Giải Nghĩa Lời Chúa Năm C
Những Bài Suy Niệm Lời Chúa Chúa Nhật
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Ngày 24 tháng 11
Lễ Các Thánh Tử Ðạo Việt Nam
Lòng Mến Hoàn Thành Mọi Sự
(Sách Khôn Ngoan 3,1-9; Thư Rôma 8,31b-39; Tin Mừng Gioan 12,24-26)
Phúc Âm: Lc 20, 27-38
Ai coi thường mạng sống mình ở đời này, thì sẽ giữ lại được cho sự sống đời đời.
(24) Chúa Giêsu bảo các môn đệ rằng: "Thật, Thầy bảo thật anh em, nếu hạt lúa gieo vào lòng đất không chết đi, thì nó vẫn trơ trọi một mình; còn nếu chết đi, nó mới sinh được nhiều hạt khác.
(25) Ai yêu quý mạng sống mình, thì sẽ mất; còn ai coi thường mạng sống mình ở đời này, thì sẽ giữ lại được cho sự sống đời đời.
(26) Ai phục vụ Thầy, thì hãy theo Thầy; và Thầy ở đâu, kẻ phục vụ Thầy cũng sẽ ở đó. Ai phục vụ Thầy, Cha của Thầy sẽ quý trọng người ấy".
Suy Niệm:
Ngày 24 Tháng 11
Lễ Các Thánh Tử Ðạo Việt Nam
(Sách Khôn Ngoan 3,1-9; Thư Rôma 8,31b-39; Tin Mừng Gioan 12,24-26)
Ngày lễ các Thánh Tử đạo Việt Nam, chúng ta vừa phải nghĩ đến đạo vừa phải nghĩ đến quê hương dân tộc. Chúng ta phải ao ước cho đạo được tốt đẹp trên đất nước no ấm hạnh phúc. Vì thế chúng ta phải đến với các tử đạo Việt Nam, bày tỏ nguyện vọng và ưu tư thao thức của chúng ta muốn tốt đời đẹp đạo, không phải chỉ để các ngài cầu bầu cho chúng ta, mà còn xin các ngài giúp đỡ để chúng ta luôn biết làm tốt các nghĩa vụ đạo đời. Và trước hết, chúng ta xin các ngài hướng dẫn để xem các bài đọc trong Kinh Thánh hôm nay muốn nói gì với chúng ta.
1. Số Phận Người Nhân Nghĩa
Muốn hiểu bài sách Khôn Ngoan, chúng ta hãy nhớ lại lịch sử dân Chúa sau lưu đày, tức là các thế kỷ ngay trước Chúa Giêsu giáng sinh. Con cái Israel ngày càng thấy không thể xây dựng lại một quốc gia Do Thái nề nếp nữa. Ngược lại chủ quyền càng ngày càng ở chặt trong tay ngoại bang. Dân tộc chỉ còn thống nhất về mặt tôn giáo, cho dù con cái Israel bị phân tán đi các nơi. Ở chỗ nào hội đường cũng mọc lên và trở thành trung tâm duy trì truyền thống. Tuy nhiên gia sản tinh thần của cha ông để lại cũng không hoàn toàn thoát khỏi những cuộc tấn công dọa dẫm của các luồng tư tưởng ngoại giáo. Ðã có nhiều người tử đạo để bênh vực đức tin của cha ông. Nhưng kết quả thế nào? Những cái chết ấy dường như vô ích, tôn giáo vẫn gặp khó khăn; và các luồng tư tưởng ngoại giáo có vẻ càng đắc thắng. Sự kiện này làm cho nhiều người suy nghĩ. Hơn nữa, nó trở thành một khủng hoảng tinh thần: có nên tiếp tục sống theo tôn giáo của cha ông không?
Sách Khôn Ngoan ra đời vào chính lúc có nhiều người đang tự hỏi như thế. Riêng trong đoạn trích đọc hôm nay, tác giả muốn trực tiếp nói với những kẻ đang nghi ngờ. Ông bàn về cái chết của các tử đạo; nói đúng hơn, về số phận những người sống theo nhân nghĩa.
Trước mặt người đời, những người công chính có vẻ thua thiệt. Vì khi còn sống họ bị kẻ dữ ăn hiếp; và khi qua đời, họ chẳng thấy tương lai. Ðặc biệt có những người còn bị chính kẻ vô đạo sát hại mà công lý dường như làm ngơ. Nơi mắt phường ngu xuẩn, tức là theo tâm tư những kẻ không tin tưởng, thì chính những người kia như đã chết tận tuyệt, vô ích và thiệt thân.
Nhưng tác giả nói, đó chỉ là bề ngoài, đúng theo lẽ thế gian. Chứ thật ra, hồn những người nhân nghĩa đang ở trong tay Chúa và đang hưởng phúc an bình. Khổ hình đã không đụng tới họ. Ðó chỉ là lò luyện cho vàng sáng thêm. Và sự chết chỉ đưa họ sang nơi tràn đầy bất tử. Hơn nữa, vào buổi Chúa viếng thăm chung thẩm, họ sẽ sáng rực, cùng Chúa xét xử chư quốc và cầm quyền trên các dân. Ðó mới thực sự là số phận Chúa dành cho những người được chọn.
Dĩ nhiên lý luận này không có ý nghĩa gì cả đối với người không có đức tin. Nhưng tác giả sách Khôn Ngoan hy vọng gợi lên được nhiều suy nghĩ cho mọi người. Ðối với chúng ta hôm nay mừng lễ các Thánh Tử đạo Việt Nam, chúng ta không cần áp dụng những lời chân thật kia vào đời sống và sự chết của các ngài. Chúng ta đã công nhận giá trị và vinh quang của cuộc đời phấn đấu nơi các tử đạo. Cần thiết và hữu ích hơn, nếu chúng ta nghe những lời kia như tiếng nói của các tử đạo thúc giục và khuyến khích chúng ta đang sống hoàn cảnh hiện nay của Hội Thánh và của Dân Tộc.
Thời nào cũng vậy, muốn làm tốt đời đẹp đạo, mọi tín hữu của Chúa đều phải phấn đấu can đảm và quảng đại. Chính trong những hoàn cảnh khó khăn và thử thách, người ta mới dễ phân biệt ai đạo đức và cao thượng thật. Tư lợi trước mắt không lôi cuốn được người công chính đi vào những hành động bất xứng. Và gian khổ đớn đau không làm họ bớt cương quyết, chu toàn các nghĩa vụ của mình. Theo nhãn giới người phàm, cư xử như vậy là thiệt thòi; nhưng trước mắt tinh thần đó là những tấm gương sáng ngời.
Tuy nhiên nói thì dễ, làm thì khó. Xác thịt con người rất yếu đuối và các cám dỗ ở đời này cũng rất mạnh. Ðể giữ vững đức tin và lý tưởng của mình, để sống đạo và ăn ở nhân nghĩa, ý chí con người nhiều khi không đủ. Phải vận dụng niềm tin như tác giả sách Khôn Ngoan hôm nay.
Hơn nữa phải cầu xin ơn giúp đỡ. Các Thánh Tử đạo Việt Nam hiểu hoàn cảnh và tâm tư của những người muốn làm tốt đời đẹp đạo ở đất nước này hơn ai hết. Chúng ta chạy đến với các ngài; xin các ngài phù trợ; dùng chính gương sáng trong cuộc đời phấn đấu gian khổ của các ngài để thúc giục và nâng đỡ mình. Chúng ta sẽ cố gắng như các ngài, sẽ đi vào đường lối các ngài đã đi, sẽ thành công rực rỡ như chính các ngài ngày hôm nay ở trước mặt Chúa.
Thật ra mỗi khi thấy chúng ta đến với mình, các ngài sẽ không chấp nhận giữ chúng ta ở lại mãi với mình và chỉ nhìn vào mình. Các ngài sẽ đưa chúng ta đến với Chúa và nhìn vào Chúa. Thiên Chúa mới thật là ánh sáng và là sự sống của hết mọi người công chính. Nơi Người mới thật sự có nguồn trợ lực mạnh mẽ và hiệu nghiệm để sống nhân nghĩa ở đời. Hôm nay chính Người cũng muốn gặp và nói với chúng ta nơi Con Một yêu quý của Người qua bài Tin Mừng.
2. Tương Lai Người Công Chính
Tác giả Gioan thuật rằng: Hôm ấy Chúa Giêsu khải hoàn vào thành Giêrusalem. Thiên hạ nô nức đón chào Người. Có nhiều người Hy Lạp, tức là lương dân cũng tìm cách gặp Người. Chúa Giêsu biết đã đến lúc cứu cả dân Do Thái lẫn Hy Lạp. Người thấy cuộc khổ nạn đã gần. Người không nhắc tới bài sách Khôn Ngoan đọc hôm nay. Người nhìn thử thách đau thương và sự chết sắp đến một cách khác hẳn. Người nói: Như hạt lúa gieo xuống đất không chết đi, thì nó trơ trọi một mình; nhưng nếu nó chết đi, nó mới sai hoa lắm quả.
Lối nhìn của Người vượt xa hẳn niềm tin của nhà hiền triết Do Thái. Nó tích cực và phong phú. Nó không nghĩ đến bản thân nhưng mưu tìm hạnh phúc cho nhiều người. Nó không chờ đợi được Thiên Chúa ân thưởng; mà muốn cùng Người đưa lịch sử đi xa hơn.
Hơn nữa, có thể nói rằng, ở đây Chúa Giêsu còn có vẻ mạnh mẽ khước từ mọi quan niệm lo cho bản thân. Người nói: "Ai yêu sự sống mình thì sẽ mất; ai ghét sự sống mình nơi thế gian này thì sẽ giữ nó cho sự sống đời đời".
Thú thật các Thánh Tử đạo Việt Nam đã chú trọng đến lời của Chúa Giêsu hơn là lời của tác giả sách Khôn Ngoan. Niềm tin đời sau và phần thưởng dành cho người công chính, dĩ nhiên cũng đã giúp các ngài chịu chết vì đạo. Nhưng có thể nói đó chưa phải là động lực mạnh mẽ. Lời Chúa Giêsu nói hôm nay đã có ảnh hưởng mạnh hơn nhiều.
Các Thánh Tử đạo Việt Nam đã can đảm chịu đựng gian khổ và phấn đấu cho đến cùng không phải chỉ vì tin tưởng có đời sau và hạnh phúc đang chờ mình. Các ngài còn hy sinh một cách quảng đại và phấn khởi, khi nghĩ rằng máu tử đạo là hạt giống đức tin. Các ngài nghĩ đến chúng ta, những kẻ sẽ được đức tin nhờ việc tuyên đạo của các ngài. Cái nhìn đó làm phấn khởi lòng các ngài, khiến các ngài không những không sợ cho Hội Thánh đang bị bắt bớ bấy giờ mà còn mừng rỡ vì Hội Thánh còn được phát triển hơn.
Ngay đối với xã hội trần gian, các ngài cũng chỉ thấy những hy sinh và sự chết của mình đem lại hoa trái dồi dào. Nhiều bậc cha mẹ có cả đàn con nheo nhóc biết rằng chỉ một lời nói, hoặc một cử chỉ bỏ đạo, là lập tức đã đủ để đưa họ ra khỏi tù mà về săn sóc đàn con. Nhưng họ đã làm nức lòng con cái khi can đảm và quảng đại xưng đạo, biết rằng sự chết của họ chỉ là hạt giống gieo xuống đất để sinh hoa kết quả. Hết mọi tu sĩ, linh mục tử đạo thời bấy giờ cũng tin vào Lời Chúa nói hôm nay như thế. Họ không sợ mình chết đi sẽ hết người làm tông đồ. Ngược lại, họ chắc chắn việc mình xưng đạo sẽ tưới máu cứu chuộc cho cây nho Nhà Chúa. Và sẽ có nhiều tông đồ khác, tốt hơn mình nữa sẽ đến và sẽ xây dựng Hội Thánh rực rỡ hơn. Cả những người đang làm hành chánh và quân sự khi ấy cũng đã phấn khởi chấp nhận bản án trừng phạt kẻ có đạo, cho dù nhiều đồng nghiệp và đồng bạn khuyên nên giữ mạng sống mình để phục vụ. Những người ấy nghĩ rằng phục vụ tốt hơn cả là thí ban mạng sống mình cho người mình yêu thương.]
Chúng ta hôm nay không thể không nghĩ đến những điều ấy để cảm mến chí hy sinh quảng đại của các tử đạo; và nhất là để học với các ngài tinh thần và gương sáng dám hy sinh tất cả để phục vụ mưu tìm hạnh phúc cho người khác. Hằng ngày chúng ta có rất nhiều cơ hội để hy sinh cho người khác và cho dân tộc. Không cần phải nghĩ đến đời sau như tác giả sách Khôn Ngoan nói, cứ tin lời Chúa Giêsu và nhớ rằng mọi hạt giống hy sinh đều sai hoa kết quả.
Tuy nhiên chúng ta vẫn dám nói rằng cho dù các lý lẽ trên rất đẹp và rất mạnh, chúng vẫn chưa có sức mạnh đẩy các tử đạo ra pháp trường nếu không có những lời sau đây của Chúa Giêsu. Người nói: "Ai hầu hạ Ta, thì hãy theo Ta; và Ta ở đâu, kẻ hầu hạ Ta cũng sẽ ở đó. Mà ai hầu hạ Ta, thì Cha Ta sẽ tôn trọng nó". Người nói đang khi thấy rõ Người sẽ đi đâu. Con đường khổ nạn thập giá đang chờ Người bước vào. Người đã dứt khoát chọn đi con đường ấy.
Và Người gọi kẻ thờ phượng Người cũng phải đi theo đến nơi Người sẽ đến. Người buộc mọi môn đệ phải vác thập giá của mình mà đi theo. Người đã vác thập giá đi trước để môn đệ không hơn Thầy và để đầu đã đến đâu thì thân thể cũng đến đó.
Các Tử đạo là những tín hữu mang danh Chúa. Họ là môn đệ Người. Họ hiểu rằng Người đã yêu thương họ nên đã vác thập giá đến núi Sọ để chịu đóng đinh. Sự chết của Người nói lên Tình yêu vô vàn của Thiên Chúa. Họ muốn đáp trả tình yêu ấy thì khi phải chết, họ không ngại chết. Họ chết để đi theo Thầy; để giống như Thầy và để được như Thầy. Họ còn chết một cách hân hoan sung sướng vì tình yêu mạnh hơn sự chết. Họ chết vì yêu Chúa. Và mọi cuộc tử đạo đều được gọi là việc tuyên đạo hay là xưng đạo, tuyên xưng đức tin dĩ nhiên rồi, nhưng nhất là tuyên xưng lòng mến và tình yêu đối với Chúa Giêsu.
Lời tuyên xưng ấy chỉ làm được trong bầu khí tử đạo, nếu người ta sẵn sàng làm mọi lúc trong đời sống.
Thế nên chúng ta cần thâm tín về tình yêu của Chúa để chính lòng mến Người ban sức mạnh cho chúng ta khi gặp khó khăn thử thách. Và để làm công việc ấy chúng ta hãy nghe lời thư Phaolô.
3. Lòng Mến Hoàn Thành Mọi Sự
Thánh tông đồ suy nghĩ về ơn công chính hóa, tức là ơn được tha thứ tội lỗi để trở nên công chính, ơn được chịu phép rửa tội và trở nên Kitô hữu. Chúng ta đang có ơn ấy, nên hãy lắng nghe lời thánh tông đồ nhắn nhủ.
Người phân tích và thấy rằng khi công chính hóa chúng ta, Thiên Chúa đã tỏ ra lòng thương vô ngần.
Ðây là tình thương quyết liệt, không thay đổi nữa, không phải chỉ vì Thiên Chúa là Ðấng Trung tín, luôn giữ lời giao ước, nhưng nhất là vì đã thương ta lần này như vậy và đã phò ta đến như thế, thì không ai và không sức mạnh nào có thể khiến Người bớt lòng thương mà bỏ rơi chúng ta, Người phải thí ban Con Một của Người chịu chết cho ta và chết đau khổ như thế trên thập giá. Người đã không tiếc với chúng ta Người Con yêu quý của Người, thì sao Người không gia ân vạn sự cho chúng ta làm một với Người! Thiên Chúa đã thương chúng ta đến như thế thì Người không thể tiếc với chúng ta một điều gì kém hơn.
Còn Ðức Kitô, Ðấng đã chết cho chúng ta và bây giờ trở thành Ðấng cầu bầu cho chúng ta nơi Thiên Chúa. Người có thể hất hủi bỏ rơi chúng ta sao? Hẳn là không. Luôn luôn Ðức Kitô muốn yêu thương và gìn giữ chúng ta trong tình yêu của Người.
Vậy nếu Thiên Chúa và Ðức Kitô yêu thương chúng ta như thế, thì hỏi ai và sức mạnh nào có thể rứt chúng ta ra khỏi tình yêu ấy? Thật, chúng ta phải thâm tín rằng dù sự chết hay sự sống, dù thiên thần hay thiên phủ... dù bất cứ tạo vật nào, không gì có thể tách chúng ta ra khỏi lòng mến của Thiên Chúa. Thế thì đáp lại, chúng ta cũng phải nói rằng: dù gian truân bĩ cực hay bắt bớ và đói khát... không gì sẽ làm chúng ta bỏ Chúa. Vì Người mà chúng ta sẵn sàng sát phạt suốt ngày kể như chiên lò sát, bởi lẽ trên tất cả những sự ấy chúng ta sẽ toàn thắng nhờ Ðấng đã yêu mến chúng ta.
Cuộc đời và sự chết của các Tử đạo Việt Nam là một bằng chứng cho những lời Phaolô. Thánh Minh, thánh Quý, thánh Tịnh, thánh Hy... hết mọi thánh chúng ta mừng lễ hôm nay đã có thể trở thành tử đạo là nhờ ở lòng mến Chúa. Ðến như cậu thánh Bột mới trên dưới mười tuổi cũng biết xưng đạo, là vì biết Chúa thương mình. Lòng mên Chúa đã ban sức mạnh và vinh quang đến cho các ngài.
Hôm nay chắc chắn các ngài đang muốn cho chúng ta được lòng mến đó. Ðặc biệt trong giờ thánh lễ này. Các ngài như đang muốn khuyên nhủ và thúc giục chúng ta tin vào mầu nhiệm Bàn thờ để thấy Thiên Chúa yêu thương chúng ta thế nào trong việc Con Chúa chịu chết và sống lại vì chúng ta.
Lời thư Phaolô phải làm chúng ta cử hành thánh lễ này tốt hơn mọi khi. Và thấm tình yêu Chúa rồi, chúng ta hãy lấy đời sống làm chứng tình yêu mạnh hơn sự chết. Không có gì khiến chúng ta từ khước hy sinh cho Chúa và vì Chúa.
Các Tử đạo Việt Nam sẽ giúp chúng ta trong công việc này. Các ngài sẽ tiếp sức cho chúng ta khi hoàn thành mọi nghĩa vụ đạo đời. Những khó khăn trước mắt, và ngay cả những thiệt thòi ở đời này, cũng không làm chúng ta nản chí sống nhân nghĩa và đạo đức. Không phải chỉ vì chúng ta tin tưởng ở đời sau và tin ở kết quả lâu dài, nhưng nhất là chúng ta đã cảm mến tình yêu thương của Chúa thì chúng ta sẽ chẳng tiếc gì với Người, kể cả sự sống. Chỉ một tinh thần như vậy mới xứng đáng là các con cháu của các Tử đạo Việt Nam, và mới làm chứng hôm nay chúng ta đã nhận được ơn phù trợ của các ngài.
(Trích dẫn từ tập sách Giải Nghĩa Lời Chúa
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)