Chân Lý và Tự Do
(Tài Liệu Giáo Lý Cho Người Trưởng Thành
của Ðài Phát Thanh Chân Lý Á Châu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 04 -
Ba Chức Năng Cơ Bản của Con Người
Công đồng Vaticanô II trong Hiến chế "Vui mừng và Hy vọng" đã nói về phẩm giá con người như sau: "Kinh Thánh dạy rằng con người được tạo thành theo và giống hình ảnh Thiên Chúa, có khả năng nhận biết và yêu mến Ðấng tạo dựng nên mình, được Ngài đặt làm chủ mọi tạo vật trên trái đất để cai trị và sử dụng chúng mà ngợi khen Thiên Chúa... Nhưng Thiên Chúa đã không dựng nên con người cô độc, bởi vì từ khởi thủy "Ngài đã dựng con người có nam có nữ". Sự liên kết giữa họ đã tạo nên một thứ cộng đoàn đầu tiên giữa người với người. Thật vậy, tự bản tính thâm sâu của mình, con người là một hữu thể có xã hội tính, và nếu không liên lạc với người khác, con người không thể sống và phát triển tài năng của mình".
Những dòng trên đây của Công đồng nêu bật ba chức năng cơ bản của con người:
1. Con người được tạo dựng để nhận biết và yêu mến Thiên Chúa.
2. Con người được tạo dựng để sống chung với đồng loại.
3. Con người được tạo dựng để làm chủ trái đất.
Ba chức năng này là một thể hiện phẩm giá cao cả của con người là được tạo thành theo và giống hình ảnh Thiên Chúa.
1. Con người được tạo thành để nhận biết và yêu mến Thiên Chúa
Sách Giáo lý Công giáo đã định nghĩa con người như một hữu thể có khả năng về Thiên Chúa. Theo sự trình bày của sách Khởi Nguyên: Con người là tạo vật duy nhất được Thiên Chúa ngỏ lời như một ngôi vị và chờ đợi sự đáp trả. Trên mặt đất này, con người là tạo vật duy nhất được mời gọi đi vào đối thoại với Thiên Chúa. Với các tạo vật khác, Thiên Chúa truyền lệnh ở ngôi vị thứ ba, như "nước hãy tụ lại một nơi", nhưng riêng với con người, Ngài đối thoại như một ngôi vị: "Các ngươi hãy sinh sản và lấp đầy mặt đất". Mỗi buổi chiều tà Ngài đi dạo trong vườn địa đàng và chuyện vãn với con người. Kinh Thánh là một lời ngỏ liên tục của Thiên Chúa với con người, mà có nói là có chờ đợi được đáp trả. Do đó Kinh Thánh cũng là một cuộc đối thoại triền miên giữa Thiên Chúa và con người.
2. Con người được tạo dựng để chung sống với đồng loại
Mỗi người đều mang trong mình hình ảnh của Thiên Chúa. Giá trị cao cả này được Chúa Giêsu nêu bật trong cách cư xử và trong các diễn văn của Ngài. Với Chúa Giêsu, mỗi người là một thực thể độc nhất vô nhị, chiếm một chỗ bất khả duy nhượng. Nhưng con người không thể là người như một cá nhân riêng rẻ. Con người chỉ là một người, bởi vì nó là thành phần của một cộng đoàn. Do đó hình ảnh Thiên Chúa không chỉ là mỗi cá nhân, mà còn là cộng đoạn nữa. Kinh Thánh nói: "Thiên Chúa đã tạo thành con người có nam có nữ". Như vậy, hình ảnh Thiên Chúa chỉ được thể hiện một cách trọn vẹn trong cơ cấu lưỡng tính của con người mà thôi. Ðiều này có nghĩa là con người có thể là hình ảnh Thiên Chúa nhờ đi vào tương quan liên vị với người khác. Cái nhìn của Kitô giáo về con người là một cái nhìn nhân vị, nhưng không phải là một thứ nhân vị khép kín, mà là một thứ nhân vị vị tha, nghĩa là hướng mở đến tha nhân. Trong cái nhìn nhân vị vị tha ấy, con người được định nghĩa như một hữu thể chỉ có thể thành toàn bằng sự hiến ban cho người khác mà thôi.
3. Con người được đặt làm chủ thế giới vật chất
Ðây là khẳng định của Công đồng Vaticanô II khi viết: "Con người được đặt làm chủ mọi tạo vật trên trái đất để cai trị và sử dụng chúng mà ngợi khen Thiên Chúa". Như vậy, tương quan của con người với vũ trụ không thể đặt bên ngoài tương quan với Thiên Chúa. Con người thống trị vạn vật, nhưng chỉ với tư cách là cộng tác viên của Thiên Chúa mà thôi. Ðiều này cũng có nghĩa là công trình con người xây dựng trên mặt đất này không thể đi ngược lại với công trình của Thiên Chúa. Ði ra ngoài chương trình ấy, con người không những đánh mất tư cách làm chủ vũ trụ, mà còn đi đến chỗ tự hủy. Những phát minh khoa học kỹ thuật là một bằng chứng hùng hồn về sự thống trị của con người đối với vũ trụ trong chương trình của Thiên Chúa. Nhưng nếu những tiến bộ này đi ra ngoài chương trình của Thiên Chúa, chúng ta hãy nghĩ đến các vũ khí giết người, các thứ thuốc phá thai, thì con người chỉ rơi vào chết chóc và hủy diệt mà thôi.