Thánh Phanxicô Phan (Jaccard), Linh Mục
Và Tôma Trần Văn Thiện, Chủng Sinh
(+ 1838)
- Cố Phan tên thật là Phanxicô Jaccard, chào đời ngày 06/9/1799 tại Cévillon, Pháp. Lớn lên, ngài được gửi học tại Chủng Viện Mélan, nhưng vì trí khôn chậm hiểu bị bạn bè chế diễu, nên Phanxicô buồn chán rồi lẻn trốn về gia đình.
Nhờ công việc đồng áng và sống giữa thiên nhiên, Phanxicô trở nên vui vẻ dạn dĩ, và tiếng Chúa gọi lại vang dội mãnh liệt trong tâm hồn. Do đó, Phanxicô trở lại tiếp tục việc học trong Chủng Viện, và năm 1819, cậu lên Ðại Chủng Viện Chambéry.
Tại đây, Phanxicô nổi bật về đời sống đạo đức với ước muốn đi truyền giáo và được phúc tử đạo. Vì thế, từ tháng 8/1821, Phanxicô gia nhập Chủng Viện Thừa Sai Ba Lê và thụ phong linh mục ngày15/3/1823. Bốn tháng sau, được lệnh Bề Trên, ngài xuống tàu tại Bordeaux sang Viễn Ðông. Ngày 25/11/1824, tàu cập bến tại Ma Cao, và mãi tới tháng 02/1826, ngài mới tới địa phận Ðàng Trong. Sau một thời gian học tiếng, ngài đi giảng dạy tại Nhu Lý, Phủ Cam và sau đó làm Giám Ðốc Chủng Viện An Ninh (Quảng Trị).
Tháng 7/1828, vua Minh Mạng triệu ngài vào kinh để dịch bức thư của nhà vật lý Pháp D. Diard ra tiếng Việt cho vua tường lãm. Nhưng vì thái độ ghét đạo Công Giáo của nhà vua, ngài bị giam lỏng tại Huế, bị đày lên Lao Bảo và bị bỏ đói, rồi bị áp giải về Cam Lộ (Quảng Trị). Suốt 10 năm, ngài phải phục vụ vua Minh Mạng: dịch văn thơ và tài liệu, giảng giải lịch sử Âu Mỹ, dạy tiếng Pháp cho những người do nhà vua gửi tới, hay trình bày cho nhà vua về đạo thánh. Cuối cùng, vào tháng 7/1838, ngài bị giải về lao xá Quảng Trị và gặp lại chủng sinh Tôma Trần Văn Thiện đang bị giam ở đây.
- Thánh Tôma Trần Văn Thiện sinh năm 1820 tại làng Trung Quán, tỉnh Quảng Bình. Ngay từ nhỏ, ngài đã có lòng đạo đức, ngoan ngoãn và lễ độ. Năm lên 8 tuổi, ngài theo học chữ nho với cha Thọ. Năm 18 tuổi, sau khi đã học La ngữ với cha Wial, ngài được giới thiệu vào Chủng Viện Di Loan (Quảng Trị) do cha Candahl (Cố Kim) điều khiển. Tôma Thiện hăng hái lên đường cùng người chị tên là Sao. Dọc đường hai chị em gặp nữ tu Mađalêna Yến từ Di Loan về cho biết cha Bề Trên Candahl đã phải trốn vì lệnh cấm đạo. Nhưng hai chị em vẫn cứ hăng hái tiến bước và tới Di Loan giữa lúc triều đình đang lùng bắt cha Candahl. Vì không tìm được cha, quân lính bắt một số giáo hữu, trong đó có Tôma Thiện.
Quan trấn Quảng Trị dùng mọi cách như dụ dỗ, đe dọa, đánh đòn, giam đói để lung lạc. Ngài luôn lễ độ trả lời: "Tôi sẵn lòng chịu chết, chứ không bao giờ bỏ đạo". Trước những lời khẳng khái ấy, quan truyền đóng gông và tống giam ngài chung với cha Phanxicô Jaccard.
Ngày 17/9/1838, hai ngài bị lên án tử hình. Khi hay tin, hai cha con vui mừng và tạ ơn Chúa. Ngày 21/9/1838, hai ngài bị điệu tới pháp trường ở làng Nhan Biều, gần Quảng Trị, và bị xử giảo tại đây.
Ngày 27/5/1900, Ðức Giáo Hoàng Lêô XIII đã tôn phong hai ngài lên hàng Chân Phước.
Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã tôn phong Hiển Thánh ngày 19/6/1988.