Giải Nghĩa Lời Chúa Năm A
Những Bài Suy Niệm Lời Chúa Chúa Nhật
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chúa Nhật 25 Thường Niên Năm A
Thiên Chúa Nhân Lành
(Ys 55,6-9; Ph 1,20c-24.27a; Mt 20,1-16a)
Phúc Âm: Mt 20, 1-16a
"Hay mắt bạn ganh tị, vì tôi nhân lành chăng".
Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ dụ ngôn này rằng: "Nước trời giống như chủ nhà kia sáng sớm ra thuê người làm vườn nho mình. Khi đã thoả thuận với những người làm thuê về tiền công nhật là một đồng, ông sai họ đến vườn của ông. Khoảng giờ thứ ba, ông trở ra, thấy có những người khác đứng không ngoài chợ, ông bảo họ rằng: "Các ngươi cũng hãy đi làm vườn nho ta, ta sẽ trả công cho các ngươi xứng đáng". Họ liền đi. Khoảng giờ thứ sáu và thứ chín, ông cũng trở ra và làm như vậy.
Ðến khoảng giờ thứ mười một ông lại trở ra, và thấy có kẻ đứng đó, thì bảo họ rằng: "Sao các ngươi đứng nhưng không ở đây suốt ngày như thế?" Họ thưa rằng: "Vì không có ai thuê chúng tôi". Ông bảo họ rằng: "Các ngươi cũng hãy đi làm vườn nho ta".
Ðến chiều chủ vườn nho bảo người quản lý rằng: "Hãy gọi những kẻ làm thuê mà trả tiền công cho họ, từ người đến sau hết tới người đến trước hết." Vậy những người làm từ giờ thứ mười một đến, lãnh mỗi người một đồng.
Tới phiên những người đến làm trước, họ tưởng sẽ lãnh được nhiều hơn, nhưng họ cũng chỉ lãnh mỗi người một đồng. Ðang khi lãnh liền, họ lẩm bẩm trách chủ nhà rằng: "Những người đến sau hết chỉ làm có một giờ, chúng tôi chịu nắng nôi khó nhọc suốt ngày mà ông kể họ bằng chúng tôi sao"? Chủ nhà trả lời với một kẻ trong nhóm họ rằng: "Này bạn, tôi không làm thiệt hại bạn đâu, chớ thì bạn đã không thoả thuận với tôi một đồng sao?" Bạn hãy lấy phần bạn mà đi về, tôi muốn trả cho người đến sau hết bằng bạn, nào tôi chẳng được phép làm như ý tôi muốn sao? Hay mắt bạn ganh tị, vì tôi nhân lành chăng? Như thế, kẻ sau hết sẽ nên trước hết, và kẻ trước hết sẽ nên sau hết".
Suy Niệm:
Chúa Nhật XXV Thường Niên A
Ys 55,6-9; Ph 1,20c-24.27a; Mt 20,1-16a
Bài Tin Mừng hôm nay rất quen thuộc. Chúng ta đã nhiều lần nghe đọc. Nhưng có lẽ chúng ta vẫn chưa thấy sáng tỏ hoàn toàn. Thái độ của người chủ hộ hợp lý nhưng có lẽ không mấy hợp tình. Và nếu chúng ta chưa hoàn toàn chấp nhận được thái độ đó, chúng ta còn phải tìm hiểu, bởi vì nói đã được dùng để gợi lên thái độ của Thiên Chúa đối với chúng ta. Còn khúc mắc về thái độ ấy, lòng chúng ta tin vào Chúa vẫn chưa hoàn toàn và đời sống đạo đức của chúng ta chưa chân thực. Chúng ta cứ tìm hiểu bài Tin Mừng trước, vì quan trọng hơn. Rồi nhờ ánh sáng của chính Lời Chúa Cứu Thế, chúng ta sẽ dễ hiểu hai bài đọc kia.
A. Lời Khuyên Của Tin Mừng
Sách Tin Mừng theo thánh Matthêô có nhiều dụ ngôn về Nước Trời, vì chính Ðức Yêsu thường dùng dụ ngôn để nói với dân chúng. Có nhiều lý do để Người dùng hình thức này. Chân lý được diễn tả sống động và phong phú hơn. Nhất là dụ ngôn có thể thoát khỏi giới hạn của không gian và thời gian. Người ở mọi thời và ở mọi nơi cũng như ở mọi trình độ văn hóa đều có thể cảm thấy, nghe thấy, trông thấy một cái gì của chân lý qua hình ảnh và câu chuyện. Nhưng nói như vậy cũng có nghĩa là hình ảnh và câu chuyện gợi lên mầu nhiệm hơn là chứng minh chân lý. Hình ảnh và chuyện kể chẳng bao giờ hoàn toàn vì phải để chỗ cho mầu nhiệm và chân lý vượt xa hơn. Thế nên đối với dụ ngôn, người ta luôn phải vươn tới chân lý và mầu nhiệm, chứ không được dừng lại phê bình hình ảnh và câu chuyện.
Ðó là điều chúng ta phải áp dụng khi tìm hiểu mọi dụ ngôn, không riêng gì dụ ngôn của bài Tin Mừng hôm nay. Người gia chủ đi thuê thợ làm vườn nho thật sớm. Ông mặc cả với họ công nhật một đồng. Ba giờ sau, tức là vào khoảng 9 giờ sáng, ông lại gặp những người thợ đứng không, chưa ai mướn. Ông thuê họ đi làm vườn nho cho ông và hứa sẽ trả công đích đáng, tức là không trên một đồng vì đã mặc cả với những người trước như thế. Vào lúc 12 giờ, rồi 15 giờ và 18 giờ, ông còn làm như vậy. Thái độ của ông thật lạ lùng. Ông khác với mọi người. Chỉ còn một giờ nữa là tối, mà còn đi thuê thợ. Nhưng trong dụ ngôn, chuyện kể không phải là điều cốt yếu. Nó dẫn đến một cái gì xa hơn và người gia chủ ở đây đưa về một con người khác.
Vậy sau đó dụ ngôn đã nói thế nào? Người gia chủ bảo viên quản lý trả công cho thợ, và bắt đầu từ người mướn sau cùng. Họ được một đồng. Chắc họ đã phải trố mắt ra bỡ ngỡ và sung sướng nhận đồng tiền không ngờ. Ðiều đó khiến những người trước chan chứa hy vọng. Họ tưởng sẽ được nhiều hơn và đã thầm quý ông chủ. Ai ngờ, họ cũng chỉ nhận được một đồng. Lập tức họ đã càm ràm. Chúng ta thông cảm với họ. Vì ở địa vị họ, ai cũng dễ làm như thế. Họ là loài người chúng ta, đang khi người gia chủ lại không thuộc thế gian này.
Hơn nữa, ở đây, họ còn là dân Dothái và là hạng Biệt phái, những người đinh ninh đã giữ trọn Lề luật và cho mình có quyền coi khinh những người khác, tưởng rằng hạng này sẽ chẳng bao giờ được bằng mình. Chúng ta có thể nghĩ như thế dựa vào những điều Matthêô viết trước đây. Vì trước khi kể dụ ngôn này, ông nói có người thanh niên đã đến hỏi Ðức Yêsu phải làm gì để được sống đời đời. Và anh khoe đã giữ trọn Lề luật. Nhưng đến khi Người bảo anh đi bán mọi sự và lại đây đi theo Người như Phêrô và các Tông đồ, những người đã bỏ mọi sự mà đi theo Chúa, anh đã bỏ đi một cách buồn phiền. Và Ðức Yêsu đã kết thúc câu chuyện của anh bằng câu: Kẻ trước hết sẽ nên sau hết, và kẻ sau hết sẽ nên trước hết. Người cũng dùng câu ấy để chấm dứt câu chuyện về các người thuê mướn, khiến chúng ta như được mời gọi đồng hóa dân Dothái giữ Lề luật và hạng Biệt phái với những kẻ đến trước và mướn trước còn những người đến sau và mướn sau là các Tông đồ và Dân Mới, dân ngoại trở lại của Nước Trời sau này. Dưới mắt người Dothái, dân ngoại và các Tông đồ đi theo Ðức Yêsu chỉ là con nít và trẻ nhỏ sánh với các ông Biệt phái và Dân được tuyển chọn. Nhưng ở đây Ðức Yêsu vừa tuyên bố Nước Trời là của những người bé nhỏ. Và Người kể câu chuyện dụ ngôn hôm nay ở trong chiều hướng đó, khiến chúng ta khi hiểu như thế, sẽ thấy bài dụ ngôn sáng sủa hơn.
Vậy, những người được mướn trước đã phàn nàn thế nào? Họ nói: "Hạng cuối hết này chỉ làm có một giờ, thế mà ông lại kể ngang hàng với chúng tôi là những kẻ đã vác nặng cả một ngày trường với nắng nôi thiêu cháy". Họ so sánh, phân bì, ghen tương. Họ không chịu cho anh em được bằng mình. Họ nói lên tâm trạng của Biệt phái và người Dothái khi thấy Chúa thương xót người thu thuế tội lỗi và lương dân. Tâm địa còn được nhiều dụ ngôn khác nói lên. Như trong truyện "người con phung phá", người anh đã bất bình, không muốn chia sẻ tình thương của người cha với đứa em... Và trong chuyện Zakhê, các Biệt phái đã bất bình khi thấy Chúa Yêsu ngồi ăn với những thu thuế. Rồi trong chuyện xảy ra tại nhà ông Simon, người ta cũng càm ràm khi thấy người phụ nữ tội lỗi được lòng thương xót của Chúa. Và trong mọi câu chuyện trên, Ðức Yêsu đều muốn dạy người ta bài học này: "Ta muốn lòng nhân nghĩa chứ không phải hy lễ!".
Ở đây cũng vậy, Người muốn chúng ta đối với Nước Trời phải nên như trẻ nhỏ, không nên cậy dựa vào công việc của mình và nhất là không được biệt phái, kỳ thị anh em. Người kể dụ ngôn sau khi thấy người ta xua đuổi các trẻ nhỏ, không cho chúng đến với Người. Nhưng Người bảo Nước Trời là của những người giống như chúng. Thế thì những người thợ mướn cuối cùng đây cũng đáng thương. Người gia chủ đã thương họ khi gọi họ vào làm khi trời đã xế. Ông muốn những người đến trước cũng đồng phận như kẻ đến sau, phải nhìn nhận những người này như đồng liêu và tay chân của mình để sung sướng khi thấy họ cũng được hạnh phúc như mình. Nhưng khốn nỗi, người ta lại ích kỷ, không nghĩ như Chúa. Và đó là điều Chúa muốn nói lên trong bài dụ ngôn để người ta sửa lại. Và lời khuyên này Isaia đã tiên báo và Phaolô sẽ thi hành. Chúng ta hãy tìm hiểu hai bài đọc này.
B. Isaia Tiên Báo Ðường Lối Của Chúa
Nhà tiên tri loan báo Lời Chúa hôm nay vào khoảng cuối thời Lưu đày. Ðã 50 năm Dân Chúa phải xa quê hương. Còn có hy vọng trở về nữa không? Các tiên tri cứ loan tin Chúa sẽ cứu đấy. Nhưng bao giờ? Và cách nào? Cứ xem tình hình cụ thể, chẳng có gì hứa hẹn cả. Thế nên nhiều người đã tính chuyện làm ăn lâu dài ở đất khách, người khác nản chí đâm ra tội lỗi. Chỉ còn một thiểu số nhỏ nhoi tin vào Lời Hứa và chờ đợi. Họ được các tiên tri khích lệ, mà Isaia là một.
Hôm nay ông nói: Hãy tìm kiếm Chúa, vì Người còn cho gặp; hãy kêu khấn Người, vì Ngưòi còn ở gần bên. Nghĩa là nhà tiên tri bao dân đừng nản chí, đừng bỏ Chúa vì Người còn cho gặp và còn ở gần bên, chứ chưa đoạn tuyệt bỏ đi không đoái hoài đến chúng ta nữa. Người chỉ chờ ác nhân bỏ đường lối của nó và trở lại để Người chạnh thương.
Vẫn là những lời khuyên cũ kỹ ư? Dân nghe mãi những lời ấy rồi. Isaia biết như vậy. Ông phải đem đến cho Dân những ý tưởng mới mẻ. Hoặc ông phải thay đổi cách Dân suy nghĩ. Và đây là lời ông tuyên bố nhân Danh Chúa. Nói đúng hơn, ông xin Người nói thẳng cho Dân cứng đầu cứng cổ này. Và Chúa phán: "Ý nghĩ của Ta không phải là ý nghĩ của các ngươi... vì trời cao hơn đất bao nhiêu cũng vậy đường lối của Ta vượt hơn đường lối của các ngươi".
Những lời thật đơn giản và thật chắc chắn. Không cần biện minh gì cả. Trời với đất xa nhau. Chúa cũng xa chúng ta như vậy và đường lối Người sánh với ý nghĩ của chúng ta cũng thế. Chúng ta cứ quanh quẩn với những suy tư nhỏ bé của mình đang khi Chúa bao quát mọi sự một cách tuyệt diệu. Ai khôn thì cứ tin tưởng vào Người; và ai tin Người thì cứ lấy lời Người làm ánh sáng. Người bảo Người sẽ cứu Dân thì nhất định Người sẽ cứu cho dù lúc này không thấy có dấu chỉ nào.
Và quả thật Chúa đã cứu Dân một cách không ai ngờ được. Và việc giải cứu của Người vượt quá mọi dự liệu của người ta. Người ta được cứu mà tưởng như mơ... Lúc đó mới thật phúc cho những kẻ đã tin tưởng ở Lời Chúa và bẽ bàng thay cho những kẻ suy tính theo ý mình.
Thế mà nhiều người vẫn không sống theo chân lý mạc khải ấy, kể cả những người vẫn đọc sách Isaia như Biệt phái và Luật sĩ đời Ðức Yêsu. Bài Tin Mừng hôm nay cho thấy rõ họ vẫn suy nghĩ theo ý mình và không mảy may quan tâm đến Ý Chúa. Nên một lần nữa Chúa Yêsu lại phải dùng dụ ngôn để nhắc lại cho họ và kêu gọi họ hãy đi vào đường lối của Người. Họ hãy chia sẻ lòng thương xót của Người muốn cứu vớt tất cả mọi người là đồng liêu của họ, nhưng luôn luôn bị họ coi là rốt bét không đáng được công như mình. Thánh Phaolô thì cư xử khác hẳn.
C. Phaolô Thi Hành Ý Chúa
Thánh Tông đồ đã viết những hàng thư này khi đang bị cầm tù. Người không rõ số phận sẽ ra sao: được tha hay phải chết? Có điều chắc chắn "mọi lúc sao bây giờ cũng vậy, Ðức Kitô phải được tôn vinh nơi thân mình tôi, dù tôi sống hay tôi chết". Ước gì mọi người chúng ta có thể quả quyết như người. Người đã dâng cuộc đời mình cho Ðức Kitô hay như người nói trong câu tiếp, đối với người sống chính là Ðức Kitô. Nghĩa là Ðức Kitô là lẽ sống của người, thì dù sống hay chết, người vẫn thuộc về Ðức Kitô và làm vinh hiển Chúa nơi thân xác tức là trong cuộc đời của người. Người là Kitô hữu đầy đủ nhất và là gương mẫu của hết thảy chúng ta.
Vậy đối với người đã sống hoàn toàn cho Chúa thì vấn đề sống hay chết không còn ý nghĩa gì nữa. Nói đúng hơn không còn là vấn đề nữa; vì dù mạng sống của người ấy đã ở trong tay Chúa, họ vẫn còn tự do để suy nghĩ hầu tìm ra ý nghĩa cao cả của Ý Chúa nhiệm mầu. Và thánh Phaolô trong bài thư hôm nay đã làm như vậy. Một đàng Người chắc chắn dù sống hay chết, cuộc đời của người vẫn làm vinh hiển Ðức Kitô; thế nên người cảm thấy bình an, phấn khởi thật sự trước tương lai không rõ rệt. Ðàng khác, người vẫn cố suy nghĩ về Ý Chúa nhiệm mầu trong cả hai trường hợp hoặc sống hoặc chết, để có thể tôn vinh Chúa hơn khi kết hợp ý chí của mình vào thánh ý Chúa. Người nghĩ: chết là điều tối hảo gấp bội vì được thoát ly khỏi đời này và được ở cùng Ðức Kitô. Nhưng lưu trú trong thân xác lại khẩn trương vì người cần cho giáo dân và các linh hồn. Nghĩ như vậy, thì người thấy ngay chắc chắn người còn được sống để phục vụ vì Ý Chúa vẫn muốn xót thương cứu độ mọi người.
Thánh Phaolô quả thật đã thi hành Lời Chúa khuyên trong bài Tin Mừng và được Isaia báo trước. Chúa muốn chúng ta luôn tôn trọng quan điểm của Chúa và biết bỏ mình để làm theo Ý Người, Mà Ý của Người là cứu thế và cứu hết mọi người, kể cả những người mà chúng ta vẫn coi như là rốt hết. Người muốn cho họ cũng được hưởng lòng xót thương của Người và Người muốn chúng ta chia sẻ thái độ phải có đối với những người anh em lỗi phạm, nay được bổ túc bằng lời kêu gọi chúng ta đưa anh em vào trong hạnh phúc viên mãn mà chính chúng ta đang ao ước cho mình.
Thánh lễ này theo Ý Chúa cũng phải được cử hành trong chiều hướng đó. Chúa muốn tất cả mọi người được đưa vào kết hợp trong một thân thể mầu nhiệm, để trong cuộc sống hằng ngày, không ai loại trừ ai ; nhưng nhìn vào lòng Chúa xót thương mọi người, chúng ta bỏ mọi ý nghĩ so sánh ghen tương của mình để cầu mong và giúp đỡ cho mọi anh em được hạnh phúc như chúng ta và hơn chúng ta. Như vậy chúng ta sẽ đẹp lòng Chúa và đã thi hành Lời Chúa nói với chúng ta qua các bài Kinh Thánh hôm nay.
(Trích dẫn từ tập sách Giải Nghĩa Lời Chúa
của Ðức cố Giám Mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)