Vaøi haøng giôùi thieäu Balan
nhaân chuyeán vieáng thaêm queâ höông
laàn thöù taùm cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Vaøi haøng
giôùi thieäu Balan, nhaân chuyeán vieáng thaêm queâ höông laàn thöù
taùm cuûa ÑTC Gioan Phaoloâ II.
(Radio Veritas
Asia - 14/08/2002) - Hai tuaàn sau khi keát thuùc chuyeán vieáng thaêm quoác
teá laàn thöù 97 taïi Toronto,
Guatemala vaø Meâhicoâ, thì vaøo luùc 16.15 ngaøy thöù saùu, 16 thaùng
8/2002, ÑTC Gioan Phaoloâ
II laïi leân ñöôøng veà thaêm
queâ höông Ba lan, trong ba ngaøy töø 16 ñeán 19/08/2002. Ñaây laø
chuyeán vieáng thaêm quoác teá thöù 98, vaø laø chuyeán vieáng thaêm
thöù taùm taïi Ba lan.
(1) Laàn thöù nhaát, ÑTC veà thaên queâ höông BaLan, laø vaøo thaùng 6 naêm 1979.
(2) Laàn thöù hai: cuõng thaùng 6 naêm 1983.
(3) Laàn thöù ba: cuõng thaùng 6 naêm 1987. Trong ba laàn vieáng thaêm naøy, Ba lan coøn döôùi cheá ñoä coäng saûn.
(4) Laàn thöù boán: cuõng thaùng 6 naêm 1991 (ngay sau khi cheá ñoä coäng saûn suïp ñoå).
(4b) Sau hai thaùng, ÑTC trôû laïi Ba lan, nhöng chæ ñeå chuû toïa Ngaøy QTGT ñöôïc toå chöùc taïi Ñeàn Thaùnh Czestochowa, vaøo thaùng 8 naêm 1991. Nhö vaäy trong naêm 1991 ngaøi trôû veà Ba lan hai laàn vaø laàn naøy cuõng coi nhö laø chuyeán vieáng thaêm thöù boán. Ñaây laø laàn ñaàu tieân, Ngaøy QTGT ñöôïc toå chöùc taïi mieàn Ñoâng AÂu, vöøa thoaùt cheá ñoä coäng saûn vaø cuõng laø laàn ñaàu tieân caùc thanh nieân thuoäc caùc quoác gia Trung-Ñoâng-AÂu coù theå tham döï, keå caû thanh nieân Nga.
(5) Laàn thöù naêm (20-22/05/1995), tuy ÑTC ñeán Ba lan, nhöng ÑTC nhaèm Coäng hoøa Tcheøque. Laàn naøy trong ba ngaøy, ngaøi vieáng thaêm ba thaønh phoá Ba lan giaùp giôùi Coäng hoøa Tcheøque.
(6) Laàn thöù saùu, ÑTC veà thaêm BaLan laø cuoái thaùng 5 sang thaùng saùu naêm 1997.
(7) Laàn thöù baåy: cuõng thaùng saùu naêm 1999 (ñaây laø chuyeán vieáng thaêm daøi nhaát taïi Ba lan: 12 ngaøy).
(8) Vaø laàn naøy, laàn thöù taùm, töø ngaøy 16 ñeán 19/08/2002, ÑTC chæ vieáng thaêm Toång Giaùo phaän Cracovia maø thoâi, giaùo phaän cuûa ngaøi tröôùc khi ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng vaøo ngaøy 16/10/1978.
Chöông trình ba ngaøy vieáng thaêm nhö sau:
- Thöù baûy 17 thaùng 8/2002, ÑTC seõ chuû teá thaùnh leã thaùnh hieán Ñeàn thôø “Loøng thöông xoùt cuûa Chuùa“,
- vaø Chuùa nhaät (18/08/2002) Ngaøi chuû teá Thaùnh leã Phong Chaân phöôùc cho boán Ñaày tôù Chuùa: (1) Ñöùc TGM Sigismondo Felice Felinski (1822-1895) - (2) Linh muïc Jan Balicki (1869-1948) - (3) Linh muïc Jan Beyzyrn (1850-1912) vaø (4) Nöõ tu Sanzia Szymkowiak (1910-1942).
-
Thöù hai (19/08/2002):
ÑTC chuû teá Thaùnh leã kyû nieäm 400 naêm thaùnh hieán Ñeàn Thaùnh
Kalwaria Zebrzydowska. Sau ñoù vaøo luùc 17.30, sau leã nghi leã töø giaõ
taïi phi caûng quoác teá Krakow/Balice , ÑTC leân ñöôøng trôû veà
Roma.
Ba-lan laø moät
trong caùc quoác gia thuoäc Trung-Ñoâng-AÂu. Dieän tích chieám 312,685
caây soá vuoâng (nhoû hôn Vieät nam chuùt ít) - Daân soá goàm 38 trieäu
650 ngaøn (theo thoáng keâ naêm 2000), trong ñoù coù
37 trieäu 2 ngaøn Coâng giaùo (95,7%). Giaùo hoäi Coâng giaùo Ba
lan ñöôïc chia thaønh 43 giaùo phaän, döôùi söï höôùng daãn cuûa
119 giaùm muïc, vaø söï coäng taùc cuûa 27,458 linh muïc (21,280
linh muïc giaùo phaän vaø 6,178 linh muïc doøng tu) - 23,945 Nöõ tu - 1,297
Tu só khoâng coù chöùc linh muïc - 1,006 thaønh vieân cuûa caùc Tu hoäi
ñôøi - 14,776 giaùo lyù vieân vaø 6,789 chuûng sinh thuoäc hai ban Thaàn
hoïc vaø Trieát hoïc.
Theo thoáng keâ
naêm 1995 vaø naêm 2000 (5 naêm sau), con soá nöõ tu vaø chuûng sinh
giaûm ít nhieàu, nhöng soá linh muïc giaùo phaän cuõng nhö linh muïc
doøng tu - thaønh vieân cuûa caùc Tu hoäi ñôøi vaø nhaát laø soá
giaùo lyù vieân gia taêng raát ñaùng keå. Ngoaøi ra,
con soá caùc trung taâm Giaùo duïc vaø baùc aùi, xaõ hoäi cuõng
gia taêng nhanh choùng.
Vieäc gia taêng
naøy minh chöùng raèng loøng
suøng ñaïo cuûa daân Ba lan khoâng bò aûnh höôûng naëng neà bôûi
Chuû nghóa coäng saûn voâ thaàn tröôùc ñaây vaø bôûi Chuû Thuyeát
tieâu thuï vaø ñôøi soáng Taây phöông, sau khi cheá ñoä coäng saûn
suïp ñoå. Moät tieán boä cuï theå veà kinh teá: Döôùi cheá ñoä
coäng saûn, caùc xe du lòch chôû caùc ñoaøn haønh höông ñeán Roma
haèng tuaàn, ñeàu laø loaïi xe “Orbis“ cuõ kyõ. Sau khi cheá ñoä
coäng saûn suïp ñoå ñöôïc ít naêm, caùc loaïi xe naøy khoâng coøn
xuaát hieän treân caùc ngaû ñöôøng Roma nöõa vaø ñöôïc thay theá
baèng caùc loaïi xe du lòch toái taân. Ba lan hieän nay laø moät trong
caùc quoác gia, tröôùc ñaây thuoäc Khoái Coäng saûn Lieân xoâ,
tieán boä nhieàu veà kinh teá. Naêm 1999 Ba lan ñaõ ñöôïc gia
nhaäp khoái NATO (Phoøng thuû Baéc ñaïi Taây döông, ñöôïc thaønh
laäp ñeå ñoái phoù vôùi Khoái quaân söï Warzawa, do Lieân xoâ caàm
ñaàu) vaø hieän nay Ba lan laø moät trong caùc quoác gia ñaõ ñeä
ñôn xin gia nhaäp nhaäp Lieân hieäp Chaâu AÂu.
Toång thoáng
Aleksander Kwasniewski, tröôùc ñaây laø thaønh vieân cuûa Ñaûng coäng
saûn Ba lan vaø naêm 1985, oâng giöõ chöùc Boä tröôûng Thanh nieân.
Naêm 1990, sau khi giaûi taùn Ñaûng coäng saûn Ba lan, oâng laäp Ñaûng
Daân chuû xaõ hoäi vaø giöõ chöùc Chuû tòch Ñaûng naøy tôùi naêm
1995, nghóa laø cho tôùi luùc ñöôïc baàu laøm Toång thoáng Coäng
hoøa Ba lan. Naêm (05) naêm sau, ngaøy
8 thaùng 10 naêm 2000, oâng ñöôïc taùi cöû
Toång Thoáng nhieäm kyø hai.
OÂng ñaõ gaëp ÑTC Gioan Phaoloâ II nhieàu laàn: taïi Vatican (7/04/1997), taïi Wroclaw (31/05, cuõng naêm 1997), taïi Vatican
(18/11/1998), trong dòp möøng kyû nieäm 20 naêm Trieàu Giaùo Hoaøng
cuûa ngaøi, sau cuøng taïi Warszawa (11/06/1999), trong chuyeán vieáng thaêm
laàn thöù baåy cuûa ÑTC taïi Ba lan.
Sau ñeä nhò theá
chieán (1939-1945), Ba lan bò maát heát nhöõng yeáu toá daân chuû vaø
thaân Taây phöông, trôû thaønh quoác gia coäng saûn (naêm 1947) vaø
laø moät quoác gia quan troïng trong Khoái Lieân xoâ. Naêm 1980, vôùi
vieäc thaønh laäp Coâng ñoaøn Solidarnosc, do oâng Lech Walesa laõnh ñaïo,
tình hình Ba lan baét ñaàu thay ñoåi vaø ñöa ñeán cuoäc toaøn thaéng
trong ñôït baàu cöû töï do naêm 1989.
Caùc chính phuû
theo ñöôøng loái chính trò cuûa Solidarnosc, vì thieáu
kinh nghieäm vaø tham nhuõng, ñaõ bò thaát baïi trong cuoäc baàu
cöû naêm 1995. Nhöõng cöïu
ñaûng vieân coäng saûn (nay ñoåi teân laø Ñaûng daân chuû xaõ hoäi)
trôû laïi caàm quyeàn; oâng
Aleksander Kwasniewski ñöôïc baàu laøm Toång thoáng.
Caên cöù vaøo
Hieán Phaùp môùi ñöôïc cuoäc tröng caàu daân yù chaáp nhaän naêm
1997, Toång thoáng Coäng hoøa
Ba lan ñöôïc choïn theo loái phoå thoâng ñaàu phieáu, vôùi nhieäm
kyø 5 naêm vaø chæ ñöôïc taùi cöû moät laàn maø thoâi.
Traùi laïi,
Haï vieän (Sejim) goàm 460 ñaïi bieåu vaø Thöôïng vieän (100
gheá) ñöôïc baàu laïi cöù boán naêm moät laàn.
Nhö chuùng toâi
vöøa nhaéc laïi treân ñaây: laàn naøy, ÑTC chæ vieáng thaêm Toång
giaùo phaän Cracovia (Krakow) maø thoâi. Giaùo phaän naøy ñöôïc thaønh
laäp vaøo theá kyû thöù X, nhöng chæ ñöôïc caát nhaéc leân Toång
giaùo phaän ñöùng ñaàu Giaùo tænh ngaøy 28/10/1925. Giaùo phaän
Cracovia roäng 5,730 caây soá vuoâng vôùi daân soá 1 trieäu 660 ngaøn,
trong ñoù coù 1 trieäu 313 ngaøn Coâng giaùo (97%), ñöôïc chia thaønh
400 giaùo xöù vaø 16 ñieåm truyeàn giaùo.
Nhaân söï muïc
vuï vaø truyeàn giaùo, neáu saùnh vôùi nhieàu giaùo phaän khaùc, coù
theå noùi thöïc laø doài daøo: 1,064 linh muïc giaùo phaän vaø 907
linh muïc doøng tu - 1,880 Tu só khoâng coù chöùc linh muïc - 2,689 Nöõ
tu - 120 chuûng sinh Ban Thaàn vaø Trieát hoïc - 82 vieän giaùo duïc -
158 vieän töø thieän baùc aùi - Trong naêm vöøa qua coù 17,735 ngöôøi
laõnh Pheùp Röûa toäi.
Vò chuû chaên
Toång giaùo phaän hieän nay laø ÑHY Franciszek Macharski (75 tuoåi)
thuï phong linh muïc naêm 1950 - ñöôïc boå nhieäm laøm TGM
Cracovia 29/12/1978 vaø ñöôïc taán phong 6 thaùng Gieâng naêm 1979. Thaêng
Hoàng Y 30/06/1979. ÑHY TGM Cracovia coù hai vò giaùm muïc phuï taù.
Thaønh phoá Cracovia tröôùc ñaây laø thuû ñoâ cuûa Ba lan. Naêm 1611, thuû ñoâ ñöôïc chuyeån veà Warszawa. Sau Ñaïi hoïc Praga, Ñaïi hoïc Jaghellonica cuûa Cracovia laø ñaïi hoïc noåi tieáng vaø coå thôøi nhaát ôû Chaâu AÂu. Ngoaøi Ñaïi hoïc, Cracovia coøn coù 14 Hoïc vieän, vôùi 85 ngaøn sinh vieân vaø 12 ñaïi chuûng vieän (moät cuûa Toång giaùo phaän vaø 11 cuûa caùc Doøng Tu). Cracovia coøn haõnh dieän veà con soá caùc Baûo Taøng vieän (30), haèng naêm coù khoaûng 2 trieäu du khaùch vieáng thaêm. Naêm 2000 Cracovia trôû neân Thaønh phoá cuûa Vaên hoùa vaø ñaõ ñoùn tieáp nhieàu cuoäc gaëp gôõ vaên hoùa quoác teá. Cuøng vôùi Warzawa (thuû ñoâ môùi) Cracovia (Krakow) coù con soá caùc nhaân vaät noåi tieáng nhaát cuûa Ba lan veà Vaên hoùa vaø veà Khoa hoïc. Cracovia cuõng laø thaønh phoá kyõ ngheä veà hoùa chaát, veà kim khí, veà thöïc phaåm, veà aán loaùt vaø veà y phuïc... Naêm 1949, caùch Cracovia 10 caây soá, cheá ñoä coäng saûn cho laäp “Nowa Huta“, khu kyõ ngheä, nhö “thaønh phoá xaõ hoäi vaø voâ saûn“, ñeå choáng laïi vôùi Cracovia “thaønh phoá baûo thuû vaø giaùo só “. Duø ñaây laø thaønh phoá xaõ hoäi, voâ saûn, nhöng haèng naêm vaøo Ñeâm Leã Giaùng sinh, ÑHY Karol Wojtyla vaãn ñeán ñaây cöû haønh thaùnh leã ngoaøi trôøi giaù laïnh (vì cheá ñoä khoâng cho xaây caát nhaø thôø) cho anh chò em thôï thuyeàn. Tuy raát khoù chòu, nhöng cheá ñoä coäng saûn BaLan luùc ñoù khoâng daùm choáng ñoái, hoaëc tìm caùch ngaên caûn.Taïi nhieàu quoác gia coäng saûn-- nhö Cuba, Hungari, Lieân xoâ--- cheá ñoä khoâng nhìn nhaän leã Giaùng sinh, nhöng taïi Ba lan leã naày khoâng bao giôø bò baõi boû, cuõng nhö Leã Mình vaø Maùu Thaùnh Chuùa. Tuy theo coäng saûn, nhieàu ngöôøi daân Ba lan vaãn laø Coâng giaùo vaø quoác gia Ba lan vaãn laø quoác gia Coâng giaùo (95,7%) töø hôn moät ngaøn naêm nay. Duø soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn hôn nöûa theá kyû, Ba lan vaãn giöõ ñöôïc ñöùc tin vaø caùc truyeàn thoáng toân giaùo cuûa mình “Polonia semper fidelis“, phaàn lôùn nhôø vaøo haøng Giaùo phaåm, Giaùo só ñoaøn keát, döôùi söï laõnh ñaïo saùng suoát vaø cöông quyeát cuûa ÑHY Stefan Wyszynski, TGM Warszawa, Giaùo chuû Ba lan vaø ÑHY Karol Wojtyla, TGM Cracovia.