Toøa Giaùo chuû Nga nhaän lôøi môøi
tham döï Buoåi caàu nguyeän
cho Hoøa bình theá giôùi taïi Assisi
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Moät böôùc tieán
môùi: Toøa Giaùo chuû Nga nhaän lôøi môøi tham döï Buoåi caàu
nguyeän cho Hoøa bình theá giôùi
taïi Assisi.
Trong nhöõng ngaøy
vöøa qua, Vatican nhaän ñöôïc söï chaáp nhaän cuûa Toøa Giaùo chuû
chính thoáng Nga, ñaùp laïi lôøi môøi cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II,
tham döï Buoåi caàu nguyeän cho hoøa bình theá giôùi taïi Assisi, vaøo
ngaøy 24 thaùng gieâng naêm 2002. Toøa Giaùo chuû Moscowa seõ guûi moät
phaùi ñoaøn vaø cho bieát roõ teân caùc vò thaønh vieân cuûa phaùi
ñoaøn. Nhö vaäy Phaùi ñoaøn Chính thoáng Nga ñeán Asssisi laø ñieàu
chaén chaén. Trong luùc naøy, Vatican chæ coøn chôø ñôïi thö traû lôøi
cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Hy laïp, moät giaùo hoäi vaãn cöùng raén
ñoái vôùi Roma, nhöng sau chuyeán vieáng thaêm thaùng 5 naêm 2001 cuûa
Ñöùc Gioan Phaoloâ II taïi Atheønes, moái quan heä giöõa hai Giaùo hoäi
ñaõ trôû neân khaùc, neáu khoâng muoán noùi laø toát ñeïp traêm
phaàn traêm.
Nhö vaäy caùc
phaùi ñoaøn cuûa Giaùo hoäi Kitoâ (Coâng giaùo, Chính thoáng, Tin laønh)
nay leân tôùi 46 phaùi ñoaøn thay vì 44 phaùi ñoaøn saùnh vôùi nhöõng
ngaøy tröôùc ñaây.
Nhö theá, trong
laàn naày, ngöôøi ta coù theå ghi nhaän söï tham döï roäng raõi hôn
caû cuûa Giaùo hoäi chính thoáng ñoái vôùi moät saùng kieán cuûa
Ñöùc Gioan Phaoloâ II.
Danh saùch coøn
coù theå coøn thay ñoåi vaøo nhöõng ngaøy cuoái cuøng. Taát caû hôn
300 vò tham döï seõ laø “nhöõng vò thöôïng khaùch“ cuûa Vatican
vaø cuøng ñi treân moät chuyeán xe löûa vôùi ÑTC töø nhaø Ga
Vatican ñeán nhaø Ga Assisi. Töø ñaây caùc vò leân xe ca ñi ñeán
nhaø thôø Santa Maria degli Angeli, (Ñöùc Maria cuûa caùc Thieân Thaàn)
nhö chöông trình chuùng toâi ñaõ loan baùo tröôùc ñaây.
Vieäc tham döï
cuûa phaùi ñoaøn chính thoáng Nga laø moät tin vui möøng bôûi vì baùo
hieäu moät söï “tan baêng” giöõa moái quan heä giöõa Roma vaø Toøa
Giaùo chuû chính thoáng Moscowa. Vieäc tan baêng naøy ñaõ ñöôïc baùo
tröôùc baèng nhöõng daáu hieäu vaø cöû chæ nhoû beù, nhöng mang
nhieàu yù nghóa vaø höùa heïn trong töông lai. Thí duï chuyeán vieáng
thaêm cuûa Nöõ Ca ñoaøn cuûa Toøa Giaùo chuû Moscowa taïi Vatican dòp
Leã Giaùng sinh thaùng 12 naêm 2001. Ca ñoaøn ñaõ haùt trong Ñeàn thôø
Thaùnh Pheâroâ vaø trong nhaø nguyeän “Mater Ecclesiae“ (Ñöùc
Maria, Meï Giaùo Hoäi) cuûa Phuû Giaùo Hoaøng
tröôùc söï hieän dieän cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Trong dòp
naøy ngaøi ñaõ göûi lôøi kính thaêm Ñöùc Giaùo chuû vaø chuùc möøng
Leã Giaùng sinh cuûa Giaùo hoäi chính thoáng, ñöôïc möøng vaøo ngaøy
muøng baåy thaùng gieâng, theo lòch Giuliano.
Thöù ba ngaøy
15.01.2002, Toång Thoáng Vladimir Putin cuûa Nga ñaõ daønh cho nhaät baùo
Ba lan “Gazeta Wyborcza“ moät baøi phoûng vaán quan troïng. Sau khi baøy
toû “söï toân troïng khaùc thöôøng“ ñoái vôùi Ñöùc Gioan
Phaoloâ II , Toång thoáng Nga tuyeân boá: “Toâi ñaõ ñeán Vatican vaø
toâi bieát ôn ngaøi nhieàu bôûi vì ngaøi ñaõ tieáp ñoùn toâi. Toâi
nhôù luoân maõi cuoäc gaëp gôõ naøy. Coù theå chuyeán vieáng thaêm
naøy laø chuyeán vieáng thaêm khoâng ñöôïc chôø ñôïi tröôùc,
nhöng toâi cuõng caûm thaáy moät söï haõnh dieän veà söï kieän naøy
laø moät vò ñaïi dieän cuûa daân toäc Slavoâ, moät ngöôøi Ba lan,
ñaõ trôû neân Giaùo Hoaøng Roma. Ñoái vôùi chuùng toâi, ngöôøi
daân Nga, vieäc naøy thaät laø moät vinh döï“.
Sau ñoù, Toång
thoáng Putin chuyeån sang vaán ñeà coù tính caùch chính trò hôn. OÂng
noùi: “Trong moái quan heä giöõa Nga vaø Vatican khoâng coù vaán ñeà
naøo caû. Luùc naøy ñaây toâi saün saøng môøi ÑTC vieáng thaêm. Nhöng
neáu phaûi ñeán Moscowa, chính
ngaøi muoán raèng: ñaây laø moät chuyeán vieáng thaêm coù giaù trò
ñaày ñuû, nghóa laø noù ñöa ñeán vieäc taùi laäp caùc moái quan
heä bình thöôøng vôùi Giaùo hoäi chính thoáng Nga“. Toång thoáng
noùi tieáp: “Vieäc naøy khoâng tuøy thuoäc nôi toâi. Toâi chæ coù
theå goùp phaàn vaøo vieäc laøm cho moái quan heä giöõa hai Giaùo hoäi
trôû neân hoaøn toaøn“. Toång thoáng baûo ñaûm vôùi ñaëc phaùi
vieân nhaät baùo Ba lan raèng: “Toâi baûo ñaûm vôùi OÂng laø toâi
ñang hoaït ñoäng theo chieàu höôùng naøy“.
Daáu hieäu thaät
roõ raøng: Ñieän Caåm Linh muoán raèng vieäc tranh chaáp giöõa Giaùo
Hoäi Chính Thoáng vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chaám döùt ñi vaø vì nhöõng
lyù do chính trò raát minh baïch. Sau ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2001 (sau
vuï khuûng boá taïi Hoa kyø), Nöôùc Nga ñaõ lieân keát vôùi khoái
choáng khuûng boá do Hoa kyø caàm ñaàu; nhö vaäy Nga ñöôïc coâng
nhaän hoaøn toaøn thuoäc coäng ñoàng quoác teá vôùi töôùc hieäu
ñaày ñuû. Toång thoáng Putin hieåu roõ
uy tín tinh thaàn cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II vaø cuûa Vatican noùi
chung; vì theá trong luùc naøy nhöõng caõi vaõ, tranh chaáp veà vaên
hoùa vaø veà lòch söû-toân giaùo laø nhöõng ñieàu baát lôïi cho
Ñieän Caåm Linh, bôûi vì nhö vaäy gaây neân moät theá ñöùng coâ
laäp, moät theá ñöùng rieâng reõ, tuy voán quí giaù ñoái vôùi daân
toäc Slavoâ, nhöng xeùt veà phöông dieän chính trò khoâng coù lôïi
gì.
Thöïc ra Toøa
Giaùo chuû Moscowa, voán coù moät
truyeàn thoáng “hoøa hôïp“ vôùi quyeàn bính chính trò, caû trong
thôøi kyø döôùi cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ, xem ra cuõng muoán
theo ñöôøng loài cuûa Toång thoáng Putin. Chöùng côù laø môùi ñaây
phaùt ngoân vieân cuûa Phaân boä ngoaïi giao
cuûa Toøa Giaùo chuû tuyeân boá nhö sau: “Toång thoáng Putin
ñaõ coù moät thaùi ñoä thaúng thaén, moät thaùi ñoä quan taâm ñeán
nhöõng lôïi ích cuûa Giaùo hoäi chính thoáng Nga“.
Nhöng thöïc söï
vaãn coøn nhieàu trôû ngaïi khaùc. Môùi ñaây chính Ñöùc Alexis ñeä
nhò Giaùo chuû chính thoáng Nga tuyeân boá raèng: “Vôùi nhöõng ñieàu
kieän nhaát ñònh, toâi khoâng loaïi tröø
khaû theå cuûa moät chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Gioan
Phaoloâ II taïi Nga“, duø trong luùc naøy Vò giaùo chuû cho raèng:
“Hieän nay chuyeán vieáng thaêm khoâng theå ñöôïc, bôûi vì ngöôøi
coâng giaùo moãi ngaøy moãi lan roäng treân laõnh thoå chuùng toâi“.
Nhöõng tranh chaáp
vaø caõi vaõ cuûa Giaùo hoäi chính thoáng ñoái vôùi Giaùo hoäi coâng
giaùo ñöôïc taäp trung vaøo hai ñieåm lieân heä chaët cheõ vôùi
nhau sau ñaây: toá caùo vieäc chieâu moä tín höõu cuûa chính thoáng
vaø söï hieän dieän cuûa caùc ngöôøi coâng giaùo Ñoâng phöông
theo leã nghi Bizantin (nhö chính thoáng) taïi Ukraine, voán trung thaønh vôùi Roma. Caû hai ñeà taøi
naøy ñöôïc ñeà cao caùch maïnh meõ trong chuyeán vieáng thaêm cuûa
ÑTC taïi Ukraine (Kiev vaø Leopoli) hoài thaùng saùu naêm 2001, moät
chuyeán vieáng thaêm maø Ñöùc Alexis ñeä nhò
ñaõ phaûn ñoái caùch maõnh lieät.
Dó nhieân, Giaùo
hoäi chính thoáng, vöøa thoaùt khoûi 80 naêm cheá ñoä coäng saûn (vaø
trong moät vaøi giai ñoaïn cuoäc baùch haïi trôû neân raát döõ doäi),
caûm thaáy mình khoâng ñöôïc chuaån bò ñeå coù theå ñoái phoù vôùi
coâng vieäc toâng ñoà trong moät baàu khí môùi cuûa töï do vaø lo
sôï söï ganh ñua cuûa caùc toân giaùo vaø giaùo hoäi khaùc maïnh
meõ hôn, caû veà phöông dieän
vaät chaát nöõa, nhö Giaùo hoäi coâng giaùo chaúng haïn. Töø ñoù,
phaùt xuaát vieäc caõi vaõ vaø tranh chaáp vôùi caùc ngöôøi coâng
giaùo Ñoâng Phöông theo leã nghi Bizantin, (hay nhöõng ngöôøi
coâng giaùo ñoâng phöông Uniati hieäp nhaát), theo giaùo lyù cuûa
Roma, nhöng laïi theo leã nghi Bizantin, nhö chính thoáng giaùo). Ñaây
laø caùi lo sôï, vì lòch söû cho thaáy raèng: nhöõng gì ñaõ xaåy
ra trong theá kyû XVI --(luùc caùc ngöôøi coâng giaùo leã nghi
Bizantin hieäp nhaát vaø theà trung thaønh vôùi Roma)--- coù theå seõ
xaûy ra laïi vaø coù lôïi cho Vatican; thaät ra,
ñaây cuõng laø ñieàu xem ra ñaùng mong öôùc ñoái vôùi nhieàu
ngöôøi daân Nga, ñöôïc hôïp
nhaát vôùi Roma, nhöng vaãn giöõ caùc leã nghi vaø tieáng noùi rieâng
trong phuïng vuï nhö caùc coäng ñoàng coâng giaùo taïi Ukraine hieän
nay.
Ai cuõng thaáy
raèng: Giaùo hoäi coâng giaùo leã nghi Ñoâng phöông khoâng chieâu duï
moät tín höõu cuûa giaùo hoäi chính thoáng Nga. Trong moät cuoäc gaëp
gôõ caùch ñaây moät thaùng vôùi Toång thoáng Ukraine, oâng Leonid
Kuchma, ÑHY Lubomir Husar (TGM coi
soùc coäng ñoàng coâng giaùo thuoäc leã nghi Bizantin) öôùc mong moät
cuoäc phuïc höng caùc moân hoïc thaàn hoïc taïi Xöù sôû, nhöng ngaøi
nhaán maïnh raèng: vieäc phuïc höng naøy phaûi lieân heä ñeán neàn
thaàn hoïc coâng giaùo cuõng nhö neàn thaàn hoïc chính thoáng treân
möùc ñoä bình ñaúng.
Nhöõng möu toan
thöôøng ñöôïc Toøa Giaùo chuû chính thoáng Moscowa ñöa ra ñeå
tranh luaän veà tính caùch hôïp phaùp cuûa Giaùo hoäi coâng giaùo leã
nghi Bizantin taïi Ukraine moãi ngaøy moãi trôû neân lu môø vaø khoâng
coù söùc thu huùt ngöôøi daân, ngoaøi moät soá vò laõnh ñaïo caùp
cao nhaát. Taát caû nhöõng daáu hieäu naøy cho thaáy raèng: caàn phaûi
töø boû nhöõng tranh chaáp voâ ích, nhöõng chia reõ keùo daøi,
vaø caàn ñi ñeán nhöõng cuoäc ñoái thoaïi xaây döïng giöõa
Giaùo hoäi coâng giaùo vaø Giaùo hoäi chính thoáng. Phaûi chaêng vieäc
ñaùp laïi lôøi môøi tham döï buoåi caàu nguyeän taïi Assisi laø moät
böôùc tieán môùi ñaùnh daáu vieäc khôûi söï cuûa caùc cuoäc ñoái
thoaïi trong töông lai giöõa hai Giaùo hoäi?
Trong tuaàn caàu nguyeän cho söï hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, ñöôïc khôûi söï töø ngaøy 18 vaø keát thuùc ngaøy 25 thaùng Gieâng naêm 2002, Leã Thaùnh Phaoloâ trôû laïi, chuùng ta caùc tín höõu Kitoâ: Coâng giaùo, Chính thoáng, Tin laønh, haõy tha thieát caàu xin ôn hieäp nhaát, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ caàu xin vôùi Thieân Chuùa Cha tröôùc cuoäc Töû naïn: “Ut sint unum: Laïy Cha, Xin cho hoï trôû neân moät!”