Chân Lý và Tự Do
(Tài Liệu Giáo Lý Cho Người Trưởng Thành
của Ðài Phát Thanh Chân Lý Á Châu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 16 -
Một Quan Niệm Ðúng Ðắn Về Tự Do
Tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, tự do tôn giáo, tự do phụng tự, đó là những quyền tự do cơ bản nhất của con người được công bố trong Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, và được hầu hết các nước trên thế giới thừa nhận. Nhưng nền tảng của mọi thứ quyền cơ bản này chính là tự do lương tâm, vì lương tâm được xem vốn là cung thánh thẳm sâu bất khả xâm phạm của con người. Lương tâm gắn liền với tự do: một lương tâm lành mạnh và ngay thật phải là một lương tâm có tự do. Nhưng thế nào là tự do của lương tâm? thế nào là một lương tâm tự do? Tựu trung vấn đề của lương tâm cũng chính là vấn đề của tự do. Muốn đào luyện một lương tâm lành mạnh trước tiên cần phải có một quan niệm đúng đắn về tự do.
Nói đến tự do tức là nói đến ý chí tự do, một khả năng chọn lựa giữa nhiều khả thể khác nhau. Nói khác đi, đó là khả năng có thể nói có hoặc không. Ðây là nền tảng của nhân phẩm con người và làm con người trở thành có trách nhiệm. Con người có tự do và trách nhiệm, bởi vì nó có thể chọn lựa. Tuy nhiên, không phải chọn lựa nào cũng làm cho con người trở thành tự do và trách nhiệm hơn: có những chọn lựa làm chúng ta nên người hơn, nhưng cũng có những chọn lựa làm chúng ta thành những con người kém phát triển hơn. Do đó điều quan trọng là biết mình phải chọn lựa những gì và những gì có thể ảnh hưởng đến phát triển nhân cách của mình. Không một chọn lựa nào mà không ảnh hưởng đến đời sống con người. Cũng như những con đường trước mặt, những chọn lựa của chúng ta có thể đưa chúng ta đến một nơi nào đó hoặc sẽ làm cho chúng ta xa mục đích, hoặc có thể đưa chúng ta đến cùng đường.
Nhìn lại một số những chọn lựa trong cuộc sống, ai trong chúng ta cũng hối hận vì đã có những chọn lựa không giúp ích gì cho chúng ta. Dĩ nhiên, chúng ta không thể thay đổi được quá khứ, nhưng ít ra chúng ta có thể rút ra kinh nghiệm để làm những chọn lựa tốt hơn trong tương lai. Ngày nay người ta nói nhiều đến phát triển, người ta phân biệt những nước phát triển và những nước kém phát triển. Thực tế cho thấy một quốc gia được gọi là phát triển vẫn còn biết bao người kém phát triển. Những tiện nghi vật chất không đương nhiên làm cho con người trở thành phát triển thực sự, nếu họ không biết làm những chọn lựa giúp họ thành những người có tự do và trách nhiệm hơn. Nhiều người chỉ chọn lựa những cái dễ dãi và không bao giờ nghĩ rằng sống như thế là không có tự do; họ không còn có thể nói không với những gì họ ý thức là có thể hạ giảm nhân cách của họ. Ðó là trường hợp của những người nghiện ngập chẳng hạn, họ vốn biết hút thuốc nhiều, uống rượu nhiều có thể hại cho sức khỏe, nhưng họ không còn khả năng nói không với những thói quen đó nữa, họ không còn có chọn lựa, họ đã thực sự đánh mất tự do.
Ngày nay có biết bao người cũng đang giam mình trong chính sự nô lệ do họ tạo ra. Con người có thể chọn lựa, hoặc là tự do hoặc là nô lệ. Chọn lựa nô lệ xem ra là điều mâu thuẫn, vậy mà trong thực tế rất nhiều người đã chọn lựa như thế. Sau khi được giải phóng khỏi ách nô lệ Ai-cập và lang thang trong sa mạc, nhiều người Do-thái nhớ lại củ hành củ tỏi bên vùng đất nô lệ và họ muốn quay trở lại đó. Ngày nay có biết bao người cũng đã có những chọn lựa tương tự. Ngày nay, trong mọi lãnh vực, ai cũng hô hào tự do, nhưng thực tế họ giống như những người lái xe đua chạy bất kể đến một ngõ cụt dẫn tới vực thẳm mà không hay biết. Sống như thế không phải là sống tự do, bởi vì tự do đích thực không dẫn con người đến tự hủy và chết chóc, nhưng làm cho con người trưởng thành và nên người hơn.