Nói Với Giới Trẻ
(Những Loạt Bài Nói Chuyện Với Giới Trẻ
của Nữ Tu Mai An thực hiện
trong chương trình Phát Thanh
của Ðài Chân Lý Á Châu năm 1995)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 12 -
Tôi Muốn Gì
Văn sĩ Unamuno với cái nhìn sâu sắc và bản tính khôi hài đã có lần viết: "Trong tôi có 3 Unamuno, một là Unamuno thực sự, hai là Unamuno mà tôi muốn trở thành, và ba là Unamuno theo dư luận của người khác". Và ông khẳng định thêm: "Unamuno thứ ba này là Unamuno quan trọng hơn cả đối với tôi".
Có lẽ một số trong các bạn sẽ mỉm cười trước lời khẳng định của văn sĩ Unamuno; nhưng cũng không thiếu chi những người đồng ý và chia sẻ lý tưởng đó của ông. Trong bài trước chúng ta đã đề cập đến tầm quan trọng của lý tưởng sống trong đời sống mỗi người. Tuy nhiên điều đó ngụ ý là mỗi người phải biết rõ ràng mình muốn gì, muốn trở thành người như thế nào, muốn làm gì với đời sống của mình. Một văn sĩ khác, ông Gide, đã thốt lên những lời đầy vẻ băn khoăn lo lắng: "Tôi áy náy bất an không biết mình sẽ trở nên gì, và tôi cũng không biết mình muốn gì nữa. Tôi chỉ biết chắc một điều là tôi phải chọn lựa để trở nên chính mình tôi".
Bạn thân mến, tôi muốn trở nên gì? Ðó là câu hỏi căn bản mỗi người trong chúng ta phải tự đặt cho mình và phải trả lời cho chính mình, càng sớm càng tốt, kẻo thời giờ qua đi cách uổng phí mà không bao giờ trở lại, trong khi chúng ta không quyết định làm gì cả.
Về phương diện thể lý, chúng ta không có quyền tự do lựa chọn cũng không có trách nhiệm vì thân xác chúng ta thế này, thế kia. Chúng ta không thể đổi gương mặt, màu da, hoặc làm cho mình cao hay thấp hơn một phân được. Những quan tâm về y dược, những môn thể thao có thể giúp thay đổi một phần nào diện mạo bên ngoài, nhưng thực sự tất cả thân xác chúng ta là món quà được ban tặng từ khi còn trong lòng mẹ với tất cả gia sản nhiểm thể (cromosome) độc nhất vô nhị của mỗi người.
Về mặt trí thức, mỗi người chúng ta có trách nhiệm hơn trong việc phát triển kiến thức và đào luyện cá nhân. Sự hiểu biết của trí thông minh, tài khéo léo tay chân, phần lớn tùy thuộc vào sự chuyên cần học tập và năng khiếu bẩm sinh của mỗi người.
Ðiều mà mỗi người có trách nhiệm hơn cả là sự phát triển và trưởng thành về mặt tâm lý và nhân cách. Chúng ta có khả năng và tự do lựa chọn điều gì chúng ta cho là quan trọng hơn, cần thiết hơn: tâm tình, cảm tình, khát vọng, thái độ tiêu cực hay tích cực. Trong thâm tâm mỗi người có đến hai ba cái "tôi" chúng ta có thể lựa chọn để trở thành. Ðiều quan trọng là phải nhận định rõ ràng mình muốn gì và quyết tâm theo đuổi, phát triển lý tưởng đó để khỏi trở thành một bào thai bị phá dở, hoặc một trẻ thơ bị chết yểu. Ðó là thứ kỷ luật tinh thần mà mỗi người phải cương quyết tự áp đặt lên chính bản thân mình.
Xét về phương diện thực tế, khi ai muốn khởi công xây dựng một căn nhà, việc đầu tiên là phải có một lược đồ rõ ràng về căn nhà ấy, chiều dài, chiều cao, chiều rộng. Căn nhà được xây cất vì lý do nào; cho ai ở... Cũng vậy, yếu tố tất thiết để trở nên một người nào đó, tức là nắm trong tay căn cước tính của mình với những nét vẽ rõ ràng về dung mạo mà mình muốn trở thành. Tìm đâu ra những nét phác họa của bản thân ấy? Bạn hãy thử kiểm xét mình coi, đâu là ý nghĩ thường đến với bạn một cách tự nhiên hơn cả? Ðâu là những "giấc mơ ngày" của bạn với hai con mắt mở toang đăm chiêu nhìn vào tương lai? Bạn muốn được người ta tưởng nhớ gì về bạn sau khi bạn đã quá cố? Bạn thường hay ghen tỵ với những ai? Bạn thích bắt chước gì nơi những người bạn kính phục, thương mến?
Nếu bạn đã có dịp đọc tác phẩm "Hoàng tử nhỏ bé" của Saint Exupéry, có lẽ bạn đã mỉm cười trước cách diễn tả đầy khôi hài của nhiều nhân vật và nhiều tính tình hiện hữu trong xã hội. Mỗi người như sống cô lập và bị đóng kín trong cái nhìn của tính kiêu ngạo, hà tiện, lòng ham danh vọng, chức quyền, hưởng thụ và tự cao tự đắc. Ðứng trước những mẫu người đó bạn ước muốn gì? Bạn muốn chọn kiểu mẫu nào? Nghề nghiệp nào? Lý tưởng nào? Nếu bạn muốn đời bạn đáng sống, sống vui, sống hạnh phúc và sống với ý nghĩa cao đẹp, bạn cần phải chọn cho mình một dự án, một con đường, một hướng đi. Bạn có thể chọn trở nên người với giá trị siêu nhiên, hay chỉ hài lòng với những giá trị vật chất, người có tâm hồn cởi mở hay đóng kín, người thích sống vì người khác hay chỉ cho chính mình và tư lợi cá nhân, người quảng đại hay ích kỷ, người hăng hái nhiệt thành hay chỉ dửng dưng thụ động, người hành động theo ý chí hay chỉ theo sở thích và thúc đẩy bộc phát. Bạn thích là người có kỷ luật hay phóng túng, là người chăm chỉ chuyên cần hay lười biếng ươn hèn. Bạn muốn là người sống với niềm tin vào Thượng Ðế hay là người vô thần coi mình là chúa, là trung tâm vũ trụ?
Trong việc lựa chọn và sống theo sự chọn lựa của mình, dĩ nhiên không phải mọi sự đều xuôi chảy cả. Chướng ngại vật, khó khăn bên trong, thử thách bên ngoài là những điều không thể tránh khỏi. Bạn thường có thái độ nào trước những khó khăn đó? Thái độ bất mãn bởi vì bạn cho rằng thất bại của bạn là do xã hội, cha mẹ, nền giáo dục bạn lãnh nhận và những người khác gây nên? Chắc có lần bạn đã nghe bạn bè than thở: Tôi muốn trở nên bác sĩ và tôi cảm thấy mình có đủ khả năng để đạt tới lý tưởng đó, nhưng vì cha mẹ tôi không có đủ phương tiện tài chánh, vì đã có nhiều bác sĩ đang lâm cảnh thất nghiệp, nên sau cùng tôi đành phải chọn nghề vi tính mà thực sự tôi không ưa thích, cũng không cảm thấy hứng thú gì. Và nhiều hoàn cảnh khác tương tự. Dĩ nhiên phải công nhận rằng quả là một nỗi đau khổ lớn cho người nhìn thấy lý tưởng tốt đẹp của mình tan vỡ như mây khói.
Những kinh nghiệm đáng tiếc đó phải trở nên bài học hữu ích cho mỗi người chúng ta khi tìm kiếm lý tưởng, tìm hiểu điều mình muốn làm và có thể làm. Có lý tưởng cao đẹp mà thôi chưa đủ, cần phải được dung hòa với thực tế nữa, với nhu cầu, với hoàn cảnh sống của bạn. Thiên Chúa không tạo dựng con người để sống trong đọa đày của đau khổ, của thất vọng, chán chường. Thiên Chúa tạo dựng con người để sống hạnh phúc, hạnh phúc thật và hạnh phúc sâu xa. Ngài không phải là ông chủ bất công hay thiên tư, nhưng là Cha nhân từ. Ca dao người Italia có câu: "Mỗi người sinh ra đời đều có một cái ba lô trên vai". Thực vậy, Thiên Chúa tạo dựng mỗi người để chu toàn một sứ mệnh và Ngài ban cho chúng ta có đủ tài năng, điều kiện cần thiết để chu toàn sứ mệnh đó. Thế nhưng, vì yêu thương và tôn trọng quyền tự do của con người nên Thiên Chúa ban cho con người trí thông minh để tìm kiếm lý tưởng và nhận định ra đâu là sứ mệnh của đời mình. Ngài cũng đặt để trong trái tim ta khát vọng hạnh phúc, sự thu hút về những giá trị chân thiện mỹ, và ban cho ta ý chí để ta nỗ lực phát triển những tài năng được ban tặng như hạt giống từ ngày ta mới chào đời. Sống hạnh phúc, vì thế là sống đúng theo ý tưởng, là chu toàn sứ mệnh mà Thiên Chúa đã dự định sẵn cho mỗi người và làm phát triển tới mức tối đa gia tài tinh thần mà Ngài đã trao phó cho và ban tặng cho mỗi người theo như kế hoạch mầu nhiệm của Ngài.
Mai An
Thứ Tư, ngày 19/07/1995