giaùo Hoaøng.

(Radio Veritas Asia - 15/08/2002) - Trong caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ ñöôïc Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieáng thaêm, Ba lan laø quoác gia ñöôïc vieáng thaêm nhieàu laàn hôn caû. Chuyeán vieáng thaêm trong nhöõng ngaøy töø 16 ñeán 19/08/2002 laø chuyeán vieáng thaêm Balan laàn thöù taùm cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II. Vieäc ÑTC vieáng thaêm nhieàu laàn nhö vaäy khoâng gaây nhaïc nhieân cho ai caû, bôûi vì Ba Lan laø queâ höông cuûa ngaøi. Vaø chính nhôø caùc chuyeán vieáng thaêm naøy, nhieàu quan saùt vieân quoác teá , caû caùc nhaø chính trò loãi laïc treân theá giôùi, ñeàu coâng nhaän tình hình taïi caùc nöôùc Trung-Ñoâng-AÂu döôùi cheá ñoä coäng saûn ñaõ thay ñoåi trong nhöõng naêm töø 1989 ñeán 1991. Caùc quoác gia thuoäc khoái coäng saûn Lieân xoâ ñaõ tan raõ vaø trôû thaønh caùc quoác gia ñoäc laäp vaø ñaày ñuû chuû quyeàn.

Ngoaøi Ba lan, Phaùp laø quoác gia ñöôïc vieáng thaêm tôùi saùu laàn. Ñoái vôùi ÑTC Gioan Phaoloâ II, Phaùp giöõ vai troø raát quan troïng vaø laø moät trong caùc quoác gia Chaâu AÂu ñaõ cung caáp cho Giaùo hoäi hoaøn caàu nhieàu nhaø truyeàn giaùo vaø nhieàu vò thaùnh thôøi danh. Nhöng Giaùo hoäi Phaùp bò tuïc hoùa nhieàu, caàn phaûi trôû veà nguoàn goác Kitoâ cuûa mình. Trong chuyeán vieáng thaêm ñaàu tieân taïi Phaùp naêm 1980, giaûng trong Thaùnh leã taïi saân bay cuõ “Le Bourget“ (ngoaïi oâ Paris), ÑTC ñaët caâu hoûi naøy: “Hôõi nöôùc Phaùp, ngöôi ñaõ laøm gì ñoái vôùi Pheùp Röûa toäi cuûa ngöôi?“. Ai cuõng bieát raèng: Nöôùc Phaùp ñöôïc töôùc hieäu laø “Tröôûng nöõ cuûa Giaùo hoäi“. Caâu hoûi treân ñaây ñaùng suy nghó nhieàu.

Khoâng keå  Ba lan vaø Phaùp, Mexicoâ cuõng laø quoác gia ñöôïc ÑTC vieáng thaêm tôùi 5 laàn. Laàn cuoái cuøng sau Ngaøy QTGT taïi Toronto. Mexico coøn laø quoác gia ñöôïc Ñöùc Gioan Phaoloâ II vieáng thaêm ñaàu tieân trong Trieàu Giaùo Hoaøng cuûa ngaøi: thaùng Gieâng naêm 1979,  chæ ít thaùng sau khi ñöôïc baàu laøm Vò Keá nghieäp Pheâroâ. Nhôø caùc chuyeán vieáng thaêm naøy, tình hình chính trò taïi Mexico ñaõ hoaøn toaøn thay ñoåi: töø moät chính quyeàn thuø ñòch, baùch haïi Giaùo hoäi Coâng giaùo, ñi ñeán moät chính quyeàn coù caûm tình vaø coäng taùc.  ÑTC vieáng thaêm Mexico nhieàu laàn, bôûi  vì Mexicoâ laø quoác gia coù con soá Coâng giaùo cao hôn caû taïi Chaâu Myõ: 92,5% vaø Mexico giöõ moät vai troø raát quan troïng trong vieäc taùi rao giaûng Tin Möøng taïi Chaâu luïc naøy. Hôn nöõa Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Guadalupe cuûa Mexico laø ñieåm haønh höông thu huùt haèng naêm treân 30 trieäu ngöôøi haønh höông ñeán töø caùc nöôùc Chaâu Myõ. Guadalupe laø trung taâm nuoâi döôõng loøng suøng ñaïo bình daân (raát thònh haønh nôi caùc  thoå daân) vaø ñöùc tin Coâng giaùo. Vaên kieän Haäu-Thöôïng Hoäi Ñoàng veà Chaâu Myõ ñaõ ñöôïc coâng boá taïi Ñeàn Thaùnh naøy. Ñaây laø moät cöû chæ mang yù nghóa saâu xa: “phuù thaùc coâng vieäc taùi rao giaûng Tin Muøng cho Ñöùc Meï Guadalupe, Ngoâi Saùng ñaõ höôùng daãn Chaâu luïc naøy töø hôn naêm theá kyû nay”.

Nhìn laïi caùc chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Ba lan. Ngaøi ñaõ noùi nhöõng gì vôùi caùc ngöôøi ñoàng höông cuûa ngaøi?

(1) Trong chuyeán vieáng thaêm thöù nhaát (töø 6-ñeán 10/06/1979), ñöôïc thöïc hieän sau 9 thaùng laøm Giaùo Hoaøng, dieãn vaên Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñöôïc coi laø dieãn vaên lòch söû, nhö  “Pheùp Theâm söùc cuûa Quoác gia“, (bôûi vì Ba lan môùi möøng kyû nieäm moät ngaøn naêm Pheùp Röûa toäi, moät kyû nieäm ñaõ ñöôïc chuaån bò trong 10 naêm). Trong dieãn vaên naøy, Ñöùc Karol Wojtyla môøi  goïi caùc ngöôøi ñoàng höông cuûa ngaøi “ñöøng li khai khoûi Chuùa Kitoâ“, ñoàng thôøi nhaéc laïi traùch nhieäm daân söï cuûa Quoác gia Ba lan, baèng vieäc keâu goïi trôû veà nguoàn goác Kitoâ cuûa mình.

Caùc quan saùt vieân  quoác teá giaûi thích lôøi caûnh caùo naøy nhö moät vuï taán coâng khaù roõ raøng choáng laïi cheá ñoä coäng saûn. Traùi laïi muïc tieâu cuûa ÑTC nhaèm laø chieàu kích thieâng lieâng vaø toân giaùo cuûa con ngöôøi, cuûa daân toäc.

(2) Chuyeán vieáng thaêm thöù hai (16-23/06/1983) ñeán vaøo luùc Ba lan bò ñaûo loän. Sau cuoäc ñaûo chính cuûa Töôùng Jaruzelski (theo chæ thò cuûa Ñieän Caåm Linh) thaùng 12 naêm 1983, treân thöïc teá leänh giôùi nghieâm ñöôïc ban haønh trong caû nöôùc. Caùc phe choáng ñoái ñeàu bò ñaøn aùp vaø baét giam. Coâng ñoaøn Solidarnosc (thaønh laäp naêm 1980) bò ñaët ngoaøi voøng phaùp luaät. Lech Walesa, laõnh tuï Coâng ñoaøn bò quaûn thuùc taïi gia. ÑTC ñaõ coù yù ñònh ñeán Gdansk (Danzig, maïn baéc) ñeå gaëp laõnh tuï coâng ñoaøn; nhöng sau cuøng ngaøi phaûi thay ñoåi loä trình:  thay vì ñi Gdansk, ngaøi ñaõ ñi Zakopane (maïn nam), treân mieàn nuùi Tatra.  Ñaây laø chuyeán ra ñi, xeùt veà phöông dieän chính trò, mang nhieàu vieãn töôïng. Khi ngaøi ñeán mieàn nam, daân chuùng hoan hoâ, nhöng ñoàng thôøi hoï cuõng  ñaû ñaûo cheá ñoä ñaøn aùp. Taïi Nowa Huta (thaønh phoá kyõ ngheä do cheá ñoä thieát laäp naêm 1949,  caùch Krakow (Cracovia) chöøng 10 caây soá, ÑTC laøm pheùp nhaø thôø kính thaùnh Maximiliano Kolbe. Luùc coøn laø HY TGM Cracovia, cheá ñoä khoâng cho xaây caát nhaø thôø, nhöng haèng naêm Ñeâm Leã Giaùng sinh, ngaøi vaãn ñeán ñaây ñeå cöû haønh thaùnh leã ngoaøi trôøi cho daân chuùng.

(3) Trong chuyeán vieáng thaêm thöù ba (8-14/06/1987), tuy cheá ñoä coäng saûn vaãn caàm quyeàn, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñeán Gdansk gaëp oâng Lech Walesa, laõnh tuï Coâng ñoaøn Solidarnosc. Chuyeán ra ñi naøy mang nhieàu yù nghóa chính trò. Solidarnosc vaãn coøn bò ñaët ngoaøi phaùp luaät, nhöng luoàng gioù töï do thoåi maïnh hôn luùc naøo heát. Vieäc ÑTC cöû haønh thaùnh leã ngay taïi Gdansk, caùi noâi cuûa Solidarnosc, laøm cho luoàng gioù naøy trôû neân khoâng theå ngaên chaën ñöôïc nöõa. Giaûng trong thaùnh leã, ÑTC ñaõ duøng nhöõng lôøi leõ roõ raøng nhö ban ngaøy: “Nhaân danh cuûa töông lai vaø cuûa con ngöôøi, caàn phaûi hoâ leân lôøi naøy: Solidarnosc (tình lieân ñôùi). Sau ñoù, taïi Toøa Giaùm muïc Gdansk, ÑTC ñaõ tieáp rieâng oâng Lech Walesa, laõnh tuï cuûa Coâng ñoaøn ñaõ bò giaûi taùn.

(4) Chuyeán vieáng thaêm thöù boán (1-9/06/1991), ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi cheá ñoä coäng saûn Trung-Ñoâng-AÂu suïp ñoå vaø coù theå laø chuyeán vieáng thaêm khoù khaên hôn ba chuyeán tröôùc ñaây luùc cheá ñoä  coøn caàm quyeàn. Luùc naøy ñaây, Ñöùc Krol Wojtyla khoâng coøn phaûi leân tieáng choáng ñoái cheá ñoä ñoäc taøi, nhöng ngaøi nhìn thaáy moät thuø ñòch nguy hieåm hôn: thuyeát tuïc hoùa, phaùt xuaát bôûi giaûi thích sai laàm veà töï do. ÑTC caên daën caùc ngöôøi ñoàng höông, sau khi thoaùt aùch noâ leä cuûa cheá ñoä coäng saûn, ñöøng ñeå mình rôi vaøo aùch noâ leä cuûa neàn luaân lyù truïy laïc vaø cuûa laïm duïng töï do. Ngaøi nhaán maïnh: “Chuùa Kitoâ ñaõ giaûi thoaùt chuùng ta, ñeå chuùng ta ñöôïc töï do“.

(4b) Cuõng naêm 1991 (töø 13-20/08/1991), ÑTC trôû laïi Ba lan moät laàn nöõa ñeå chuû toïa Ngaøy quoác teá giôùi treû, ñöôïc toå chöùc taïi Czestochowa. Nhö vaäy trong naêm 1991 ngaøi trôû veà Ba lan hai laàn vaø laàn naøy coi nhö laø chuyeán vieáng thaêm thöù boán. Tröôùc Ñeàn thaùnh quoác gia kính Ñöùc Meï taïi Czestochowa, Quan Thaày Ba lan, töøng traêm ngaøn thanh nieân ñeán ñaây ñeå caàu nguyeän vôùi Ngaøi. Ñaây laø laàn thöù nhaát caùc thanh nieân thuoäc khoái Lieân xoâ ñöôïc ñaët chaân treân ñaát töï do vaø tham döï Ngaøy QTGT.

Nhöng cuøng vôùi vieäc môû bieân giôùi, moïi ngöôøi ñöôïc tin veà nhöõng roái loaïn taïi Moscowa vaø veà vieäc truaát pheá oâng Mikhail Gorbaciov (ngöôøi ñaõ coù coâng “nhaân ñaïo hoùa“ cheá ñoä coäng saûn taïi Lieân xoâ vaø môû moät con ñöôøng môùi vôùi theá giôùi töï do”.

Sau Ngaøy QTGT taïi Czestochowa, ÑTC leân ñöôøng ñi Budapest, vieáng thaêm Hungari. Ngoaøi Ba lan, Hungari laø moät trong caùc quoác gia ñaàu tieân thuoäc khoái Lieân xoâ ñöôïc ÑTC vieáng thaêm, sau khi böùc töôøng Berlin bò suïp ñoå. (Thaùng tö naêm 1990, ÑTC ñaõ vieáng thaêm Tieäp khaéc, nhöng chæ laø chuyeán vieáng thaêm chôùp nhoaùng vaø luùc ñoù Tieäp khaéc vaãn coøn laø moät nöôùc, chöa chia thaønh hai).

Cuõng neân  nhaéc laïi: Tuy soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn, Hungari töông ñoái laø quoác gia coù moät neàn kinh teá khaû quan hôn caùc nöôùc khaùc. Soá ngöôøi coâng giaùo taïi ñaây cuõng ñoâng ñaûo, chieám khoaûng 70%. Hungari ñaõ cuøng vôùi Ba lan vaø Coäng hoøa Tcheøque ñöôïc gia nhaäp Khoái Nato. Hungari cuõng nhö Ba lan ñaõ xin gia nhaäp Lieân hieäp Chaâu AÂu.

(5) Trong chuyeán vieáng thaêm thöù naêm (20-22/05/1995), tuy ñeán Ba lan, nhöng ÑTC nhaèm Coäng hoøa Tcheøque. Laàn naøy trong ba ngaøy ngaøi vieáng thaêm ba thaønh phoá Ba lan giaùp giôùi Coäng hoøa Tcheøque. Ngaøy 21/04/1990, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ vieáng thaêm “chôùp nhoaùng“ Tieäp khaéc (luùc ñoù chöa chia thaønh hai nöôùc). Vieáng thaêm ba thaønh phoá giaùp giôùi ñeå chuaån bò vaø chôø ñôïi ñeán luùc Praga  thuû ñoâ coäng hoøa Tcheøque ñöôïc hoaøn toaøn thoaùt khoûi nhöõng aùp löïc cuûa cöïu Lieân xoâ. Lôøi ÑTC noùi leân taïi ba thaønh phoá giaùp giôùi nhaèm an uûi  vaø khuyeán khích ñoái vôùi moät quoác gia ñang chôø ñôïi vaø hy voïng moät töông lai bình thaûn hôn, sau nhöõng haäu quaû tai haïi do moät cheá ñoä ñoäc taøi ñeå laïi.

(6) Chuyeán vieáng thaêm thöù saùu (31/05 ñeán 10/06/1997) laø chuyeán vieáng thaêm nhaèm muïc ñích trình baøy nhöõng göông maãu môùi veà ñôøi soáng thaùnh thieän cho caùc tín höõu Coâng giaùo. Laàn naøy ngaøi ñeán ñeå chuû toïa leã nghi beá maïc Ñaïi Hoäi Thaùnh Theå quoác teá thöù 46 taïi Thaønh phoá Wroclaw (maïn Taây-nam Ba lan). Trong dòp naøy Ba lan cuõng möøng kyû nieäm moät ngaøn naêm töû ñaïo cuûa Thaùnh Adalberto taïi Gniezno vaø 600 naêm thaønh laäp Phaân Khoa Thaàn hoïc cuûa Ñaïi hoïc Jagellonica ôû Cracovia. Cuõng trong chuyeán vieáng thaêm naøy, ÑTC toân phong leân baäc Chaân phöôùc caùc Ñaày tôùù Chuùa: Bernardina Maria Jablonska vaø Maria Karlowaska, vaø phong leân baäc Hieån Thaùnh  Chaân phöôùc Edwige, Hoaøng haäu Ba lan vaø Chaân phöôùc Jan da Dukla.

(7) Chuyeán vieáng thaêm thöù baåy (5-17/06/1999) laø chuyeán vieáng thaêm laâu daøi nhaát vaø goàm nhieàu ñòa ñieåm hôn caû. Cuõng laø chuyeán vieáng thaêm coù tính caùch lòch söû, bôûi vì ñaây laø laàn thöù nhaát moät Vò Giaùo Hoaøng ñoïc dieãn vaên taïi Quoác hoäi Ba lan trong phieân hoïp chung cuûa Haï vaø Thöôïng vieän taïi thuû ñoâ Warszawa. Dieãn vaên cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ ñöôïc voã tay nhieàu laàn vaø sau cuøng taát caû caùc Daân bieåu vaø Nghò só ñeàu ñöùng daäy voã tay trong 10 phuùt ñeå hoan hoâ ÑTC. Laàn naøy ngöôøi daân Ba lan coi ngaøi thöïc söï laø “Vò Cöùu tinh ñaát nöôùc“ vaø theâm loøng toân troïng, moä meán ngaøi nhieàu hôn nöõa.

Laàn naøy ngaøi cuõng trôû laïi vieáng thaêm thaønh phoá Wadowice, sinh quaùn cuûa ngaøi vaø taïi ñaây ngaøi ñoái thoaïi thaân maät vôùi ngöôøi ñoàng höông vaø gôïi laïi caùc kyû nieäm xöa kia. Ngaøi cuõng vieáng thaêm “ghetto“ Do thaùi vaø nhöõng nôi baùch haïi cuûa cheá ñoä Ñöùc Quoác xaõ.

Cuõng trong chuyeán vieáng thaêm naøy, ÑTC toân phong Linh muïc Stefan Wincenty Frelichowski vaø 108 Vò Töû ñaïo trong ñeä nhò theá chieán vaø hai ñaày tôù khaùc: Nöõ tu Regina Protmann, Edmond Bojanowski leân baäc Chaân phöôùc vaø Nöõ Chaân phöôùc Cunegonda leân baäc Hieån thaùnh.

(8) Chuyeán vieáng thaêm laàn thöù 8 (16-19/08/2002). Ñöùc Thaùnh Cha chæ vieáng thaêm Toång Giaùo Phaän Cracovia maø thoâi, giaùo phaän cuûa ngaøi tröôùc khi ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng vaøo ngaøy 16/10/1978. Trong laàn vieáng thaêm naøy, ÑTC seõ chuû teá Thaùnh Leã Phong Chaân Phöôùc cho boán Ñaày Tôù Chuùa: (1) Ñöùc TGM Sigismondo Felice Felinski  (1822-1895) - (2) Linh muïc Jan Balicki (1869-1948) - (3) Linh muïc Jan Beyzyrn  (1850-1912) vaø (4) Nöõ tu Sanzia Szymkowiak (1910-1942).

Back to Home Page