Giải Nghĩa Lời Chúa Năm A

Những Bài Suy Niệm Lời Chúa Chúa Nhật

của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Chúa Nhật 1 Mùa Chay Năm A

Ðức Kitô Ðã Chiến Thắng

(Kn 2,7-9; 3,1-7; Rm 5,12-19; Mt 4,1-11)

Phúc Âm: Mt 4, 1-11

"Chúa Giêsu nhịn ăn bốn mươi ngày đêm, và chịu cám dỗ".

Khi ấy, Chúa Giêsu được Thánh Thần hướng dẫn vào hoang địa để chịu ma quỷ cám dỗ. Khi Người đã nhịn ăn bốn mươi đêm ngày, Người cảm thấy đói. Và tên cám dỗ đến gần, nói với Người rằng: "Nếu ông là Con Thiên Chúa, hãy khiến những hòn đá này biến thành bánh". Nhưng Chúa Giêsu đáp lại: "Có lời chép rằng: 'Người ta sống không nguyên bởi bánh, nhưng bởi mọi lời do miệng Thiên Chúa phán ra'".

Bấy giờ ma quỷ đưa Người lên Thành thánh, và đặt Người trên góc tường Ðền thờ, rồi nói với Người rằng: "Nếu ông là Con Thiên Chúa, hãy gieo mình xuống đi, vì có lời chép rằng: Ngài đã ra lệnh cho các Thiên Thần đến với ông, và chư vị đó sẽ nâng đỡ ông trên tay, để ông khỏi vấp chân vào đá". Chúa Giêsu đáp: "Cũng có lời chép rằng: "Ngươi đừng thử thách Chúa là Thiên Chúa ngươi".

Quỷ lại đưa Người lên núi rất cao, và chỉ cho Người xem thấy mọi nước thế gian và vinh quang của những nước đó, rồi nói với Người rằng: "Tôi sẽ cho ông tất cả những cái đó, nếu ông sấp mình xuống thờ lạy tôi". Bấy giờ Chúa Giêsu bảo nó rằng: "Hãy lui đi, hỡi Satan! Vì có lời đã chép: "Ngươi phải thờ lạy Chúa là Thiên Chúa ngươi, và chỉ phụng sự một mình Ngài". Bấy giờ ma quỷ bỏ Người. Và các thiên thần tiến lại, hầu hạ Người.

Giới Thiệu Mùa Chay:

Danh từ "Mùa Chay" có vẻ chỉ còn "vang bóng một thời", nghĩa là nhắc lại thời xa xưa mà Giáo hội ăn chay hầu như suốt cả Mùa (trừ Chúa nhật). Ngày nay chúng ta chỉ còn giữ chay 2 ngày (thứ tư lễ Tro và thứ Sáu Tuần Thánh). Thế nên có thể nghĩ đến việc tìm ra một danh từ khác. Chẳng hạn có thể bắt chước La văn hay Pháp văn gọi Mùa này là "Mùa Tứ Tuần" hoặc "Mùa 40 ngày" (qua dragesima, carême).

Tuy nhiên nếu giữ lại danh từ "Mùa Chay" cũng vẫn tốt, để nhớ lại nguồn gốc, ý nghĩa và tinh thần của những tuần lễ trước Tam Nhật Vượt Qua.

Là vì như chúng ta đã biết, Phụng vụ của Giáo hội đã khởi đầu với việc cử hành "Ngày Chúa nhật" để tôn kính Ngày Chúa sống lại. Và ngày Chúa nhật giáp năm Chúa Nhật Phục Sinh đã được cử hành long trọng một cách đặc biệt, bằng cách tổ chức "Tam Nhật Vượt Qua", tức là ba ngày trước lễ Phục sinh. Người ta ăn chay, hãm mình để thực hiện mầu nhiệm Tử nạn của Chúa ở nơi mình, hầu xứng đáng mừng việc Chúa sống lại.

Nhưng ba ngày thật quá ít đối với những ai thấy mình nhiều tội hoặc đã sống lâu trong tình trạng tội lỗi. Và những tội nhân công khai chắc cần phải có thời giờ nhiều hơn, để tập sống đạo đức trở lại. Chẳng bao lâu, Tam Nhật Vượt Qua đã trở thành nhiều tuần lễ. Và để mở đầu, người ta tổ chức ngày rắc tro trên đầu và mặc áo nhặm để đưa các tội nhân muốn thống hối vào Mùa ăn chay đền tội. Ðó là ý nghĩa ngày Thứ Tư Lễ Tro hiện nay.

Chúng ta có thể tự hỏi vì sao lại chọn ngày thứ Tư? Trước khi có Tam Nhật Vượt Qua để dọn tâm hồn mừng giáp năm Ngày Chúa sống lại, dần dần trong Hội Thánh có thói quen chuẩn bị lễ mỗi ngày Chúa nhật. Và hai ngày được chọn để làm công việc này là thứ Tư và thứ Sáu, vì theo lối tính thời gian, nhiều người nghĩ rằng Chúa Kitô đã bị bắt ngay từ đêm thứ Ba rạng ngày thứ Tư và Người đã tử nạn vào ngày thứ Sáu. Thế nên muốn kết hợp với mầu nhiệm Thương Khó của Người, Phụng vụ đã khởi sự tinh thần thống hối vào ngày thứ Tư. Và các kinh lễ ngày thứ Tư và thứ Sáu trong tuần vẫn có vẻ đặc biệt hơn những ngày khác.

Cuối cùng để Mùa ăn chay đền tội được thêm ý nghĩa mầu nhiệm, Phụng vụ đã quy định thời gian 40 ngày để gợi lại 40 ngày Ðức Kitô ăn chay trong sa mạc. Nhưng lòng sốt sắng vẫn có khuynh hướng nối dài thêm; thành ra trước đây đã có những Chúa nhật 70, 60 và 50, mà bây giờ không còn nữa. Và để bắt chước Ðức Kitô trong những ngày ấy sống bằng Lời Chúa, Giáo hội đã muốn giúp đỡ các tội nhân thống hối bằng cách lấy kho tàng mạc khải mà giáo huấn họ lại.

Công việc giáo huấn này lại trùng với việc chuẩn bị các tân tòng đón nhận ơn phép Rửa tội trong Ðêm Phục Sinh. Thành ra, Mùa Chay hiện nay mang nhiều ý nghĩa:

* nối dài Tam Nhật Vượt Qua: Giáo hội muốn con cái mình sửa soạn tâm hồn dự lễ giáp năm Ngày Chúa Phục Sinh;

** đặc biệt đối với những tội nhân công khai muốn trở về nếp sống đạo đức, Giáo hội cống hiến cho họ thời gian đền tội và cải tạo.

*** và với các tân tòng sẽ lãnh nhận bí tích Rửa Tội trong Ðêm Phục sinh, Giáo hội tổ chức việc giáo huấn ở nhịp độ khẩn trương.

Những ý nghĩa đó chan hòa trong Phụng vụ Mùa Chay, khi ẩn khi hiện. Mọi hạng người, tân tòng, tội nhân và thánh hữu đều có thể tìm thấy và phải đến tìm được trong mầu nhiệm Chúa ăn chay 40 ngày, ân sủng của việc Chúa chịu chết hầu cải tạo tâm hồn và đời sống để xứng đáng hát bài ca ALLÊLUIA mừng sự sống đã phục sinh, bài ca mà mùa này không hát nữa để sẽ được hát lại với tâm hồn mới mẻ.

Chúng ta hãy nhờ Phụng vụ Lời Chúa và Phụng vụ Thánh Thể giúp đỡ, để đổi mới tâm hồn trong Mùa Chay này.

Suy Niệm:

Chúa Nhật I Mùa Chay A

Kn 2,7-9; 3,1-7; Rm 5,12-19; Mt 4,1-11

Câu truyện Ðức Kitô bị cám dỗ, tuy rất quen thuộc nhưng vẫn gây nhiều chú ý. Người ta muốn hiểu từng chi tiết, phân tích tỉ mỉ các cơn cám dỗ mà Chúa đã phải chịu. Rồi bài đọc I hôm nay lại nói về việc Ađam - Evà bị cám dỗ và sa ngã trong vười địa đàng khiến chúng ta có khuynh hướng gọi Chúa Nhật I Mùa Chay là Chúa Nhật Nói Về Cám Dỗ hoặc Thử Thách. Kiểu gọi đó lại hợp với Mùa Chay vì là mùa phải phấn đấu chống lại tội lỗi.

Nhưng nếu hiểu như vậy, Ngày hôm nay không làm nổi bật ý nghĩa của Ngày Chúa Nhật nữa, là phải đề cao mầu nhiệm Phục sinh. Chính bài thư Rôma cho ta thấy chủ ý của Phụng vụ khi trích đọc hai câu truyện kia. Thánh Phaolô nói: như do một người mà nhân loại đã chết, thì nay do một Vị mà tất cả được sống. Chúa nhật này vì thế mừng chiến thắng của Ðức Kitô để cứu chuộc loài người sa ngã, hầu giúp chúng ta phấn khởi và vững vàng bước vào Mùa Chay.

Chúng ta hãy xem loài người đã sa ngã thế nào và Ðức Kitô đã chiến thắng làm sao, để chúng ta liên kết với Người hầu sống đúng tinh thần Mùa Chay Thánh.

A. Loài Người Ðã Sa Ngã

Câu truyện Ađam-Evà sa ngã đã làm hao tổn nhiều giấy mực. Chúng ta không được coi đây như là bản văn mới được viết vài năm. Có lẽ nó đã được 3,000 tuổi và được viết trong một bối cảnh thật xa lạ với chúng ta, tuy cũng có một vài nét khá gần gũi. Nó thuộc loại văn "khôn ngoan", phát triển sau thời Lưu đày.

Thời ấy, con người suy nghĩ nhận ra rằng ở mọi nơi đều có tội lỗi; và tội lỗi ở ngay trong tâm hồn mỗi người. Tội lỗi có đủ mọi bộ mặt, nhưng sâu xa đều là những hình thức bất tuân phục tiếng nói trong trắng, thần thiêng trong lòng con người. Diễn tả sự kiện ấy thế nào đây? Một tác giả "khôn ngoan" được ơn linh hứng đã viết ra câu chuyện nguyên tổ.

Ađam là "Người"; Evà là "Bà". Ađam-Evà là đàn ông và đàn bà, là loài người, là Nguyên tổ đã được Thiên Chúa dựng nên với hai yếu tố "thác là thể phách, còn là tinh anh". Mang yếu tố thể phách có thể thác đi, loài người là tạo vật chưa có hạnh phúc đầy đủ và bảo đảm. Nhưng Thiên Chúa đã thương cất nhắc họ lên một bậc, khi đưa họ đặt vào vườn địa đàng, hình ảnh về một trạng thái hạnh phúc bất tận, vì trong đó có cây hằng sống. Chỉ có một điều kiện: con người phải nhớ đây là tình trạng ân huệ nhưng không, lệ thuộc vào lòng tốt của Thiên Chúa, nên đáng lý con người luôn phải mến yêu kết hợp với Người.

Nhưng sự thật đã không như vậy. Và để diễn tả việc sa ngã này, tác giả sách Khởi nguyên đã lồng lời mạc khải trong bộ áo văn chương của thời đại. Giáo lý của Chúa thật đơn sơ: tội lỗi hoàn toàn không phải bởi Chúa, nhưng do ngây ngô khờ dại của loài người muốn tự kiêu. Giáo lý ấy diễn tả làm sao cho người sống cách đây 3,000 năm? Thời ấy người ta hay nói đến những thứ cây hằng sống và những cây ban khôn dại; người ta cũng coi rắn là loài quỷ quyệt và là thần sinh đẻ. Tác giả Thánh kinh mượn ngay những hình ảnh văn chương ấy để diễn tả Lời mạc khải. Con rắn dụ dỗ người ta ăn trái cây khôn dại. Nó sắc sảo nên đã cám dỗ Evà là người yếu đuối và là người đã không trực tiếp được nghe lệnh Chúa. Nó đảo lộn lệnh Ngài: "Các ngươi không được ăn cây nào trong vườn ư?", đang khi Chúa dạy được ăn mọi thứ cây, trừ cây biết tốt xấu. Và nói xuyên tạc ý nghĩa lệnh truyền: chẳng chết chóc gì đâu! Chỉ có điều Thiên Chúa biết: ngày nào ăn nó, các ngươi sẽ nên như những Thiên Chúa. Nó phỉnh lòng hiếu thắng tự kiêu của Evà, lôi bà vào tội bất vâng phục, khiến cả Ađam cũng sa ngã.

Ðiều quan trọng không phải là những chi tiết của câu truyện mặc dầu về phương diện văn chương, tâm lý, bản văn rất có giá trị. Chủ ý của tác giả chỉ muốn trình bày một số thực tại: mọi người đều tội lỗi, tội lỗi không phải bởi Chúa nhưng bởi Satan quỷ quyệt; nó ranh mãnh vặn vẹo tiếng nói thần linh trong lòng con người và phỉnh lòng tự ái của họ; con người khờ dại nghe theo nó, phạm tội bất vâng phục, và khi mở mắt ra thì thật là bẽ bàng... Chúng ta có thể suy nghĩ nhiều hơn nữa về những sự kiện trên, nhưng để cử hành Phụng vụ chúng ta chỉ cần nhận biết loài người đã sa ngã phạm tội, đã bại trận hoàn toàn, chỉ còn biết chờ mong ơn cứu vớt. Và ơn Chúa cứu độ đã đến nơi Ðức Yêsu Kitô, Chúa chúng ta, như bài Tin Mừng hôm nay cho chúng ta thấy.

B. Ðức Kitô Ðã Chiến Thắng

Thánh Matthêô đã tường thuật tỉ mỉ. Bản văn rõ ràng, nhưng che giấu nhiều ý tứ quan trọng.

Trước hết, sự việc đã xảy ra vào lúc Ðức Kitô khởi sự công trình cứu thế. Người vừa chịu phép rửa của Yoan; được Thánh Thần hiện xuống; và có tiếng Chúa Cha tuyên bố: "Ðây là Con Chí Ái của Ta". Người được Thánh Thần đưa vào sa mạc để chịu cám dỗ như Israel đã được cột lửa dẫn vào hoang địa để chịu thử thách. 40 đêm ngày của Người trong sa mạc khác nào như 40 năm của Israel nơi hoang địa vì Người là Israel mới đến cứu Israel cũ. Hơn nữa, Người là Môsê mới. Và như Môsê cũ đã ở trên núi 40 đêm ngày trước khi ban Luật pháp cho dân, Người cũng muốn sống một thời gian như thế ở nơi u tịch trước khi ban bố Luật pháp Nước Trời. Người ta cũng có thể thời gian 40 ngày này gợi lại hình ảnh một Êlya, sau 40 ngày trên đường đi gặp Thiên Chúa, đã cảm thấy đói mệt.

Chính lúc cơ thể Người thay đổi như vậy, Satan đã đến gần. Nó chưa hiểu rõ Người, vì 30 năm ở Nagiarét Người âm thầm và khiêm nhu quá! Nó vừa được nghe tuyên bố Người là Con Thiên Chúa; nhưng có thật vậy không? Lập trường và đường lối của Người như thế nào? Nó muốn biết. Nó cần phải thử. Nó nắm lấy cơ hội Người đang đói. Nó đi từ chính tước hiệu Người là Con Thiên Chúa, để xem "bộ mặt đích thực" của Người. Nó vừa xúi, vừa thử: nếu Ông là Con Thiên Chúa hãy hóa những viên đá này nên bánh. Nhưng câu trả lời của Người đã làm nó chưng hửng. Người trích dẫn câu sách Thứ luật (8,2-5) gợi lại câu chuyện Israel ngày xưa nơi sa mạc bị thử thách khi đói ăn (Xh 16). Israel cũ đã ngã, nhưng Israel mới không thể như vậy. Người nói: "Con người không sống nguyên nhờ bánh, nhưng còn nhờ Lời Thiên Chúa". Người không sống nhờ phương tiện vật chất; Người đã có một thứ lương thực khác: đó là Thánh Ý của Chúa Cha. Người không đến để tìm sự sống cho bản thân. Ðã có Chúa Cha ban sự sống đích thực cho Người, vì Người là Con Chúa Cha. Satan không thể lầm về con người của Người nữa.

Nhưng còn sứ mạng của Người? Chắc chắn Người đến để thiết lập thời đại cánh chung, thời đại phân biệt tốt xấu lành dữ. Các tiên tri nói rằng khi đến thời đại ấy nhiều người sẽ xuất hiện bảo mình là Kitô. Và thiên hạ sẽ được chứng kiến nhiều trò ngoạn mục. Ngài Yêsu, Con Thiên Chúa đây là Kitô thuộc loại nào? Giả hay thiệt? Satan tạo nên một bối cảnh cánh chung. Nó đưa Người vào thành thánh và đặt trên thượng đỉnh Ðền thờ để như có quần chúng đông đảo ở dưới chân đang chờ đợi dấu thiêng điềm lạ, đến nỗi có thể có cả những sự can thiệp của các thiên thần. Chính danh từ thành thánh đã báo hiệu thời kỳ cánh chung rồi. Satan dùng ngay khí giới Ðức Kitô đã dùng. Nó trích Lời Chúa để hy vọng vô hiệu hóa "thứ gươm hai lưỡi đó", nếu làm được cho Người lạm dụng Lời Chúa, lạm dụng sứ mạng và quyền lực được trao phó cho Người. Nó bảo: nếu Ông là Con Thiên Chúa, hãy gieo mình xuống vì như đã chép, Người sẽ lịnh cho các thiên thần đến đỡ... Nó đâu ngờ được Người sẽ trả lời: lại có chép: Ngươi đừng thử thách Thiên Chúa. Câu sách Thứ Luật này (6,16) lại gợi đến một chuyện ở hoang địa, kể trong sách Xuất hành (17). Chính ở Massa, dân đã thử thách Chúa, để xem Chúa có ở giữa họ hay không? Ðức Kitô ý thức chắc chắn Thiên Chúa ở với Người. Người không thử thách Chúa. Người không cần làm chứng về mình, như các kitô giả phải tạo ra uy tín mà họ không có. Chính Chúa Cha đã làm chứng về Người ở sông Yorđan; và sẽ làm chứng huy hoàng hơn nữa trong mầu nhiệm Phục sinh.

Satan cố gắng một lần cuối cùng. Nó muốn biết rõ thái độ của Người đối với nó. Người phải trực tiếp nhìn vào nó. Và như vậy, nó đưa Người lên núi cao, bày cả thế gian ra trước mắt Người, chỉ cho Người thấy tất cả vương quốc của nó. Nó bảo Người chỉ cần lạy nó một cái là được tất cả. Nó thật không ngờ: cảnh tượng này nhắc Người nhớ tới hôm Môsê được dẫn lên núi cao để bao quát Hứa địa chảy sữa và mật. Dân sẽ được đất đó làm sở hữu, nhưng họ phải tránh tà giáo và chỉ được thờ một Thiên Chúa mà thôi. Tiếng của Môsê còn vang rõ trong Xuất hành (23,23), trong Thứ luật (16,16). Và hình ảnh Êlya, người chiến sĩ vô địch chống tà giáo, còn như đang đứng cao với ngọn núi Karmel. Ðức Yêsu lập tức cất tiếng: Satan, xéo đi! Bị gọi đúng tên, nó biến mất, để lại một Ðức Yêsu toàn thắng, được các thiên thần đến phục vụ. Chúng ta cũng hãy đến với Người để được đưa ra khỏi tình trạng sa ngã của loài người.

C. Liên Kết Với Ðức Kitô

Ðó là mục đích của Phụng vụ và của bài thơ Phaolô hôm nay. Bài thơ này muốn là gạch nối giữa bài sách Khởi Nguyên và bài Tin Mừng.

Chúng ta đã thấy tất cả loài người sa ngã hay ít ra đã thấy gương sa ngã của Ađam-Evà là tiêu biểu giống đàn ông đàn bà chúng ta. Chúng ta dễ đồng hóa mình với hai nguyên tổ, tức là cũng nhận ra mình là tội nhân trong cả loài người tội lỗi. Trong khi đó, nhìn vào chiến thắng của Ðức Kitô, chúng ta thấy Satan đã bị đánh bại. Nhưng đó là chiến thắng của riêng Người, hấp dẫn chúng ta thật nhưng chưa có gì móc nối ta vào chiến thắng đó. Bài thư Phaolô đáp lại chờ mong của chúng ta, đem đến một tin mừng cứu độ: Ðức Kitô đã chiến thắng cho chúng ta hết thảy và vì chúng ta hết thảy. Người là người con duy nhất của Thiên Chúa đã đến làm lại lịch sử của Dân Chúa để cứu chuộc toàn dân đã lầm lẫn. Người là Môsê mới được gửi đến để giúp dân không còn thử thách Chúa nữa, một tin vững vàng Ngài đang ở với mình và vì thế chỉ được thờ một mình Ngài mà thôi. Người cho những ai tin vào ơn gọi làm con Chúa được liên đới với Người. Và sự liên đới này hữu lý và sâu xa hơn sự liên đới với Ađam tội lỗi.

Ðó là ý của bài thư Phaolô. Nó xoay quanh tư tưởng liên đới. Chúng ta dễ thấy mình liên đới với Ađam vì rõ ràng chính chúng ta cũng tội lỗi. Án tử mà chúng ta hết thảy đang mang trong mình là bằng chứng rõ rệt. Ý thức ấy sẽ đưa chúng ta vào tuyệt vọng, nếu không có một sự liên đới khác, sâu xa và hoàn toàn hơn. Sự liên đới này không kinh nghiệm được, nhưng hoàn toàn tựa vào niềm tin. Chính niềm tin cứu sống loài người. Trong Cựu Ước, Chúa đã cứu những ai tin Người. Nay dưới thời Tân Ước, Người cũng cứu những ai tin vào Người Con Chí Ái của Người. Và tin vào người Con này, thì phải bắt chước, sống ơn gọi làm con như Người.

Do đó, con đường Mùa Chay dẫn tới vinh quang Phục sinh là con đường bảo đảm và phát huy ơn gọi làm con Chúa. Ở bất cứ chặng đường nào, dường như vẫn có tiếng nói nhắc nhở chúng ta: nếu là con Thiên Chúa... thì chúng ta phải liên kết với Ðức Kitô và phấn đấu như Người.

Dĩ nhiên cám dỗ có nhiều thứ; nhưng chung quy mọi cám dỗ đều muốn kéo ta ra khỏi ơn gọi làm con Chúa. Mà ơn gọi này, ở nơi ta cũng như ở nơi Ðức Kitô, không thể tách rời khỏi ơn cứu thế. Ai ý thức mình là con Chúa cũng phải coi mọi người là anh em và đưa tất cả anh em về Nhà Cha. Nên hết mọi cám dỗ, khi muốn kéo ta ra khỏi ơn gọi làm con Chúa, cũng đồng thời lôi ta ra khỏi tình anh em. Và vì thế Mùa Chay phải là mùa phải trở về với cộng đồng vì là mùa phải trở về với Thiên Chúa. Chúng ta hãy có tinh thần yêu tha nhân, yêu đồng bào hơn; hãy sửa chữa những thái độ ích kỷ và phát huy tinh thần phục vụ công ích; hãy muốn cứu thế để được cứu độ, vì có thương xót mới được xót thương.

Ðức Kitô giờ đây ban Thịt Máu Người cho ta. Tâm hồn Người thật quảng đại, nên chỉ có những ai quảng đại mới đáng đón nhận Người. Xin Người ngự vào lòng chúng ta, giúp chúng ta bảo toàn và phát huy ơn gọi làm con Chúa, để tăng ý thức mọi người là anh em ở nơi ta, hầu lòng mến Chúa ở nơi ta trở thành lòng mến yêu và phục vụ mọi người.

(Trích dẫn từ tập sách Giải Nghĩa Lời Chúa

của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page