Ðức Thánh cha chủ sự
buổi Tưởng niệm các vị Tử đạo mới
Ðức Thánh cha chủ sự buổi Tưởng niệm các vị Tử đạo mới.
G. Trần Ðức Anh, O.P.
Roma (RVA News 15-09-2025) - Lúc 5 giờ chiều, Chúa nhật ngày 14 tháng Chín năm 2025, cũng là lễ Suy tôn Thánh giá, Ðức Thánh cha Lêô XIV đã đến Ðền thờ Thánh Phaolô ngoại thành ở Roma để chủ sự buổi cử hành đại kết Tưởng niệm các vị Tử đạo và các chứng nhân đức tin trong 25 năm qua.
Tham dự buổi tưởng niệm này, có hàng chục vị thuộc Ngoại giao đoàn cạnh Tòa Thánh, các đại diện của 16 Tòa Thượng phụ các Giáo hội Chính thống Byzantine, trong đó có Ðức Tổng giám mục Elia ở Helsinki, Phần Lan, đại diện Ðức Thượng phụ Chính thống Bartolomaios ở Constantinople, Thổ Nhĩ Kỳ; Ðức Tổng giám mục Antonij, Ðại diện Ðức Thượng phụ Chính thống Nga, và Giáo hội khác, như Arméni Tông truyền, Copte Ai Cập, Assiri Ðông phương, cùng với đại diện của tám Liên hiệp các Giáo hội Tin lành, như Luther, Anh giáo, Methodist, Tin lành cải cách...
Về phía Công giáo, có 20 hồng y, 15 giám mục, đặc biệt là và các Hồng y Kurt Koch, Bộ trưởng Bộ Hiệp nhất các tín hữu Kitô, Ðức Hồng y Semeraro, Tổng trưởng Bộ Phong thánh, đông đảo các linh mục, tu sĩ nam nữ và giáo dân ngồi kín thánh đường.
Buổi cử hành phần nào cũng giống như buổi lễ Ðức Thánh cha Gioan Phaolô II đã đề xướng và cử hành hồi Năm Thánh 2000, để tưởng niệm các vị tử đạo và chứng nhân đức tin trong thế kỷ XIX.
Ðức Giáo hoàng Phanxicô đã có ý ấn định việc cử hành tương tự đối với các vị tử đạo mới trong 25 năm gần đây, trong Năm Thánh 2025 nên hồi năm 2023, ngài đã thành lập một Ủy ban chuẩn bị.
Gần 1,650 vị "tử đạo mới"
Theo kết quả nghiên cứu của Ủy ban đặc biệt này, tổng số vị tử đạo trên toàn thế giới từ năm 2000 đến 2025 là 1,624:
- Tại châu Mỹ, có 430 vị tử đạo, tại châu Âu có 43, nhưng không nên quên rằng có 110 Kitô hữu châu Âu - hầu hết là nhà truyền giáo, nhiều linh mục với "fidei donum" hồng ân đức tin, đã bị sát hại khi đi truyền giáo ngoài châu Âu.
- Trung Ðông, gồm cả miền Bắc Phi, có 277 chứng nhân, châu Á và châu Ðại Dương có 357 "nạn nhân". Châu Phi là lục địa có số Kitô hữu bị giết nhiều nhất: Ủy ban thống kê được 643 vị tử đạo, phần lớn bị sát hại trong "các vụ tấn công thánh chiến Hồi giáo, nhưng cũng có các vụ xung đột chính trị - sắc tộc, trong đó cả các nhà truyền giáo cũng bị nhắm tới".
Theo giáo sư Riccardi, một sử gia, sáng lập viên Cộng đồng thánh Egidio, và là thành viên Ủy ban nghiên cứu, những con số vừa nói chỉ là "phần nổi của tảng băng" trong thực tế.
Buổi phụng vụ tưởng niệm
Mở đầu là nghi thức rước và tôn vinh thánh giá do Ðức Thánh cha và các vị lãnh đạo Kitô tiến hành, tiến lên bàn thờ. Và trong lời dẫn nhập, sau khi nhắc đến những người, trong 25 năm qua, đã đổ máu đào trong niềm trung thành với Chúa Kitô, Ðức Thánh cha nói: "Cả chúng ta cũng chứng minh niềm hy vọng được đổ vào trong tâm hồn chúng ta với cùng một niềm tín thác của thánh Oscar Arnulfo Romero-Tổng giám mục, người đã giảng rằng: Thiên Chúa chúng ta là "một Thiên Chúa muốn ở với loài người, một Thiên Chúa cảm thấy đau khổ của người bị tra tấn và giết hại, một Thiên Chúa tái ban lòng tín thác cho Hội Thánh. Người là một Thiên Chúa cảm thấy, hành động, làm việc, hướng dẫn lịch sự và nơi Người chúng ta hy vọng, chúng ta tín thác".
Tiếp đến, cộng đoàn đã nghe đọc hai đoạn Sách Thánh: Sách Khôn ngoan (3,1-5.7-8): "linh hồn những người công chính ở trong tay Thiên Chúa", rồi đoạn thứ thứ hai của thánh Phaolô gửi môn đệ Timôthê (4,1-8), trong đó thánh nhân nhắn nhủ hãy rao giảng Lời Chúa, dù gặp thời thuận tiện hay không thuận tiện; sẽ đến thời người ta không chịu được đạo lý lành mạnh nữa, từ chối nghe chân lý. Sau cùng là bài Tin mừng về các mối phúc thật, trong đó nơi đoạn kết, Chúa Giêsu nói: "Phúc cho các con, khi người ta lăng mạ, bách hại các con, và thi hành mọi sự ác chống lại các con vì Thầy" (Mt 5,1-12).
Bài giảng của Ðức Thánh cha
Trong bài giảng kế đó, Ðức Thánh cha nói: "Anh chị em thân mến, 'ước gì tôi chẳng hãnh diện về điều gì ngoài thập giá Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta' (Gl 6,14). Lời của thánh tông đồ Phaolô, bên mộ ngài nơi chúng ta đang quy tụ, dẫn dắt chúng ta bước vào việc tưởng niệm các vị tử đạo và chứng nhân đức tin của thế kỷ XXI, trong ngày lễ Suy tôn Thánh giá.
Dưới chân thập giá Chúa Kitô, nguồn ơn cứu độ của chúng ta, được gọi là "niềm hy vọng của Kitô hữu" và "vinh quang của các vị tử đạo" (x. Kinh Chiều Phụng vụ Byzantine lễ Suy Tôn Thánh Giá), tôi thân ái chào các Ðại diện của các Giáo hội Chính thống, các Giáo hội Cổ Ðông phương, các Cộng đoàn Kitô giáo và các Tổ chức đại kết, và cám ơn vì đã nhận lời mời đến tham dự buổi cử hành này. Tôi gửi đến tất cả anh chị em ở đây vòng tay ôm chan chứa hòa bình!
Chúng ta xác tín rằng chứng tá đến mức tử đạo là "sự hiệp thông sâu xa nhất với Chúa Kitô, Ðấng đã đổ máu mình, và trong hy tế này, đã làm cho những kẻ xa lạ trở nên gần gũi" (x. Ep 2,13; Tđ. Ut unum sint, 84). Ngày nay, chúng ta có thể cùng với thánh Gioan Phaolô II khẳng định rằng: ở nơi mà hận thù tưởng chừng ngự trị trong mọi khía cạnh của đời sống, những người phục vụ Tin mừng dũng cảm và các vị tử đạo đã chứng minh cách hiển nhiên rằng "tình yêu mạnh hơn sự chết" (Tưởng niệm các Chứng nhân đức tin thế kỷ 20, 7/5/2000).
Chúng ta tưởng nhớ những anh chị em này, mắt hướng lên Ðấng chịu đóng đinh. Qua thập giá, Chúa Giêsu đã tỏ cho chúng ta dung nhan thật của Thiên Chúa, lòng thương xót vô biên của Người đối với nhân loại; Người gánh lấy hận thù và bạo lực của thế gian, để chia sẻ số phận với những ai bị hạ nhục và áp bức: "Người đã mang lấy những đau khổ của chúng ta, đã gánh lấy những nỗi đau của chúng ta" (Is 53,4).
Ðức Thánh cha nhận xét rằng: "Biết bao anh chị em ngày nay, vì làm chứng cho đức tin trong những hoàn cảnh khó khăn và thù nghịch, đang vác cùng một thập giá của Chúa: như Người, họ bị bách hại, kết án, giết chết. Về họ, Chúa Giêsu đã nói: "Phúc cho những ai bị bách hại vì sự công chính, vì Nước Trời là của họ. Phúc cho anh em khi vì Thầy mà người ta lăng mạ, bách hại, và vu khống đủ điều xấu xa" (Mt 5,10- 11). Họ là những người nam nữ, tu sĩ, giáo dân và linh mục, đã trả giá bằng mạng sống cho lòng trung thành với Tin mừng, cho dấn thân vì công lý, cho cuộc đấu tranh cho tự do tôn giáo ở nơi vẫn còn bị chà đạp, cho tình liên đới với người nghèo. Theo tiêu chuẩn của thế gian, họ bị coi là "thất bại". Nhưng thật ra, như Sách Khôn Ngoan dạy: "Dù theo cái nhìn của loài người, họ chịu hình phạt, nhưng niềm hy vọng của họ chan chứa sự bất tử" (Kn 3,4).
Anh chị em thân mến, trong Năm Thánh này, chúng ta cử hành niềm hy vọng của những chứng nhân đức tin can đảm ấy. Một niềm hy vọng chan chứa bất tử, bởi vì cuộc tử đạo của họ vẫn tiếp tục gieo Tin mừng trong một thế giới bị hận thù, bạo lực và chiến tranh bao phủ; một niềm hy vọng chan chứa bất tử, bởi vì dù bị giết trong thân xác, nhưng không ai có thể dập tắt tiếng nói hay xóa đi tình yêu mà họ đã hiến dâng; một niềm hy vọng chan chứa bất tử, vì chứng tá của họ tồn tại như lời tiên báo chiến thắng của điều thiện trên sự dữ. Ðúng vậy, niềm hy vọng của họ là một niềm hy vọng "không vũ khí". Họ làm chứng cho đức tin mà không bao giờ dùng đến bạo lực, nhưng ôm lấy sức mạnh yếu đuối và hiền lành của Tin mừng, theo lời thánh Phaolô: "Vậy tôi rất vui lòng tự hào vì những yếu đuối của tôi, để sức mạnh của Ðức Kitô ở lại trong tôi... Vì khi tôi yếu, chính là lúc tôi mạnh" (2Cr 12,9-10).
Tôi nghĩ đến sức mạnh Tin mừng nơi nữ tu Dorothy Stang, người dấn thân cho những người không có đất ở Amazon: khi kẻ định giết chị đòi thấy vũ khí, chị giơ cao cuốn Kinh Thánh và nói: "Ðây là vũ khí duy nhất của tôi". Tôi nghĩ đến cha Ragheed Ganni, linh mục Canđê ở Mosul (Iraq), đã từ chối cầm vũ khí để làm chứng cho cách sống của một Kitô hữu đích thực. Tôi nghĩ đến thầy Francis Tofi, một tín hữu Anh giáo thuộc Huynh đoàn Melanesian, đã hiến mạng vì hòa bình tại Quần đảo Solomon. Còn biết bao gương khác nữa, vì thật đáng buồn, dù các chế độ độc tài lớn của thế kỷ XX đã sụp đổ, sự bách hại Kitô hữu ngày nay vẫn chưa chấm dứt, thậm chí ở một số nơi còn gia tăng.
Những người phục vụ Tin mừng dũng cảm và tử đạo vì đức tin ấy "làm thành một bức bích họa vĩ đại của nhân loại Kitô giáo [...]. Một bức bích họa của Tin mừng các Mối Phúc, được sống đến mức đổ máu" (Thánh Gioan Phaolô II, Tưởng niệm các Chứng nhân đức tin thế kỷ 20, 7/5/2000).
Anh chị em thân mến, chúng ta không thể, và cũng không muốn quên. Chúng ta muốn ghi nhớ. Chúng ta làm điều đó với xác tín rằng, cũng như trong những thế kỷ đầu, thì trong thiên niên kỷ thứ ba này, "máu các vị tử đạo là hạt giống nảy sinh các Kitô hữu mới" (Tertullianô). Chúng ta muốn gìn giữ ký ức ấy cùng với anh chị em thuộc các Giáo hội và Cộng đoàn Kitô hữu khác. Vì thế, tôi muốn nhắc lại cam kết của Giáo hội Công giáo trong việc lưu giữ ký ức về các chứng nhân đức tin thuộc mọi truyền thống Kitô giáo. Ủy ban Các vị Tử đạo mới, trực thuộc Bộ Phong thánh, đảm nhận nhiệm vụ này, phối hợp với Bộ Cổ võ Hiệp nhất Kitô hữu.
Như chúng ta đã nhận định trong Thượng Hội đồng gần đây, "đại kết của máu" hiệp nhất "các Kitô hữu thuộc nhiều truyền thống khác nhau, cùng nhau hiến mạng vì đức tin vào Chúa Giêsu Kitô. Chứng tá tử đạo của họ hùng hồn hơn mọi lời nói: sự hiệp nhất bắt nguồn từ thập giá Chúa" (Thượng Hội đồng Giám mục kỳ 16, Tài liệu chung kết, số 23). Xin cho máu của biết bao chứng nhân rút ngắn ngày hồng phúc, khi chúng ta cùng uống chung chén cứu độ!
Anh chị em rất thân mến, một em bé Pakistan, Abish Masih, bị giết trong một vụ tấn công vào nhà thờ Công giáo, đã viết trong vở của mình: "Making the world a better place - Làm cho thế giới trở thành nơi tốt đẹp hơn". Ước mơ của em khích lệ chúng ta can đảm làm chứng cho đức tin, để cùng nhau trở nên men của một nhân loại hòa bình và huynh đệ."
Tưởng niệm các vị tử đạo và chứng nhân đức tin
Trong phần tưởng niệm, các ý nguyện lần lượt được xướng lên bằng các thứ tiếng Bangalais, Ý, Ðức, Arméni, Pháp, Bồ Ðào Nha, Tây Ban Nha, Anh quốc, Arập, Swahili, tiếng Hoa, Singalais, Hy Lạp, Aramaico, những ngôn ngữ của các chứng nhân và các vị tử đạo mới, để cầu cho họ, và sau mỗi ý nguyện, một ngọn nến sáng được đặt dưới chân thập giá.
Tiếp đến, theo lời mời gọi của Ðức Thánh cha, mọi người đã tuyên xưng đức tin, trước khi đọc kinh Lạy Cha và ngài cùng một số vị đại diện các Giáo hội Kitô chúc lành kết thúc.