Caùc giaùo phaän coâng giaùo taïi Nga

coù tröôùc thôøi Caùch meänh thaùng 10 naêm 1917

Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai

Radio Veritas Asia, Philippines

Caùc giaùo phaän coâng giaùo taïi Nga coù tröôùc thôøi Caùch meänh thaùng 10 naêm 1917.

Ngaøy 11 thaùng 2 naêm 2002, Ñöùc Gioan Phaoloâ II caát nhaéc boán giaùo haït quaûn trò Toâng Toøa taïi Nga, leân baäc Giaùo phaän chính toøa, vôùi vò chuû chaên rieâng. Quyeát ñònh naøy ñaõ vaø coøn ñang gaây neân nhöõng phaûn öùng tieâu cöïc veà phía Giaùo hoäi chính thoáng Nga vaø caùch rieâng Toøa Giaùo chuû Moscowa. Giaùo hoäi chính thoáng Nga toá caùo Giaùo hoäi coâng giaùo xaâm nhaäp “laõnh thoå cuûa chính thoáng“ vôùi chuû ñích chieâu moä tín ñoà vaø baønh tröôùng aûnh höôûng trong mieàn ñaát vaãn ñöôïc coi laø cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga. Ñöùc Alexis ñeä nhò, Giaùo chuû Giaùo hoäi chính thoáng Nga, giaùn ñoaïn nhöõng ngaøy nghæ heø, trôû laïi Moscowa, trieäu taäp Thaùnh hoäi nghò baát thöôøng, ñeå cöùu xeùt söï kieän naøy.

Nhaät  baùo “Quan Saùt Vieân Roma”, (L' Osservatore Romano), cô quan baùn chính thöùc cuûa Toøa Thaùnh, soá ra ngaøy 11 vaø12/02/2002, trình baøy söï hieän dieän cuûa caùc giaùo phaän coâng giaùo taïi Nga trong  nhöõng theá kyû, tröôùc khi coäng saûn leân caàm quyeàn.

Veà Vieäc toá caùo Giaùo hoäi coâng giaùo xaâm laêng - Chæ caàn ñoïc laïi Cuoán nieân giaùm cuûa Toång giaùo phaän Mohilev naêm 1858, chuùng ta seõ thaáy roõ nhöõng gì ñaõ ñöôïc ghi laïi trong cuoán nieân giaùm naøy. Trong naêm 1858, taïi Nga ñaõ coù 112,799 tín höõu coâng giaùo thuoäc Toång giaùo phaän Mohilev, vôùi 21 giaùo xöù trong mieàn Chaâu AÂu vaø khoaûng 10 giaùo xöù trong mieàn Chaâu AÙ.

Ngaøy muøng 3 thaùng 12 naêm 1773, Nöõ Hoaøng Catarina ñeä nhò, vôùi nghò ñònh khoâng ñöôïc thoûa thuaän tröôùc vôùi Toøa Thaùnh, ñaõ thieát laäp Toøa Giaùm muïc Bielorussia, ñaët truï sôû taïi Mohilev.

Sau ñoù, cuõng Nöõ Hoaøng Catarina ñeä nhò, vôùi nghò ñònh ngaøy 28 thaùng Gieâng naêm 1782, trong luùc baõi boû Toøa Giaùm muïc Bielorussia, thaønh laäp Toång giaùo phaän Mohilev, giaùo phaän duy nhaát trong toaøn laõnh thoå cuûa Ñeá quoác Nga.

Sau khi thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Nga Hoaøng, ngaøy 15 thaùng 4 naêm 1783,  vôùi Saéc Chæ “Onerose Pastoralis “, Ñöùc Pio VI (1775-1799) ban pheùp cho Ñöùc TGM Giovanni Archetti, Söù Thaàn Toøa Thaùnh taïi Ba lan, thieát laäp,  theo Giaùo luaät,  Toång giaùo phaän Mohilev. Toång giaùo phaän naøy trôû neân giaùo haït lôùn nhaát treân theá giôùi, goàm toaøn laõnh thoå Nga, töø Taây sang Ñoâng.

Moïi ngöôøi ñeàu coâng nhaän raèng: toân giaùo truyeàn thoáng cuûa daân Nga, töùc Giaùo hoäi chính thoáng, töø luùc thaønh laäp “Thaùnh hoäi nghò“, thay theá Toøa Giaùo chuû Moscowa bò baõi boû naêm 1720, môùi ñöôïc coi laø Toân giaùo cuûa Nhaø nöôùc. Laø toân giaùo cuûa Nhaø nöôùc, khoâng coù nghóa laø ñoäc quyeàn, tuyeät ñoái loaïi tröø caùc toân giaùo khaùc. Haønh ñoäng nhö vaäy laø vi phaïm töï do löông taâm, töï do toân giaùo.

Quyeàn cai trò luùc ñoù ôû trong tay Nga Hoaøng  - Ñeå oån ñònh hoùa Giaùo hoäi  treân laõnh thoå cuûa mình, Nhaø Vua ñaõ aán ñònh nhöõng moái lieân quan giöõa Giaùo hoäi chính thoáng vaø Giaùo Hoäi Coâng giaùo. Hoaøng Ñeá Nicola ñeä nhò, vôùi Nghò ñònh veà “Khoan dung” coâng boá ngaøy 29 thaùng 4 naêm 1905, aán ñònh nhöõng tieâu chuaån caên baûn ñeå ñieàu haønh caùc moái quan heä giöõa hai Giaùo hoäi trong Ñeá quoác Nga. Nhöng, tieác thay, thôøi kyø Khoan dung quaù ngaén ñeå coù theå qui ñònh roõ reät nhöõng quan heä veà coäng taùc giöõa hai beân.

Soá ngöôøi coâng giaùo trong Ñeá quoác Nga gia taêng, do nhieàu yeáu toá khaùc nhau: - do vieäc Nga chieám phaàn lôùn laõnh thoå Ba lan, Lituani- - do vieäc di daân ñeán cuûa nhöõng ngöôøi thuoäc ñòa Ñöùc - do nhöõng vuï löu ñaày  ñoâng ñaûo caùc caùc ngöôøi coâng giaùo töø Ba lan ñeán caùc laõnh thoå cuûa Nga - do nhöõng cuoäc di daân cuûa ngöôøi Ba lan vaø Lituani, vì naïn thaát nghieäp taïi hai nöôùc naøy.

Trong mieàn Siberia cuõng vaäy :  caùc ngöôøi coâng giaùo ñeán cö nguï ñaây laø do chính saùch thuoäc ñòa hoùa cuûa ngöôøi Ñöùc vaø do caùc vuï löu ñaày ñoâng ñaûo, phaàn lôùn laø ngöôøi daân Ba lan. Nhôø ñoù, Ñaïo coâng giaùo lan traøn trong laõnh thoå Nga Hoaøng vaø sau ñoù trong laõnh thoå Lieân xoâ.

Naêm 1915, trong mieàn Nga Chaâu AÂu hieän nay coù khoaûng 80 giaùo xöù, vôùi 220 ngaøn tín höõu coâng giaùo vaø trong mieàn Siberia hôn 40 giaùo xöù, vôùi 140 ngaøn tín höõu coâng giaùo.

Cho tôùi naêm 1920, taïi Lieân xoâ, luùc ñoù  do cheá ñoä coäng saûn cai trò vaø caùc cuoäc baùch haïi ñaõ baét ñaàu roài, Giaùo hoäi coâng giaùo coù caùc giaùo phaän sau ñaây:

- Toång giaùo phaän Mohilev goàm toaøn laõnh thoå Nga Chaâu AÂu vaø Bielorussia mieàn Taây AÂu vaø mieàn Ñoâng AÂu;

- Giaùo phaän Tiraspol, truï sôû taïi Saratov, goàm caùc laõnh thoå mieàn Volga vaø mieàn nam Ukraine;

- Giaùo phaän Vladivostok, ñöôïc thieát laäp naêm 1923, goàm laõnh thoå mieàn trung Siberia vaø mieàn Vieãn Ñoâng;

- Giaùo phaän Ñaïi dieän Toâng Toøa cuûa mieàn Siberia, ñöôïc thieát laäp ngaøy muøng 01 thaùng 12 naêm 1921, goàm laõnh thoå mieàn Irkutsk, Tomsk vaø Omsk.

Noùi toùm laïi, vaøo ñaàu naêm 1920 cuûa theá kyû vöøa qua, treân laõnh thoå Nga ñaõ coù khoaûng moät trieäu 650 ngaøn ngöôøi coâng giaùo, chia thaønh 580 giaùo xöù hoaëc nhaø thôø, vôùi 397 linh muïc.

Ñeán naêm 1950, soá ngöôøi coâng giaùo gia taêng raát ñaùng keå, vì nhöõng vuï baùch haïi khuûng khieáp vaø baïo löïc, töøng trieäu ngöôøi coâng giaùo bò cöôõng eùp chuyeån sang mieàn Siberia vaø Kazakhstan. Nhôø ñoù taïi Siberia coù nhöõng coäng ñoàng coâng giaùo ñoâng ñaûo.

Trong tình hình hieän taïi, neâu leân moät con soá chính xaùc veà caùc ngöôøi coâng giaùo treân laõnh thoå Lieân Bang Nga, khoâng phaûi deã daøng. Chuùng ta chæ coù theå öôùc tính-- nhöng khoâng xa söï thaät - raèng  soá  ngöôøi coâng giaùo hieän nay vaøo khoaûng moät trieäu 300 ngaøn. Theo Ñöùc Cha Tadeusz, TGM Giaùo phaän “Meï Thieân Chuùa“ ôû Moscowa, coù theå coøn ñoâng hôn con soá ñöôïc neâu leân treân ñaây nöõa.

Vôùi vieäc caát nhaéc boán giaùo haït quaûn trò Toâng Toøa leân baäc Giaùo phaän chính toøa, Ñöùc Gioan Phaoloâ II muoán ñaùp laïi caùch cuï theå söï lo laéng muïc vuï ñoái vôùi taát caû nhöõng ai ñaõ löïa choïn vaø  coâng nhaän nôi Giaùo hoäi coâng giaùo nhö “nhaø rieâng“ hay “gia ñình“ cuûa mình. Ñaây khoâng phaûi laø vieäc ñöa vaøo laõnh thoå Nga nhöõng cô caáu  môùi, nhöng chæ  laáy laïi nhöõng cô caáu ñaõ coù tröôùc ñaây, baèng vieäc caäp nhaät hoùa caùc cô caáu naøy vôùi tình hình hieän nay.

Veà Toá caùo chieâu moä tín höõu chính thoáng - Vieäc gia taêng con soá ngöôøi coâng giaùo taïi Nga chaéc chaén khoâng do vieäc chuyeån töø chính thoáng sang coâng giaùo. Caùc ngöôøi coâng giaùo môùi thöôøng ñeán bôûi nhöõng moâi tröôøng vaãn xa toân giaùo. Do nhöõng tieáp xuùc vôùi Giaùo hoäi coâng giaùo, hoï xin trôû laïi, laõnh pheùp Röûa toäi vaø trôû thaønh tín höõu Kitoâ. Vieäc toá caùo Giaùo hoäi coâng giaùo, chæ laø “slogan“  ñaõ ñöôïc Toøa Giaùo chuû  ñeà cao töø laâu, khoâng phaûi laø moät ñieàu môùi laï.

Toá caùo Giaùo hoäi coâng giaùo ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng truyeàn giaùo - Moät soá ngöôøi saùnh ví vieäc chieâu moä tín höõu chính thoáng vôùi vieäc truyeàn giaùo. Veà vieäc truyeàn giaùo: ñaõ laø moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu (chính thoáng cuõng nhö coâng giaùo), chuùng ta khoâng theå queân meänh leänh cuûa Chuùa truyeàn laïi cho caùc Toâng ñoà:  “Caùc con haõy ñi khaép theá giôùi vaø haõy rao giaûng Tin Möøng, laøm cho caùc daân nöôùc trôû neân moân ñeä cuûa Ta, qua vieäc ban pheùp röûa toäi cho hoï nhaân danh Cha, vaø Con vaø Thaùnh Thaàn“ (Mt 28,19). Vieäc truyeàn giaùo do ñoù laø moät boån phaän, thuoäc baûn chaát cuûa Giaùo hoäi Chuùa. Khoâng theå toá caùo Giaùo hoäi coâng giaùo baønh tröôùng, gaây aûnh höôûng , neáu Giaùo hoäi chu toaøn boån phaän naøy.

Neân nhôù laïi raèng treân laõnh thoå Lieân xoâ, caùc tín höõu Kitoâ (-- goàm caû  Chính thoáng, Tin Laønh vaø Coâng giaùo) ñaõ bò baùch haïi döõ doäi  bôûi cheá ñoä nghòch haún phaåm giaù vaø töï do cuûa con ngöôøi. Vieäc phuïc höng toân giaùo ñoøi söï hieäp nhaát veà yù chí, söï coäng taùc thaønh thöïc ñeå ñem lôøi haèng soáng vaø ôn cöùu ñoä cho taát caû nhöõng ai khoâng bieát Chuùa Kitoâ vaø Phuùc AÂm cuûa Ngöôøi, trong söï hieäp thoâng, phaùt xuaát bôûi moät ñöùc tin, moät pheùp röûa toäi.

Ngoaøi nhöõng lyù leõ toân giaùo vaø Giaùo hoäi, nhaät baùo “Quan Saùt Vieân Roma”  coøn tröng laïi Qui öôùc quoác teá ñaõ ñöôïc Nga kyù nhaän. Qui öôùc naøy noùi ñeán töï do löông taâm, töï do toân giaùo: quyeàn naøy  ñi lieàn vôùi con ngöôøi, baát cöù ôû phöông trôøi naøo, chöù khoâng theo laõnh thoå hay quoác gia. Nhaät baùo coøn nhaéc laïi giaùo huaán Coâng ñoàng chung Vatican II: Giaùo hoäi coâng giaùo toân troïng saùng kieán cuûa Giaùo hoäi chính thoáng trong vieäc thieát laäp caùc cô caáu muïc vuï,  moåi khi giaùo hoäi naøy nghó laø caàn thieát cho caùc tín höõu cuûa mình raûi raéc treân theá giôùi, ngoaøi laõnh thoå Lieân Bang Nga. Cuõng vaäy, Giaùo hoäi coâng giaùo ñoøi cuõng moät söï toân troïng nhö vaäy, moãi khi caàn toå chöùc vieäc trôï giuùp toân giaùo cho caùc tín höõu cuûa mình, tuy hoï thuoäc veà caùc nguoàn goác, quoác gia khaùc nhau, nhöng nay laø coâng daân Nga, vôùi ñaày ñuû hieäu löïc vaø haàu heát chæ bieát noùi tieáng Nga maø thoâi.

Ñeå keát thuùc baøi noùi chuyeän hoâm nay, chuùng toâi xin tröng laïi lôøi tuyeân boá cuûa ÑHY Angelo Sodano, Quoác Vuï Khanh, veà nhöõng phaûn öùng tieâu cöïc cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga, nhö sau: “Anh em chính thoáng noùi raèng: hoï ngaïc nhieân veà quyeát ñònh cuûa ÑTC. Ñieàu naøy khoâng ñuùng. Vieäc toå chöùc laïi caùc giaùo haït taïi Nga do ÑTC quyeát ñònh,  nhaèm ñeán vieäc giuùp ñôõ caùc ngöôøi coâng giaùo taïi laõnh thoå meânh moâng naøy, ñaõ döôïc noùi vôùi caùc anh em naøy töø laâu roài. Chuùng toâi tin raèng: anh em chính thoáng vui möøng veà söï trôï giuùp toân giaùo hieäu nghieäm hôn cho nhöõng anh chò em coâng giaùo, cuõng nhö Toøa Thaùnh vui möøng thaáy Toøa  Giaùo Chuû chính thoáng Nga töø laâu toå chöùc caùc cô caáu cho caùc tín höõu cuûa mình taïi Chaâu AÂu vaø Chaâu Myõ. Vaø hieän nay ñang xuùc tieán vieäc xaây caát moät nhaø thôø lôùn ôû Roma, treân ñoài Gianicolo, ñoái dieän ngay vôùi Ñeàn thôø Thaùnh Pheâroâ. Chuùng toâi hy voïng: thieän chí vaø nhöõng yù chæ toát laønh ñöôïc hieåu roõ sôùm heát söùc coù theå“.

Back to Home Page