Chân Lý và Tự Do
(Tài Liệu Giáo Lý Cho Người Trưởng Thành
của Ðài Phát Thanh Chân Lý Á Châu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 28 -
Ðịnh Hướng Cơ Bản Của Kitô Hữu
Một trong những phong trào khủng bố đáng sợ nhất hiện nay có lẽ là phong trào Hồi giáo cực đoan tại Palestina. Từ trước đến nay, phong trào này đã giết hại rất nhiều người vô tội tại Israel. Mới đây sau hơn mười ngày săn đuổi, lực lượng an ninh Palestina tại dãy Gaza đã bắt được người chủ mưu nhiều vụ tự sát bằng bom và một số phần tử của tổ chức này. Nhưng các vụ bắt giữ đó lại châm ngòi cho những vụ tự sát bằng bom khác. Trước khi được trao cho nhiệm vụ, những kẻ tự sát bằng bom đã trải qua một thời kỳ tập huấn và được gieo vào đầu óc rằng liền sau khi chết, họ sẽ được đưa vào thiên đàng, nơi họ sẽ được hưởng những lạc thú mà họ không có được trên trần gian này. Thiên đàng ấy là một thứ ý lực hướng dẫn hành động của những con thiêu thân này. Có thể nói đó là định hướng cơ bản của những người Hồi giáo cực đoan. Vậy câu hỏi được đặt ra ở đây: đâu là định hướng hay sự chọn lựa cơ bản của người kitô hữu? Nó ảnh hưởng đến hành vi của con người như thế nào?
Quan sát cuộc sống từ loài vật cỏ cây cho đến con người, chúng ta thấy có một hiện tượng chung, đó là tiến trình hình thành. Mọi vật đều biến đổi để đạt tới đích điểm của chúng: hạt giống nẩy mầm thành cây và sinh hoa kết trái, con thú lớn lên và sinh sôi nẩy nở, con người cũng không ra ngoài định luật tiến triển ấy. Tuy nhiên con người không tiến triển giống như cỏ cây và thú vật. Sự hình thành và tiến triển của cây cỏ và loài vật không tùy thuộc vào chúng: có một định luật phát triển ở bên trên hay bên ngoài khiến cho chúng không thể chống cưỡng lại. Với con người thì khác: con người luôn ý thức và làm chủ sự hình thành của mình; con người biết mình là ai, mình đang làm gì, mình sẽ như thế nào; con người biết rằng qua mỗi hành động nó đang làm, nó đang xây dựng tương lai của mình. Như vậy luôn có một động lực nền tảng hướng dẫn mọi sinh hoạt của con người đến mục đích nó tự vạch ra cho mình. Nói chung, khi dự định làm một điều gì đó với tư cách là con người, chúng ta luôn nhắm đến một mục đích cụ thể.
Xét một cách sâu rộng hơn, khi hành động, con người còn hướng đến một điều thiện hoặc một điều ác, hay nói tổng quát hơn hướng đến Thiên Chúa để tôn vinh Ngài, để được hưởng hạnh phúc vĩnh cửu hay để chống lại Ngài. Ý hướng sâu xa và tổng quát đó thường được gọi là định hướng hay sự lựa chọn căn bản của hành vi luân lý con người. Ðó là chủ đích tối hậu mà con người nhắm đến, mặc dù trong nhiều hành động cụ thể con người không nghĩ đến mục đích tối hậu ấy một cách minh thị. Ðối với người kitô hữu, nhờ ơn Chúa và biết được chân lý Tin Mừng, định hướng căn bản của họ chính là chọn Thiên Chúa làm gia nghiệp và cùng đích cuộc đời. Do đó nói như thánh Phaolô dù khi ăn, dù khi uống, dù khi làm bất cứ việc gì, họ cũng tìm cách làm vinh danh Thiên Chúa. Như thế, trong các ý hướng cụ thể của đời sống hằng ngày, định hướng cơ bản mà người kitô hữu chọn lựa vẫn âm thầm hướng dẫn mọi hành vi của họ. Hiểu như thế thì cuộc sống con người không chỉ được đánh giá bằng một hành vi duy nhất và riêng rẽ; giá trị luân lý đích thực của một người tùy thuộc định hướng cơ bản của người đó, chứ không tùy thuộc một hay vài hành vi riêng rẽ.
Luân lý Kitô giáo không phải là nền luân lý về những hành vi riêng rẽ, mà là luân lý về thái độ và định hướng cơ bản. Một định hướng cơ bản tốt đẹp cho cả cuộc đời, đó là điều không thể thiếu sót trong cuộc sống con người. Những người tự sát bằng bom trong phong trào Hồi giáo cực đoan trên đây cũng có một định hướng cơ bản cho cuộc sống, nhưng lại là một định hướng sai lầm. Người kitô hữu tin ở mạc khải nên biết chắc rằng định hướng cơ bản là một định hướng đúng đắn, định hướng đó đã trở thành một bản đồ hướng dẫn mọi hành vi của họ. Sự qui chiếu về định hướng cơ bản này luôn đòi hỏi người kitô hữu không ngừng suy tư, tự vấn và hướng dẫn những hành vi luân lý của mình. Công đồng Vaticanô II trong số 2 của Sắc lệnh "Tông đồ giáo dân" đã nhắc nhở: "Nhờ ánh sáng đức tin qua suy niệm Lời Chúa, chúng ta có thể luôn luôn nhận ra Chúa trong mọi nơi, mọi lúc, vì trong Ngài, ta sống, hoạt động và hiện hữu". Tìm ý Chúa trong mọi biến cố, thấy Chúa trong mọi người, dù là người thân hay kẻ lạ, phê phán đúng đắn về ý nghĩa đích thực và giá trị của sự vật trần thế, xét nơi chính nó và nơi tương quan với mục đích của con người.