Toøa Thaùnh hy voïng
sôùm coù töï do toân giaùo taïi Afghanistan
Ñaøi Truyeàn Hình hoaït ñoäng trôû laïi - - - vaø caûnh chen chuùc nhau vaøo xem phim Movie
Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Toøa Thaùnh hy voïng sôùm coù töï do toân giaùo taïi Afghanistan.
Tin Toång Hôïp (Monday 19/11/2001) - Tröôùc laøn soùng suïp ñoå cuûa Taliban taïi Afghanistan, Toøa Thaùnh hy voïng raèng quoác gia naøy seõ sôùm thieát laäp caùc ñònh cheá daân chuû baûo veä quyeàn con ngöôøi, bao goàm quyeàn töï do thöïc haønh nieàm tin toân giaùo cuûa ngöôøi daân.
Ñöùc Hoàng Y Angelo Sodano, quoác vuï khanh Toøa Thaùnh cuõng baøy toû söï quan ngaïi cuûa Toøa Thaùnh tröôùc nhöõng con soá thöông vong cuûa thöôøng daân voâ toäi. Ngaøi noùi: "Toøa Thaùnh hy voïng raèng giôø ñaây, sau khi ñaõ phaûi gaùnh chòu quaù nhieàu ñau khoå, Afghanistan seõ ñöôïc chöùng kieán vieäc thaønh hình moät cheá ñoä ñaùnh daáu bôûi tính chaát daân chuû, söï toân troïng nhaân quyeàn vaø caùc quyeàn töï do - baét ñaàu baèng quyeàn töï do thöïc haønh nieàm tin toân giaùo."
Hoâm 18/11/2001, Ñöùc Hoàng Y Angelo Sodano cho baùo La Repubblica cuûa YÙ bieát laø: "Chaúng may, trong quaù khöù thieåu soá ngöôøi Coâng Giaùo soáng treân maûnh ñaát Afghanistan ñaõ phaûi chòu quaù nhieàu ñau khoå"
Daân soá Afghanistan laø 25 trieäu ngöôøi. Trong thôøi kyø Taliban caàm quyeàn, nhaø nöôùc coù chuû tröông taän dieät Kitoâ Giaùo. Tuy nhieân, cho ñeán naêm 2000, theo thoáng keâ cuûa cô quan baùc aùi Ñöùc Shelter Now (maø 8 thaønh vieân cuûa toå chöùc naøy ñaõ bò baét vì toäi truyeàn baù Tin Möøng - vöøa ñöôïc cöùu thoaùt vaøo ngaøy 14/11/2001), coù khoaûng 7,000 ngöôøi Kitoâ Giaùo trong toång soá 25 trieäu daân cuûa Afghanistan, trong ñoù ña soá laø ngöôøi Coâng Giaùo.
Taïi Kabul, coù 3 nöõ tu doøng Tieåu Muoäi Chuùa Gieâsu (Charles de Foucauld) vaãn coøn soáng soùt. Trong thôøi gian qua hoï vaãn laëng leõ thöïc thi coâng vieäc baùc aùi giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi daân khoán khoå taïi xöù sôû naøy.
Caùc ñoaøn truyeàn giaùo YÙ ñang chuaån bò ñeán Kabul ñeå giuùp ñôõ anh chò em Coâng Giaùo Afghanistan chuaån bò ñoùn muøa Giaùng Sinh.
Taïi thuû ñoâ Kabul ôû Afghanistan, ñaëc söù Lieân Hieäp Quoác cuõng ñang ra söùc vaän ñoäng caùc phe phaùi xöù naøy hoïp laïi taïi moät quoác gia trung laäp trong thôøi gian caøng sôùm caøng toát.
Ñaëc söù Lieân Hieäp Quoác, Francesc Vendrell ñaõ gaëp laõnh tuï caùc phe phaùi taïi thuû ñoâ Kabul, keå caû Toång Thoáng Burhanuddin Rabbani, sau khi oâng naøy trôû veà thuû ñoâ Afghanistan hoâm thöù Baûy 17/11/2001.
Hieän thôøi, oâng Vendrell ñang coá gaéng khôûi ñoäng keá hoaïch cuûa Lieân Hieäp Quoác nhaèm thaønh hình moät cô cheá chia seû quyeàn bính giöõa toå chöùc vôùi caùc phe phaùi trong xöù. Theo nhö keá hoaïch, caùc boä toäc laâu nay vaãn noåi tieáng chia reõ ôû Afghanistan phaûi ñöôïc vaän ñoäng ngoài laïi cuøng baøn quyeàn lôïi chung trong moät tieán trình goàm 5 giai ñoaïn nhaèm thaønh laäp moät chính phuû quy tuï ñaïi dieän ñuû moïi saéc daân ôû Afghanistan.
Moät quan chöùc Lieân Hieäp Quoác cho hay laõnh tuï caùc phe phaùi ñaõ toû ra saün loøng baøn chuyeän nhoùm hoïp taïi moät quoác gia trung laäp. Tuy nhieân, trong boái caûnh moái hieàm khích giöõa caùc phe phaùi ôû Afghanistan töø xöa ñeán nay, tieán trình thöông thuyeát coù leõ seõ dieãn ra moät caùch chaäm chaïp vaø thieáu sinh khí, ngay cho duø quoác teá ñang keâu goïi caùc phe neân sôùm ñi ñeán moät giaûi phaùp chính trò cho Afghanistan.
Trong luùc ñoù, ngöôøi daân Afghan vui möøng vì töø nay coù theå töï do xem chöông trình ca nhaïc, phoûng vaán vaø tin töùc baèng tieáng Dari vaø Pashto treân Ñaøi Truyeàn Hình vöøa môùi ñöôïc phaùt hình trôû laïi vaøo ngaøy 18/11/2001, sau 5 naêm töø khi Taliban caám chæ vì phaûn-Hoài Giaùo.
Shimuddin Shamsuddin, moät xöôùng ngoân vieân cuûa chöông trình, noùi raèng vieäc phaùt hình trôû laïi ñöôïc laø ñieàu ñaëc bieät quan troïng cho phuï nöõ, vì nhöõng töï do cuûa hoï ñaõ bò keàm cheá naëng neà döôùi cheá ñoä Taliban.
OÂng noùi “Moïi ngöôøi muoán baét ñaàu laøm vieäc laïi cho TV, trong ba ngaøy chuùng toâi ñaõ coá laøm ñeå truyeàn hình laïi ñöôïc. Baây giôø chuùng toâi raát sung söôùng.”
Ngöôøi cuøng xöôùng ngoân vôùi anh laø moät thieáu nöõ 16 tuoåi teân Mariam Shkebar, xuaát hieän mang khaên truøm ñaàu maøu naâu vaø maøu kem.
Moät chieác khaên truøm nhö vaäy seõ bò hieåm nguy tröøng phaït naëng neà döôùi thôøi Taliban, khi hoï baét buoäc phuï nöõ aên maëc nhöõng boä burga truøm kín töø ñaàu xuoáng chaân vaø caám ñoaùn khoâng ñöôïc ñi laøm vieäc.
Coâ Shakebar ñaõ caûm nhaän söï caám ñoaùn cuûa cheá ñoä ñaàu tieân hôn ai heát. Luùc môùi 11 tuoåi, coâ ñaõ laø xöôùng ngoân vieân cho moät chöông trình truyeàn hình thieáu nhi, khi Taliban chieám chính quyeàn, coâ töùc khaéc bò maát vieäc laøm naøy.
Ñaøi truyeàn hình ñaõ bò taøn phaù naëng neà vì chieán cuoäc töø naêm 1996. Chieác ñóa veä tinh cuûa ñaøi ñaõ bò phaù huûy vì cuoäc giao tranh hoài ñaàu thaäp nieân 1990.
Thoâng taán Reuters noùi nhöõng chuyeân vieân ngöôøi Afghan ñaõ döïng moät aêng teân cuû treân noùc cuûa Khaùch Saïn Intercontinental, beân caïnh nhöõng duïng cuï toái taân cuûa nhöõng heä thoáng truyeàn hình ngoaïi quoác truyeàn ñi khaép theá giôùi.
Gaàn ñoù laø moät ñóa veä tinh nhoû duøng cho ñaøi phaùt thanh, caùi ñóa loåm choåm loã ñaïn nhöng ñaõ giuùp ñaøi baét ñaàu truyeàn thanh trôû laïi.
Heä thoáng truyeàn thoâng môùi höùa raèng hoï seõ khoâng kieåm duyeät nhöõng chöông trình.
Buoåi phaùt hình baét ñaàu baèng lôøi chaøo: “Kính chaøo quyù vò khaùn giaû, chuùng toâi hy voïng quyù vò ñöôïc bình an!”
“Chuùng toâi raát vui möøng chuùng ta ñaõ ñaùnh baïi ñöôïc khuûng boá vaø phe Taliban vaø coù theå trình baøy chöông trình sau ñaây ñeán vôùi quyù vò.”
AÂm nhaïc, truyeàn hình vaø ñieän aûnh ñaõ bò caám 5 naêm nay töø khi phe Taliban leân caàm quyeàn. Bôûi vaäy, vaøo ngaøy 19/11/2001, khi Raïp Phim Ñieän AÛnh ôû Kabul môû cöûa trôû laïi vôùi boä phim Uruj hay Ascension noùi veà ngöôøi anh huøng Afghanistan, nhieàu ngöôøi daân Afghan ñaõ tranh nhau vaøo xem. Vì raïp chæ chöùa ñöôïc khoaûng 600 ngöôøi, neân nhieàu ngöôøi vì muoán giöõ choã neân ñaõ chen laán nhau, coù ngöôøi treøo luoân qua coång saét, coù ngöôøi ñeø leân nhau chæ coá laøm sao vaøo cho ñöôïc raïp vaø thöôûng thöùc boä phim. Caûnh saùt ñaõ tìm moïi caùch ñeå giöõ traät töï tröôùc raïp phim, nhöng vôùi soá ngöôøi quaù ñoâng muoán xem phim, neân ñaõ taïo ra moät caûnh hoãn loaïn chöa töøng thaáy cuûa ñaùm daân chuùng ñang haâm moä boä phim sau bao nhieâu naêm bò caám ñoaùn.