Vaán ñeà phaùp lyù cuûa cuoäc taán coâng Afghanistan
Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Vaán ñeà phaùp lyù cuûa cuoäc taán coâng Afghanistan.
(BBC, 8/10/01) - Laäp tröôøng cuûa Hoa Kyø, Anh Quoác vaø ñoàng minh cuûa hoï cho raèng cuoäc khoâng taäp vaøo nhöõng muïc tieâu taiï Afghanistan laø hoaøn toaøn hôïp phaùp theo luaät quoác teá.
Hoï neâu leân quyeàn töï veä choáng laïi nhöõng taán coâng cuûa khuûng boá cuõng nhö vieäc daãn quyeát nghò môùi ñaây cuûa Hoäi Ñoàng Baûo An LHQ.
Nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi ñaët caâu hoûi veà vaán ñeà phaùp lyù cuûa Taây Phöông söû duïng nhöõng söùc maïnh quaân söï maõnh lieät cuõa hoï.
Trong soá nhöõng ngöôøi naøy coù Toång Thoáng Iraq Saddam Hussein, cuõng nhö Iran vaø caùc laõnh tuï Hoài Giaùo cuûa vaøi nöôùc.
Nay Hoa Kyø ñaõ vieát vaên thö cho Hoäi Ñoàng Baûo An LHQ noùi raèng, “Chuùng toâi coù theå nhaän thaáy raèng quyeàn töï veä cuûa chuùng toâi caàn phaûi coù nhöõng haønh ñoäng ñoái vôùi nhöõng toå chöùc hay nhöõng quoác gia khaùc.”
Ñieàu naøy coù theå gôïi leân moät cuoäc tranh caõi phaùp lyù soâi noåi.
Döïa treân luaät quoác teá, Hoa Kyø vaø ñoàng minh caûm thaáy hoï raûnh tay taán coâng nhöõng muïc tieâu ñöôïc xaùc ñònh, - ñoù laø toå chöùc al-Qaeda, vaø nhöõng vò trí cuûa Taliban beân trong Afghanistan.
Luaät chieán tranh raát phöùc taïp vaø chöùa ñöïng trong nhieàu vaên kieän khaùc nhau nhö laø Hieán Chöông Lieân Hieäp Quoác vaø Thoûa Öôùc Geneva 1949.
Hoa Kyø vaø Anh Quoác giaûi thích cho haønh ñoäng quaân söï cuûa hoï döïa treân moät nguyeân taéc phaùp lyù laø quyeàn tö veä cuûa moät quoác gia.
Söï thieät haïi nhaân maïng khoång loà taïi Nöõu Öôùc vaø Hoa Thònh Ñoán khieán cho hoà sô vuï naøy laø moät tröôøng hôïp chính ñaùng raát maïnh.
Hoäi Ñoàng Baûo An LHQ chaáp thuaän moät quyeát nghò do Hoa Kyø baûo trôï vôùi ña soá tuyeät ñoái hoâm 28 thaùng Chín 2001, baøy toû söï quyeát taâm cuûa Hoäi Ñoàng “aùp duïng moïi bieän phaùp” ñeå ngaên chaän nhöõng haønh ñoäng baïo ñoäng cuûa khuûng boá.
Quyeát nghò keâu goïi caùc nöôùc hoäi vieân hôïp taùc trong chieán dòch choáng khuûng boá baèng caùch chaám döùt vieäc huaán luyeän nhöõng haøng nguõ khuûng boá vaø phong toûa taøi saûn cuûa chuùng.
Caùc chuyeân vieân cho raèng Hoa Kyø coù moät hoà sô maïnh choáng phe Taliban vaø toå chöùc al-Qaeda, nhöng quyeát nghò naøy khoâng hoaøn toaøn cho pheùp Hoa Kyø söû duïng moät theû traéng - carte blanch - ñeå duøng bieän phaùp quaân söï theo yù muoán.
Vì vaäy Hoa Kyø coù theå bò aùp löïc caàn phaûi coù moät quyeát nghò môùi vôùi lôøi leõ maïnh hôn do Hoäi Ñoàng Baûo An chaáp thuaän, trình baøy taát caû nhöõng baèng chöùng veà nhöõng ñe doïa roäng lôùn ñoái vôùi Hoa Kyø vaø hoøa bình theá giôùi.
19 quoác gia hoäi vieân cuûa Khoái Minh Öôùc Lieân Phoøng Baéc Ñaïi Taây Döông - NATO - ñaõ laøm cho tröôøng hôïp cuûa Myõ maïnh theâm baèng caùch vieän daãn Ñieàu Naêm cuûa thoûa öôùc nguyeân thuûy cuûa Lieân Minh naøy, coi cuoäc taán coâng Hoa Kyø ngaøy 11 thaùng Chín 2001 nhö cuoäc taán coâng vaøo laõnh thoå caùc nöôùc hoäi vieân NATO.
Tuy nhieân Hoa Kyø vaø ñoàng minh phaûi ñoái dieän vôùi nguy cô coù nhöõng phaûn öùng ngöôïc cuûa theá giôùi Hoài Giaùo,vaø nhöõng haäu quaû chính trò neáu nhöõng haønh ñoäng cuûa hoï coù veû thaùi quaù hoaëc gaây ra thöông vong naëng neà cho thöôøng daân Afghanistan.
Vôùi aùm aûnh naøy trong trí, caùc boä tröôûng ngoaïi giao cuûa Lieân Hieäp AÂu Chaâu moät laàn nöõa nhaán maïnh söï uûng hoä cuûa hoï cho ñieàu hoï goïi laø haønh ñoäng quaân söï ñoái vôùi “nhöõng muïc tieâu ñöôïc löïa choïn thaän troïng”, vaø cuoäc khoâng taäp khoâng phaûi choáng laïi theá giôùi Hoài Giaùo vaø daân chuùng Afghanistan.
Moät chieán dòch nhanh vaø roõ raøng ñaùnh toå chöùc al-Qaeda coù theå deã daøng baøo chöõa tröôùc dö luaän theá giôùi.
Neáu cuoäc xung ñoät daãn ñeán cuoäc haønh quaân roäng raõi vaø laâu daøi hôn, chaúng nhöõng raát khoù giöõ theá lieân minh quoác teá toaøn veïn maø coøn ñöa ñeân vaán ñeà hôïp phaùp cuûa haønh ñoäng naøy nöõa.