Ðường Hy Vọng
Dưới Ánh Sáng Lời Chúa và Công Ðồng
ÐHY Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
19. Gia Ðình
Gia đình, tế bào của Hội thánh
(462) Hạnh phúc của một người không căn cứ ở của cải, chức vụ, nhưng ở tình yêu mà người ấy tập yêu suốt đời.
(463) Chuẩn bị làm Linh mục có chủng viện, chuẩn bị làm tu sĩ có đệ tử viện, tập viện, chuẩn bị làm giáo sư có trường sư phạm, chuẩn bị làm cha mẹ có gì? - Chẳng có gì cả!
Thật là một thiếu sót lớn lao trên thế giới. Lúc sau này tạm có lớp dự bị hôn nhân nhưng chưa đi đến đâu. Bao nhiêu người sẽ là nạn nhân do cuộc phiêu lưu của các con?
@ MV 52b: Các tổ chức hoạt động tông đồ, nhất là những hiệp hội gia đình, phải cố gắng bằng lý thuyết và hoạt động nâng đỡ các thanh thiếu niên và chính các đôi vợ chồng, nhất là những đôi mới kết hôn, đồng thời huấn luyện cho họ về đời sống gia đình, xã hội và việc tông đồ.
(Xem thêm: MV 49c, 52ade).
(464) Con hãy suy niệm tiệc cưới Cana (Ga 2,1-10).
Lúc đầu người ta lo ăn uống, vui chơi, hưởng thụ: nhưng giữa tiệc hết rượu, chỉ còn nước lã. Sau đó, người ta cầu xin Chúa: Ngài đã biến nước thành rượu và rượu sau ngon hơn rượu trước.
Con hãy ý thức rằng tự sức riêng mình phương tiện con có giới hạn, tình yêu con khó bền bỉ và gia đình con thiếu an vui. Nhưng có ơn Chúa phù giúp, phương tiện con thêm phong phú, tình yêu con thêm nồng nàn, gia đình con sẽ được hạnh phúc.
Con hãy luôn nhớ sử dụng đến kho tàng đạo đức ấy giữa gia đình con.
(465) Khi con còn trẻ, con đi nơi con muốn nhưng khi trưởng thành, người khác sẽ cầm tay con, nhiều người khác, nhiều bàn tay nhỏ sẽ níu lấy tay con, lôi kéo con đến nơi con không muốn, nơi mà không bao giờ con dám đến, không bao giờ con tin rằng con có sức đến… Nhưng tình yêu có thể giúp con làm tất cả!
(466) Ðối với nhau, cũng như đối với con cái, đôi bạn sống tất cả tình yêu của Chúa Giêsu đối với mỗi người.
Nhờ đó, đôi bạn tham dự và sống mầu nhiệm cứu chuộc.
Ðôi bạn tập yêu thương cách phong phú, vô bờ bến, như Chúa Giêsu yêu họ và yêu mọi người.
@ Ep 5,25: Người làm chồng, hãy yêu thương vợ, như chính Ðức Kitô yêu thương Hội Thánh và hiến mình vì Hội Thánh.
@ MV 48a: Tự bản chất, chính định chế hôn nhân và tình yêu lứa đôi quy hướng về việc sinh sản và giáo dục con cái như chóp đỉnh hoàn thành hôn nhân, người nam và người nữ "không còn là hai, nhưng là một xương thịt" (Mt 19,6), phục vụ và giúp đỡ lẫn nhau bằng kết hợp mật thiết trong con người và hoạt động của họ, cảm nghiệm và hiểu được sự hiệp nhất với nhau mỗi ngày mỗi đầy đủ hơn. Sự liên kết mật thiết vẫn là sự tự hiến của hai người cho nhau cũng như lợi ích của con cái buộc hai vợ chồng phải hoàn toàn trung tín và đòi hỏi kết hợp với nhau bất khả phân ly.
(Xem thêm: GH 11b, 35c, 41e; MV 48d, 49).
(467) Tình yêu hôn nhân có sức rút từ quả tim con người tất cả can đảm, tin tưởng và quảng đại.
@ MV 49b: Ðược đảm bảo vì tín cẩn nhau và nhất là được chuẩn y bởi bí tích của Chúa Kitô, tình yêu ấy trung thành bất khả phân ly giữa cảnh đời thăng trầm, và do đó loại hẳn mọi hình thức ngoại tình và ly dị. Phải nhìn nhận phẩm giá cá nhân bình đẳng giữa vợ chồng trong tình tương ái trọn vẹn để nhờ đó, biểu hiện rõ ràng tính cách duy nhất của hôn nhân đã được Chúa Kitô xác nhận. Ðể kiên trì gánh vác những bổn phận của ơn gọi Kitô giáo này, cần phải có một nhân đức phi thường: vì thế, vợ chồng đã được ơn sủng củng cố để sống thánh thiện sẽ ân cần nuôi dưỡng và cầu xin cho được một tình yêu vững bền, một tâm hồn đại lượng và một tinh thần hy sinh.
(Xem thêm: MV 48b, 50c, 51a; TÐ 11c).
(468) Ðòi hỏi biến đổi mà không yêu thương làm cho bạn mình bất mãn.
Yêu thương mà không đòi hỏi biến đổi là hạ giá bạn mình.
(469) Yêu thương để giúp bạn biến đổi, là cho bạn phương tiện.
Bắt bạn biến đổi mới yêu thương là cất hết phương tiện.
(470) Phương tiện độc nhất để biến đổi tâm hồn bạn mình là chấp nhận bạn như thuở ban đầu, vì được yêu là điều kiện cần thiết để biến đổi.
(471) Tình yêu luôn luôn thao thức; không phải vì hoài nghi tình yêu của bạn mình, nhưng vì thấy mình có trách nhiệm tạo cho nhau những gì là mới mẻ, là cảm hứng, là biến đổi, có khi chính bạn cũng không hay biết. Chính nỗi thao thức ấy là một niềm vui.
(472) Có một sự sáng suốt đáng buồn: xét mọi người theo quá khứ của họ.
Có một sự sáng suốt đầy yêu thương: đoán trước người ta có thể biến đổi tốt đẹp chừng nào!
(473) Tình yêu không mù quáng: thấy yếu đuối của người yêu và cố gắng gánh vác. Thấy khả năng của người yêu và tế nhị khơi dậy.
@ 1Pr 3,7: Anh em là những người chồng, trong cuộc sống chung, anh em nên hiểu rằng đàn bà thuộc phái yếu; hãy tỏ lòng quý trọng vì họ cũng được hưởng sự sống là hồng ân Chúa ban. Như thế, việc cầu nguyện của anh chị em sẽ không bị ngăn trở.
(474) Người không biết yêu "xương của xương mình, thịt của thịt mình", người không thể làm cho cái xã hội thứ nhất, nền tảng mọi xã hội khác được hạnh phúc? Làm sao cả gan canh tân cả thế giới được?
@ Ep 5,28-29: Chồng phải yêu vợ như yêu chính thân thể mình. Yêu vợ là yêu chính mình. Quả vậy, có ai ghét thân xác mình bao giờ; trái lại, người ta nuôi nấng và chăm sóc thân xác mình, cũng như Ðức Kitô nuôi nấng và chăm sóc Hội Thánh.
(Xem thêm: 1Cr 11,11-12).
(475) Thời đại ta, Hội thánh đã vạch ra một linh đạo về hôn nhân, cho chúng ta thấy hôn nhân là một phương thế để con người triển nở và là một ơn gọi đến sự thánh thiện.
@ 1Cr 7,7: Tôi ước muốn mọi người đều như tôi; nhưng mỗi người được Thiên Chúa ban cho đặc sủng riêng, kẻ thế này, người thế khác.
@ MV 48b: Vợ chồng Kitô hữu được củng cố và như được thánh hiến bằng một bí tích riêng để được lãnh nhận các bổn phận và phẩm giá của bậc sống họ; nhờ sức mạnh của bí tích này, họ được thấm nhuần tinh thần Chúa Kitô mà chu toàn bổn phận hôn nhân và gia đình của họ, nhờ đó tất cả đời sống của họ được thấm nhuần đức tin, cậy, mến, và càng ngày họ càng tiến gần hơn tới sự trọn lành riêng biệt của họ và sự thánh hoá lẫn nhau; và bởi đấy cùng nhau tôn vinh Thiên Chúa.
(Xem thêm: GH 11b, 35c; MV 50c, 51b, 52cg).
(476) Các con ngạc nhiên khi nghe nói đến "ơn gọi làm cha mẹ gia đình?" - Người ta lầm lạc khi dành ơn thiên triệu, bậc trọn lành cho tu sĩ thôi.
Hai người thề hứa yêu nhau suốt đời trong Chúa Kitô, nhờ bí tích hôn nhân, không phải là một cách tuyên xưng đức tin, một cách khấn hứa sao?
@ 1Cr 7,10-11: Với những người đã kết hôn, tôi ra lệnh này, không phải tôi, mà là Chúa: vợ không được bỏ chồng, mà nếu đã bỏ chồng, thì phải ở độc thân hoặc phải làm hoà với chồng; và chồng cũng không được rẫy vợ.
@ GH 35c: Có một bậc sống rất giá trị để thể hiện nhiệm vụ đó, bậc sống được một bí tích đặc biệt thánh hoá, đó là đời sống hôn nhân và gia đình... Nơi gia đình, vợ chồng tìm thấy ơn gọi riêng của mình là làm chứng cho nhau và cho con cái lòng tin và tình yêu Chúa Kitô.
(Xem thêm: MV 48a, 49b, 50, 52g; TÐ11).
(477) Nếu giáo dân đặt nặng nhiệm vụ trần thế của mình, thì nhiệm vụ trần thế quan trọng nhất, quyết định nhất của họ là đời sống gia đình.
@ TÐ 11c: Tất cả những việc ngày xưa vốn là bổn phận vợ chồng, thì ngày nay còn phải gọi là phần quan trọng nhất của việc tông đồ: Ðó là: phải biểu lộ và chứng minh bằng đời sống tính cách bất khả phân ly và sự thánh thiện của dây hôn phối. Phải mạnh mẽ lên tiếng rằng quyền lợi và nhiệm vụ đã được trao ban cho bậc cha mẹ và những người bảo trợ là giáo dục con cái theo Kitô giáo.
(Xem thêm: GH 35c, 41e; MV 52g; GD 3a).
(478) Canh tân gia đình để canh tân Hội thánh.
@ MV 47a: Sự lành mạnh của con người cũng như của xã hội nhân loại và Kitô giáo liên kết chặt chẽ với tình trạng tốt đẹp của cộng đoàn hôn nhân và gia đình.
(Xem thêm: GH 12b, 39, 41e).
(479) Con hãy bỏ thói quen sai lạc: khi nói về giáo dân, thì quan niệm họ như những người độc thân, sống riêng không có cộng đoàn, hoặc hiểu cách tiêu cực: giáo dân không phải là tu sĩ.
Con đừng quên đa số giáo dân là những người sống trong một gia đình và phải hỏi rằng họ hiểu, họ sống bí tích hôn nhân công giáo thế nào?
(480) Thật đáng buồn khi thế giới văn minh ngày nay chỉ hiểu giáo lý công giáo về hôn nhân qua "những luật cấm!". Thế giới đâu ngờ Chúa Giêsu đã đến cứu chuộc tình yêu nhân loại, đã thăng tiến con người cách lạ lùng qua bí tích hôn nhân! Con phải học và trình bày khiá cạnh tích cực, tốt đẹp của hôn nhân công giáo.
@ MV 49a: Nhiều người hiện thời vốn coi trọng tình yêu đích thực giữa vợ chồng, biểu hiện bằng nhiều cách theo những tập tục lành mạnh của mỗi thời đại, mỗi dân tộc. Tình yêu ấy có đặc tính nhân linh cao cả và từ một nhân vị hướng đến một nhân vị khác bằng một tình cảm tự ý, do đó bao gồm hạnh phúc toàn diện của con người. Nên tình vợ chồng có thể lồng vào những biểu lộ của thể xác và tâm hồn một phẩm giá đặc biệt, và khiến chúng nên cao quý như những yếu tố và dấu hiệu đặc thù của tình yêu đôi bạn. Bởi một ân huệ đặc biệt của ơn sủng và của tình thương, Chúa đã đoái thương chữa trị, cải thiện và nâng cao tình yêu ấy.
(Xem thêm: MV 47c, 48b, 51b, 62g).
(481) Phải nỗ lực về phương diện giáo lý cũng như mục vụ để làm cho các gia đình công giáo xác tín về sức mạnh của họ. Họ sẽ khám phá ra họ không phải là thành phần thụ hưởng, chỉ biết lãnh nhận giáo lý, lãnh nhận bí tích, lãnh nhận ơn Chúa, mà họ cũng là thành phần hoạt động tông đồ.
@ GH 33c: Một việc nằm trong quyền mọi Kitô hữu không trừ ai, giáo dân có thể còn được mời gọi góp phần trực tiếp hơn và bằng nhiều cách vào công cuộc tông đồ của hàng giáo phẩm, giống như những tín hữu nam nữ đã chịu vất vả vì Chúa Kitô để giúp đỡ Tông đồ Phaolô rao giảng Phúc âm (x. Pl 4,3; Rm 16,3tt). Ðàng khác, họ có những khả năng mà hàng Giáo phẩm có thể dùng vào một số phận vụ của Giáo hội có mục đích thiêng liêng.
(Xem thêm: GH 35c; MV 52b; TÐ 11).
(482) Ý thức được sứ mệnh của mình, nhiều gia đình công giáo sẽ đặt dưới quyền sử dụng của Hội thánh, những mãnh lực nhân loại và siêu nhiên của tình yêu vợ chồng, của bí tích hôn nhân, với một sự hăng say lạ thường.
(483) Yêu bạn mình là hành động theo thánh ý Chúa. Lúc ấy các con hiểu rằng: trong đời sống thường ngày, các con có thể thực hiện ơn thiên triệu của các con, bằng mọi cử chỉ nhỏ nhặt, để đáp lại tiếng gọi của Chúa.
Ðó là một khía cạnh khả dĩ cách mạng cả cuộc đời các con, đó là một mạc khải không thể quên được.
@ Cl 3,18-19: Người làm vợ hãy phục tùng chồng, như thế mới xứng đáng là người thuộc về Chúa. Người làm chồng hãy yêu thương chứ đừng cay nghiệt với vợ.
(Xem thêm: 1Cr 7,3-4).
(484) Tình yêu vợ chồng là hình ảnh, là dấu hiệu tình yêu của Chúa Kitô đối với Hội thánh. Trong mầu nhiệm ấy, con tìm thấy cao cả, sức mạnh và hiệp nhất. Phấn khởi và nâng đỡ biết chừng nào!
@ Ep 5,31-32: Sách Thánh có lời chép rằng: Chính vì thế, người đàn ông sẽ lìa cha mẹ mà gắn bó với vợ mình, và cả hai sẽ thành một xương một thịt. Mầu nhiệm này thật là cao cả. Tôi muốn nói về Ðức Kitô và Hội Thánh.
@ MV 48b: Chúa Kitô ban dồi dào ơn phúc cho tình yêu muôn đời ấy, một tình yêu phát xuất từ nguồn mạch tình yêu Thiên Chúa và được tác thành theo gương kết hiệp của Chúa Kitô và Giáo hội. Thực vậy, như xưa kia Thiên Chúa đến gặp gỡ dân Ngài bằng một giao ước yêu thương và trung thành, ngày nay Ðấng Cứu Thế, Bạn trăm năm của Giáo hội, cũng đến với đôi vợ chồng qua bí tích Hôn phối. Người còn ở lại với họ để hai vợ chồng cũng mãi mãi trung thành yêu thương nhau như Người đã yêu thương Giáo hội và đã nộp mình vì Giáo hội. Tình yêu vợ chồng đích thực được kết nhập trong tình yêu Thiên Chúa, được hướng dẫn và thêm phong phú nhờ quyền năng cứu chuộc của Chúa Kitô và hoạt động cứu rỗi của Giáo hội, để hai vợ chồng được dẫn dắt cách hữu hiệu đến cùng Thiên Chúa, cũng như được nâng đỡ và kiên cường trong nhiệm vụ cao cả làm cha mẹ.
(Xem thêm: GH 11b, 41e; MV 32b, 49b).
(485) Chúa đã trao cho con một người bạn thân yêu, những đứa con xinh xắn, trong sáng, để nâng đỡ nhau nên thánh. Con đã làm gì?
(486) Ý thức rằng các con đồng trách nhiệm về sự trưởng thành trong tình yêu Chúa,
Ý thức rằng ơn gọi của các con là cùng nhau và nhờ nhau nên thánh,
Ý thức rằng ơn bí tích thường xuyên giúp đỡ các con,
Các con hãy hăng say sống mầu nhiệm Tử nạn và Phục sinh qua mọi khiá cạnh của đời sống các con.
(487) Phải khám phá ra rằng các con có thể và có bổn phận thánh hoá mình trong hôn nhân và nhờ hôn nhân.
@ 1Cr 7,14: Chồng ngoại đạo được thánh hoá nhờ vợ, và vợ ngoại đạo được thánh hoá nhờ người chồng có đạo. Chẳng vậy, con cái anh em sẽ là ô uế, trong khi thật ra chúng là thánh.
(Xem thêm: Dt 13,4).
(488) Tất cả những thực tại của đời sống vợ chồng, cha mẹ, bao nhiêu trách nhiệm xã hội là bấy nhiêu cơ hội để bỏ mình, để vươn lên, để tiến tới trên đường thánh thiện chân chính.
(489) Sự hợp nhất giữa đôi bạn phải rất trọn vẹn: hiệp nhất thể xác, tình yêu, tinh thần và thiêng liêng, nhờ sự hiện diện của Chúa Kitô.
Yêu trong Chúa, đẹp lắm! Yêu thương vì Chúa, càng đẹp hơn! Gia đình lắng nghe tiếng Chúa và cùng tiến lên trong sự thân mật với Chúa.
@ Mt 19,5-6: Vì thế, người ta sẽ lìa cha mẹ mà gắn bó với vợ mình, và cả hai sẽ thành một xương một thịt. Như vậy, họ không còn là hai, nhưng chỉ là một xương một thịt. Vậy, sự gì Thiên Chúa đã phối hợp, loài người không được phân ly.
@ MV 49b: Sự âu yếm (giữa đôi vợ chồng) được biểu lộ và hoàn hảo cách đặc biệt qua những động tác riêng của hôn nhân. Bởi vậy, những hành vi thực hiện sự kết hợp thân mật và thanh khiết của đôi vợ chồng đều cao quý và chính đáng. Ðược thi hành cách thực sự nhân linh, những hành vi ấy biểu hiện và khích lệ sự trao hiến hỗ tương, nhờ đó hai người làm cho nhau thêm phong phú trong hoan lạc và biết ơn.
(Xem thêm: MV 48a, 52g).
(490) Những giây phút thinh lặng bên nhau, chìm đắm trong suy niệm,
Những giây phút tự phát cầu nguyện cho nhau, cho con cái,
Những giây phút trao đổi thân mật về đời sống thiêng liêng, về việc tông đồ,
là một mạc khải, một niềm vui sâu xa và thắm thiết.
Các con hãy sống kinh nghiệm: Chúa ở giữa các con!
(491) Sinh con cái không chỉ để đáp lại nhu cầu nối tiếp giống nòi, nhưng còn là ước muốn tăng trưởng Nhiệm thể. Giáo dục con cái là huấn luyện những kẻ thờ phượng Chúa Cha cách trung thực. Hãy khám phá và khâm phục ý định cao cả của Chúa về gia đình các con.
@ Ep 6,4: Những bậc làm cha mẹ, đừng làm cho con cái tức giận, nhưng hãy giáo dục chúng thay mặt Chúa bằng cách khuyên răn và sửa dạy.
(Xem thêm: Cl 3,21).
@ MV 50b: Bổn phận truyền sinh và giáo dục phải được coi là sứ mệnh riêng biệt của vợ chồng. Trong khi thi hành bổn phận ấy, họ biết rằng mình cộng tác với tình yêu của Thiên Chúa Tạo hoá và như trở thành những kẻ diễn đạt tình yêu của Ngài. Bởi vậy, họ sẽ chu toàn bổn phận mình với trách nhiệm của con người và của Kitô hữu.
(Xem thêm: MV 52a; TÐ 30a; TD 5; GD 2, 3a).
(492) Huấn luyện những chi thể hoạt động cho Nhiệm thể Chúa Kitô, làm cho con mình nên con Chúa. Nhiệm vụ đó đòi buộc cha mẹ phải đi tiên phong về mọi phương diện, mọi nhân đức.
@ 1Pr 3,1-2: Chị em là những người vợ, chị em hãy phục tùng chồng, như vậy, dù có những người chồng không tin Lời Chúa, thì họ cũng sẽ được chinh phục nhờ cách ăn nết ở của chị em mà không cần chị em phải nói lời nào, vì họ thấy cách ăn nết ở trinh tiết và cung kính của chị em.
@ TÐ 11b: Những đôi vợ chồng Kitô giáo là những người cộng tác với ơn thánh và nhân chứng đức tin đối với nhau, cũng như đối với con cái và những phần tử khác trong gia đình của họ. Chính họ là những người đầu tiên phải rao truyền và giáo dục đức tin cho con cái họ. Bằng lời nói và gương sáng, họ huấn luyện con cái sống đời sống Kitô giáo và làm việc tông đồ. Họ thận trọng giúp đỡ con cái trong việc lựa chọn ơn kêu gọi, và nếu thấy chúng có ơn thiên triệu, họ tận tình nuôi dưỡng ơn kêu gọi đó.
(Xem thêm: GH 11b, 41e; MV 48c; TÐ 30b; GD 7bc).
(493) Gia đình là tế bào của Hội thánh, nói cách khác, là một "Hội thánh cỡ nhỏ" (Ecclesiuncula), ở đó Chúa Giêsu hiện diện, sinh sống, chết, phục sinh cách mầu nhiệm trong các chi thể.
Tư tưởng ấy làm sáng tỏ ý nghĩa và có sức biến đổi đời sống của gia đình công giáo.
(494) Gia đình là tế bào của Hội thánh.
Chân lý này làm thấy rõ sự cao cả và sứ mệnh của gia đình:
1. Nối tiếp Hội thánh Chúa Giêsu đã thiết lập ở trần gian.
2. Làm cho Chúa hiện diện như là Chủ gia đình thật sự.
3. Làm chứng tích sự hiện diện của Hội thánh bằng cuộc sống gia đình hằng ngày.
4. Nỗ lực vươn lên đến Chúa, làm Hội thánh cùng tiến lên.
5. Thắt chặt mối liên hệ giữa Chúa với mỗi chi thể trong gia đình.
@ TÐ 11d: Chính gia đình đã lãnh nhận từ Thiên Chúa sứ mệnh trở nên tế bào đầu tiên và sống động của xã hội. Gia đình sẽ chu toàn được sứ mệnh đó nếu gia đình tỏ ra như một đền thờ của Giáo hội trong nhà mình nhờ yêu thương nhau và cùng nhau dâng lời cầu nguyện lên Thiên Chúa, nếu tất cả gia đình cùng tham dự vào việc phụng vụ của Giáo hội, sau cùng nếu gia đình tỏ ra hiếu khách và cổ võ đức công bằng cũng như những việc thiện khác giúp các anh em đang túng thiếu.
(Xem thêm: GH 35c; MV 48b).
(495) Chúa Giêsu đã muốn xây dựng Nhiệm thể Ngài bằng những tế bào gia đình; Hội thánh có thể thay đổi đường lối tông đồ, thay đổi các hội đoàn, nhưng Hội thánh luôn luôn phát triển nhờ các gia đình. Ðức tin được thông truyền qua các tế bào sống động và lành mạnh ấy.
(496) Giáo dục con cái là "trường vươn lên" cho cha mẹ. Trẻ con có "cái nhìn chỉ trích", chúng là những "quan sát viên khắt khe". Chúng bắt buộc các con là bậc cha mẹ xử trí đúng vai trò của mình và nhờ đó giúp các con tiến lên.
@ MV 48d: Con cái là những phần tử sống động trong gia đình nên cũng góp phần riêng vào việc thánh hoá cha mẹ. Thực vậy, con cái sẽ đáp lại công ơn cha mẹ với lòng biết ơn, tâm tình hiếu thảo và tin cậy, và sẽ theo đạo làm con mà phụng dưỡng cha mẹ trong nghịch cảnh cũng như trong tuổi già cô quạnh.
(Xem thêm: MV 50a).
(497) Con hãy tin rằng: đời sống gia đình công giáo là một: "lối tu đức" riêng biệt.
(498) Nếu chúng ta chủ trương rằng phải nhờ giới lao động thánh hoá giới lao động, thì chúng ta cũng phải tin rằng: gia đình công giáo là tông đồ số một của các gia đình khác.
@ GH 35c: Gia đình làm môi trường hoạt động và trường học tuyệt diệu cho việc tông đồ giáo dân. Từ gia đình, Kitô giáo thấm nhập vào tất cả các tổ chức cuộc sống và dần dần biến đổi các tổ chức ấy.
(Xem thêm: GH 35c, 41e; MV 52a; TÐ 11c; GD 3a).
(499) Người ngoài đánh giá hôn nhân công giáo theo mức độ thánh thiện của gia đình công giáo.
(500) Kinh nghiệm dạy các con rằng: kinh tối sáng trong gia đình, nói đúng hơn, giờ cầu nguyện của gia đình, thực hiện được ước vọng "thành một cộng đoàn Kitô hữu", "một tế bào của Hội thánh", như lời Chúa Giêsu: "Nếu các con hiệp nhau cầu nguyện cùng Ðức Chúa Cha..."
(501) Gia đình công giáo làm tông đồ bằng "chứng tích". Phải chứng minh rằng: các con được gọi nên thánh và các con có thể sống một đời hôn nhân đẹp lòng Chúa. Các con chia sẻ với các gia đình khác: ân sủng, hạnh phúc Chúa đã ban cho gia đình các con.
Nhìn vào gia đình các con, thiên hạ phải đặt câu hỏi: "Tại sao họ có thể sống hiệp nhất, yêu thương, trung thành với nhau như thế?"
@ MV 48d: Vì gia đình Kitô hữu xuất phát từ hôn nhân, một hôn nhân như là hình ảnh và nói lên sự tham sự giao ước yêu thương giữa Chúa Kitô và Giáo hội, nên sẽ biểu hiện trước mặt mọi người sự hiện diện sống động của Ðấng Cứu Thế trong thế giới và bản chất đích thực của Giáo hội qua tình yêu, qua niềm quảng đại chấp nhận sinh sản con cái, qua sự hiệp nhất và trung tín của hai vợ chồng cũng như qua sự hợp tác thân ái của mọi thành phần trong gia đình.
(Xem thêm: GH 41e; MV 49c, 52c; TÐ 11e).
(502) Gia đình là một "trung tâm ánh sáng", đem ngọn lửa hồng chiếu soi kẻ khác. Ngày nào mỗi gia đình là một "trung tâm ánh sáng", thế giới này sẽ là một đại gia đình đầy ánh sáng, đầy hy vọng.
(503) Gia đình công giáo làm tông đồ bằng "tiếp đón". "Mở rộng nhà" các con và đồng thời "mở rộng lòng" các con. Nhà nào lại không có khách?
"Tiếp đón" là cách thế tiện nhất, tự nhiên nhất, để làm chứng tích về tình yêu, về sự hiệp nhất, về niềm vui, về cởi mở...
"Nghệ thuật tiếp đón" sẽ trở nên "tông đồ tiếp đón". Các con hãy sống và làm cho những ai đến gia đình các con đều "thèm sống như các con".
@ Dt 13,1-2: Anh em hãy giữ mãi tình huynh đệ. Anh em đừng quên tỏ lòng hiếu khách, vì nhờ vậy, có những người đã được tiếp đón các thiên thần mà không biết.
@ TÐ 11d: Trong các việc tông đồ của gia đình cần phải kể đến những việc như: nhận làm con những đứa trẻ bị bỏ rơi, ân cần tiếp đón những khách lạ, cộng tác với học đường, khuyên bảo và giúp đỡ thanh thiếu niên, giúp những người đã đính hôn chuẩn bị cho việc hôn nhân của họ được tốt đẹp, giúp dạy giáo lý, nâng đỡ những đôi vợ chồng cũng như những gia đình khi họ gặp khó khăn về vật chất hay tinh thần, lo cho những người già cả không những có những điều cần thiết, mà còn cung cấp cho họ những tiện nghi chính đáng của tiến bộ kinh tế.
(Xem thêm: GH 41e; TG 11b).
(504) Giờ ngồi bên nhau, cùng nhau ngồi bên Chúa là giờ của chân lý, là một khám phá kỳ diệu, là một liều thuốc thần tiên.
Bầu khí gia đình sẽ thay đổi, nhiều vấn đề gay cấn được thông cảm giải quyết.
Trước kia hai vợ chồng "chung sống hoà bình" cách nông cạn, rời rạc. Giờ đây tất cả là một: một tình yêu, một niềm vui, một lo âu, một lời cầu nguyện.
@ MV 49a: Một tình yêu kết hợp yếu tố nhân loại với yếu tố thần linh phải thấm nhuần cả đời sống và hướng dẫn đôi vợ chồng biết tự do trao hiến cho nhau, qua những tâm tình và cử chỉ trìu mến. Hơn nữa, chính nhờ những hành vi quảng đại của mình mà tình yêu giữa hai người được trọn vẹn và lớn thêm. Tình yêu vợ chồng, do đó vượt xa xu hướng nhục dục thuần tuý, và xu hướng này, nếu được tôn thờ một cách ích kỷ, sẽ mau chóng tan biến và kéo theo những hậu quả thảm hại.
(Xem thêm: MV 48d, 52a).
(505) Chủng viện thứ nhất, đệ tử viện thứ nhất, trường sư phạm thứ nhất là gia đình công giáo.
Không vị giám đốc tài ba, chuyên môn nào có thể thay thế cha mẹ được.
Nếu cơ sở bậc nhất ấy bị hỏng, tương lai Hội thánh và xã hội nhân loại cũng rung rinh sụp đổ. Ðức Gioan XXIII biên thư cho cha mẹ ngày Ngài được ngũ tuần: "Thưa thầy mẹ, hôm nay con được năm mươi tuổi, Chúa thương ban cho con nhiều chức trong Hội thánh, đi nhiều nơi, học nhiều sách, nhưng không trường nào dạy dỗ con, làm ích cho con hơn hồi con được ngồi bên thầy mẹ".
@ GD 3a: Vì là người truyền sự sống cho con cái, nên cha mẹ có bổn phận hết sức quan trọng là giáo dục chúng và vì thế họ được coi là những nhà giáo dục đầu tiên và chính yếu của chúng. Vai trò giáo dục này quan trọng đến nỗi nếu thiếu sót thì khó lòng bổ khuyết được. Thực vậy, chính cha mẹ có nhiệm vụ tạo cho gia đình một bầu khí thấm nhuần tình yêu cũng như lòng tôn kính đối với chúng ta và tha nhân, để hỗ trợ việc giáo dục toàn diện cho con cái trong đời sống cá nhân và xã hội. Do đó gia đình là trường học đầu tiên dạy các đức tính xã hội cần thiết cho mọi đoàn thể.
(Xem thêm: ÐT 2a; TÐ 30b; GD 8c).