Là Tín thành với bằng hữu, với mọi người
Một danh tướng của Pháp có lần đã nói: "Tất cả đều mất, trừ danh dự" (Tout est perdu sauf l 'honneur). Trong cuộc sống, không phải lúc nào cũng gặp xuôi may; nhưng cuộc sống của ta còn đáng sống khi danh dự của ta còn. Trước tình trạng khủng hoảng, thế giới ngày nay mất hướng, trong Thông điệp Hào-quang Chân-lý (Veritatis Splendor), Ðức Thánh cha Gioan Phaolô II đã từng trích lại câu thơ của thi sĩ Juvénal để nói đến giá trị của danh dự trong cuộc sống:
"Tội ác tày trời
là coi mạng sống mình hơn danh dự
Và vì quá ham sống mà đánh
mất những ý nghĩa đời
người"
(Summum crede nefas animam praeferre pudori,
et propter vitam vivendi perdere causas) [Satires, VIII, 83-84]
Người không biết trọng danh dự là người thích tạo ra bầu khí nghi kỵ, chỉ trích, dối trá, không ai tín nhiệm vào ai, không ai còn hứng khởi tích cực xây dựng được một điều gì; phong cách đó, chế độ đó, nền văn minh đó đưa đến kết quả rõ rệt là các mối tương quan xã hội băng rã dần trong bầu khí bạn bè, gia đình, làng xóm, đoàn thể, quốc gia và ngay cả giáo hội.
Người biết trọng danh dự là ngưòi sống thành tín để bạn bè tín nhiệm được mình, là tâm hồn đại độ để có thể tin tưởng vào người khác. Nếp sống đó là chìa khoá để phục hồi niềm tin, canh tân và tạo an bình cho sinh hoạt gia đình, đoàn thể, quốc gia và giáo hội.
Người tín thành, trọng danh dự, luôn luôn giữ lời hứa, chu toàn phận sự, người ta có thể đặt niềm tin vào họ, lúc thịnh cũng như lúc suy, thành công cũng như thất bại họ luôn luôn có mặt bên cạnh bạn bè.
Người tín thành, mở rộng đôi cánh tay, để bắt tay mọi người thân ái, hai bàn tay bên là tín, bên là thành nối dài, nối dài vòng quanh thế giới. Không ai tín thành bằng người sẵn sàng chết thay cho bạn - phải vươn đôi tay tín thành lên khắp năm châu thì mới biến đổi được cái xã hội ta đang sống - nơi mà không ai tin ai, nơi người ta dò thám nhau, rình mò nhau, tố cáo nhau.
Phúc âm của Chúa Kitô dạy tôi, truyền thống văn hoá ngàn đời của dân tộc, tổ tiên Việt Nam nhắc nhỡ tôi: Hãy yêu mọi người, kể cả kẻ thù của tôi, vì mọi người đều là con cái của Cha chung: bốn bể đều là anh em.
Tình yêu cao cả đó thúc đẩy tôi thành thực và trung tín với người chung quanh.
Danh dự con người dựa trên lòng thành thật, vì thành thật tạo cho bằng hữu tín nhiệm.
Trung tín trong lời nói, ngay thẳng trong tâm tư, đại độ trong cách cư xử, đó là nhân cách của kẻ trọng danh dự.
Một người không danh dự, lật lọng, dối gạt bạn bè, và người thân, sẽ gây cho gia đình, quốc gia đổ vỡ, bầu khí xã hội băng rã.
Một gia đình, một đoàn thể, một chế độ không lấy Sự thật và Tín thành để làm tiêu chuẩn, sẽ đẩy đưa nếp sinh hoạt của mình vào con đường thù hận, gian trá, thiếu danh dự, và con dân sẽ mất hướng.
Tôi còn nhớ câu đối quý giá của Sảng Ðình (Linh mục J.M. Nguyễn Văn Thích) treo trong phòng ngài:
Phụng Chúa đức
tam: tín, vọng, ái,
Thúc thân thành nhất: tư, ngôn,
hành.
Thờ Chúa ba đức: tin, cậy,
mến.
Tu thân toàn thành: suy, nói, làm.
Anh là thụ tạo cao sang
Em là lý tưởng vinh quang tuyệt
vời.
Anh là đầu óc sáng soi
Em là tim chứa muôn lời yêu
thương.
sáng soi anh dẫn đưa đường,
Yêu thương em toả kiên cường
phục sinh.
Anh nhờ lý luận phân minh
em giàu nước mắt dịu hiền
lung linh
Luận suy kiên vững hùng anh.
giọt châu biến đổi tâm tình
đẹp xinh
Anh hùng anh thật quang vinh
Hy sinh em vẫn lặng thinh dịu huyền
Anh là đền thánh trang nghiêm
em là cung thánh thiêng liêng nhiệm
mầu
Trước đền cất nón cúi
đầu
Trong cung quỳ gối nguyện cầu thiết
tha.
Anh thường suy nghĩ cao xa
Em luôn mơ mộng cỏ hoa thơm nồng
Suy tư anh thật tinh thông
Mộng mơ em chiếu một vòng hào
quang
Anh là biển rộng mênh mông
em là sông nước sạch trong dịu
dàng
Ðại dương có ngọc điểm
trang
sông hồ gió mát nắng vàng
nên thơ
Anh là chim phương bay xa
em là hoàng yến hót ca giữa
đời
Bay xa chinh phục khung trời
Hát ca quyến rũ lòng người
trần gian
Sau cùng
anh chờ em ở chân trời
còn em, em đợi trước đài
thiên cung.
(Cảm nghiệm của Thánh Thomas Aquinos)