Vaøi nhaän ñònh veà Ñöùc Phaoloâ VI (1963-1978)
vôùi Coâng ñoàng Vatican II
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Vaøi nhaän ñònh
veà Ñöùc Phaoloâ VI (1963-1978) vôùi Coâng ñoàng Vatican II.
(Radio Veritas
Asia - 6/08/2002) - Töø 24 naêm nay, vaøo ngaøy Leã Chuùa Gieâsu bieán
hình treân Nuùi Tabor, muøng 6
thaùng 8, Giaùo hoäi caùch rieâng nhôù ñeán Ñöùc Phaolo VI, vì ñaây
laø ngaøy maø Ñöùc Phaoloâ VI cho coâng boá Thoâng ñieäp ñaàu tieân
cuûa Trieàu Giaùo Hoaøng “Ecclesiam
Suam“ (Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi),
moät vaên kieän ñöôïc
coi nhö kim chæ nam cho hoaït ñoäng cuûa ngaøi trong Chöùc vuï Chuû
chaên Giaùo hoäi hoaøn vuõ, theo ñöôøng höôùng cuûa Coâng ñoàng
Vatican II. Vaø Giaùo hoäi cuõng
nhôù ñeán ngaøi caùch rieâng, vì vaøo
ngaøy Leã naày, Ñöùc Phaoloâ VI qua
ñôøi trong söï thaùnh thieän, trong söï bình thaûn,
taïi Traïi heø Castelgandolfo, sau 15 naêm phuïc vuï Giaùo hoäi
taïi ngai Toøa Thaùnh Pheâroâ.
Ñöùc Phaoloâ
VI sinh taïi Concesio (thuoäc giaùo phaän Brescia, mieàn baéc nöôùc YÙ),
ngaøy 26/09/1897. Cha teân laø Giorgio Montini, meï laø Giuditta Alghesi.
Ngaøi coù moät ngöôøi anh laøm nghò só quoác hoäi vaø moät ngöôøi
em laøm baùc só.
Thuï phong linh
muïc ngaøy 29/05/1920. Ngay ngaøy hoâm sau laøm leã môû tay taïi Ñeàn
Thaùnh “Santa Maria delle Grazie“ ôû Brescia. Ñöôïc cöû veà Roma
hoïc Daân Luaät vaø Giaùo luaät taïi Ñaïi hoïc Gregoriana (cuûa caùc
Cha Doøng Teân) töø naêm 1920-1922; roài hoïc Vaên chöông vaø Trieát
lyù taïi Ñaïi hoïc Nhaø nöôùc cuõng ôû Roma. Naêm 1923, ngaøi baét
ñaàu laøm vieäc trong ngaønh Ngoaïi giao taïi Phuû Quoác Vuï Khanh, vaø
sau ñoù ñöôïc cöû laøm tuøy vieân taïi Toøa Söù Thaàn Toøa Thaùnh
ôû Varsovie (thuû ñoâ Ba lan). Thaùng 10 cuõng naêm naøy ñöôïc goïi
veà Roma vaø ñöôïc boå nhieäm tröôùc heát laøm Tuyeân uùy Caâu
laïc boä Roma cuûa Lieân ñoaøn Ñaïi hoïc Coâng giaùo YÙ
(FUCI) vaø naêm 1925 thaêng Toång tuyeân uùy Fuci toaøn quoác. Nhôø
nhöõng tieáp xuùc vôùi giôùi trí thöùc, Ñöùc Montini quen bieát
nhieàu nhaø chính trò YÙ, caùch rieâng nhöõng vò thuoäc Ñaûng daân
chuû Coâng giaùo, nhö oâng Moro, Andreotti, Fanfani, La Pira vv.... Ngaøi
giöõ chöùc vuï naøy cho tôùi naêm 1933. Ngaøy 13.12.1937, Ñöùc
Montini ñöôïc boå nhieäm laøm Phuï taù Quoác vuï Khanh vaø ngaøy 29/11/1952,
phuï traùch Ngoaïi vuï taïi Phuû Quoác vuï khanh (töông ñöông vôùi
Boä tröôûng ngoaïi giao cuûa caùc Chính phuû). Sau cuøng,
ngaøy 01/11/1954, Ñöùc Pio XII (1939-1958), boå nhieäm ngaøi laøm
TGM giaùo phaän Milano, moät Giaùo phaän lôùn nhaát nöôùc YÙ, ñoàng
thôøi cuõng laø moät trong caùc
Giaùo phaän lôùn nhaát treân theá giôùi nöõa. Luùc ñoù Ñöùc
Montini chöa coù chöùc Giaùm muïc, duø ngaøi ñaõ giöõ nhieàu chöùc
vuï quan troïng taïi Giaùo Trieàu. Ngaøi chæ ñöôïc taán phong Giaùm
muïc tröôùc khi leân ñöôøng ñi Milano. Vieäc boå nhieäm Ñöùc
Montini laøm TGM Milano vaø vieäc ngaøi ra khoûi Giaùo Trieàu ñaõ
ñöôïc giaûi thích nhieàu caùch khaùc
nhau theo caùi nhìn con ngöôøi; nhöng theo aùnh saùng Ñöùc
tin, thì phaûi coâng nhaän
ñaây laø moät vieäc Chuùa Quan phoøng ñeå chuaån bò Ñöùc
Montini cho nhöõng ñaïi söï sau naøy. Sau khi Ñöùc Pio XII qua ñôøi
ngaøy 9/10/1958) taïi Castelgandolfo, dö luaän cho raèng: Ñöùc
Montini, luùc ñoù chöa laøm Hoàng Y, seõ laø moät trong caùc Vò
“Papabili“ (coù theå ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng), duø ngaøi
khoâng tham döï Maät vieän. Giaùo luaät khoâng caám baàu moät Vò
ngoaøi Maät vieän laøm Giaùo Hoaøng.
Nhöng traùi vôùi
dö luaän, Maät vieän (luùc ñoù goàm coù 58 Hoàng Y) ñaõ choïn ÑHY
Giuseppe Angelo Roncalli, Giaùo chuû Venezia, gaàn 78 tuoåi, laøm Giaùo
Hoaøng, nhaän teân hieäu laø Gioan XXIII. Ñöùc Gioan XXIII vaãn coi mình
laø “Vò Giaùo Hoaøng chuyeån tieáp“. Chính ngaøi ñaõ toân phong
Ñöùc Montini TGM Milano leân baäc Hoàng Y ngaøy 15/12/1958.
Duø laø “Vò
Giaùo Hoaøng chuyeån tieáp“, nhöng ngaøy 25/01/1959, taïi Tu vieän Thaùnh
Benedicto keá beân Ñeàn thôø Thaùnh Phaoloâ ngoaøi Thaønh, vôùi söï
hieän cuûa Hoàng Y ñoaøn, Ñöùc Gioan XXIII tuyeân boá trieäu taäp Coâng
ñoàng chung Vatican II . Tin naøy gaây ngaïc nhieân heát söùc lôùn
lao treân theá giôùi. Sau ba naêm chuaån bò, Ñöùc Gioan XXIII ñaõ
khai maïc Coâng ñoàng Vaticano II ngaøy 11/10/1962, luùc ñoù laø Leã
Ñöùc Maria Meï Thieân Chuùa. Ngaøi ñaõ ñieàu khieån Khoùa hoïp thöù
nhaát. Nhöng roài, sau côn beänh naëng, Ñöùc Gioan XXIII ñaõ qua
ñôøi ngaøy 03/06/1963, ñeå laïi
bao meán thöông; Ñöùc Gioan 23 ñöôïc nhieàu ngöôøi goïi laø “Vò
Giaùo Hoaøng Nhaân Töø” (Il
Papa Buono).
Sau khi Ñöùc
Gioan XXIII qua ñôøi, Maät vieän ñaõ baàu Ñöùc Hoàng Y Giovanni
Battista Montini, TGM Milano, leân
keá vò, vôùi teân hieäu laø Phaoloâ VI. Laàn naøy, dö luaän khoâng
sai laàm: moïi ngöôøi ñeàu tin raèng: ÑHY Montini seõ ñöôïc baàu
laøm Giaùo Hoaøng, vì ngaøi laø moät trong caùc vò Hoàng Y noåi tieáng
vaø ñöôïc bieát ñeán nhieàu trong khoùa hoïp thöù nhaát cuûa Coâng
ñoàng Vatican II. Hôn nöõa ngaøi ñaõ coù raát nhieàu
coâng trong vieäc chuaån bò Coâng ñoàng. Ngaøi coù nhieàu kinh
nghieäm vaø hieåu bieát töôøng taän coâng vieäc trong Giaùo Trieàu;
ngaøi nhìn xa thaáy roäng, am hieåu tình hình Giaùo hoäi vaø theá giôùi,
nhaát laø ngaøi tha thieát vôùi Coâng ñoàng Vaticanoâ II, moät Coâng
ñoàng seõ ñem laïi moät ñôøi soáng môùi cho Giaùo hoäi.
Laø ngöôøi keá Vò Ñöùc Gioan XXIII, Ñöùc Phaoloâ VI nhaän
thaáy mình coù traùch nhieäm tieáp tuïc vaø hoaøn taát Coâng ñoàng,
nhaát laø thi haønh giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng.
Ai cuõng thaáy raèng: Vì Coâng ñoàng, Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ chòu
nhieàu ñau khoå, nhaát laø côn khuûng hoaûng sau Coâng ñoàng. Ngaøi
nhaän thaáy söï khaån caáp cuûa Coâng ñoàng ñoái vôùi Giaùo hoäi
thôøi nay. Ngaøi lo laéng ñeå Coâng ñoàng thaønh coâng toát ñeïp.
Ngay töø luùc coøn laøm TGM Milano, ngaøi vaãn öôùc muoán raèng: Giaùo
hoäi phaûi trôû neân ngöôøi Meï, ngöôøi Chò cuûa nhaân loaïi.
Ngaøi öôùc muoán raèng: Giaùo hoäi phaûi tìm trôû neân khoù ngheøo,
ñôn sô, khieâm toán, deã thöông trong tieáng noùi, trong caùch soáng.
Giaùo hoäi phaûi tìm caùch nhaéc laïi cho theá giôùi nhöõng lôøi
khoân ngoan veà phaåm giaù con ngöôøi, veà söï trung thöïc, veà töï
do, veà tình yeâu, veà moät neàn luaân lyù
nghieâm chænh, veà can ñaûm, veà hy sinh... Ngaøi nhaéc ñi nhaéc
laïi nhieàu laàn: “Caàn phaûi xaây döïng moät neàn vaên minh cuûa
tình yeâu thöông“. Ngaøy 04/10/1964, taïi Truï sôû Lieân hieäp quoác,
tröôùc söï hieän cuûa phaùi ñoaøn caùc quoác gia hoäi vieân vaø
caùc vò caàm quyeàn caùc nöôùc, ngaøi yeâu caàu:“Ñöøng bao giôø
gaây chieán tranh nöõa“.
Naêm 1962, luùc
coùn laø Hoàng Y TGM Milanoâ, trong Thö muïc vuï Muøa Chay vôùi chuû
ñeà: “Chuùng ta haõy nghó ñeán Coâng ñoàng“, göûi cho Giaùo phaän,
Ñöùc Montini vieát nhö sau: “Giaùo hoäi ñöøng nghó ñeán mình maø
thoâi, Giaùo hoäi phaûi nghó ñeán taát caû nhaân loaïi. Giaùo hoäi
nghó ñeán nhaân loaïi baèng caùch nhaéc nhôû mình trôû neân ngöôøi
tieáp tuïc söù maïng cuûa Chuùa Kitoâ Ngoâi Lôøi nhaäp theå, Ñaáng
ñaõ ñeán trong theá gian ñeå cöùu theá gian“.
Coâng ñoàng
Vaticanoâ II ñöôïc khai maïc, nhö chuùng toâi vöøa nhaéc qua treân
ñaây, ngaøy 11/10/1962. ÑHY Montini cuõng nhö hôn hai ngaøn Nghò phuï
ñeán töø khaép theá giôùi ñeàu tham döï. Sau Thaùnh leã khai maïc,
coâng vieäc khôûi söï vaø dieãn ra trong 5 ngaøy moãi tuaàn. Ngay
trong caùc phieân hoïp ñaàu tieân, caùc vaán ñeà quan troïng cuûa
ñôøi soáng Coâng giaùo: Phuïng vuï, Maïc khaûi, Giaùo hoäi... ñaõ
ñöôïc ñem ra thaûo luaän. Khoùa thöù nhaát beá maïc ngaøy 8/12/1962,
leã Ñöùc Maria voâ nhieãm. Sau khoùa naøy, Ñöùc Gioan XXIII qua
ñôøi. Ñöùc Phaolo VI, ngöôøi keá vò, tieáp tuïc vaø hoaøn taát
ba khoùa sau. Trong Khoùa sau cuøng, suoát Muøa heø 1965, caùc UÛy ban
vaø caùc nhaø thaàn hoïc laøm vieäc vaø thaûo luaän ñeán nhieàu ñieåm,
nhö: Maïc khaûi, caùc moái quan heä giöõa Giaùo hoäi vaø theá giôùi,
vieäc leân aùn chieán tranh nguyeân töû vaø cheá ñoä coäng saûn, vaán
ñeà töï do toân giaùo, moái quan heä vôi ngöôøi Do thaùi vaø caùc
tín höõu ngoaøi Kitoâ giaùo, haøng giaùm muïc vaø coâng vieäc truyeàn
giaùo, Hoân nhaân, vieäc Toâng
ñoà giaùo daân, vieäc huaán luyeän haøng giaùo só, ñôøi soáng taän
hieán, vaán ñeà giaùo duïc vaø tröôøng hoïc Coâng giaùo... Khoùa
sau cuøng naày, cuõng nhö caùc Khoùa tröôùc,
ñeàu keát thuùc vaøo Leã Ñöùc Maria voâ nhieãm, muøng 8 thaùng
12.
Naêm nay (2002) laø naêm kyû nieäm 40 naêm khai maïc Coâng ñoàng Vatican II (11/10/1962-2002), cuõng laø naêm nhôù caùch rieâng Ñöùc Phaoloâ VI, Vò chuû chaên ñaõ ñem moïi nghò löïc ñeå chuaån bò, tham döï, tieáp tuïc, hoaøn taát vaø cuoái cuøng thöïc hieän Coâng ñoàng. Luùc ñoù, khi vöøa ñöôïc tin Ñöùc Gioan XXIII loan baùo trieäu taäp Coâng ñoàng, Ñöùc Montini, TGM Milano, laäp töùc thoâng baùo cho toaøn Giaùo phaän söï uûng hoä hoaøn toaøn cuûa mình ñoái vôùi saùng kieán cuûa Ñöùc Gioan 23, vôùi nhöõng lôøi nhö sau: “Coâng ñoàng naøy seõ laø Coâng ñoàng lôùn nhaát maø Giaùo hoäi chöa bao giôø cöû haønh, trong 20 theá kyû lòch söû cuûa mình“.