Ðường Hy Vọng
Dưới Ánh Sáng Lời Chúa và Công Ðồng
ÐHY Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
15. Thánh Lễ
Phải có đời đời để dọn mình,
phải có đời đời để tạ ơn
vì dâng một Thánh lễ
(343) Thánh lễ làm nên Kitô hữu, Kitô hữu làm nên thánh lễ. Thánh Thể làm nên Hội thánh, Hội thánh làm nên Thánh Thể.
(344) Người ngoài lấy làm lạ: "Ngày nào ông linh mục cũng làm một chuyện, sao người công giáo kéo nhau đi mãi?" Họ nói có phần đúng; ở đâu, ai làm, cũng vẫn là một lễ hy sinh trên núi Calvariô tiếp tục, nhưng có một sức lạ lôi cuốn họ, không phải linh mục mà chính Chúa Giêsu tế lễ.
@ GH 28a: Các ngài (linh mục) thực thi thánh vụ mình cách tuyệt hảo nhất là trong Thánh lễ hoặc cộng đồng tạ ơn, trong đó, các ngài thay thế Chúa Kitô công bố mầu nhiệm của Chúa, kết hợp những ước nguyện của tín hữu vào hy tế của Thủ lãnh họ và trong hy tế Thánh lễ, hiện tại hoá và áp dụng hy tế duy nhất của Tân Ước, là hy vật tinh tuyền đã một lần tự hiến dâng lên Chúa Cha (x. Dt 9,11-28) cho tới khi Chúa lại đến (x. 1Cr 11,26).
(Xem thêm: GH 3,10b; PV 7a,47; LM 2d, 13c).
(345) Có người chủ trương khi nào sốt sắng mới dự lễ, như vậy mới chân thành với Chúa. Không, đó là dự lễ tùy hứng, vì sảng khoái của con.
(346) Biết giá trị của Thánh lễ, dù xa dù khó con cũng cố gắng tham dự. Càng hy sinh, con càng thấy mến Chúa hơn.
@ PV 7d: Vì là công việc của Chúa Kitô Tư tế và Thân thể của Người là Giáo hội, nên mọi việc cử hành phụng vụ đều là hành vi chí thánh và không một hành vi nào khác của Giáo hội có hiệu lực bằng, xét cả về danh hiệu lẫn đẳng cấp.
(Xem thêm: GH 3,11a; PV 106; GM 30b).
(347) Xưa nay có ai thấy người nào dự lễ mà lại nghèo cực hơn kẻ khác vì mất giờ không?
@ Mt 15,32: Ðức Giêsu gọi các môn đệ lại mà nói: "Thầy chạnh lòng thương đám đông, vì họ ở luôn với Thầy đã ba ngày rồi và họ không có gì ăn. Thầy không muốn giải tán họ, để họ nhịn đói mà về, sợ rằng họ bị xỉu dọc đường".
(348) Cùng dự Thánh lễ, nhưng tâm tình khác xa nhau. Con hãy phân tích những hạng người quanh chân Thánh giá.
(349) Con muốn hỏi: "Cách gì đẹp lòng Chúa hơn cả?" Hãy tham dự Thánh lễ, vì không kinh nào, không tổ chức, nghi thức nào sánh bằng lời nguyện và hy lễ Chúa Giêsu trên Thánh giá.
(350) Người thánh là người tiếp tục sống Thánh lễ suốt ngày.
(351) Tán dóc mấy giờ cũng được, ăn nhậu càng lâu càng khoái, cờ bạc thâu đêm không chán, tại sao vội vã lúc dự lễ?
(352) "Nhà tạm tốt đẹp nhất, hào quang sáng chói nhất, chân đèn rực rỡ nhất, thánh đường uy nghi nhất, là Linh Mục.
"Ðặt một linh mục nguội lạnh ở vương cung thánh đường, không ai thèm gặp. Ðặt một linh mục thánh thiện trong một nguyện đường nghèo nàn, hẻo lánh, ai cũng tìm đến" (Cha Chevrier).
@ LM 12ac: Các linh mục còn có lý do đặc biệt phải đạt tới sự hoàn thiện, vì khi lãnh nhận chức Thánh là các ngài được thánh hiến cho Thiên Chúa theo một cách thức mới: Các ngài trở nên những khí cụ sống động của Chúa Kitô Tư tế vĩnh cửu, để qua các thời đại, các ngài có thể tiếp tục công việc kỳ diệu của Ðấng đã lấy quyền năng cao cả mà tái lập toàn thể xã hội con người...
... Chính sự thánh thiện của linh mục giúp các ngài rất nhiều trong việc chu toàn thừa tác vụ của mình một cách hữu hiệu: thật vậy, dù ơn Chúa có thể hoàn tất công trình cứu rỗi qua những thừa tác viên bất xứng, nhưng sự thường để biểu lộ những việc lạ lùng của mình, Thiên Chúa thích dùng những người sẵn sàng nghe theo sự thúc dục và hướng dẫn của Chúa Thánh Thần cũng như những người kết hiệp mật thiết với Chúa Kitô và sống thánh thiện, để có thể nói như thánh Tông đồ rằng: "Dù tôi sống, nhưng không phải là tôi sống, mà thực ra Chúa Kitô sống trong tôi" (Gl 2,20).
(Xem thêm: GH 17, 21a, 28a; LM 1; TG 16a).
(353) Gia đình thánh thiện là gia đình yêu quý Thánh lễ.
(354) "Phải có đời đời để dọn mình, phải có đời đời để tạ ơn, vì dâng một Thánh lễ" (Thánh Vianney).
(355) Linh mục cùng tế lễ với Chúa Giêsu, cùng trao mình với Chúa Giêsu, làm của ăn cho mọi người, bất cứ lúc nào, trao tất cả!
@ LM 13c: Là thừa tác viên lo việc phụng tự, nhất là trong Hy tế Thánh lễ, các linh mục đặc biệt là hiện thân của Ðức Kitô, Ðấng đã tự hiến chính mình làm hy vật thánh hoá nhân loại; và như thế các ngài được mời gọi bắt chước điều các ngài đang thi hành, vì khi cử hành mầu nhiệm Chúa chịu chết, các ngài phải lo khắc chế chi thể mình khỏi tật xấu và dục vọng.
(Xem thêm: GH 11a; LM 12b; ÐT 10a; DT 5a).
(356) Cả cuộc đời Chúa Giêsu hướng về núi Calvariô, cả cuộc đời con hướng về Thánh lễ.
@ Rm 12,1: Thưa anh em, vì Thiên Chúa thương xót chúng ta, tôi khuyên nhủ anh em hãy hiến dâng thân mình làm của lễ sống động, thánh thiện và đẹp lòng Thiên Chúa. Ðó là cách thức xứng hợp để anh em thờ phượng Người.
(Xem thêm: Rm 6,11.13; Dt 13,15-16; 1Pr 2,5).
@ LM 5b: Cả những bí tích khác cũng như các thừa tác vụ trong Giáo hội và các hoạt động tông đồ đều gắn liền với bí tích Thánh Thể và qui hướng về đó.
(Xem thêm: GH 11a; PV 10a; GM 30b; LM 2d, 5b, 14b).
(357) Mỗi lần dâng Thánh lễ là mỗi lần con giang tay chịu đóng đinh lại trên Thánh giá, và cùng uống cạn chén đắng với Chúa. Ðây không có chỗ cho khán giả.
@ 1Cr 5,7-8: Anh em hãy loại bỏ men cũ để trở thành bột mới, vì anh em là bánh không men. Quả vậy, Ðức Kitô đã chịu hiến tế làm chiên lễ Vượt Qua của chúng ta. Vì thế, chúng ta đừng lấy men cũ, là lòng gian tà và độc ác, nhưng hãy lấy bánh không men, là lòng tinh tuyền và chân thật, mà ăn mừng đại lễ.
@ PV 48: Giáo hội hằng bận tâm lo cho các Kitô hữu đừng tham dự vào mầu nhiệm đức tin như những khách bàng quan, câm lặng, nhưng thấu đáo mầu nhiệm đó qua các nghi lễ và kinh nguyện, cho họ tham dự hoạt động thánh một cách ý thức, thành kính và linh động, cho họ được đào luyện bởi Lời Chúa, được bổ sức nơi bàn tiệc Mình Chúa, tạ ơn Chúa. Trong khi dâng lễ vật tinh tuyền, không chỉ nhờ tay linh mục mà còn liên kết với ngài, họ tập dâng chính mình; và ngày qua ngày, nhờ Chúa Kitô Ðấng Trung Gian, họ được tiêu hao trong tình kết liên với Thiên Chúa và với nhau, để cuối cùng Thiên Chúa trở nên mọi sự trong mọi người.
(Xem thêm: GH 11a; PV 11, 14a, 56; LM 2d, 5c, 13c).
(358) Tôi thích danh từ nôm na: "Làm Lễ", tất cả hiệp nhất trong Chúa Kitô "Làm Lễ liên lỉ".
(359) Con muốn tôn vinh Chúa?
Con muốn cảm tạ Chúa?
Con muốn cầu xin Chúa?
Con muốn yêu mến Chúa?
Con muốn cứu nhân loại?
Hãy Dâng Thánh Lễ!
Chúa Giêsu đã làm như vậy!
@ PV 6: Giáo hội không bao giờ bỏ việc cùng nhau quy tụ để cử hành mầu nhiệm Phục sinh: gồm việc đọc "những lời chỉ về Người trong Thánh kinh" (Lc 24,27), và việc cử hành lễ Tạ ơn trong đó hiện tại hoá sự vinh thắng và khải hoàn nhờ cái chết của Người, đồng thời "cảm tạ Thiên Chúa về ân huệ khôn tả của Ngài" (2Cr 9,15) trong Chúa Giêsu Kitô, "để ca tụng vinh quang Ngài" (Ep 1,12) nhờ quyền năng Chúa Thánh Thần.
(Xem thêm: GH 28a, 34b; PV 10b; LM 5b).
(360) Ðèn không sáng, nếu hết dầu; xe không chạy, nếu cạn xăng; hồn tông đồ sẽ suy mạt nếu không đến với Thánh Thể: "Nếu các ngươi không ăn thịt Con Người và uống máu Ngài, các ngươi không có sự sống nơi mình các ngươi" (Ga 6,53).
@ LM 14t: Bác ái mục vụ trước hết phát xuất từ Hy tế Thánh Thể, do đó Hy tế Thánh Thể là trung tâm và là cội rễ của toàn thể đời sống linh mục, cho nên linh mục phải cố gắng sống thực trong tâm hồn điều mình đã làm trên bàn tế lễ.
(Xem thêm: PV 16b; LM 5b).
(361) Mặt trời sáng và tung toả ánh sáng. Thánh Thể là sự sống và nguồn phát xuất sự sống thần linh cho nhân loại, sự hoà hợp cho các dân tộc: "Bánh Ta sẽ ban ấy là thịt mình Ta vì sự sống thế gian" (Ga 6,51).
(362) Thánh Thể làm cho Ta hiệp nhất trong Nhiệm Thể. Dâng Lễ mà không yêu thương là mâu thuẫn, quái gở.
@ 1Cr 10,16-17: Khi ta nâng chén chúc tụng mà cảm tạ Thiên Chúa, há chẳng phải là dự phần vào Máu Ðức Kitô ư? Và khi ta cùng bẻ Bánh Thánh, đó chẳng phải là dự phần vào Thân Thể Người sao? Bởi vì chỉ có một tấm Bánh, và tất cả chúng ta chia sẻ cùng một Bánh ấy, nên tuy nhiều người, chúng ta cũng chỉ là một thân thể.
(Xem thêm: Mt 5,23-24).
@ GH 7b: Khi bẻ bánh tạ ơn, chúng ta thực sự thông dự vào Thân Thể của Chúa nên chúng ta được nâng lên để hiệp thông với Người và với nhau. "Chúng ta tuy nhiều, nhưng là một tấm bánh, một thân thể, vì hết thảy chúng ta đồng thông hưởng cùng một tấm bánh" (1Cr 10,17). Thế nên tất cả chúng ta trở thành chi thể của Thân thể ấy (x. 1Cr 12,27) "vì mỗi người là chi thể của nhau" (Rm 12,5).
(Xem thêm: GH 3; PV 47; GM 15b; LM 6e; DT 15a; HN 2a).
(363) Dù thiếu tất cả, dù mất tất cả, nhưng còn Thánh Thể là còn tất cả vì con có Chúa thiên đàng dưới đất.
(364) Dù cô đơn nơi đèo heo hút gió, dù tăm tối trong ngục tù, con hãy hướng về các bàn thờ trên thế giới, nơi Chúa Giêsu đang tế lễ, con dâng Lễ và rước Lễ thiêng liêng. An ủi và can đảm sẽ tràn ngập lòng con.
(365) Ðược dâng Thánh lễ, được rước Thánh Thể là một đề tài bất tận để suy ngắm, sao con kêu nguội lạnh?
(366) Người "công giáo Chúa nhật" không đủ sức để cải tạo thế giới vật chất ngày nay. Sống Thánh lễ là bí quyết để đem Chúa cho thế giới và đưa thế giới đến với Chúa.
@ LM 6e: Không một cộng đoàn Kitô hữu nào được thiết lập mà không đặt nền tảng và trọng tâm vào việc cử hành phép Thánh Thể Chí thánh... Nhưng việc cử hành này muốn được chân thành và đầy đủ, vừa phải đưa đến những việc bác ái và tương trợ lẫn nhau, vừa phải dẫn tới các hoạt động truyền giáo, và cả những hình thức minh chứng Kitô giáo nữa.
(Xem thêm: GH 33b; PV 2, 10b; GM 15b; LM 5b; TG 36a, 39a).
(367) Chúa Giêsu đã làm cách mạng trên Thánh giá. Cuộc cách mạng của con phải bắt nguồn từ bàn thánh. Tiếp tục cuộc cách mạng của Chúa, con sẽ làm nên một nhân loại mới.
(368) Giọt nước hoà vào rượu thế nào, đời con tan biến trong Chúa Giêsu như vậy.
@ Ga 17,21: Ðể tất cả nên một, như Cha ở trong con và con ở trong Cha để họ cũng ở trong chúng ta. Như vậy, thế gian sẽ tin rằng Cha đã sai con.
(369) Cả cuộc sống con phải loan truyền việc Chúa chịu chết và tuyên xưng việc Chúa sống lại.
@ 1Cr 11,26: Cho tới ngày Chúa đến, mỗi lần ăn Bánh và uống Chén này, là anh em loan truyền Chúa đã chịu chết.
(Xem thêm: 2Cr 4,11).
(370) Chúa Giêsu là đầu, Ngài chỉ tế lễ với Nhiệm thể là Hội thánh của Ngài: "Cùng với Ðức Giáo Hoàng... và Ðức Giám mục..." Thiếu sự thông hiệp ấy, dâng lễ không có ý nghĩa, nghịch lương tâm.
@ LM 7a: Tất cả các linh mục, hiệp nhất với các Giám mục đều tham dự cùng một chức Tư tế và thừa tác vụ duy nhất của Chúa Kitô; cho nên, chính tính cách duy nhất của việc thánh hiến và sứ mệnh đòi phải có sự hiệp thông phẩm trật giữa các ngài và hàng Giám mục; đôi khi mối hiệp thông đó được biểu hiện một cách rất cao đẹp trong việc cùng cử hành phụng vụ, và một cách minh nhiên trong khi cử hành phép Thánh Thể.
(Xem thêm: GH 23a; PV 26; MV 43e).
(371) Thánh lễ cho con nhìn thấy và sống với Hội thánh: con nghe lời Chúa Cứu Thế, các Tiên Tri và Tông đồ, con hiệp với Ðức Giáo Hoàng, Ðức Giám mục, hàng Giáo phẩm, giáo sĩ, tu sĩ, toàn thể dân Chúa, các thánh, các linh hồn, quanh Ðức Maria, nhờ Chúa Giêsu, dâng mọi chúc tụng và vinh quang lên Chúa Ba Ngôi, đợi ngày hồng phúc Chúa trở lại. Hạnh phúc, tin tưởng biết chừng nào?
@ GH 50d: Sự hiệp nhất của chúng ta với Giáo hội trên trời được thực hiện cách hết sức cao cả, đặc biệt trong Phụng vụ; ở đó quyền năng Thánh Thần hoạt động trên chúng ta qua các dấu chỉ bí tích, ở đó chúng ta cùng lớn tiếng ngợi khen Thiên Chúa uy linh, và tất cả mọi người thuộc mọi chi tộc, ngôn ngữ, dân tộc, và quốc gia được cứu chuộc trong máu Chúa Kitô (x. Kh 5,9), hợp nhau trong một Giáo hội duy nhất, đồng thanh chúc tụng một Thiên Chúa Ba Ngôi. Bởi vậy, khi cử hành lễ Hy tế Tạ ơn, chúng ta kết hiệp rất mật thiết với việc phượng thờ của Giáo hội trên trời, vì hiệp cùng Giáo hội, chúng ta kính nhớ trước hết Ðức Maria vinh hiển, trọn đời đồng trinh, sau là Thánh Giuse, các thánh Tông đồ và Tử đạo cùng toàn thể các thánh.
(Xem thêm: GH 7b, 26a; PV 8).
(372) Ðời con là một Thánh lễ: Lúc sám hối đọc kinh "Thú tội", khi hân hoan hát kinh "Vinh danh", hồi vui mừng hát "Alleluia", nhưng con không ngừng "Dâng lên Chúa".
"Anh chị em hãy cầu nguyện"
"Tin kính một Thiên Chúa là Cha"
"Hiệp nhất cùng nhau nhờ Chúa Thánh Thần"
"Thông hiệp cùng Hội thánh Chúa lan rộng khắp hoàn cầu".
(373) Muốn tin, phải nuôi mình bằng Thánh Thể, vì Thánh Thể chứa đựng "Mầu nhiệm đức tin", và ban sức mạnh đức tin cho con.
@ Ga 6,35: Ðức Giêsu bảo họ: "Chính tôi là bánh trường sinh. Ai đến với tôi, không hề phải đói; ai tin vào tôi, chẳng khát bao giờ!"
@ MV 38b: Chúa đã để lại cho những kẻ thuộc về Người bảo chứng cậy trông và lương thực đi đường trong bí tích đức tin; trong bí tích ấy, những yếu tố thế trần, kết qủa của lao công con người, được biến thành Mình và Máu vinh hiển, nên bữa ăn hiệp thông huynh đệ và nếm hưởng trước bữa ăn trên trời.
(Xem thêm: PV 59; HN 22b).
(374) Chủng sinh phải được chăm sóc để lớn lên như hạt lúa chín vàng, sẵn sàng chịu nghiền tán thành bột, hầu trở nên chiếc bánh thơm làm của ăn nuôi dân Chúa.
(375) Ngày nào cũng lễ trọng, ngày nào cũng lễ hát, mỗi lễ mỗi trọng hơn, sốt mến hơn, cho đến lễ cuối cùng.
@ Lc 22,19: Người cầm lấy bánh, dâng lời tạ ơn, bẻ ra, trao cho các ông và nói: "Ðây là mình Thầy, hiến tế vì anh em. Anh em hãy làm việc này, mà tưởng nhớ đến Thầy".
(376) Mỗi khi trao Chúa Giêsu Thánh Thể cho giáo dân, con hãy ý thức trao cả đời con, thời giờ, sức khoẻ, tài năng, tiền của, nghĩa là máu thịt con cùng với Mình Máu thánh Chúa làm của nuôi mọi người và mỗi người không phân biệt ai.
(377) Hằng ngày cùng với Chúa Giêsu, con dâng hiến mình, sẵn sàng từng giây phút, để "bị nộp" vì anh em con, để "đổ máu ra vì nhiều người để nên ơn tha tội" (Mt 26,28).
(378) Lúc đọc, hay nghe đọc lời truyền phép mỗi ngày, với tất cả tâm hồn, con làm lại:
Một giao ước mới,
Một giao ước vĩnh cửu,
Giữa Chúa Giêsu với con,
Bằng máu con hoà trong Máu Chúa.
@ 1Cr 11,23-25: Thật vậy, điều tôi đã lãnh nhận từ nơi Chúa, tôi xin truyền lại cho anh em: trong đêm bị nộp, Chúa Giêsu cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng tạ ơn, rồi bẻ ra và nói: "Anh em cầm lấy mà ăn, đây là Mình Thầy, hiến tế vì anh em; anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy". Cũng thế, cuối bữa ăn, Người nâng chén và nói: "Ðây là chén Máu Thầy, Máu đổ ra để lập Giao Ước Mới; mỗi khi uống, anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy".
(379) Thánh Thể mạc khải Mầu nhiệm Nước Trời sẽ đến sau này và sát nhập dân Chúa vào Mầu nhiệm ấy. Thời đại ta, đức tin dựa vào Mầu nhiệm Nước Trời. Ðức tin không thể tồn tại nơi người Công giáo sống ngoài Thánh Thể.
@ Ga 6,51: Còn bánh này là bánh từ trời xuống, để ai ăn thì khỏi phải chết. Tôi là bánh hằng sống từ trời xuống. Ai ăn bánh này, sẽ được sống muôn đời. Và bánh tôi sẽ ban tặng, chính là thịt tôi đây, để cho thế gian được sống.
(Xem thêm: Pl 3,20-21).
(380) Như Chúa Giêsu suốt đời "rất ước mong ăn Lễ Vượt qua" (Lc 22,15), đời con chỉ có một mong ước: Thánh lễ, trọng tâm thu hút và điều khiển tất cả tâm trí và hành động của con.
(381) Trắng, vàng, xanh, đỏ, tím, đen; sắc phục tuy thay đổi nhưng Thánh lễ vẫn là một. Con sống nhiều biến cố: hân hoan, hy vọng, tử đạo, tang sầu, nhưng bất cứ ở đâu, bất cứ lúc nào, con cũng hiến dâng "nhờ Người, với Người và trong Người".
(382) Thường ngày với bộ tu phục, hình ảnh thiên thần bác ái nơi con, nói lên sự hiện diện của Chúa. Nhưng khi con đi qua, cũng như bao người khác, với bộ áo như mọi người, không đồng phục, không huy hiệu làm sao con rao giảng, con làm chứng Chúa? Con đừng lo, dù có cải trang cách mấy, người ta sẽ nhận ra con là môn đệ Chúa, nếu con yêu thương anh em.
Ngược lại, nếu con không yêu thương thực sự, nếu con có hậu ý đen tối, dù có khoác mấy lớp tu phục, dù có phân trần khéo léo, họ vẫn hoài nghi.
@ Ga 13,35: Mọi người sẽ nhận biết anh em là môn đệ của Thầy ở điểm này: là anh em có lòng yêu thương nhau.
(383) Chúa nói: "Ðâu có hai, ba người họp lại nhân danh Ta, thì có Ta ở giữa họ" (Mt 18,20), "Ta sẽ ở với các con mọi ngày cho đến tận thế" (Mt 28,20), "Hãy làm việc này mà nhớ đến Ta" (1Cr 11,24).
Con hãy sung sướng: Chúa không đặt điều kiện vật chất nào cả, chỉ có đầu óc loài người chật hẹp. Tránh hai cực đoan: lo không có nơi cho Chúa ở, công kích việc xây cất nhà thờ.
(384) Lúc người ta không còn kính trọng giáo sĩ, tu sĩ, khi vì ơn gọi dâng hiến mà đời con vất vả hơn, thiếu thốn hơn, hãy vui mừng vì chưa bao giờ con thấy ơn thiên triệu, sứ mạng của con cao cả, tốt đẹp và trong sáng như vậy, chưa bao giờ hình ảnh Chúa nơi con sáng tỏ như vậy.
Hãy tin tưởng vì khi nào con bị treo lên thánh giá với Chúa, con sẽ kéo mọi sự lên theo.
@ Ga 12,32: Phần tôi, một khi được giương cao lên khỏi mặt đất, tôi sẽ kéo mọi người lên với tôi.
(385) Ðừng nghĩ rằng đời dâng hiến của con không còn ý nghĩa, vì không sống cộng đoàn, không làm việc bác ái, giáo dục, từ thiện được nữa.
Sao lại không ý nghĩa?
Trên thánh giá, Chúa đã làm gì? Trong Nhà tạm Chúa đang làm gì? - Hiện diện, cầu nguyện, hy sinh. Chính lúc ấy, Chúa cứu chuộc nhân loại.
@ 1Tx 1,5: Khi chúng tôi loan báo Tin Mừng cho anh em, thì không phải chỉ có lời chúng tôi nói, mà còn có quyền năng, có Thánh Thần, và một niềm xác tín sâu xa. Anh em biết, khi ở với anh em, chúng tôi đã sống thế nào để mưu ích cho anh em.
(Xem thêm: Cl 1,21-22).
@ GH 46b: Không ai được nghĩ rằng vì tận hiến như thế, các tu sĩ trở nên xa lạ với mọi người và vô dụng đối với xã hội trần thế. Vì dù đôi khi không trực tiếp phụ giúp người đồng thời với mình nhưng tu sĩ lại hiện diện cùng họ cách sâu xa hơn trong lòng Chúa Kitô và cộng tác một cách thiêng liêng với họ, để việc xây dựng xã hội trần thế luôn đặt nền móng nơi Chúa và luôn hướng về Người hầu những người xây dựng xã hội trần thế sẽ không luống công.
(Xem thêm: PV 6; DT 1a; HN 2a; NK 4h).
(386) Nếu con không được sử dụng các phương tiện để trao Chúa cho trần gian như báo chí, học đường, phát thanh, truyền hình, diễn đàn, nhà thờ khang trang, con đừng phàn nàn.
Khi Chúa cất tất cả, thì con cứ tin rằng không có gì cần thiết cả.
Bất cứ đâu, con có thể noi gương Ðức Mẹ làm cho Chúa hiện diện được.
Hãy nhớ Mẹ Maria!
(387) Hội thánh dạy cử hành nghi thức khấn dòng trong Thánh lễ để con ý thức và thực sự hiến dâng đời con làm hy lễ toàn thiêu với Chúa Giêsu trên bàn thánh.
Trong mỗi Thánh lễ, con hãy tuyên thệ lại lời khấn, với tất cả tâm hồn, với tất cả ý nghĩa của "một tân ước vĩnh cửu".
(388) Có thể triệt hạ tất cả thánh đường trên mặt đất, nhưng bất cứ ở đâu còn linh mục thì còn Thánh lễ, còn Thánh Thể.
Có thể tiêu diệt tất cả các linh mục, nhưng đâu có hai hay ba người hiệp nhau vì danh Chúa, thì vẫn có Chúa ở giữa họ.
@ Mt 28,20: Dạy bảo họ tuân giữ mọi điều Thầy đã truyền cho anh em. Và đây, Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế.
(Xem thêm: Lc 17,21).