Vaøi neùt veà Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Ukraine
treân ñöôøng phuïc höng
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Vaøi neùt veà
Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Ukraine treân ñöôøng phuïc höng.
(Radio Veritas Asia - 11/05/2002) - Sau nöûa theá kyû soáng döôùi cheá ñoä baùch haïi cuûa Coäng saûn Lieân xoâ, Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Ukraine hieän ñang treân ñöôøng phuïc höng. Coâng vieäc phuïc höng raát vaát vaû vaø ñoøi thôøi gian laâu daøi, vì cheá ñoä coäng saûn ñaõ ñeå laïi nhöõng haäu quaû tai haïi veà moïi phöông dieän, caùch rieâng veà luaân lyù vaø toân giaùo. Trong nöûa theá kyû, caùch rieâng, döôùi thôøi nhaø ñoäc taøi khaùt maùu Stalin, cheá ñoä tìm moïi caùch ñeå phaù huûy taän goác reã neàn vaên hoùa, giôùi trí thöùc vaø Giaùo hoäi coâng giaùo, nhaát laø trong mieàn Ñoâng Ukraine, mieàn giaùp giôùi Lieân xoâ. Caùc nhaø thôø ñeàu bò tòch thu ñeå xöû duïng cho nhöõng dòch vuï traàn theá, hoaëc ñeå trao cho Giaùo hoäi chính thoáng. Ngöôøi coâng giaùo chæ coøn coù hai löïa choïn: hy sinh tính maïng ñeå minh chöùng ñöùc tin, hay bò ñaày ñi taïi Siberia, mieàn giaù laïnh vôùi nhöõng coâng vieäc heát söùc naëng nhoïc, vôùi nhöõng traïi taäp trung heát söùc daõ man - hoaëc theo leänh Nhaø nöôùc chuyeån sang Giaùo hoäi chính thoáng, ñeå ñöôïc soáng yeân haøn. Theá giôùi ñeàu bieát ñeán göông anh huøng cuûa ÑHY Josef Slipyj, vò chuû chaên can ñaûm cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo Ukraine, trong nhieàu naêm bò giam tuø vaø nhieàu vò töû ñaïo khaùc, trong soá naøy coù 25 vò ñaõ ñöôïc ÑTC Gioan Phaoloâ II toân phong leân baäc Chaân phöôùc töû ñaïo trong chuyeán vieáng thaêm muïc vuï taïi ñaây, cuoái thaùng 6 naêm 2001.
Cuõng neân nhaéc laïi raèng, chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC naêm 2001, ñaõ bò Toøa Giaùo chuû chính thoáng Moscowa phaûn ñoái vaø tìm moïi caùch ngaên caûn, bôûi vì Giaùo hoäi chính thoáng Nga coi laõnh thoå Ukraine, tuy ñaõ laáy laïi neàn ñoäc laäp chính trò sau khi cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ suïp ñoå, nhöng veà phöông dieän toân giaùo, vaãn thuoäc quyeàn cuûa Toøa Giaùo chuû chính thoáng Moscowa. Xem ra ñaây laø moät haønh ñoäng phi lyù. ÑTC Gioan Phaoloâ II ñaõ ñöôïc Toång thoáng Coäng hoøa Ukraine vaø Giaùo hoäi coâng giaùo taïi ñaây môøi vieáng thaêm. Ngaøi khoâng caàn phaûi coù söï ñoàng yù cuûa ngöôøi naøo, hay moät quyeàn bính naøo khaùc. Laø vò chuû chaên toaøn Giaùo hoäi coâng giaùo, ngaøi coù quyeàn vieáng thaêm ñoaøn chieân ñaõ döôïc Thieân Chuùa phuù thaùc cho ngaøi. Dó nhieân Giaùo hoäi chính thoáng taïi Ukraine coøn leä thuoäc Toøa Giaùo chuû Moscowa, nhöng moät phaàn cuõng ñaõ li khai, thaønh laäp Giaùo hoäi chính thoáng rieâng, khoâng coøn chaáp nhaän quyeàn cuûa Toøa Giaùo chuû Moscowa nöõa. Vieäc leä thuoäc hay li khai cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga thuoäc noäi boä cuûa Giaùo hoäi naøy, khoâng aên nhaèm gì vôùi chuyeán vieáng thaêm cuûa Vò chuû chaên Giaùo hoäi coâng giaùo.
Coâng vieäc phuïc
höng, tuy vaát vaû vaø ñoøi thôøi gian laâu daøi, ñang
mang laïi thaønh quaû cuï theå. Sau hôn saùu naêm huaán luyeän, thöù baûy
(4/05/2002 ) ñaõ coù naêm
taân linh muïc ñaàu tieân ñöôïc phong chöùc taïi chuûng vieän
Vorsel ôû thaønh phoá Kiev. Chuûng vieän naøy ñaõ do chính caùc chuûng
sinh goùp coâng xaây caát vaø ñöôïc daâng kính Thaùnh Taâm Chuùa.
Caùc chuûng sinh vöøa hoïc, vöøa laøm vieäc, ñeå cuøng nhau xaây döïng
laïi Giaùo hoäi. Hieän nay trong chuûng vieän coù 34 chuûng sinh. Ñaây
laø “hy voïng môùi“ cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo Ukraine. Ñaây
laø neàn taûng cuûa Giaùo hoäi, cuûa söù vuï muïc vuï vaø truyeàn
giaùo, nhö ÑTC vöøa noùi vôùi caùc Giaùm muïc Quaàn ñaûo Antilles
ñeán Roma “vieáng Toøa Thaùnh” (Ad Limina): “Giaùo hoäi coâng
giaùo seõ khoâng coù, neáu khoâng coù Thöøa taùc vuï linh muïc maø
Chuùa Gieâsu muoán cho chính Giaùo hoäi“ (L'Oss. Rom. 8/05/2002).
Leã nghi phong chöùc
thöù baåy 4/05/2002 cho thaáy raèng: duø soáng trong hoaøn caûnh raát
khoù khaên, Giaùo hoäi coâng giaùo taïi Ukraine, thuoäc caû hai leã
nghi Latinh vaø Bizantin, moãi
ngaøy moãi phaùt trieån, moät ñaøng
nhôø vaøo nhöõng coá gaéng cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông,
ñaøng khaùc nhôø vaøo söï giuùp ñôõ tích cöïc vaø tình
lieân ñôùi huynh ñeä cuûa caùc HÑGM cuûa Theá giôùi Taây phöông.
Moät daáu hieäu khaùc nöõa cuûa vieäc phaùt trieån naøy laø trong nhöõng
ngaøy vöøa qua, Toøa Thaùnh ñaõ thieát laäp
theâm hai giaùo phaän môùi (leã nghi Latinh): Kharkic-Zaporizhia, vôùi laõnh thoå ñöôïc caét
chia bôûi hai Giaùo phaän Kyiv-Zhytomir vaø Kamyanets-Poldilskyi, vaø Giaùo
phaän Odessa-Simpheropol, vôùi laõnh thoå
caét chia bôûi giaùo phaän Kamyyanets - Poldilskyi.
Vieäc thieát laäp theâm hai Giaùo phaän môùi taïi Ukraine dó nhieân laïi gaây “khoù chòu” cho Giaùo hoäi chính thoáng Nga. Thöïc ra Giaùo hoäi chính thoáng khoâng coù quyeàn phaûn ñoái, cuõng nhö ñaõ khoâng thaønh coâng trong vieäc choáng laïi chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC thaùng saùu naêm 2001 taïi Ukraine. Giaùo hoäi chính thoáng taïi Ukraine, leä thuoäc quyeàn Toøa Giaùo chuû Moscowa, cuõng khoâng coù quyeàn phaûn ñoái, vì ñaây laø coâng vieäc noäi boä cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo Ukraine vaø Roma.
Caùch ñaây ít
thaùng, ÑTC caát nhaéc boán Giaùo haït Giaùm quaûn Toâng toøa taïi
Nga leân baäc Giaùo phaän chính thöùc. Söï kieän naøy ñaõ gaây phaûn
öùng maïnh meõ nôi Giaùo hoäi chính thoáng Nga cho tôùi luùc naøy.
Phaån uaát ñeán ñoä truïc xuaát khoûi laõnh thoå Nga moät Linh muïc
ngöôøi YÙ, cha Stefano Caprio, vaø
Ñöùc Cha Jerzy Mazur, ngöôøi Ba lan, giaùm muïc giaùo phaän Irkutsk (trong mieàn Siberia). Duø xa caùch Giaùo phaän töøng ngaøn caây soá, Ñöùc Cha Mazur, hieän ñang ôû Varsovie (thuû doâ Ba lan) vaãn duøng
dieän thoaïi ñeå tieáp xuùc vôùi Toøa Giaùm muïc vaø Chuùa
nhaät 5/05/2002 caùc tín höõu giaùo phaän
ñaõ ñöôïc nghe baøi giaûng cuûa Vò chuû chaên mình, qua ñieän
thoaïi, ñöôïc maùy phoùng thanh phoå bieán trong nhaø thôø chính toøa.
Coäng hoøa
Ukraine roäng hôn 600 ngaøn caây soá vuoâng (gaáp gaàn 2 laàn Vieät
nam), vôùi daân soá treân 50 trieäu. Ñaây laø moät coäng hoøa roäng
lôùn, ñoâng daân cö vaø giaàu
coù, nhaát laø veà daàu hoûa vaø noâng saûn, tröôùc ñaây thuoäc
Lieân Bang Soâ vieát. Thôøi cheá ñoä coäng saûn, Nhaø caàm quyeàn
Lieân xoâ ñaõ thieát laäp nhieàu cô sôû vó ñaïi taïi ñaây, caùch
rieâng “loø nguyeân töû Chernobyl“.
Soá ngöôøi coâng giaùo thuoäc caû hai leã nghi Latinh vaø Bizantin khoaûng naêm trieäu röôûi (hôn 11%), ñöôïc chia thaønh 18 giaùo phaän (keå caû hai giaùo phaän môùi vöøa ñöôïc thieát laäp trong nhöõng ngaøy vöøa qua) do 25 Giaùm muïc (hai vò môùi ñöôïc boå nhieäm chöa phong chöùc) höôùng daãn, trong soá naøy coù hai vò Hoàng Y: moät vò cho Leã nghi Bizantin, ÑHY Lubomyr Husar - vaø moät vò cho Leã nghi Latinh, ÑHY Marian Jaworski, caû hai ñöôïc taán phong Hoàng Y ngaøy 21-22/02/2001 taïi Vatican. Linh muïc giaùo phaän treân hai ngaøn vaø linh muïc Doøng tu gaàn 400. Chuûng sinh treân moät ngaøn- Nöõ tu vónh khaán: gaàn moät ngaøn vaø khoaûng 900 giaùo lyù vieân. Toång soá nhaân vieân muïc vuï: treân 4 ngaøn röôûi.